İçeriğe atla

On Beşinci Mektup/en: Revizyonlar arasındaki fark

"------ <center> The Fourteenth Letter ⇐ | The Letters | ⇒ The Sixteenth Letter </center> ------" içeriğiyle yeni sayfa oluşturdu
("'''In Short:''' Man is free to act as he wills, still, in accordance with the verse, “You do not will it except as God wills,”(76:30) divine will is fundamental, divine determining (kader) is dominant. Divine will restores man’s will." içeriğiyle yeni sayfa oluşturdu)
("------ <center> The Fourteenth Letter ⇐ | The Letters | ⇒ The Sixteenth Letter </center> ------" içeriğiyle yeni sayfa oluşturdu)
 
(Aynı kullanıcının aradaki diğer 49 değişikliği gösterilmiyor)
47. satır: 47. satır:
'''In Short:''' Man is free to act as he wills, still, in accordance with the verse, “You do not will it  except as God  wills,”(76:30) divine will is  fundamental, divine determining  (kader) is dominant. Divine will restores man’s will.
'''In Short:''' Man is free to act as he wills, still, in accordance with the verse, “You do not will it  except as God  wills,”(76:30) divine will is  fundamental, divine determining  (kader) is dominant. Divine will restores man’s will.


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
It confirms the statement, “The eye no longer sees when divine determining acts;”(*<ref>*Bayhaqi, Shu’ab al-Iman, i, 233. See also, Musnad, v, 234; al-Haythami, Majmu’ al-Zawa’id, x, 146; Ibn Hajar, al-Matalib al-‘Aliya, iii, 234; al-Hakim, al-Mustadrak, ii, 405, 406.</ref>)that is, when divine determining speaks, it is beyond human power to speak; man’s will falls silent.
اِذَا جَاءَ ال۟قَدَرُ عُمِىَ ال۟بَصَرُ hükmünü icra eder. '''Kader söylese iktidar-ı beşer konuşmaz, ihtiyar-ı cüz’î susar.'''
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
==THE GIST OF YOUR SECOND QUESTION==
== İKİNCİ SUALİNİZİN MEALİ ==
What was the true nature of the wars that started in the time of ‘Ali (May God be pleased with him)? What should we call those who took part in them, and those who died and those who killed?
Hazret-i Ali (ra) zamanında başlayan muharebelerin mahiyeti nedir? Muhariplere ve o harpte ölen ve öldürenlere ne nam verebiliriz?
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
'''The Answer:'''
'''Elcevap:'''
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
The war between ‘Ali and Talha, and Zubayr and ‘A’isha the Veracious (May God be pleased with all of them), called the Event of the Camel, was a struggle between pure justice and relative justice. It was as follows:
'''Cemel Vak’ası denilen Hazret-i Ali ile Hazret-i Talha ve Hazret-i Zübeyr ve Âişe-i Sıddıka radıyallahu teâlâ anhüm ecmaîn arasında olan muharebe,''' adalet-i mahza ile adalet-i izafiyenin mücadelesidir. Şöyle ki:
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
‘Ali took pure justice as his guiding principle and in his judgement of the Law proceeded on that basis, as was the case in the time of the Caliphs Abu Bakr and ‘Umar. Those who opposed him said that previously the purity of Islam had permitted pure  justice, but since with the passage of time various peoples whose Islam was weak had joined Islamic society, to apply pure justice was extremely difficult. For this reason, their judgement of the Law was based on relative justice, known as the lesser of  two  evils.   Dispute  over  interpretation  of  the  Law  led  to  war.
Hazret-i Ali, '''adalet-i mahza'''yı esas edip Şeyheyn zamanındaki gibi o esas üzerine gitmek için içtihad etmiş. Muarızları ise Şeyheyn zamanındaki safvet-i İslâmiye adalet-i mahzaya müsait idi fakat mürur-u zamanla İslâmiyetleri zayıf muhtelif akvam hayat-ı içtimaiye-i İslâmiyeye girdikleri için adalet-i mahzanın tatbikatı çok müşkül olduğundan “ehvenü’ş-şerri ihtiyar” denilen adalet-i nisbiye esası üzerine içtihad ettiler. Münakaşa-i içtihadiye siyasete girdiği için muharebeyi intac etmiştir.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Since  the interpretations had been purely for God’s sake and for the benefit of Islam, and war had broken out because of  interpretation of the Law, we may surely say that both those who killed and those who were killed won Paradise, and both acted rightfully.
Madem sırf lillah için ve İslâmiyet’in menafii için içtihad edilmiş ve içtihaddan muharebe tevellüd etmiş; elbette hem kātil hem maktûl ikisi de ehl-i cennettir, ikisi de ehl-i sevaptır diyebiliriz. Her ne kadar Hazret-i Ali’nin içtihadı musîb ve mukabilindekilerin hata ise de yine azaba müstahak değiller. Çünkü içtihad eden hakkı bulsa iki sevap var. Bulmazsa bir nevi ibadet olan içtihad sevabı olarak bir sevap alır. Hatasından mazurdur.
‘Ali’s interpretation was accurate, just as those who opposed him were in error, but they still did not deserve punishment. For if a person makes a correct interpretation, he gains two rewards, but if he fails to do this he still earns one reward, the reward for making an  interpretation, which is a form of worship. He is forgiven his error.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
A learned person who was widely known amongst us and whose pronouncements were authoritative wrote in Kurdish:
Bizde gayet meşhur ve sözü hüccet bir zat-ı muhakkik Kürtçe demiş ki:
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
ژٖى شَرِّ صَحَابَان۟ مَكَه قَالُ و قٖيل۟ لَو۟رَا جَنَّتٖينَه قَاتِلُ و هَم۟ قَتٖيل۟
ژٖى شَرِّ صَحَابَان۟ مَكَه قَالُ و قٖيل۟ لَو۟رَا جَنَّتٖينَه قَاتِلُ و هَم۟ قَتٖيل۟
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
“Don’t gossip about the war between the Companions, for both killer and killed were destined for Paradise.”
