Çevirileri dışa aktar

Ayarlar

Grup

Dil

Biçim

Çevrimdışı çeviri aktar

Yerel biçimde aktar

CSV biçiminde dışa aktar

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيمِ
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
اِنَّا جَعَل۟نَا مَا عَلَى ال۟اَر۟ضِ زٖينَةً لَهَا لِنَب۟لُوَهُم۟ اَيُّهُم۟ اَح۟سَنُ عَمَلًا ۝ وَاِنَّا لَجَاعِلُونَ مَا عَلَي۟هَا صَعٖيدًا جُرُزًا ۝ وَمَا ال۟حَيٰوةُ الدُّن۟يَٓا اِلَّا لَعِبٌ وَلَه۟وٌ ۝
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
'''Bu söz, iki âlî makam ve bir parlak zeylden ibarettir.'''
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Hâlık-ı Rahîm ve Rezzak-ı Kerîm ve Sâni’-i Hakîm; şu dünyayı, âlem-i ervah ve ruhaniyat için bir bayram, bir şehrâyin suretinde yapıp bütün esmasının garaib-i nukuşuyla süslendirip küçük büyük, ulvi süflî her bir ruha, ona münasip ve o bayramdaki ayrı ayrı hesapsız mehasin ve in’amattan istifade etmeye muvafık ve havas ile mücehhez bir ceset giydirir, bir vücud-u cismanî verir, bir defa o temaşagâha gönderir.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Hem zaman ve mekân cihetiyle pek geniş olan o bayramı; asırlara, senelere, mevsimlere hattâ günlere, kıtalara taksim ederek her bir asrı, her bir seneyi, her bir mevsimi, hattâ bir cihette her bir günü, her bir kıtayı, birer taife ruhlu mahlukatına ve nebatî masnuatına birer resmigeçit tarzında bir ulvi bayram yapmıştır.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Ve bilhassa rûy-i zemin, hususan bahar ve yaz zamanında masnuat-ı sağirenin taifelerine öyle şaşaalı ve birbiri arkasında bayramlardır ki tabakat-ı âliyede olan ruhaniyatı ve melâikeleri ve sekene-i semavatı seyre celbedecek bir cazibedarlık görünüyor. Ve ehl-i tefekkür için öyle şirin bir mütalaagâh oluyor ki akıl tarifinden âcizdir.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Fakat bu ziyafet-i İlahiye ve bayram-ı Rabbaniyedeki ism-i Rahman ve Muhyî’nin tecellilerine mukabil ism-i Kahhar ve Mümît, firak ve mevt ile karşılarına çıkıyorlar. Şu ise وَسِعَت۟ رَح۟مَتٖى كُلَّ شَى۟ءٍ rahmetinin vüs’at-i şümulüne zâhiren muvafık düşmüyor. Fakat hakikatte birkaç cihet-i muvafakatı vardır. Bir ciheti şudur ki:
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Sâni’-i Kerîm, Fâtır-ı Rahîm, her bir taifenin resmigeçit nöbeti bittikten ve o resmigeçitten maksud olan neticeler alındıktan sonra, ekseriyet itibarıyla dünyadan merhametkârane bir tarz ile tenfir edip usandırıyor. İstirahate bir meyil ve başka bir âleme göçmeye bir şevk ihsan ediyor. Ve vazife-i hayattan terhis edildikleri zaman, vatan-ı aslîlerine bir meyelan-ı şevk-engiz, ruhlarında uyandırıyor.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Hem o Rahman’ın nihayetsiz rahmetinden uzak değil ki nasıl vazife uğrunda, mücahede işinde telef olan bir nefere şehadet rütbesini veriyor. Ve kurban olarak kesilen bir koyuna, âhirette cismanî bir vücud-u bâki vererek sırat üstünde, sahibine burak gibi bir bineklik mertebesini vermekle mükâfatlandırıyor.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Öyle de sair zîruh ve hayvanatın dahi kendilerine mahsus vazife-i fıtriye-i Rabbaniyelerinde ve evamir-i Sübhaniyenin itaatlerinde telef olan ve şiddetli meşakkat çeken zîruhların, onlara göre bir çeşit mükâfat-ı ruhaniye ve onların istidatlarına göre bir nevi ücret-i maneviye, o tükenmez hazine-i rahmetinde baîd değil ki bulunmasın. Dünyadan gitmelerinden pek çok incinmesinler belki memnun olsunlar.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
لَا يَع۟لَمُ ال۟غَي۟بَ اِلَّا اللّٰهُ
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Lâkin zîruhların en eşrefi ve şu bayramlarda kemiyet ve keyfiyet cihetiyle en ziyade istifade eden insan, dünyaya pek çok meftun ve müptela olduğu halde, dünyadan nefret ve âlem-i bekaya geçmek için eser-i rahmet olarak iştiyak-engiz bir halet verir. Kendi insaniyeti dalalette boğulmayan insan, o haletten istifade eder. Rahat-ı kalp ile gider. Şimdi, o haleti intac eden vecihlerden numune olarak beşini beyan edeceğiz.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
'''Birincisi:''' İhtiyarlık mevsimiyle dünyevî, güzel ve cazibedar şeyler üstünde fena ve zevalin damgasını ve acı manasını göstererek o insanı dünyadan ürkütüp o fâniye bedel, bir bâki matlubu arattırıyor.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
'''İkincisi:''' İnsanın alâka peyda ettiği bütün ahbaplardan yüzde doksan dokuzu, dünyadan gidip diğer bir âleme yerleştikleri için o ciddi muhabbet sâikasıyla o ahbabın gittiği yere bir iştiyak ihsan edip mevt ve eceli mesrurane karşılattırıyor.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
'''Üçüncüsü:''' İnsandaki nihayetsiz zayıflık ve âcizliği, bazı şeylerle ihsas ettirip hayat yükü ve yaşamak tekâlifi ne kadar ağır olduğunu anlattırıp istirahate ciddi bir arzu ve bir diyar-ı âhere gitmeye samimi bir şevk veriyor.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
'''Dördüncüsü:''' İnsan-ı mü’mine nur-u iman ile gösterir ki mevt, idam değil; tebdil-i mekândır. Kabir ise zulümatlı bir kuyu ağzı değil, nuraniyetli âlemlerin kapısıdır. Dünya ise bütün şaşaasıyla âhirete nisbeten bir zindan hükmündedir. Elbette zindan-ı dünyadan bostan-ı cinana çıkmak ve müz’iç dağdağa-i hayat-ı cismaniyeden âlem-i rahata ve meydan-ı tayeran-ı ervaha geçmek ve mahlukatın sıkıntılı gürültüsünden sıyrılıp huzur-u Rahman’a gitmek; bin can ile arzu edilir bir seyahattir, belki bir saadettir.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
'''Beşincisi:''' Kur’an’ı dinleyen insana, Kur’an’daki ilm-i hakikati ve nur-u hakikatle dünyanın mahiyetini bildirmekliğiyle, dünyaya aşk ve alâka pek manasız olduğunu anlatmaktır. Yani, insana der ve ispat eder ki:
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
'''“Dünya,''' bir '''kitab-ı Samedanî'''dir. Huruf ve kelimatı nefislerine değil belki başkasının zat ve sıfât ve esmasına delâlet ediyorlar. Öyle ise manasını bil, al; nukuşunu bırak git.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Hem bir '''mezraa'''dır, ek ve mahsulünü al, muhafaza et; muzahrefatını at, ehemmiyet verme.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Hem birbiri arkasında daim gelen geçen '''âyineler mecmuası'''dır. Öyle ise onlarda tecelli edeni bil, envarını gör ve onlarda tezahür eden esmanın tecelliyatını anla ve müsemmalarını sev ve zevale ve kırılmaya mahkûm olan o cam parçalarından alâkanı kes.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Hem seyyar bir '''ticaretgâh'''tır. Öyle ise alışverişini yap, gel ve senden kaçan ve sana iltifat etmeyen kafilelerin arkalarından beyhude koşma, yorulma.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Hem muvakkat bir '''seyrangâh'''tır. Öyle ise nazar-ı ibretle bak ve zâhirî çirkin yüzüne değil; belki Cemil-i Bâki’ye bakan gizli, güzel yüzüne dikkat et, hoş ve faydalı bir tenezzüh yap, dön ve o güzel manzaraları irae eden ve güzelleri gösteren perdelerin kapanmasıyla akılsız çocuk gibi ağlama, merak etme.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Hem bir '''misafirhane'''dir. Öyle ise onu yapan Mihmandar-ı Kerîm’in izni dairesinde ye, iç, şükret. Kanunu dairesinde işle, hareket et. Sonra arkana bakma; çık, git. Herzekârane fuzulî bir surette karışma. Senden ayrılan ve sana ait olmayan şeylerle manasız uğraşma ve geçici işlerine bağlanıp boğulma.” gibi zâhir hakikatlerle dünyanın içyüzündeki esrarı gösterip dünyadan müfarakatı gayet hafifleştirir belki hüşyar olanlara sevdirir ve rahmetinin her şeyde ve her şe’ninde bir izi bulunduğunu gösterir.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
İşte Kur’an, şu beş veche işaret ettiği gibi başka hususi vecihlere dahi âyât-ı Kur’aniye işaret ediyor.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Veyl o kimseye ki şu beş vecihten bir hissesi olmaya…
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
== On Yedinci Söz’ün İkinci Makamı ==
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
'''(Hâşiye<ref>'''Hâşiye:''' Bu İkinci Makam’daki parçalar şiire benzer fakat şiir değiller. Kasdî nazmedilmemişler. Belki hakikatlerin kemal-i intizamı cihetinde, bir derece manzum suretini almışlar.</ref>)'''
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Bırak bîçare feryadı, beladan gel tevekkül kıl!