Yani “Sahabelerin muharebesinde kıyl ü kāl etme. Çünkü hem kātil ve hem maktûl ikisi de ehl-i cennettirler.”
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Pure justice and relative justice may be explained as follows:
'''Adalet-i mahza ile adalet-i izafiyenin izahı şudur ki:'''
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
according to the allusive meaning of the verse,If any one slew a person – unless it be for murder or for spreading mischief in the land – it would be as if he slew the whole people,(5:32)the rights of an innocent man cannot be cancelled for the sake of all the people. An individual may not be sacrificed for the good of all. In the view of Almighty God’s compassion, right is right, there is no difference between great and small. The small may not be annulled for the great. Without his consent, the life and rights of an individual may not  be sacrificed for the good of the community. If he consents to sacrifice them in the name of patriotism, that is a different matter.
مَن۟ قَتَلَ نَف۟سًا بِغَي۟رِ نَف۟سٍ اَو۟ فَسَادٍ فِى ال۟اَر۟ضِ فَكَاَنَّمَا قَتَلَ النَّاسَ جَمٖيعًا âyetin mana-yı işarîsiyle: Bir masumun hakkı, bütün halk için dahi iptal edilmez. Bir fert dahi umumun selâmeti için feda edilmez. Cenab-ı Hakk’ın nazar-ı merhametinde hak haktır, küçüğüne büyüğüne bakılmaz. Küçük, büyük için iptal edilmez. Bir cemaatin selâmeti için bir ferdin rızası bulunmadan hayatı ve hakkı feda edilmez. Hamiyet namına rızasıyla olsa o başka meseledir.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
As for relative justice, a particular is sacrificed for the good of the universal; the rights of an individual are disregarded in the face of the community. The attempt is made to apply a sort of relative justice as the lesser of two evils. But if it is possible to apply pure justice, to apply relative justice is wrong and may not be undertaken.
'''Adalet-i izafiye ise:''' Küllün selâmeti için cüzü feda eder. Cemaat için ferdin hakkını nazara almaz. Ehvenü’ş-şer diye bir nevi adalet-i izafiyeyi yapmaya çalışır. Fakat adalet-i mahza kabil-i tatbik ise adalet-i izafiyeye gidilmez, gidilse zulümdür.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Thus, Imam ‘Ali (May God be pleased with him) judged it possible to apply pure justice as in the time of the Caliphs Abu Bakr and ‘Umar, and he set up the Islamic Caliphate on that basis. Those who opposed him and objected to him said that it was impossible because of the great difficulties, and judged according to the Law that they should proceed with relative justice. The other historical reasons are not true reasons, they are pretexts.
İşte İmam-ı Ali radıyallahu anh, adalet-i mahzayı Şeyheyn zamanındaki gibi kabil-i tatbiktir deyip hilafet-i İslâmiyeyi o esas üzerine bina ediyordu. Mukabilleri ve muarızları ise “Kabil-i tatbik değil, çok müşkülatı var.” diye adalet-i izafiye üzerine içtihad etmişler. Tarihin gösterdiği sair esbab ise hakiki sebep değiller, bahanelerdir.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
'''If you ask:''' What was the reason for Imam ‘Ali’s lack of success in regard to the Islamic Caliphate  relatively to his predecessors, despite his  extraordinary capabilities, unusual intelligence, and great deservedness?
'''Eğer desen:''' Hilafet-i İslâmiye noktasında İmam-ı Ali’nin fevkalâde iktidarı, hârikulâde zekâsı ve yüksek liyakatiyle beraber seleflerine nisbeten muvaffakiyetsizliği nedendir?
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
'''The Answer:''' That blessed person was deserving of weighty duties other than politics and rule.If he had  been completely successful in politics and government, he would have been unable to acquire fully the meaningful title of King of Sainthood. Whereas he won a spiritual rule far surpassing the external, political Caliphate, and became a Universal Master; in fact, his spiritual rule will continue even until the end of the world.
'''Elcevap:''' O mübarek zat, siyaset ve saltanattan ziyade, daha çok mühim başka vazifelere lâyık idi. Eğer tam muvaffakiyet-i siyasiye ve tamam saltanat olsaydı “Şah-ı Velayet” unvan-ı manidarını bihakkın kazanamayacaktı. Halbuki zâhirî ve siyasî hilafetin pek çok fevkinde manevî bir saltanat kazandı ve üstad-ı küll hükmüne geçti, hattâ kıyamete kadar saltanat-ı manevîsi bâki kaldı.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
As for his war with Mu‘awiya at Siffin, it was a war over the Caliphate and rule. That is  to say, Imam ‘Ali gave priority to the injunctions of religion, the truths of Islam, and the hereafter, and sacrificed some of the laws of government and pitiless demands of politics. Whereas Mu‘awiya and his supporters, in order to strengthen Islamic society with their governmental policies, left aside resoluteness and favoured permissiveness; they supposed they were obliged to in the political realm; choosing permissiveness, they fell into error.
'''Amma Hazret-i İmam-ı Ali’nin Vak’a-i Sıffîn’de, Hazret-i Muaviye’nin taraftarlarıyla muharebesi ise''' hilafet ve saltanatın muharebesidir. Yani Hazret-i İmam-ı Ali, ahkâm-ı dini ve hakaik-i İslâmiyeyi ve âhireti esas tutup saltanatın bir kısım kanunlarını ve siyasetin merhametsiz mukteziyatlarını onlara feda ediyordu. Hazret-i Muaviye ve taraftarları ise hayat-ı içtimaiye-i İslâmiyeyi, saltanat siyasetleriyle takviye etmek için azîmeti bırakıp ruhsatı iltizam ettiler, siyaset âleminde kendilerini mecbur zannedip ruhsatı tercih ettiler, hataya düştüler.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
As for Hasan and Husain’s struggle against the Umayyads, it was a war between religion and nationalism. That is, the Umayyads founded the Islamic state on Arab nationalism and put the bonds of nationalism before those of Islam, causing harm in two respects:
'''Amma Hazret-i Hasan ve Hüseyin’in Emevîlere karşı mücadeleleri ise''' din ile milliyet muharebesi idi. Yani Emevîler, devlet-i İslâmiyeyi, Arap milliyeti üzerine istinad ettirip rabıta-i İslâmiyet’i, rabıta-i milliyetten geri bıraktıklarından '''iki cihetle''' zarar verdiler:
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
'''The First Respect:''' They offended the other nations and frightened them off.
'''Birisi:''' Milel-i saireyi rencide ederek tevhiş ettiler.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
'''The Other:''' The principles of racialism and nationalism are not based on justice and right, so are unjust and wrongful. They do not proceed on justice. For a ruler of racialist  leanings gives preference to people of the same race and cannot act justly.
'''Diğeri:''' Unsuriyet ve milliyet esasları, adaleti ve hakkı takip etmediğinden zulmeder. Adalet üzerine gitmez. Çünkü unsuriyet-perver bir hâkim, millettaşını tercih eder, adalet edemez.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
According to the clear decree of, “Islam abrogated the tribalism of Ignorance. There is no difference between an  Abyssinian slave and a leader of the Quraish, once they have accepted Islam,”(*<ref>*See, Bukhari, Ahkam, 4; ‘Imara, 36, 37; Abu Da’ud, Sunna, 5; Tirmidhi, Jihad, 28; ‘Ilm, 16; Nasa’i, Bay’a, 26; Ibn Maja, Jihad, 39; Musnad, iv, 69, 70, 199, 204, 205; v, 381; vi, 402, 403.</ref>)the bonds of nationalism may not be set up in place of the bonds of religion. If they are, there will be no justice; right will disappear.
اَل۟اِس۟لَامِيَّةُ جَبَّتِ ال۟عَصَبِيَّةَ ال۟جَاهِلِيَّةَ
لَا فَر۟قَ بَي۟نَ عَب۟دٍ حَبَشِىٍّ وَسَيِّدٍ قُرَي۟شِىٍّ اِذَا اَس۟لَمَا
ferman-ı kat’îsiyle: Rabıta-i diniye yerine rabıta-i milliye ikame edilmez; edilse adalet edilmez, hakkaniyet gider.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Thus, Husain accepted the bonds of religion as fundamental and struggled against those others as someone executing justice, until he attained the rank of martyrdom.
İşte Hazret-i Hüseyin rabıta-i diniyeyi esas tutup muhik olarak onlara karşı mücadele etmiş, tâ makam-ı şehadeti ihraz etmiş.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
'''If it is asked:''' If he was so right and just, why wasn’t he successful? Also, why did divine determining and divine mercy permit them to meet with the tragic end they did?
'''Eğer denilse:''' Bu kadar haklı ve hakikatli olduğu halde, neden muvaffak olmadı? Hem neden kader-i İlahî ve rahmet-i İlahiye onların feci bir âkıbete uğramasına müsaade etmiş?
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
'''The Answer:'''It was not Husain’s close supporters that harboured feelings of revenge towards the Arab nation, but members of other nations who had joined his community, out of their wounded national pride. They caused harm to the pure, shining creeds of Husain and his supporters, and were the cause of their defeat.
'''Elcevap:''' Hazret-i Hüseyin’in yakın taraftarları değil fakat cemaatine iltihak eden sair milletlerde, yaralanmış gurur-u milliyeleri cihetiyle, Arap milletine karşı bir fikr-i intikam bulunması Hazret-i Hüseyin ve taraftarlarının safi ve parlak mesleklerine halel verip mağlubiyetlerine sebep olmuş.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
The wisdom in their tragic end from the point of view of divine determining was this: Hasan and  Husain  and  their  family and descendants  were  destined  to  hold spiritual rule. It is extremely difficult to bring together worldly rule and spiritual rule. Therefore, divine determining made them feel disgust at the world; it showed them its ugly face so that they should cease to feel any attachment to it in their hearts. They lost  a temporary, superficial  rule,  but  were  appointed  to a splendid, permanent spiritual rule. They became the  authorities of the spiritual poles among the saints instead of commonplace governors.
Amma kader nokta-i nazarında feci âkıbetin hikmeti ise: Hasan ve Hüseyin ve onların hanedanları ve nesilleri, manevî bir saltanata namzet idiler. Dünya saltanatı ile manevî saltanatın cem’i gayet müşküldür. Onun için onları dünyadan küstürdü, dünyanın çirkin yüzünü gösterdi. Tâ kalben dünyaya karşı alâkaları kalmasın. Onların elleri muvakkat ve surî bir saltanattan çekildi fakat parlak ve daimî bir saltanat-ı maneviyeye tayin edildiler; âdi valiler yerine, evliya aktablarına merci oldular.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
==YOUR THIRD QUESTION==
== ÜÇÜNCÜ SUALİNİZ ==
What was the wisdom in the tragically cruel treatment those blessed  persons received?
“O mübarek zatların başına gelen o feci, gaddarane muamelenin hikmeti nedir?” diyorsunuz.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
'''The Answer:''' As was explained above, there were three main reasons for the pitiless cruelty Husain’s opponents displayed during Umayyad rule:
'''Elcevap:''' Sâbıkan beyan ettiğimiz gibi Hazret-i Hüseyin’in muarızları olan Emevîler saltanatında, merhametsiz gadre sebebiyet verecek '''üç esas''' vardı:
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
'''One''' was the heartless principle of politics: “Individuals may be sacrificed for the welfare of the government and preservation of public order.”
'''Birisi:''' Merhametsiz siyasetin bir düsturu olan: “Hükûmetin selâmeti ve asayişin devamı için eşhas feda edilir.”