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Zira feryat, bela-ender, hata-ender beladır bil!
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Bela vereni buldunsa atâ-ender, safa-ender beladır bil!
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Bırak feryadı, şükür kıl manend-i belâbil, demâ keyfinden güler hep gül mül.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Ger bulmazsan bütün dünya cefa-ender, fena-ender hebadır bil!
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Cihan dolu bela başında varken ne bağırırsın küçük bir beladan, gel tevekkül kıl!
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Tevekkül ile bela yüzünde gül, tâ o da gülsün.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
O güldükçe küçülür, eder tebeddül.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Bil ey hodgâm! Bu dünyada saadet, terk-i dünyada.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Hudâbin isen o kâfidir, bıraksan da bütün eşya lehinde
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Ger hodbin isen helâkettir, ne yaparsan bütün eşya aleyhinde.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Demek, terki gerektir her iki halde bu dünyada.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Terki demek: Hudâ mülkü, onun izni, onun namıyla bakmakta.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Ticaret istiyorsan ger, şu fâni ömrünü bâkiye tebdilde.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Eğer nefsine talip isen çürüktür hem temelsiz de.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Eğer âfakı ister isen fena damgası üstünde.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Demek, değmez ki alınsa çürük maldır hep bu çarşıda.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Öyle ise geç, iyi mallar dizilmiş arkasında.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
=== Siyah Dutun Bir Meyvesi ===
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
(O mübarek dut başında Eski Said, Yeni Said lisanıyla söylemiştir.)
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Muhatabım Ziya Paşa değil, Avrupa meftunlarıdır.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Mütekellim nefsim değil, tilmiz-i Kur’an namına kalbimdir.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Geçen sözler hakikattir, sakın şaşma, hududundan hazer aşma,
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Ecanib fikrine sapma, dalalettir kulak asma, eder elbet seni nâdim.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Görürsün en ziyadarın, zekâvette alemdarın,
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
O hayretten der daim: “Eyvah, kimden kime şekva edeyim, ben dahi şaştım!”
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Kur’an dedirtir ben de derim, hiç de çekinmem.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Ondan ona şekva ederim, sen gibi şaşmam.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Hak’tan Hakk’a feryat ederim, sen gibi aşmam.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Yerden göğe dava ederim, sen gibi kaçmam.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Ki Kur’an’da hep dava nurdan nuradır, sen gibi caymam.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Kur’an’dadır hak hikmet, ispat ederim, muhalif felsefeyi beş para saymam.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Furkan’dadır elmas hakikat, dercan ederim, sen gibi satmam.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Halktan Hakk’a seyran ederim, sen gibi sapmam.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Dikenli yolda tayran ederim, sen gibi basmam.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Ferşten arşa şükran ederim, sen gibi asmam.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Mevte, ecele dost bakarım, sen gibi korkmam.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Kabre gülerekten girerim, sen gibi ürkmem.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Ejder ağzı, vahşet yatağı, hiçlik boğazı; sen gibi görmem.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Ahbaba kavuşturur beni, kabirden darılmam, sen gibi kızmam.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Rahmet kapısı, nur kapısı, hak kapısı, ondan sıkılmam, geri çekilmem.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Bismillah diyerek çalıyorum '''(Hâşiye<ref>'''Hâşiye:''' Eyvah diyerek kaçmıyorum.</ref>)''' arkama bakmam, dehşet de almam.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Elhamdülillah diyerek rahat bulup yatacağım, zahmeti çekmem, vahşette kalmam.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Allahu ekber diyerek ezan-ı haşri işitip kalkacağım '''(Hâşiye<ref>'''Hâşiye:''' İsrafil’in ezanını fecr-i haşirde işitip Allahu ekber diyerek kalkacağım. Salât-ı kübradan çekilmem, mecma-ı ekberden çekinmem.</ref>)''' mahşer-i ekberden çekinmem, mescid-i a’zamdan çekilmem.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Lütf-u Yezdan, nur-u Kur’an, feyz-i iman sayesinde hiç üzülmem.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Durmayıp koşacağım, arş-ı Rahman zılline uçacağım, sen gibi şaşmam inşâallah.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
=== Kalbe Farisî Olarak Tahattur Eden Bir Münâcat ===
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
هٰذِهِ ال۟مُنَاجَاةُ تَخَطَّرَت۟ فِى ال۟قَل۟بِ هٰكَذَا بِال۟بَيَانِ ال۟فَارِسٖى
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Yani bu münâcat, kalbe Farisî olarak tahattur ettiğinden Farisî yazılmıştır. Evvelce matbu olan Hubab Risalesi’nde dercedilmişti.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
يَارَب۟ بَشَش۟ جِهَت۟ نَظَر۟ مٖيكَر۟دَم۟ دَر۟دِ خُود۟رَا دَر۟مَان۟ نَمٖى دٖيدَم۟
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Yâ Rab! Tevekkülsüz, gafletle, iktidar ve ihtiyarıma dayanıp derdime derman aramak için cihat-ı sitte denilen altı cihette nazar gezdirdim. Maatteessüf derdime derman bulamadım. Manen bana denildi ki: “Yetmez mi dert, derman sana.”
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
دَر۟رَاس۟ت۟ مٖى دٖيدَم۟ كِه دٖى رُوز۟ مَزَارِ پَدَرِ مَنَس۟ت۟
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Evet, gafletle sağımdaki geçmiş zamandan teselli almak için baktım. Fakat gördüm ki dünkü gün, pederimin kabri ve geçmiş zaman, ecdadımın bir mezar-ı ekberi suretinde göründü. Teselli yerine vahşet verdi.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Hâşiye: İman, o vahşetli mezar-ı ekberi, ünsiyetli bir meclis-i münevver ve bir mecma-ı ahbap gösterir.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
وَ دَر۟ چَپ۟ دٖيدَم۟ كِه فَر۟دَا قَب۟رِ مَنَس۟ت۟
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Sonra soldaki istikbale baktım. Derman bulamadım. Belki yarınki gün, benim kabrim ve istikbal ise emsalimin ve nesl-i âtinin bir kabr-i ekberi suretinde görünüp ünsiyet değil belki vahşet verdi.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Hâşiye: İman ve huzur-u iman, o dehşetli kabr-i ekberi sevimli saadet saraylarında bir davet-i Rahmaniye gösterir.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