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
'''The Second''' was the cruel rule of nationalism: “Everything may be sacrificed for the  well-being of the nation.” For his opponents’ rule was based on racialism and nationalism.
'''İkincisi:''' Onların saltanatı, unsuriyet ve milliyete istinad ettiği için milliyetin gaddarane bir düsturu olan: “Milletin selâmeti için her şey feda edilir.”
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
'''The Third:'''The traditional vein of rivalry  between the Umayyads and the Hashimites was present in some people like Yazid, and he displayed a merciless ability to be cruel.
'''Üçüncüsü:''' Emevîlerin Hâşimîlere karşı an’anesindeki rekabet damarı, Yezid gibi bazılarda bulunduğu için şefkatsiz bir gadre kabiliyet göstermişti.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
'''A Fourth Reason:'''The Umayyads made Arab nationalism the basis of their rule, and they looked on the members of other nations – who were found among Husain’s supporters – as slaves. This had wounded their national pride. So, since the other nations had joined Husain’s community with mixed intentions and to take revenge, they felt excessively affronted at the Umayyad’s fanatic nationalism and were the cause of that terrible well-known tragedy.
'''Dördüncü bir sebep de''' Hazret-i Hüseyin’in taraftarlarında bulunuyordu ki Emevîlerin Arap milliyetini esas tutup sair milletlerin efradına “memalik” tabir ederek köle nazarıyla bakmaları ve gurur-u milliyelerini kırmaları yüzünden, milel-i saire Hazret-i Hüseyin’in cemaatine intikamkârane ve müşevveş bir niyetle iltihak ettiklerinden Emevîlerin asabiyet-i milliyelerine fazla dokunmuş, gayet gaddarane ve merhametsizcesine meşhur faciaya sebebiyet vermişlerdir.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
The four reasons mentioned above are outward and apparent. When considered from the point of view of divine determining, the results pertaining to the hereafter and  spiritual rule  and  spiritual progress  that  the  tradegy won  for  Husain and  his relatives were of such high worth that the distress they suffered due to it was made easy and cheap. It resembled a soldier who dies after an hour’s torture and becomes a martyr: he attains a rank so high that anyone else could reach it only if they strove for ten years. If the soldier were to be asked about it after he had died, he would reply that he had gained much for very little.
Mezkûr dört esbab, zâhirîdir. Kader noktasından bakıldığı vakit, Hazret-i Hüseyin ve akrabasına o facia sebebiyle hasıl olan netaic-i uhreviye ve saltanat-ı ruhaniye ve terakkiyat-ı maneviye o kadar kıymettardır ki o facia ile çektikleri zahmet, gayet kolay ve ucuz düşer. Nasıl ki bir nefer, bir saat işkence altında şehit edilse öyle bir mertebeyi bulur ki on sene başkası çalışsa ancak o mertebeyi bulur. Eğer o nefer şehit olduktan sonra ona sorulabilse “Az bir şey ile pek çok şeyler kazandım.” diyecektir.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
==THE GIST OF YOUR FOURTH QUESTION==
== DÖRDÜNCÜ SUALİNİZİN MEALİ ==
After Jesus (Upon whom be peace) kills the Antichrist (Dajjal) at the end of time, most people will enter the true religion. But it says in some narrations: “The end of the world will not occur as long as there remain on the earth people who say, Allah! Allah!”(*<ref>*Muslim, Iman, 234; Tirmidhi, Fitan, 35; Musnad, ii, 107, 201, 259; al-Hakim, al-Mustadrak, vi, 494.</ref>) So how  after most people have come to believe, will they become unbelievers?
Âhir zamanda Hazret-i İsa aleyhisselâm Deccal’ı öldürdükten sonra, insanlar ekseriyetle din-i hakka girerler. Halbuki rivayetlerde gelmiştir ki: “Yeryüzünde Allah Allah diyenler bulundukça kıyamet kopmaz.” Böyle umumiyetle imana geldikten sonra nasıl umumiyetle küfre giderler?
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
'''The Answer:''' Some people whose belief is weak regard as unlikely what is narrated in the sound Hadith: “Jesus (Upon whom be peace) will come and will act in accordance with the Shari‘a of Islam. He will kill the Dajjal.”(*<ref>*, Anbiya’, 49; Muslim, Iman, 242-7; Tirmidhi, Fitan, 62; Musnad, iv, 226.</ref>)But when its meaning is explained, it is seen that there is nothing unlikely about it. It is as follows:
'''Elcevap:''' Hadîs-i sahihte rivayet edilen “Hazret-i İsa aleyhisselâmın geleceğini ve şeriat-ı İslâmiye ile amel edeceğini, Deccal’ı öldüreceğini” imanı zayıf olanlar istib’ad ediyorlar. Onun hakikati izah edilse hiç istib’ad yeri kalmaz. Şöyle ki:
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
What this Hadith and those about the Sufyan and the Mahdi(*<ref>*For the Sufyan, see, al-Hakim, al-Mustadrak, iv, 520; Bukhari, Fitan, 101-2; Tirmidhi, Fitan, 62;Musnad, iii, 115, 211, 228, 249-50; v, 38, 404-5; vi, 139-40. For the Mahdi, Bukhari, Anbiya’, 49;
O hadîsin ve Süfyan ve Mehdi hakkındaki hadîslerin ifade ettikleri mana budur ki: Âhir zamanda dinsizliğin '''iki cereyan'''ı kuvvet bulacak:
Muslim, Iman, 244-5; Ibn Maja, Fitan, 33; Musnad, ii, 336; iii, 368.</ref>) mean is this: at the end of time two atheistic movements will gain strength.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
'''One of them:''' Behind a screen of duplicity, a fearsome individual named the Sufyan will deny the messengership of Muhammad (UWBP), and coming to lead the dissemblers, will try to  destroy the  Islamic  Shari‘a. To oppose  him, a luminous individual called Muhammad Mahdi of the Family of the Prophet (UWBP) will assume leadership of the people of sainthood and perfection, who are bound to the luminous line of the Prophet’s (UWBP) Family, and he will kill the current of dissemblers, which will consist of the collective personality of the Sufyan, and scatter it.
'''Birisi:''' Nifak perdesi altında, risalet-i Ahmediyeyi (asm) inkâr edecek Süfyan namında müthiş bir şahıs, ehl-i nifakın başına geçecek, şeriat-ı İslâmiyenin tahribine çalışacaktır. Ona karşı Âl-i Beyt-i Nebevînin silsile-i nuranisine bağlanan, ehl-i velayet ve ehl-i kemalin başına geçecek Âl-i Beyt’ten Muhammed Mehdi isminde bir zat-ı nurani, o Süfyan’ın şahs-ı manevîsi olan cereyan-ı münafıkaneyi öldürüp dağıtacaktır.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
'''The Second Current:''' A tyrannical movement born of naturalist philos ophy will gradually grow strong at the end of time and spread by means of materialist philosophy, going so far as to deny God. A savage who does not recognize the king or accept  that  the officers and soldiers in the army are his soldiers ascribes a sort of kingship and  rulership to everyone and to all the soldiers.
'''İkinci cereyan ise:''' Tabiiyyun, maddiyyun felsefesinden tevellüd eden bir cereyan-ı Nemrudane, gittikçe âhir zamanda felsefe-i maddiye vasıtasıyla intişar ederek kuvvet bulup uluhiyeti inkâr edecek bir dereceye gelir. Nasıl bir padişahı tanımayan ve ordudaki zabitan ve efrad onun askerleri olduğunu kabul etmeyen vahşi bir adam, herkese her askere bir nevi padişahlık ve bir gûna hâkimiyet verir.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
In just the same way, the members of that movement, who deny God, each ascribes dominicality to his soul like a little Nimrod. And the greatest of them, the Dajjal, who will come to lead them, will manifest  awesome wonders, a sort of spiritualism and  hypnosis;  he will  go even further, and imagining his tyrannical, superficial rule to be a sort of dominicality, he will proclaim his godhead. It is clear just what  foolish buffoonery it is for impotent man, who may be defeated by a fly and cannot create  even a fly’s wing, to claim godhead.
Öyle de Allah’ı inkâr eden o cereyan efradları, birer küçük Nemrut hükmünde nefislerine birer rububiyet verir. Ve onların başına geçen en büyükleri, ispirtizma ve manyetizmanın hâdisatı nevinden müthiş hârikalara mazhar olan Deccal ise daha ileri gidip cebbarane surî hükûmetini bir nevi rububiyet tasavvur edip uluhiyetini ilan eder. Bir sineğe mağlup olan ve bir sineğin kanadını bile icad edemeyen âciz bir insanın uluhiyet dava etmesi, ne derece ahmakçasına bir maskaralık olduğu malûmdur.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
At that point, just when the movement appears to be very strong, the religion of true Christianity, which comprises the collective personality of Jesus (Upon whom be peace), will emerge. That is, it will descend from the skies of divine mercy. Present- day Christianity will be purified in the face of that reality; it will cast off superstition and distortion,  and unite with the truths of Islam. Christianity  will in effect be transformed into a sort of Islam. Following the Qur’an, the collective personality of Christianity will be in the rank of follower, and Islam, in that of leader. True religion will become a mighty force as a result of its joining it.
İşte böyle bir sırada, o cereyan pek kuvvetli göründüğü bir zamanda, '''H'''azret-i İsa aleyhisselâmın şahsiyet-i maneviyesinden ibaret olan hakiki İsevîlik dini zuhur edecek, yani rahmet-i İlahiyenin semasından nüzul edecek; hal-i hazır Hristiyanlık dini o hakikate karşı tasaffi edecek, hurafattan ve tahrifattan sıyrılacak, hakaik-i İslâmiye ile birleşecek; manen Hristiyanlık bir nevi İslâmiyet’e inkılab edecektir. Ve Kur’an’a iktida ederek o İsevîlik şahs-ı manevîsi tabi ve İslâmiyet metbu makamında kalacak; din-i hak bu iltihak neticesinde azîm bir kuvvet bulacaktır.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Although defeated before the atheistic movement while separate, as a result of their union Christianity and Islam will acquire the capability to defeat and rout it. Then the person of Jesus (Upon whom be peace), who is present with his human body in the world of the heavens, will come to lead the current of true religion, as, relying on the promise of One Powerful Over All Things, the Bringer of Sure News has said.(*<ref>*See, Qur’an, 4:159. See also, Bukhari, Anbiya’, 49; Muslim, Iman, 242-7; Tirmidhi, Fitan, 62;Musnad, iv, 226.</ref>)Since he has told of it, it is true, and
Dinsizlik cereyanına karşı ayrı ayrı iken mağlup olan İsevîlik ve İslâmiyet ittihat neticesinde, dinsizlik cereyanına galebe edip dağıtacak istidadında iken; âlem-i semavatta cism-i beşerîsiyle bulunan şahs-ı İsa aleyhisselâm, o din-i hak cereyanının başına geçeceğini, bir Muhbir-i Sadık, bir Kadîr-i külli şey’in vaadine istinad ederek haber vermiştir. Madem haber vermiş, haktır; madem Kādir-i külli şey’ vaad etmiş, elbette yapacaktır.
since the One Powerful Over All Things has promised it, He will certainly bring it about.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Indeed, it is not far from the wisdom of the All-Wise One of Glory who all the time sends the angels to the earth from the heavens, sometimes in human form – like Gabriel  appearing in the form of Dihya(*<ref>*See, Bukhari, Manaqib, 25; Muslim, Fada’il al-Sahaba, 100; al-Haythami, Majma’ al-Zawa’id, ix,276.</ref>)– and sends spirit beings from the Spirit World making them appear in human form, and even sends the spirits of most of the dead saints to the world with similitudes of their bodies, it would not be far from His Wisdom – even if he were not alive and present with his body in the skies of the world and had truly died and  departed for the furthest corner of the hereafter – to clothe Jesus (Upon whom be peace) in  his body and send him to the world, so to bring the religion of Jesus to a fitting conclusion;  for such a momentous result. Indeed He promised it because His wisdom required it to be thus, and since He promised it, He will most certainly send him.