وَ اٖيم۟رُوز۟ تَابُوتِ جِس۟مِ پُر۟ اِض۟طِرَابِ مَنَس۟ت۟
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Soldan dahi hayır görünmediği için hazır güne baktım. Gördüm ki şu gün, güya bir tabuttur. Hareket-i mezbuhanede olan cismimin cenazesini taşıyor.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Hâşiye: İman, o tabutu, bir ticaretgâh ve şaşaalı bir misafirhane gösterir.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
بَر۟ سَرِ عُم۟ر۟ جَنَازَۀِ مَن۟ اٖيس۟تَادَه اَس۟ت۟
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
İşbu cihetten dahi deva bulamadım. Sonra başımı kaldırıp şecere-i ömrümün başına baktım. Gördüm ki o ağacın tek meyvesi, benim cenazemdir ki o ağacın üstünde duruyor, bana bakıyor.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Hâşiye: İman, o ağacın meyvesini cenaze değil belki ebedî hayata mazhar ve ebedî saadete namzet olan ruhumun eskimiş yuvasından yıldızlarda gezmek için çıktığını gösterir.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
دَر۟ قَدَم۟ اٰبِ خَاكِ خِل۟قَتِ مَن۟ وَ خَاكِس۟تَرِ عِظَامِ مَنَس۟ت۟
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
O cihetten dahi meyus olup başımı aşağıya eğdim. Baktım ki aşağıda ayak altında kemiklerimin toprağı ile mebde-i hilkatimin toprağı birbirine karışmış gördüm. Derman değil, derdime dert kattı.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Hâşiye: İman, o toprağı rahmet kapısı ve cennet salonunun perdesi olduğunu gösterir.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
چُون۟ دَر۟ پَس۟ مٖينِگَرَم۟ بٖينَم۟ اٖين۟ دُن۟يَاءِ بٖى بُن۟يَاد۟ هٖيچ۟ دَر۟ هٖيچَس۟ت۟
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Ondan dahi nazarı çevirip arkama baktım. Gördüm ki esassız, fâni bir dünya, hiçlik derelerinde ve adem zulümatında yuvarlanıp gidiyor. Derdime merhem değil belki vahşet ve dehşet zehirini ilâve etti.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Hâşiye: İman, o zulümatta yuvarlanan dünyayı, vazifesi bitmiş, manasını ifade etmiş, neticelerini kendine bedel vücudda bırakmış mektubat-ı Samedaniye ve sahaif-i nukuş-u Sübhaniye olduğunu gösterir.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
وَ دَر۟ پٖيش۟ اَن۟دَازَۀِ نَظَر۟ مٖيكُنَم۟ دَرِ قَبِر۟ كُشَادَه اَس۟ت۟
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
وَ رَاهِ اَبَد۟ بَدُورِ دِرَاز۟ بَدٖيدَارَس۟ت۟
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Onda dahi hayır görmediğim için ön tarafıma, ileriye nazarımı gönderdim. Gördüm ki kabir kapısı, yolumun başında açık görünüp onun arkasında ebede giden cadde, uzaktan uzağa nazara çarpıyor.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Hâşiye: İman, o kabir kapısını, âlem-i nur kapısı ve o yol dahi saadet-i ebediye yolu olduğunu gösterdiğinden dertlerime hem derman hem merhem olur.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
مَرَا جُز۟ جُز۟ءِ اِخ۟تِيَارٖى چٖيزٖى نٖيس۟ت۟ دَر۟ دَس۟ت۟
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
İşte şu altı cihette ünsiyet ve teselli değil belki dehşet ve vahşet aldığım onlara mukabil benim elimde bir cüz-i ihtiyarîden başka hiçbir şey yoktur ki ona dayanıp onunla mukabele edeyim.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Hâşiye: İman, o cüz-i lâyetecezza hükmündeki cüz-i ihtiyarî yerine, gayr-ı mütenahî bir kudrete istinad etmek için bir vesika verir ve belki iman bir vesikadır.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
كِه اُو جُز۟ء۟ هَم۟ عَاجِز۟ هَم۟ كُوتَاهُ و هَم۟ كَم۟ عَيَارَس۟ت۟
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Halbuki o cüz-i ihtiyarî denilen silah-ı insanî hem âciz hem kısadır. Hem ayarı noksandır. İcad edemez, kesbden başka hiçbir şey elinden gelmez.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Hâşiye: İman, o cüz-i ihtiyarîyi, Allah namına istimal ettirip her şeye karşı kâfi getirir. Bir askerin cüz’î kuvvetini devlet hesabına istimal ettiği vakit, binler kuvvetinden fazla işler görmesi gibi.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
نَه دَر۟ مَاضٖى مَجَالِ حُلُول۟ نَه دَر۟ مُس۟تَق۟بَل۟ مَدَارِ نُفُوذ۟ اَس۟ت۟
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Ne geçmiş zamana hulûl edebilir ne de gelecek zamana nüfuz edebilir. Mazi ve müstakbele ait emellerime ve elemlerime faydası yoktur.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Hâşiye: İman, dizginini cism-i hayvanînin elinden alıp kalbe, ruha teslim ettiği için maziye nüfuz ve müstakbele hulûl edebilir. Çünkü kalp ve ruhun daire-i hayatı geniştir.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
مَي۟دَانِ اُو اٖين۟ زَمَانِ حَال۟ و يَك۟ اٰنِ سَيَّالَس۟ت۟
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
O cüz-i ihtiyarînin meydan-ı cevelanı, kısacık şu zaman-ı hazır ve bir ân-ı seyyaldir.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
بَا اٖين۟ هَمَه فَق۟ر۟هَا وَ ضَع۟ف۟هَا قَلَمِ قُد۟رَتِ تُو اٰشِكَارَه نُوِش۟تَه اَس۟ت۟
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
دَر۟ فِط۟رَتِ مَا مَي۟لِ اَبَد۟ وَ اَمَلِ سَر۟مَد۟
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
İşte şu bütün ihtiyaçlarımla ve zayıflığımla ve fakr ve aczimle beraber altı cihetten gelen dehşetler ve vahşetlerle perişan bir halde iken; kalem-i kudretle sahife-i fıtratımda ebede uzanan arzular ve sermede yayılan emeller aşikâre bir surette yazılmıştır, mahiyetimde dercedilmiştir.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Belki dünyada ne varsa numuneleri fıtratımda vardır. Umum onlara karşı alâkadarım. Onlar için çalıştırıyorum, çalışıyorum.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
دَائِرَۀِ اِح۟تِيَاج۟ مَانَن۟دِ دَائِرَۀِ مَدِّ نَظَر۟ بُزُر۟گٖى دَارَس۟ت۟
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
İhtiyaç dairesi, nazar dairesi kadar büyüktür, geniştir.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
خَيَال۟ كُدَام۟ رَسَد۟ اِح۟تِيَاج۟ نٖيز۟ رَسَد۟
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
دَر۟ دَس۟ت۟ هَر۟چِه نٖيس۟ت۟ دَر۟ اِح۟تِيَاج۟ هَس۟ت۟
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Hattâ hayal nereye gitse ihtiyaç dairesi dahi oraya gider. Orada da hâcet vardır. Belki her ne ki elde yok, ihtiyaçta vardır. Elde olmayan, ihtiyaçta vardır. Elde bulunmayan ise hadsizdir.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
دَائِرَۀِ اِق۟تِدَار۟ هَم۟چُو دَائِرَۀِ دَس۟تِ كُوتَاه۟ كُوتَاهَس۟ت۟
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Halbuki daire-i iktidar, kısa elimin dairesi kadar kısa ve dardır.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
پَس۟ فَق۟رُ و حَاجَاتِ مَا بَقَد۟رِ جِهَانَس۟ت۟
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Demek fakr u ihtiyaçlarım, dünya kadardır.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
وَ سَر۟مَايَۀِ مَا هَم۟ چُو جُز۟ءِ لَايَتَجَزَّا اَس۟ت۟
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Sermayem ise cüz-i lâyetecezza gibi cüz’î bir şeydir.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