Evet, her vakit semavattan melâikeleri yere gönderen ve bazı vakitte insan suretine vaz’eden (Hazret-i Cibril’in “Dıhye” suretine girmesi gibi) ve ruhanîleri âlem-i ervahtan gönderip beşer suretine temessül ettiren, hattâ ölmüş evliyaların çoklarının ervahlarını cesed-i misalîyle dünyaya gönderen bir Hakîm-i Zülcelal, Hazret-i İsa aleyhisselâmı, İsa dinine ait en mühim bir hüsn-ü hâtimesi için; değil sema-i dünyada cesediyle bulunan ve hayatta olan Hazret-i İsa belki âlem-i âhiretin en uzak köşesine gitseydi ve hakikaten ölseydi, yine şöyle bir netice-i azîme için ona yeniden ceset giydirip dünyaya göndermek, o Hakîm’in hikmetinden uzak değil belki onun hikmeti öyle iktiza ettiği için vaad etmiş ve vaad ettiği için elbette gönderecek.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
When Jesus (Upon whom be peace) comes, not everyone will know him to be the true Jesus. His elect and those close to him will recognize him through the light of belief. It will not be self-evident so that everyone will recognize him.
Hazret-i İsa aleyhisselâm geldiği vakit, herkes onun hakiki İsa olduğunu bilmek lâzım değildir. Onun mukarreb ve havassı, nur-u iman ile onu tanır. Yoksa bedahet derecesinde herkes onu tanımayacaktır.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
'''Question:'''There are narrations which say: “The Dajjal has a false paradise where he sends those who follow him, and he also has a false hell into which he casts those  who  do not follow him. He has even made one of his mount’s ears into a paradise and the other one into a hell; his body is of such-and-such vast dimensions;”(*<ref>*Bukhari, Anbiya’, 3; Muslim, Fitan, 109; Musnad, iii, 376; Ibn Abi Shayba, al-Musannaf, viii, 655.</ref>)they describe him like this?
'''Sual:''' Rivayetlerde gelmiş ki: “Deccal’ın bir yalancı cenneti var, kendine tabi olanları ona atar. Hem yalancı bir cehennemi var, tabi olmayanları ona atar. Hattâ o, kendi merkebinin de bir kulağını cennet gibi bir kulağını da cehennem gibi yapmış. Azamet-i bedeniyesi bu kadardır, şu kadardır…” diye tarifat var?
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
'''The Answer:'''The Dajjal superficially resembles a human being. But he is arrogant and pharaoh-like and has forgotten God, so is a foolish satan and intriguing man who calls his superficial, tyrannical rule godhead. But his atheistic movement, his collective personality, is truly vast. The awesome descriptions of the Dajjal in the narrations allude to that.(*<ref>*See, Bukhari, Anbiya’, 3; Muslim, Fitan, 100-5; Abu Da’ud, Fitan, 1; Tirmidhi, Fitan, 55-61.</ref>)At one time, the commander-in-chief of the Japanese army was depicted with one foot in the Pacific Ocean and the other ten days’ distance away in Port Arthur. The collective personality of the  commander-in-chief’s army was illustrated by depicting him in that way.
'''Elcevap:''' Deccal’ın şahs-ı surîsi insan gibidir. Mağrur, firavunlaşmış, Allah’ı unutmuş olduğundan surî, cebbarane olan hâkimiyetine, uluhiyet namını vermiş bir şeytan-ı ahmaktır ve bir insan-ı dessastır. Fakat şahs-ı manevîsi olan dinsizlik cereyan-ı azîmi, pek cesîmdir. Rivayetlerde Deccal’a ait tavsifat-ı müthişe ona işaret eder. Bir vakit Japonya’nın Başkumandanının resmi, bir ayağı Bahr-i Muhit’te, diğer ayağı on günlük mesafedeki Port Artur Kalesinde tasvir edilmiş. O küçük Japon Kumandanının bu surette tasviriyle, ordusunun şahs-ı manevîsi gösterilmiş.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
The Dajjal’s false paradise consists of the alluring amusements and enticements of  civilization. His mount is means of transport like the railway; at one end of the train is the fire-box which sometimes sprays fire on those who do not follow him. The other of the mount’s ears, that is, the other end of it, has been furnished like Paradise, where he seats his followers. Anyway, the railway, an important mount of sinful, cruel civilization, brings a false paradise for the dissolute and the worldly, while for the people of religion and Islam like the angels of Hell it brings dangers in the hand of civilization, and casts them into captivity and indigence.
Amma Deccal’ın yalancı cenneti ise medeniyetin cazibedar lehviyatı ve fanteziyeleridir. Merkebi ise şimendifer gibi bir vasıtadır ki bir başında ateş ocağı bulunur, kendine tabi olmayanları bazen ateşe atar. O merkebin bir kulağı yani diğer başı cennet gibi tefriş edilmiş, tabi olanları oraya oturtur. Zaten sefih ve gaddar medeniyetin mühim bir merkebi olan şimendifer, ehl-i sefahet ve dünya için yalancı bir cennet getirir. Bîçare ehl-i diyanet ve ehl-i İslâm için medeniyet elinde cehennem zebanisi gibi tehlike getirir, esaret ve sefalet altına atar.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
For sure, when the true religion of Christianity emerges and is transformed into Islam, it will spread its light to the great majority of people in the world, but when the end of the world approaches, an atheistic movement will again  appear and become dominant. According to the rule, “The word is with the majority,” no  one will remain on earth who says, “Allah! Allah!;”(*<ref>*Muslim, Iman, 234; Tirmidhi, Fitan, 35; Musnad, iii, 107.</ref>)that is, “Allah! Allah!” will not be uttered by any significant group that holds an important position on the earth.