اٖين۟ جُز۟ء۟ كُدَام۟ وَ اٖين۟ كَائِنَاتِ حَاجَات۟ كُدَامَس۟ت۟
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
İşte şu cihan kadar ve milyarlar ile ancak istihsal edilen hâcet nerede? Ve bu beş paralık cüz-i ihtiyarî nerede? Bununla onların mübayaasına gidilmez. Bununla onlar kazanılmaz. Öyle ise başka bir çare aramak gerektir.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
پَس۟ دَر۟ رَاهِ تُو اَز۟ اٖين۟ جُز۟ء۟ نٖيز۟ بَاز۟ مٖى گُذَش۟تَن۟ چَارَۀِ مَن۟ اَس۟ت۟
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
O çare ise şudur ki o cüz-i ihtiyarîden dahi vazgeçip, irade-i İlahiyeye işini bırakıp, kendi havl ve kuvvetinden teberri edip, Cenab-ı Hakk’ın havl ve kuvvetine iltica ederek hakikat-i tevekküle yapışmaktır. Yâ Rab! Madem çare-i necat budur. Senin yolunda o cüz-i ihtiyarîden vazgeçiyorum ve enaniyetimden teberri ediyorum.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
تَا عِنَايَتِ تُو دَس۟ت۟گٖيرِ مَن۟ شَوَد۟ رَح۟مَتِ بٖى نِهَايَتِ تُو پَنَاهِ مَن۟ اَس۟ت۟
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Tâ senin inayetin, acz ve zaafıma merhameten elimi tutsun. Hem tâ senin rahmetin, fakr u ihtiyacıma şefkat edip bana istinadgâh olabilsin, kendi kapısını bana açsın.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
اٰن۟ كَس۟ كِه بَح۟رِ بٖى نِهَايَتِ رَح۟مَت۟ يَاف۟ت۟ اَس۟ت۟
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
تَك۟يَه نَه كُنَد۟ بَر۟ اٖين۟ جُز۟ءِ اِخ۟تِيَارٖى كِه يَك۟ قَط۟رَه سَرَابَس۟ت۟
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Evet, her kim ki rahmetin nihayetsiz denizini bulsa elbette bir katre serap hükmünde olan cüz-i ihtiyarına itimat etmez, rahmeti bırakıp ona müracaat etmez.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
اَي۟وَاه۟ اٖين۟ زِن۟دِگَانٖى هَم۟ چُو خَابَس۟ت۟
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
وٖين۟ عُم۟رِ بٖى بُن۟يَاد۟ هَم۟ چُو بَادَس۟ت۟
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Eyvah! Aldandık. Şu hayat-ı dünyeviyeyi sabit zannettik. O zan sebebiyle bütün bütün zayi ettik. Evet, şu güzeran-ı hayat bir uykudur, bir rüya gibi geçti. Şu temelsiz ömür dahi bir rüzgâr gibi uçar gider.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
اِن۟سَان۟ بَزَوَال۟ دُن۟يَا بَفَنَا اَس۟ت۟ اٰمَال۟ بٖى بَقَا اٰلَام۟ بَبَقَا اَس۟ت۟
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Kendine güvenen ve ebedî zanneden mağrur insan, zevale mahkûmdur. Süratle gidiyor. Hane-i insan olan dünya ise zulümat-ı ademe sukut eder. Emeller bekasız, elemler ruhta bâki kalır.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
بِيَا اَى۟ نَف۟سِ نَافَر۟جَام۟ وُجُودِ فَانِىِ خُود۟رَا فَدَا كُن۟
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
خَالِقِ خُود۟رَا كِه اٖين۟ هَس۟تٖى وَدٖيعَه هَس۟ت۟
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Madem hakikat böyledir, gel ey hayata çok müştak ve ömre çok talip ve dünyaya çok âşık ve hadsiz emeller ile ve elemler ile müptela bedbaht nefsim! Uyan, aklını başına al! Nasıl ki yıldız böceği kendi ışıkçığına itimat eder, gecenin hadsiz zulümatında kalır. Bal arısı, kendine güvenmediği için gündüzün güneşini bulur. Bütün dostları olan çiçekleri, güneşin ziyasıyla yaldızlanmış müşahede eder. Öyle de kendine, vücuduna ve enaniyetine dayansan yıldız böceği gibi olursun. Eğer sen, fâni vücudunu, o vücudu sana veren Hâlık’ın yolunda feda etsen bal arısı gibi olursun. Hadsiz bir nur-u vücud bulursun. Hem feda et. Çünkü şu vücud, sende vedia ve emanettir.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
وَ مُل۟كِ اُو وَ اُو دَادَه فَنَا كُن۟ تَا بَقَا يَابَد۟
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
اَز۟ اٰن۟ سِرّٖى كِه ، نَف۟ىِ نَف۟ى۟ اِث۟بَات۟ اَس۟ت۟
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Hem onun mülküdür hem o vermiştir. Öyle ise minnet etmeyerek ve çekinmeyerek fena et, feda et tâ beka bulsun. Çünkü nefy-i nefiy, ispattır. Yani yok, yok ise o vardır. Yok, yok olsa var olur.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
خُدَاىِ پُر۟كَرَم۟ خُود۟ مُل۟كِ خُود۟رَا مٖى خَرَد۟ اَز۟ تُو
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
بَهَاىِ بٖى كِرَان۟ دَادَه بَرَاىِ تُو نِگَاه۟ دَارَس۟ت۟
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Hâlık-ı Kerîm, kendi mülkünü senden satın alıyor. Cennet gibi büyük bir fiyatı verir. Hem o mülkü senin için güzelce muhafaza ediyor. Kıymetini yükselttiriyor. Yine sana hem bâki hem mükemmel bir surette verecektir. Öyle ise ey nefsim! Hiç durma. Birbiri içinde beş kârlı bu ticareti yap. Tâ beş hasaretten kurtulup beş rıbhi birden kazanasın.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
فَلَمَّٓا اَفَلَ قَالَ لَٓا اُحِبُّ ال۟اٰفِلٖينَ
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
لَقَد۟ اَب۟كَانٖى نَع۟ىُ ( لَٓا اُحِبُّ ال۟اٰفِلٖينَ ) مِن۟ خَلٖيلِ اللّٰهِ
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
İbrahim aleyhisselâmdan sudûr ile kâinatın zeval ve ölümünü ilan eden na’y-ı لَٓا اُحِبُّ ال۟اٰفِلٖينَ beni ağlattırdı.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
فَصَبَّت۟ عَي۟نُ قَل۟بٖى قَطَرَاتٍ بَاكِيَاتٍ مِن۟ شُئُونِ اللّٰهِ
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Onun için kalp gözü ağladı ve ağlayıcı katreleri döktü. Kalp gözü ağladığı gibi döktüğü her bir damlası da o kadar hazîndir, ağlattırıyor. Güya kendisi de ağlıyor. O damlalar, gelecek Farisî fıkralardır.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
لِتَف۟سٖيرِ كَلَامٍ مِن۟ حَكٖيمٍ اَى۟ نَبِىٍّ فٖى كَلَامِ اللّٰهِ
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
İşte o damlalar ise Nebiyy-i Peygamber olan bir Hakîm-i İlahî’nin kelâmullah içinde bulunan bir kelâmının bir nevi tefsiridir.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
نَمٖى زٖيبَاس۟ت۟ اُفُول۟دَه گُم۟ شُدَن۟ مَح۟بُوب۟
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Güzel değil batmakla gaib olan bir mahbub. Çünkü zevale mahkûm, hakiki güzel olamaz. Aşk-ı ebedî için yaratılan ve âyine-i Samed olan kalp ile sevilmez ve sevilmemeli.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
نَمٖى اَر۟زَد۟ غُرُوب۟دَه غَي۟ب۟ شُدَن۟ مَط۟لُوب۟
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Bir matlub ki gurûbda gaybubet etmeye mahkûmdur; kalbin alâkasına, fikrin merakına değmiyor. Âmâle merci olamıyor. Arkasında gam ve kederle teessüf etmeye lâyık değildir. Nerede kaldı ki kalp ona perestiş etsin ve ona bağlansın kalsın.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
نَمٖى خٰواهَم۟ فَنَادَه مَح۟و۟ شُدَن۟ مَق۟صُود۟
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Bir maksud ki fenada mahvoluyor, o maksudu istemem. Çünkü fâniyim, fâni olanı istemem; neyleyeyim?
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
نَمٖى خٰوانَم۟ زَوَال۟دَه دَف۟ن۟ شُدَن۟ مَع۟بُود۟
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Bir mabud ki zevalde defnoluyor; onu çağırmam, ona iltica etmem. Çünkü nihayetsiz muhtacım ve âcizim. Âciz olan, benim pek büyük dertlerime deva bulamaz. Ebedî yaralarıma merhem süremez. Zevalden kendini kurtaramayan nasıl mabud olur?