İşte İsevîliğin din-i hakikisi zuhur ile ve İslâmiyet’e inkılab etmesiyle, çendan âlemde ekseriyet-i mutlakaya nurunu neşreder. Fakat yine kıyamet kopmasına yakın tekrar bir dinsizlik cereyanı baş gösterir, galebe eder ve “El-hükmü li’l-ekser” kaidesince, yeryüzünde “Allah Allah” diyecek kalmayacak, yani ehemmiyetli bir cemaat, küre-i arzda mühim bir mevkiye sahip olacak bir surette “Allah Allah” denilmeyecek demektir.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
The people of truth will form a minority or will be defeated, but they will remain permanently till the end of the world. Only, the moment Doomsday occurs, as
Yoksa ekalliyette kalan veyahut mağlup düşen ehl-i hak, kıyamete kadar bâki kalacak; yalnız, kıyametin kopacağı anında, kıyametin dehşetlerini görmemek için bir eser-i rahmet olarak ehl-i imanın ruhları daha evvel kabzedilecek, kıyamet kâfirlerin başına kopacaktır.
a token of divine mercy, the spirits of the believers will be seized first so that they do not see the terrors of the Last Day, and it will break forth over the unbelievers.(*<ref>*See, Ibn Hajar, al-Matalib al-‘Aliya, iv, 353; al-Haythami, Majma’ al-Zawa’id, viii, 9.</ref>)
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
==THE GIST OF YOUR FIFTH QUESTION==
== BEŞİNCİ SUALİNİZİN MEALİ ==
Will the immortal spirits be grieved at the events of the Last Day?
Kıyametin hâdisatından ervah-ı bâkiye müteessir olacaklar mı?
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
'''The Answer:''' They will be grieved according to their degrees. They will be grieved in the same way  that  they are grieved at the overwhelming, wrathful manifestations of the angels towards themselves. A person is affected in his mind and conscience if others are trembling in the snow and cold outside while he himself is inside in the warmth. Similarly, since they are connected to the universe immortal spirits are affected according to their  degree by its awesome events. The Qur’an indicates and alludes to this and to the tormented being grievously afflicted, and those destined for happiness being struck by wonder and  amazement, and even rejoicing. For the All-Wise Qur’an always mentions the extraordinary events of the resurrection in the form of threats; it says: “You will see it!” Whereas those who will witness it physically are those living at the Last Day. That is to say, spirits whose bodies have rotted in their graves are also addressed by those Qur’anic threats.
'''Elcevap:''' Derecatlarına göre müteessir olacaklar. Melâikelerin tecelliyat-ı kahriyede kendilerine göre müteessir oldukları gibi müteessir olurlar. Nasıl ki bir insan, sıcak bir yerde iken, hariçte kar ve tipi içinde titreyenleri görse akıl ve vicdan itibarıyla müteessir olur. Öyle de zîşuur olan ervah-ı bâkiye, kâinatla alâkadar oldukları için kâinatın hâdisat-ı azîmesinden derecelerine göre müteessir olmalarını; ehl-i azap ise elemkârane, ehl-i saadet ise hayretkârane, istiğrabkârane, belki bir cihette istibşarkârane teessüratları bulunmasını, işarat-ı Kur’aniye gösteriyor. Zira Kur’an-ı Hakîm, her zaman kıyametin acayibini tehdit suretinde zikrediyor. “Göreceksiniz!” diyor. Halbuki cism-i insanî ile onu görenler, kıyamete yetişenlerdir. Demek, kabirde cesetleri çürüyen ervahların da o tehdid-i Kur’aniyeden hisseleri var.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
==THE GIST OF YOUR SIXTH QUESTION==
== ALTINCI SUALİNİZİN MEALİ ==
Does the verse,Everything will perish save His countenance(28:88) include the hereafter, Paradise, and Hell, and their inhabitants, or does it not include them?
كُلُّ شَى۟ءٍ هَالِكٌ اِلَّا وَج۟هَهُ Bu âyetin âhirete, cennete, cehenneme ve ehillerine şümulü var mı, yok mu?
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
'''The Answer:''' This question has been much discussed by the scholars, the saints, and those who uncover the realities of creation. They have the say in this matter. Moreover, the verse is very broad and contains many levels. The majority of scholars said that it does not include the everlasting realm, while  others suggested that those realms too will perish for just an instant, a brief interval of time, but so briefly that their being annihilated and restored will be imperceptible. However, the absolute annihilation  stated by some of those who uncover the realities whose ideas are extreme, is not right.
'''Elcevap:''' Şu mesele, pek çok ehl-i tahkik ve ehl-i keşif ve ehl-i velayetin medar-ı bahsi olmuş. Şu meselede söz onlarındır. Hem de şu âyetin çok genişliği ve çok meratibi var. Ehl-i tahkikin bir kısm-ı ekseri demişler ki: Âlem-i bekaya şümulü yok. Diğer kısmı ise: Âni olarak onlar da az bir zamanda, bir nevi helâkete mazhar olurlar. O kadar az bir zamanda oluyor ki fenaya gidip gelmiş, hissetmeyecekler.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
For since the Most Pure and Holy Divine Essence is eternal and everlasting, His attributes and names are also surely eternal and everlasting. And since His attributes and names are everlasting and eternal,  the  immortal beings in the realm of eternity, which  are the mirrors, manifestations, impresses, and places of  reflection of His attributes and names, of necessity will not vanish into absolute non-existence.