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
عَق۟ل۟ فَر۟يَاد۟ مٖى دَارَد۟ نِدَاءِ ( لَٓا اُحِبُّ ال۟اٰفِلٖينَ ) مٖى زَنَد۟ رُوحَم۟
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Evet, zâhire müptela olan akıl, şu keşmekeş kâinatta perestiş ettiği şeylerin zevalini görmek ile meyusane feryat eder ve bâki bir mahbubu arayan ruh dahi لَٓا اُحِبُّ ال۟اٰفِلٖينَ feryadını ilan ediyor.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
نَمٖى خٰواهَم۟ نَمٖى خٰوانَم۟ نَمٖى تَابَم۟ فِرَاقٖى
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
İstemem, arzu etmem, tâkat getirmem müfarakatı.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
نَمٖى اَر۟زَد۟ مَرَاقَه اٖين۟ زَوَال۟ دَر۟ پَس۟ تَلَاقٖى
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Der-akab zeval ile acılanan mülakatlar, keder ve meraka değmez. İştiyaka hiç lâyık değildir. Çünkü zeval-i lezzet, elem olduğu gibi zeval-i lezzetin tasavvuru dahi bir elemdir. Bütün mecazî âşıkların divanları, yani aşknameleri olan manzum kitapları, şu tasavvur-u zevalden gelen elemden birer feryattır. Her birinin bütün divan-ı eş’arının ruhunu eğer sıksan elemkârane birer feryat damlar.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
اَز۟ اٰن۟ دَر۟دٖى گِرٖينِ ( لَٓا اُحِبُّ ال۟اٰفِلٖينَ ) مٖى زَنَد۟ قَل۟بَم۟
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
İşte o zeval-âlûd mülakatlar, o elemli mecazî muhabbetler derdinden ve belasındandır ki kalbim İbrahimvari لَٓا اُحِبُّ ال۟اٰفِلٖينَ ağlamasıyla ağlıyor ve bağırıyor.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
دَر۟ اٖين۟ فَانٖى بَقَا خَازٖى بَقَا خٖيزَد۟ فَنَادَن۟
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Eğer şu fâni dünyada beka istiyorsan beka, fenadan çıkıyor. Nefs-i emmare cihetiyle fena bul ki bâki olasın.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
فَنَا شُد۟ هَم۟ فَدَا كُن۟ هَم۟ عَدَم۟ بٖين۟ كِه اَز۟ دُن۟يَا بَقَايَه رَاه۟ فَنَادَن۟
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Dünya-perestlik esasatı olan ahlâk-ı seyyieden tecerrüd et, fâni ol. Daire-i mülkünde ve malındaki eşyayı, Mahbub-u Hakiki yolunda feda et. Mevcudatın adem-nüma âkıbetlerini gör. Çünkü şu dünyadan bekaya giden yol, fenadan gidiyor.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
فِكِر۟ فٖيزَار۟ مٖى دَارَد۟ اَنٖينِ ( لَٓا اُحِبُّ ال۟اٰفِلٖينَ ) مٖى زَنَد۟ وِج۟دَان۟
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Esbab içine dalan fikr-i insanî, şu zelzele-i zeval-i dünyadan hayrette kalıp meyusane fîzar ediyor. Vücud-u hakiki isteyen vicdan, İbrahimvari لَٓا اُحِبُّ ال۟اٰفِلٖينَ enîniyle mahbubat-ı mecaziyeden ve mevcudat-ı zâileden kat-ı alâka edip Mevcud-u Hakiki’ye ve Mahbub-u Sermedî’ye bağlanıyor.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
بِدَان۟ اَى۟ نَف۟سِ نَادَانَم۟ كِه دَر۟ هَر۟ فَر۟د۟ اَز۟ فَانٖى دُو رَاه۟ هَس۟ت۟
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
بَا بَاقٖى دُو سِرِّ جَانِ جَانَانٖى
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Ey nâdan nefsim! Bil ki çendan dünya ve mevcudat fânidir. Fakat her fâni şeyde, bâkiye îsal eden iki yol bulabilirsin ve can-ı canan olan Mahbub-u Lâyezal’in tecelli-i cemalinden iki lem’ayı, iki sırrı görebilirsin. Ân şart ki suret-i fâniyeden ve kendinden geçebilirsen…
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
كِه دَر۟ نِع۟مَت۟هَا اِن۟عَام۟ هَس۟ت۟ وَ پَس۟ اٰثَار۟هَا اَس۟مَا بِگٖير۟ مَغ۟زٖى
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
وَ مٖيزَن۟ دَر۟ فَنَا اٰن۟ قِش۟رِ بٖى مَع۟نَا
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Evet, nimet içinde in’am görünür; Rahman’ın iltifatı hissedilir. Nimetten in’ama geçsen Mün’im’i bulursun. Hem her eser-i Samedanî, bir mektup gibi bir Sâni’-i Zülcelal’in esmasını bildirir. Nakıştan manaya geçsen esma yoluyla müsemmayı bulursun. Madem şu masnuat-ı fâniyenin mağzını, içini bulabilirsin; onu elde et. Manasız kabuğunu, kışrını acımadan fena seyline atabilirsin.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
بَلٖى اٰثَار۟هَا گُويَن۟د۟ زِاَس۟مَا لَف۟ظِ پُر۟ مَع۟نَا بِخَان۟ مَع۟نَا
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
وَ مٖيزَن۟ دَر۟ هَوَا اٰن۟ لَف۟ظِ بٖى سَو۟دَا
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Evet, masnuatta hiçbir eser yok ki çok manalı bir lafz-ı mücessem olmasın, Sâni’-i Zülcelal’in çok esmasını okutturmasın. Madem şu masnuat elfazdır, kelimat-ı kudrettir; manalarını oku, kalbine koy. Manasız kalan elfazı, bilâ-perva zevalin havasına at. Arkalarından alâkadarane bakıp meşgul olma.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
عَق۟ل۟ فَر۟يَاد۟ مٖى دَارَد۟ غِيَاثِ ( لَٓا اُحِبُّ ال۟اٰفِلٖينَ ) مٖيزَن۟ اَى۟ نَف۟سَم۟
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
İşte zâhir-perest ve sermayesi âfakî malûmattan ibaret olan akl-ı dünyevî, böyle silsile-i efkârı hiçe ve ademe incirar ettiğinden, hayretinden ve haybetinden meyusane feryat ediyor. Hakikate giden bir doğru yol arıyor. Madem ufûl edenlerden ve zeval bulanlardan ruh elini çekti. Kalp dahi mecazî mahbublardan vazgeçti. Vicdan dahi fânilerden yüzünü çevirdi. Sen dahi bîçare nefsim, İbrahimvari لَٓا اُحِبُّ ال۟اٰفِلٖينَ gıyasını çek, kurtul.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
چِه خُوش۟ گُويَد۟ اُو شَي۟دَا جَامٖى عِش۟ق۟ خُوى۟
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Fıtratı aşkla yoğrulmuş gibi sermest-i câm-ı aşk olan Mevlana Câmî, kesretten vahdete yüzleri çevirmek için bak ne güzel söylemiş:
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
6يَكٖى خٰواه۟1  يَكٖى خٰوان۟2  يَكٖى جُوى۟3  يَكٖى بٖين۟4  يَكٖى دَان۟5  يَكٖى گُوى۟
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
demiştir. (Hâşiye<ref>'''Hâşiye:''' Yalnız bu satır Mevlana Câmî’nin kelâmıdır.</ref>)
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
1 - Yani yalnız biri iste, başkaları istenmeye değmiyor.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
2 - Biri çağır, başkaları imdada gelmiyor.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
3 - Biri talep et, başkalar lâyık değiller.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
4 - Biri gör, başkalar her vakit görünmüyorlar, zeval perdesinde saklanıyorlar.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
5 - Biri bil, marifetine yardım etmeyen başka bilmekler faydasızdır.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
6 - Biri söyle, ona ait olmayan sözler malayani sayılabilir.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
نَعَم۟ صَدَق۟تَ اَى۟ جَامٖى هُوَ ال۟مَط۟لُوبُ ۝ هُوَ ال۟مَح۟بُوبُ ۝ هُوَ ال۟مَق۟صُودُ ۝ هُوَ ال۟مَع۟بُودُ
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Evet Câmî, pek doğru söyledin. Hakiki mahbub, hakiki matlub, hakiki maksud, hakiki mabud; yalnız odur.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
كِه لَٓا اِلٰهَ اِلَّا هُو بَرَابَر۟ مٖيزَنَد۟ عَالَم۟
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Çünkü bu âlem bütün mevcudatıyla muhtelif dilleriyle, ayrı ayrı nağamatıyla zikr-i İlahînin halka-i kübrasında beraber لَٓا اِلٰهَ اِلَّا هُو der, vahdaniyete şehadet eder. لَٓا اُحِبُّ ال۟اٰفِلٖينَ in açtığı yaraya merhem sürüyor ve alâkayı kestiği mecazî mahbublara bedel, bir Mahbub-u Lâyezalî’yi gösteriyor.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Bundan yirmi beş sene kadar evvel İstanbul Boğazı’ndaki Yuşa Tepesi’nde, dünyanın terkine karar verdiğim bir zamanda, bir kısım mühim dostlarım beni dünyaya, eski vaziyetime döndürmek için yanıma geldiler. Dedim: “Yarına kadar beni bırakınız, istihare edeyim.” Sabahleyin kalbime bu iki levha hutur etti. Şiire benzer fakat şiir değiller. O mübarek hatıranın hatırı için ilişmedim. Geldiği gibi muhafaza edildi.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Yirmi Üçüncü Söz’ün âhirine ilhak edilmişti. Makam münasebetiyle buraya alındı.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
=== Birinci Levha ===
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
'''Ehl-i gaflet dünyasının hakikatini tasvir eder levhadır.'''
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Beni dünyaya çağırma Ona geldim fena gördüm.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Demâ gaflet hicab oldu Ve nur-u Hak nihan gördüm.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Bütün eşya-yı mevcudat Birer fâni muzır gördüm.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Vücud desen onu giydim Âh ademdi çok bela gördüm.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Hayat desen onu tattım Azap-ender azap gördüm.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Akıl ayn-ı ikab oldu Bekayı bir bela gördüm.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Ömür ayn-ı heva oldu Kemal ayn-ı heba gördüm.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Amel ayn-ı riya oldu Emel ayn-ı elem gördüm.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Visal nefs-i zeval oldu Devayı ayn-ı dâ’ gördüm.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Bu envar zulümat oldu Bu ahbabı yetim gördüm.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Bu savtlar na’y-ı mevt oldu Bu ahyayı mevat gördüm.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Ulûm evhama kalboldu Hikemde bin sekam gördüm.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Lezzet ayn-ı elem oldu Vücudda bin adem gördüm.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Habib desen onu buldum Âh firakta çok elem gördüm.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
=== İkinci Levha ===
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
'''Ehl-i hidayet ve huzurun hakikat-i dünyalarına işaret eder levhadır.'''
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Demâ gaflet zeval buldu Ve nur-u Hak ayân gördüm.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Vücud bürhan-ı Zat oldu Hayat mir’at-ı Hak’tır gör.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Akıl miftah-ı kenz oldu Fena bab-ı bekadır gör.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Kemalin lem’ası söndü Fakat şems-i Cemal var gör.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Zeval ayn-ı visal oldu Elem ayn-ı lezzettir gör.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Ömür nefs-i amel oldu Ebed ayn-ı ömürdür gör.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Zalâm zarf-ı ziya oldu Bu mevtte hak hayat var gör.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Bütün eşya enis oldu Bütün asvat zikirdir gör.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Bütün zerrat-ı mevcudat Birer zâkir, müsebbih gör.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Fakrı kenz-i gına buldum Aczde tam kuvvet var gör.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Eğer Allah’ı buldunsa Bütün eşya senindir gör.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Eğer Mâlik-i Mülk’e memlûk isen Onun mülkü senindir gör.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Eğer hodbin ve kendi nefsine mâlik isen Bilâ-addin beladır gör,
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Bilâ-haddin azaptır tat Bilâ-gayet ağırdır gör.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Eğer hakiki abd-i hudâbin isen Hudutsuz bir safadır gör,
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Hesapsız bir sevap var tat Nihayetsiz saadet gör.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Yirmi beş sene evvel ramazanda ikindiden sonra Şeyh-i Geylanî’nin (ks) Esma-i Hüsna manzumesini okudum. Bana bir arzu geldi ki esma-i hüsna ile bir münâcat yazayım. Fakat o vakit bu kadar yazıldı. O kudsî üstadımın mübarek münâcat-ı esmaiyesine bir nazire yapmak istedim. Heyhat! Nazma istidadım yok. Yapamadım, noksan kaldı.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Bu münâcat, Otuz Üçüncü Söz’ün Otuz Üçüncü Mektup’u olan Pencereler Risalesi’ne ilhak edilmişti. Makam münasebetiyle buraya alındı.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
هُوَ ال۟بَاقٖى
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
حَكٖيمُ ال۟قَضَايَا نَح۟نُ فٖى قَب۟ضِ حُك۟مِهٖ ۝ هُوَ ال۟حَكَمُ ال۟عَد۟لُ لَهُ ال۟اَر۟ضُ وَ السَّمَاءُ
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
عَلٖيمُ ال۟خَفَايَا وَ ال۟غُيُوبِ فٖى مُل۟كِهٖ ۝ هُوَ ال۟قَادِرُ ال۟قَيُّومُ لَهُ ال۟عَر۟شُ وَ الثَّرَاءُ
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
لَطٖيفُ ال۟مَزَايَا وَ النُّقُوشِ فٖى صُن۟عِهٖ ۝ هُوَ ال۟فَاطِرُ ال۟وَدُودُ لَهُ ال۟حُس۟نُ وَ ال۟بَهَاءُ
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
جَلٖيلُ ال۟مَرَايَا وَ الشُّؤُنِ فٖى خَل۟قِهٖ ۝ هُوَ ال۟مَلِكُ ال۟قُدُّوسُ لَهُ ال۟عِزُّ وَ ال۟كِب۟رِيَاءُ
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
بَدٖيعُ ال۟بَرَايَا نَح۟نُ مِن۟ نَق۟شِ صُن۟عِهٖ ۝ هُوَ الدَّائِمُ ال۟بَاقٖى لَهُ ال۟مُل۟كُ وَ ال۟بَقَاءُ
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
كَرٖيمُ ال۟عَطَايَا نَح۟نُ مِن۟ رَك۟بِ ضَي۟فِهٖ ۝ هُوَ الرَّزَّاقُ ال۟كَافٖى لَهُ ال۟حَم۟دُ وَ الثَّنَاءُ
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
جَمٖيلُ ال۟هَدَايَا نَح۟نُ مِن۟ نَس۟جِ عِل۟مِهٖ ۝ هُوَ ال۟خَالِقُ ال۟وَافٖى لَهُ ال۟جُودُ وَ ال۟عَطَاءُ
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
سَمٖيعُ الشَّكَايَا وَ الدُّعَاءِ لِخَل۟قِهٖ ۝ هُوَ الرَّاحِمُ الشَّافٖى لَهُ الشُّك۟رُ وَ الثَّنَاءُ
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
غَفُورُ ال۟خَطَايَا وَ الذُّنُوبِ لِعَب۟دِهٖ ۝ هُوَ ال۟غَفَّارُ الرَّحٖيمُ لَهُ ال۟عَف۟وُ وَ الرِّضَاءُ
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Ey nefsim! Kalbim gibi ağla ve bağır ve de ki:
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
'''“Fâniyim, fâni olanı istemem.'''
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
'''Âcizim, âciz olanı istemem.'''
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
'''Ruhumu Rahman’a teslim eyledim, gayr istemem.'''
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
'''İsterim fakat bir yâr-ı bâki isterim.'''
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
'''Zerreyim fakat bir şems-i sermed isterim.'''
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
'''Hiç-ender hiçim fakat bu mevcudatı umumen isterim.”'''
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
=== Barla Yaylası Çam, Katran, Ardıç, Karakavağın Bir Meyvesidir ===
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
(Makam münasebetiyle buraya alınmış, On Birinci Mektup’un bir parçasıdır.)
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Bir vakit esaretimde dağ başında azametli çam ve katran ve ardıç ağaçlarının heybet-nüma suretlerini, hayret-feza vaziyetlerini temaşa ederken pek latîf bir rüzgâr esti. O vaziyeti pek muhteşem ve şirin, velvele-âlûd bir zelzele-i raks-nüma, bir tesbihat-ı cezbe-eda suretine çevirdiğinden eğlence temaşası, nazar-ı ibrete ve sem’-i hikmete döndü. Birden Ahmed-i Cezerî’nin Kürtçe şu fıkrası:
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
هَر۟كَس۟ بِتَمَاشَاگَهِ حُس۟نَاتَه زِهَر۟ جَاى۟ تَش۟بٖيهِ نِگَارَان۟ بِجَمَالَاتَه دِنَازِن۟ hatırıma geldi. Kalbim, ibret manalarını ifade için şöyle ağladı:
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
يَا رَب۟ هَر۟ حَى۟ بِتَمَاشَاگَهِ صُن۟عِ تُو زِهَر۟جَاى۟ بَتَازٖى ۝ زِنِشٖيبُ اَز۟ فِرَازٖى مَانَن۟دِ دَلَّالَان۟ بِنِدَاءِ بِاٰوَازٖى ۝ دَم۟ دَم۟ زِجَمَالِ نَق۟شِ تُو دَر۟ رَق۟ص۟ بَازٖى ۝ زِكَمَالِ صُن۟عِ تُو خُوش۟ خُوش۟ بِگَازٖى ۝ زِشٖيرٖينٖى اٰوَازِ خُود۟ هَى۟ هَى۟ دِنَازٖى ۝
اَز۟وَى۟ رَق۟صَ اٰمَد۟ جَذ۟بَه خَازٖى ۝ اَزٖين۟ اٰثَارِ رَح۟مَت۟ يَاف۟ت۟ هَر۟ حَى۟ دَر۟سِ تَس۟بٖيحُ نَمَازٖى ۝ اٖيس۟تَادَس۟ت۟ هَر۟ يَكٖى بَر۟ سَن۟گِ بَالَا سَر۟فِرَازٖى ۝ دِرَاز۟ كَر۟دَس۟ت۟ دَس۟ت۟هَارَا بَدَر۟گَاهِ اِلٰهٖى هَم۟ چُو شَه۟بَازٖى ۝ بِجُن۟بٖيدَس۟ت۟ زُل۟ف۟هَارَا بَشَو۟ق۟ اَن۟گٖيزِ شَه۟نَازٖى ۝ بَبَالَا مٖيزَنَن۟د۟ اَز۟ پَر۟دَه هَاىِ هَاىِ هُوىِ عِش۟ق۟ بَازٖى ۝ مٖيدِهَد۟ هُوشَه گِرٖين۟هَاىِ دَرٖين۟هَاىِ زَوَالٖى اَز۟ حُبِّ مَجَازٖى ۝
بَر۟ سَرِ مَح۟مُود۟هَا نَغ۟مَهَاىِ حُز۟ن۟ اَن۟گٖيزِ اَيَازٖى ۝ مُر۟دَهَارَا نَغ۟مَهَاىِ اَزَلٖى اَز۟ حُز۟ن۟ اَن۟گٖيزِ نَوَازٖى ۝ رُوحَه مٖى اٰيَد۟ اَزُو زَم۟زَمَۀِ نَازُ نِيَازٖى ۝ قَل۟ب۟ مٖيخٰوانَد۟ اَزٖين۟ اٰيَات۟هَا سِرِّ تَو۟حٖيد۟ زِعُلُوِّ نَظ۟مِ اِع۟جَازٖى ۝ نَف۟س۟ مٖيخٰواهَد۟ دَر۟ اٖين۟ وَل۟وَلَهَا زَل۟زَلَهَا ذَو۟قِ بَاقٖى دَر۟ فَنَاىِ دُن۟يَا بَازٖى ۝ عَق۟ل۟ مٖيبٖينَد۟ اَزٖين۟ زَم۟زَمَهَا دَم۟دَمَهَا نَظ۟مِ خِل۟قَت۟ نَق۟شِ حِك۟مَت۟ كَن۟زِ رَازٖى ۝ اٰر۟زُو مٖيدَارَد۟ هَوَا اَزٖين۟ هَم۟هَمَهَا هَو۟هَوَهَا مَر۟گِ خُود۟ دَر۟ تَر۟كِ اَذ۟وَاقِ مَجَازٖى ۝ خَيَال۟ بٖينَد۟ اَزٖين۟ اَش۟جَار۟ مَلَائِك۟ رَا جَسَد۟ اٰمَد۟ سَمَاوٖى بَاهَزَارَان۟ نَى۟ ۝ اَزٖين۟ نَي۟هَا شُنٖيدَت۟ هُوش۟ سِتَايِش۟هَاىِ ذَاتِ حَى۟ ۝ وَرَق۟هَارَا زَبَان۟ دَارَن۟د۟ هَمَه هُو هُو ذِك۟ر۟ اٰرَن۟د۟ بَدَر۟ مَع۟نَاىِ حَىُّ حَى۟ ۝ چُو لَٓا اِلٰهَ اِلَّا هُو بَرَابَر۟ مٖيزَنَد۟ هَر۟ شَى۟ ۝ دَمَادَم۟ جُويَدَن۟د۟ يَا حَق۟ سَرَاسَر۟ گُويَدَن۟د۟ يَا حَى۟ بَرَابَر۟ مٖيزَنَن۟د۟ اَللّٰه۟ ۝