Amma bazı müfrit fikirli ehl-i keşfin hükmettikleri fena-yı mutlak ise hakikat değildir. Çünkü Zat-ı Akdes-i İlahî madem sermedî ve daimîdir, elbette sıfâtı ve esması dahi sermedî ve daimîdirler. Madem sıfâtı ve esması daimî ve sermedîdirler, elbette onların âyineleri ve cilveleri ve nakışları ve mazharları olan âlem-i bekadaki bâkiyat ve ehl-i beka, fena-yı mutlaka bizzarure gidemez.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
A couple of points have occurred to me from the effulgence of the Qur’an, and I shall write them here in summary:
Kur’an-ı Hakîm’in feyzinden şimdilik '''iki nokta''' hatıra gelmiş, icmalen yazacağız:
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
'''The First:''' Almighty God is the possessor of such absolute power that He can bring existence into being and despatch it to non-existence most easily, as though they were two houses in relation to His power and will. If He wishes He can do this in a day or in an instant. Anyway there is no absolute non-existence, for His knowledge is all-embracing;  there is nothing  outside  the  sphere  of  divine  knowledge  so  that something can be cast there. The non-existence within the sphere of His knowledge is external non-existence  and a title for something concealed but  existent  in divine knowledge. Some scholars have called the beings existent in divine knowledge “latent realities.
'''Birincisi:''' Cenab-ı Hak öyle bir Kadîr-i Mutlak’tır ki adem ve vücud, kudretine ve iradesine nisbeten iki menzil gibi gayet kolay bir surette oraya gönderir ve getirir. İsterse bir günde, isterse bir anda oradan çevirir. Hem adem-i mutlak zaten yoktur, çünkü bir ilm-i muhit var. Hem daire-i ilm-i İlahînin harici yok ki bir şey ona atılsın. Daire-i ilim içinde bulunan adem ise adem-i haricîdir ve vücud-u ilmîye perde olmuş bir unvandır. Hattâ bu mevcudat-ı ilmiyeye bazı ehl-i tahkik “a’yân-ı sabite” tabir etmişler.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
In which case, to go to extinction is to be temporarily divested of external dress and to enter upon existence in divine knowledge, existence in meaning. That is to say, transitory, ephemeral beings leave external existence and  their essences are clothed in what has the meaning of existence; they pass from the sphere  of  divine power to that of divine knowledge.
Öyle ise fenaya gitmek, muvakkaten haricî libasını çıkarıp vücud-u manevîye ve ilmîye girmektir. Yani hēlik ve fâni olanlar vücud-u haricîyi bırakıp mahiyetleri bir vücud-u manevî giyer, daire-i kudretten çıkıp daire-i ilme girer.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
'''The Second:''' As we have explained in many of the Words, in regard to their faces which look to themselves, all things are nothing. They do not possess existences that are of themselves independent or constant, and they do not possess realities that subsist of themselves. But in regard to their aspects that look to Almighty God, that is, that signify a meaning other than themselves, they are not nothing. For in that aspect are to be seen the manifestations of eternal names. That aspect is not doomed for non- existence, for it bears the shadow of an eternal existent. It has a reality, it is constant, and it is elevated. For it is a sort  of constant shadow of the eternal name which it manifests.
'''İkincisi:''' Çok Sözlerde izah ettiğimiz gibi: Her şey, mana-yı ismiyle ve kendine bakan vecihte hiçtir. Kendi zatında müstakil ve bizatihî sabit bir vücudu yok. Ve yalnız kendi başıyla kaim bir hakikati yok. Fakat Cenab-ı Hakk’a bakan vecihte ise yani mana-yı harfiyle olsa hiç değil. Çünkü onda cilvesi görünen esma-i bâkiye var. Ma’dum değil, çünkü sermedî bir vücudun gölgesini taşıyor. Hakikati vardır, sabittir hem yüksektir. Çünkü mazhar olduğu bâki bir ismin sabit bir nevi gölgesidir.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Furthermore, “Everything will perish save His countenance” is a sword to cut man’s attachment to things other than God. It looks to the transitory things of this fleeting world in order to sever attachment to them, if it is not for Almighty God’s sake. That is to say, if man’s attachment is for God’s sake and on account of the face that looks to Him, and for Him, he cannot embrace what is other than Him so that his head should be cut off with the sword of “Everything will perish save His countenance.
Hem كُلُّ شَى۟ءٍ هَالِكٌ اِلَّا وَج۟هَهُ insanın elini mâsivadan kesmek için bir kılınçtır ki o da Cenab-ı Hakk’ın hesabına olmayan fâni dünyada, fâni şeylere karşı alâkaları kesmek için hükmü dünyadaki fâniyata bakar. Demek, Allah hesabına olsa, mana-yı harfiyle olsa, livechillah olsa mâsivaya girmez ki كُلُّ شَى۟ءٍ هَالِكٌ اِلَّا وَج۟هَهُ kılıncıyla başı kesilsin.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
'''In Short:''' If a person looks at things for God, if a person finds God, nothing will be other than Him so that his head should be severed. But if he does not find God and does not look on his account, everything will be other than Him. A person has to use the sword of “Everything will perish save His countenance;” he has to rend the veil so that he can find Him.
'''Elhasıl:''' Eğer Allah için olsa, Allah’ı bulsa gayr kalmaz ki başı kesilsin. Eğer Allah’ı bulmazsa ve hesabıyla bakmazsa her şey gayrdır.
كُلُّ شَى۟ءٍ هَالِكٌ اِلَّا وَج۟هَهُ kılıncını istimal etmeli, perdeyi yırtmalı tâ onu bulmalı!..
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
The Eternal One, He is the Eternal One!
اَل۟بَاقٖى هُوَ ال۟بَاقٖى
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
'''Said Nursî'''
'''Said Nursî'''
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
------
------
<center> [[On Dördüncü Mektup]] ⇐ | [[Mektubat]] | ⇒ [[On Altıncı Mektup]] </center>
<center> [[On Dördüncü Mektup/en|The Fourteenth Letter]] ⇐ | [[Mektubat/en|The Letters]] | ⇒ [[On Altıncı Mektup/en|The Sixteenth Letter]] </center>
------
------
</div>