فَيَا حَىُّ يَا قَيُّومُ بِحَقِّ اِس۟مِ حَىِّ قَيُّومِ ۝ حَيَاتٖى دِه۟ بَاٖين۟ قَل۟بِ پَرٖيشَان۟ رَا اِس۟تِقَامَت۟ دِه۟ بَاٖين۟ عَق۟لِ مُشَوَّش۟ رَا ۝ اٰمٖين۟
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
'''Barla yaylası Tepelice’de çam, katran, ardıç, karakavak meyvesi hakkında yazılan Farisî beyitlerin manası:'''
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
هَر۟كَس۟ بِتَمَاشَاگَهِ حُس۟نَاتَه زِهَر۟ جَاى۟ تَش۟بٖيهِ نِگَارَان۟ بِجَمَالَاتَه دِنَازِن۟
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Hatırıma geldi. Kalbim dahi ibret manalarını ifade için şöyle ağladı:
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Yani senin temaşageh-i hüsnüne, herkes her yerden koşup gelmiş. Senin cemalinle nazdarlık ediyorlar.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
يَا رَب۟ هَر۟ حَى۟ بِتَمَاشَاگَهِ صُن۟عِ تُو زِهَر۟جَاى۟ بَتَازٖى
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Her zîhayat, senin temaşageh-i sanatın olan zemin yüzüne her yerden çıkıp bakıyorlar.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
زِنِشٖيبُ اَز۟ فِرَازٖى مَانَن۟دِ دَلَّالَان۟ بِنِدَاءِ بِاٰوَازٖى
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Aşağıdan, yukarıdan dellâllar gibi çıkıp bağırıyorlar.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
دَم۟ دَم۟ زِجَمَالِ نَق۟شِ تُو ( نُس۟خَه: زِهَوَاىِ شَو۟قِ تُو ) دَر۟ رَق۟ص۟ بَازٖى
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Senin cemal-i nakşından keyiflenip o dellâl-misal ağaçlar oynuyorlar.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
زِكَمَالِ صُن۟عِ تُو خُوش۟ خُوش۟ بِگَازٖى
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Senin kemal-i sanatından neşelenip güzel güzel sadâ veriyorlar.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
زِشٖيرٖينٖى اٰوَازِ خُود۟ هَى۟ هَى۟ دِنَازٖى
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Güya sadâlarının tatlılığı, onları da neşelendirip nâzeninane bir naz ettiriyor.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
اَز۟وَى۟ رَق۟صَه اٰمَد۟ جَذ۟بَه خَازٖى
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
İşte ondandır ki şu ağaçlar raksa gelmiş, cezbe istiyorlar.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
اَزٖين۟ اٰثَارِ رَح۟مَت۟ يَاف۟ت۟ هَر۟ حَى۟ دَر۟سِ تَس۟بٖيحُ نَمَازٖى
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Şu rahmet-i İlahiyenin âsârıyladır ki her zîhayat, kendine mahsus tesbih ve namazın dersini alıyorlar.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
اٖيس۟تَادَس۟ت۟ هَر۟ يَكٖى بَر۟ سَن۟گِ بَالَا سَر۟فِرَازٖى
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Ders aldıktan sonra her bir ağaç, yüksek bir taş üstünde arşa başını kaldırıp durmuşlar.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
دِرَاز۟ كَر۟دَس۟ت۟ دَس۟ت۟هَارَا بَدَر۟گَاهِ اِلٰهٖى هَم۟ چُو شَه۟بَازٖى
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Her birisi, yüzler ellerini Şehbaz-ı Kalender '''(Hâşiye<ref>'''Hâşiye:''' Şehbaz-ı Kalender, meşhur bir kahramandır ki Şeyh-i Geylanî’nin irşadıyla dergâh-ı İlahîye iltica edip mertebe-i velayete çıkmıştır.</ref>)''' gibi dergâh-ı İlahîye uzatıp muhteşem bir ibadet vaziyetini almışlar.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
بِجُن۟بٖيدَس۟ت۟ زُل۟ف۟هَارَا بَشَو۟ق۟ اَن۟گٖيزِ شَه۟نَازٖى  '''(Hâşiye<ref>'''Hâşiye:''' Şehnaz-ı Çelkezî, kırk örme saç ile meşhur bir dünya güzelidir.</ref>)'''
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Oynattırıyorlar, zülüfvari küçük dallarını ve onunla, temaşa edenlere de latîf şevklerini ve ulvi zevklerini ihtar ediyorlar.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
بَبَالَا مٖيزَنَن۟د۟ اَز۟ پَر۟دَه هَاىِ هَاىِ هُوىِ عِش۟ق۟ بَازٖى
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Aşkın “Hây Hûy” perdelerinden en hassas tellere, damarlara dokunuyor gibi sadâ veriyorlar. '''(Nüsha<ref>'''Nüsha:''' Şu nüsha, mezaristandaki ardıç ağacına bakar: <br> نسخة: بَبَالاَ مِي زَنَـنْدْ اَزْ پَرْدَه هَاىِ هَاىِ هُوىِ چَرْخِ بَازِى
مُرْدَهَارَا نَغْمَ هَاىِ اَزَلِى اَزْ حُزْنْ اَنْگِيزِ نَوَازِى</ref>)'''
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
مٖيدِهَد۟ هُوشَه گِرٖين۟هَاىِ دَرٖين۟هَاىِ زَوَالٖى اَز۟ حُبِّ مَجَازٖى
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Fikre şu vaziyetten şöyle bir mana geliyor: Mecazî muhabbetlerin zeval elemiyle gelen ağlayış hem derinden derine hazîn bir enîni ihtar ediyorlar.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
بَر۟ سَرِ مَح۟مُود۟هَا نَغ۟مَهَاىِ حُز۟ن۟ اَن۟گٖيزِ اَيَازٖى
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Mahmudların, yani Sultan Mahmud gibi mahbubundan ayrılmış bütün âşıkların başlarında, hüzün-âlûd mahbublarının nağmesinin tarzını işittiriyorlar.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
مُر۟دَهَارَا نَغ۟مَهَاىِ اَزَلٖى اَز۟ حُز۟ن۟ اَن۟گٖيزِ نَوَازٖى
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Dünyevî sadâların ve sözlerin dinlemesinden kesilmiş olan ölmüşlere; ezelî nağmeleri, hüzün-engiz sadâları işittiriyor gibi bir vazifesi var görünüyorlar.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
رُوحَه مٖى اٰيَد۟ اَزُو زَم۟زَمَۀِ نَازُ نِيَازٖى
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Ruh ise şu vaziyetten şöyle anladı ki eşya, tesbihat ile Sâni’-i Zülcelal’in tecelliyat-ı esmasına mukabele edip bir naz niyaz zemzemesidir, geliyor.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
قَل۟ب۟ مٖيخٰوانَد۟ اَزٖين۟ اٰيَات۟هَا سِرِّ تَو۟حٖيد۟ زِعُلُوِّ نَظ۟مِ اِع۟جَازٖى
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Kalp ise şu her biri birer âyet-i mücesseme hükmünde olan şu ağaçlardan sırr-ı tevhidi, bu i’cazın ulüvv-ü nazmından okuyor. Yani, hilkatlerinde o derece hârika bir intizam, bir sanat, bir hikmet vardır ki bütün esbab-ı kâinat birer fâil-i muhtar farz edilse ve toplansalar taklit edemezler.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
نَف۟س۟ مٖيخٰواهَد۟ دَر۟ اٖين۟ وَل۟وَلَهَا زَل۟زَلَهَا ذَو۟قِ بَاقٖى دَر۟ فَنَاىِ دُن۟يَا بَازٖى
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Nefis ise şu vaziyeti gördükçe, bütün rûy-i zemin, velvele-âlûd bir zelzele-i firakta yuvarlanıyor gibi gördü, bir zevk-i bâki aradı. “Dünya-perestliğin terkinde bulacaksın.” manasını aldı.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
عَق۟ل۟ مٖيبٖينَد۟ اَزٖين۟ زَم۟زَمَهَا دَم۟دَمَهَا نَظ۟مِ خِل۟قَت۟ نَق۟شِ حِك۟مَت۟ كَن۟زِ رَازٖى
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Akıl ise şu zemzeme-i hayvan ve eşcardan ve demdeme-i nebat ve havadan gayet manidar bir intizam-ı hilkat, bir nakş-ı hikmet, bir hazine-i esrar buluyor. Her şey, çok cihetlerle Sâni’-i Zülcelal’i tesbih ettiğini anlıyor.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
اٰر۟زُو مٖيدَارَد۟ هَوَا اَزٖين۟ هَم۟هَمَهَا هَو۟هَوَهَا مَر۟گِ خُود۟ دَر۟ تَر۟كِ اَذ۟وَاقِ مَجَازٖى
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Heva-yı nefis ise şu hemheme-i hava ve hevheve-i yapraktan öyle bir lezzet alıyor ki bütün ezvak-ı mecazîyi ona unutturup o heva-yı nefsin hayatı olan zevk-i mecazîyi terk etmekle bu zevk-i hakikatte ölmek istiyor.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
خَيَال۟ بٖينَد۟ اَزٖين۟ اَش۟جَار۟ مَلَائِك۟ رَا جَسَد۟ اٰمَد۟ سَمَاوٖى بَاهَزَارَان۟ نَى۟
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Hayal ise görüyor, güya şu ağaçların müekkel melâikeleri içlerine girip her bir dalında çok neyler takılan ağaçları ceset olarak giymişler. Güya Sultan-ı Sermedî, binler ney sadâsıyla muhteşem bir resm-i küşadda onlara onları giydirmiş ki o ağaçlar camid, şuursuz cisim gibi değil belki gayet şuurkârane manidar vaziyetleri gösteriyorlar.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
اَزٖين۟ نَي۟هَا شُنٖيدَت۟ هُوش۟ سِتَايِش۟هَاىِ ذَاتِ حَى۟
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
İşte o neyler; semavî, ulvi bir musikîden geliyor gibi safi ve müessirdirler. Fikir, o neylerden başta Mevlana Celaleddin-i Rumî olarak bütün âşıkların işittikleri elemkârane teşekkiyat-ı firakı işitmiyor. Belki Zat-ı Hayy-ı Kayyum’a karşı takdim edilen teşekkürat-ı Rahmaniyeyi ve tahmidat-ı Rabbaniyeyi işitiyor.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
وَرَق۟هَارَا زَبَان۟ دَارَن۟د۟ هَمَه هُو هُو ذِك۟ر۟ اٰرَن۟د۟ بَدَر۟ مَع۟نَاىِ حَىُّ حَى۟
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Madem ağaçlar, birer ceset oldu. Bütün yapraklar dahi diller oldu. Demek her biri, binler dilleriyle havanın dokunmasıyla “Hû Hû” zikrini tekrar ediyorlar. Hayatlarının tahiyyatıyla Sâni’inin Hayy-ı Kayyum olduğunu ilan ediyorlar.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
چُو لَٓا اِلٰهَ اِلَّا هُو بَرَابَر۟ مٖيزَنَد۟ هَر۟ شَى۟
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Çünkü bütün eşya لَٓا اِلٰهَ اِلَّا هُو deyip kâinatın azîm halka-i zikrinde beraber zikrederek çalışıyorlar.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
دَمَادَم۟ جُويَدَن۟د۟ يَا حَق۟ سَرَاسَر۟ گُويَدَن۟د۟ يَا حَى۟ بَرَابَر۟ مٖيزَنَن۟د۟ اَللّٰه۟
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Vakit be-vakit lisan-ı istidat ile Cenab-ı Hak’tan hukuk-u hayatını “Yâ Hak” deyip hazine-i rahmetten istiyorlar. Baştan başa da hayata mazhariyetleri lisanıyla “Yâ Hay” ismini zikrediyorlar.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
فَيَا حَىُّ يَا قَيُّومُ بِحَقِّ اِس۟مِ حَىِّ قَيُّومِ
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
حَيَاتٖى دِه۟ بَاٖين۟ قَل۟بِ پَرٖيشَان۟ رَا اِس۟تِقَامَت۟ دِه۟ بَاٖين۟ عَق۟لِ مُشَوَّش۟ رَا اٰمٖين۟
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Bir vakit Barla’da Çam Dağı’nda yüksek bir mevkide, gecede semanın yüzüne baktım. Gelecek fıkralar, birden hutur etti. Yıldızların lisan-ı hal ile konuşmalarını hayalen işittim gibi bu yazıldı. Nazım ve şiir bilmediğim için şiir kaidesine girmedi. Tahattur olduğu gibi yazılmış.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Dördüncü Mektup ile Otuz İkinci Söz’ün Birinci Mevkıfı’nın âhirinden alınmıştır.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
=== Yıldızları Konuşturan Bir Yıldızname ===
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Dinle de yıldızları şu hutbe-i şirinine
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Name-i nurîn-i hikmet, bak ne takrir eylemiş.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Hep beraber nutka gelmiş, hak lisanıyla derler:
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
“Bir Kadîr-i Zülcelal’in haşmet-i sultanına
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Birer bürhan-ı nur-efşanız vücud-u Sâni’a
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Hem vahdete hem kudrete şahitleriz biz.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Şu zeminin yüzünü yaldızlayan
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Nâzenin mu’cizatı çün melek seyranına.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Bu semanın arza bakan, cennete dikkat eden
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Binler müdakkik gözleriz biz. '''(Hâşiye)<ref>'''Hâşiye:''' Yani cennet çiçeklerinin fidanlık ve mezraacığı olan zeminin yüzünde hadsiz mu’cizat-ı kudret teşhir edildiğinden semavat âlemindeki melâikeler o mu’cizatı, o hârikaları temaşa ettikleri gibi ecram-ı semaviyenin gözleri hükmünde olan yıldızlar dahi güya melâikeler gibi zemin yüzündeki nâzenin masnuatı gördükçe cennet âlemine bakıyorlar. O muvakkat hârikaları, bâki bir surette cennette dahi müşahede ediyorlar gibi bir zemine, bir cennete bakıyorlar. Yani o iki âleme nezaretleri var demektir.</ref>'''
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Tûba-i hilkatten semavat şıkkına, hep Kehkeşan ağsanına
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Bir Cemil-i Zülcelal’in, dest-i hikmetle takılmış pek güzel meyveleriyiz biz.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Şu semavat ehline birer mescid-i seyyar, birer hane-i devvar, birer ulvi âşiyane
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Birer misbah-ı nevvar, birer gemi-i cebbar, birer tayyareleriz biz.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Bir Kadîr-i Zülkemal’in, bir Hakîm-i Zülcelal’in birer mu’cize-i kudret, birer hârika-i sanat-ı Hâlıkane,
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Birer nadire-i hikmet, birer dâhiye-i hilkat, birer nur âlemiyiz biz.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Böyle yüz bin dil ile yüz bin bürhan gösteririz, işittiririz insan olan insana.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Kör olası dinsiz gözü, görmez oldu yüzümüzü hem işitmez sözümüzü, hak söyleyen âyetleriz biz.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Sikkemiz bir, turramız bir, Rabb’imize musahharız. Müsebbihiz, zikrederiz abîdane.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Kehkeşan’ın halka-i kübrasına mensup birer meczuplarız biz.”
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
dediklerini hayalen dinledim.
</div>

<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
------
<center> [[On Altıncı Söz]] ⇐ | [[Sözler]] | ⇒ [[On Sekizinci Söz]] </center>
------
</div>