Yirmi Üçüncü Lem'a/el: Revizyonlar arasındaki fark

    Risale-i Nur Tercümeleri sitesinden
    ("== ΣΥΜΠΕΡΑΙΝΟΝΤΑΣ ==" içeriğiyle yeni sayfa oluşturdu)
    ("Το άτομο που παραιτήθηκε από την αθεϊστική φυσιολατρική αντίληψη, και είναι πλέον πιστός, δηλώνει το εξής: Ελχάμντουλιλλάχ! (Δόξα τον Αλλάχ) δεν έχω πλέον καμία αμφιβολία, αλλά έχω μερικές ερωτήσεις για τις οποίες είμαι περίεργος." içeriğiyle yeni sayfa oluşturdu)
    215. satır: 215. satır:
    Ελχάμντουλιλλάχ! (Δόξα τον Αλλάχ) δεν έχω πλέον καμία αμφιβολία, αλλά έχω μερικές ερωτήσεις για τις οποίες είμαι περίεργος.
    Ελχάμντουλιλλάχ! (Δόξα τον Αλλάχ) δεν έχω πλέον καμία αμφιβολία, αλλά έχω μερικές ερωτήσεις για τις οποίες είμαι περίεργος.


    <div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
    '''Πρώτη Ερώτηση:''' Ακούμε από πολλούς τεμπέληδες και από αυτούς που παραμελούν τις καθημερινές πέντε προσευχές- σαλά να λένε το εξής: «Τι ανάγκη έχει ο Ύψιστος, Αληθής και Δικαίως  Αλλάχ(Cenab-ı Hakk) τις προσευχές και τις λατρείες μας που στο Κουράν με επιμονή και σφοδρότητα προειδοποιεί και απειλεί με τη φρικτή ποινή της κόλασης, αυτούς που εγκαταλείπουν τα προσκυνήματα; Πως αρμόζει με τη μετριοπαθή, ορθόδοξη, δίκαιη δήλωση του Κουράν αυτή η ακραία σφοδρότητα προς ένα μικρό, ασήμαντο προσωπικό λάθος;»
    '''Birinci Sual:''' Çok tembellerden ve târikü’s-salâtlardan işitiyoruz, diyorlar ki: Cenab-ı Hakk’ın bizim ibadetimize ne ihtiyacı var ki Kur’an’da çok şiddet ve ısrar ile ibadeti terk edeni zecredip cehennem gibi dehşetli bir ceza ile tehdit ediyor. İtidalli ve istikametli ve adaletli olan ifade-i Kur’aniyeye nasıl yakışıyor ki ehemmiyetsiz bir cüz’î hataya karşı, nihayet şiddeti gösteriyor?
    </div>


    <div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
    <div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">

    13.54, 27 Temmuz 2024 tarihindeki hâli

    Δοκίμιο Περί Της Φύσης

    Καθώς αυτό το δοκίμιο ήταν το Δέκατο Έκτο Σημείωμα της Δέκατης Έβδομης Αναλαμπής, λόγω της ιδιαίτερης και πολυσήμαντης αξίας του, έχει λάβει τον τίτλο Η Εικοστή Τρίτη Αναλαμπή. Αυτή η αναλαμπή εξοβελίζει το ιδεολόγημα του αθεϊσμού που προέρχεται από την ειδωλολατρία της φύσης, με τέτοιο τρόπο, ώστε να μην μπορεί να ανορθωθεί ποτέ ξανά αυτή η μορφή κακοδαιμονίας. Συγχρόνως θρυμματίζει πλήρως τους θεμέλιους λίθους της απιστίας.

    ΥΠΕΝΘΥΜΙΣΗ

    Στο σημείωμα αυτό, εξηγούνται μέσα από την παράθεση εννέα παρανοιών, που συνίστανται από τουλάχιστον ενενήντα παραλογισμούς, το πόσο παράλογη, άσχημη και δεισιδαίμων είναι η πραγματικότητα του δρόμου που βαδίζουν οι αρνησίθεοι νατουραλιστές. Δεδομένου ότι οι εν λόγω παράλογοι δρόμοι έχουν εξηγηθεί εν μέρει σε άλλα τμήματα του Ρισαλέ-ι Νούρ, και ιδίως για να γίνουμε πιο συνοπτικοί εδώ, έχουν παραληφθεί κάποια βήματα των επιχειρημάτων. Γι’ αυτό ξαφνικά έρχεται στο μυαλό μας ότι «πώς είναι δυνατόν όλοι αυτοί οι διάσημοι και δήθεν λαμπροί φιλόσοφοι να έχουν δεχτεί και να ακολουθούν μια τόσο παράλογη και προφανή δεισιδαιμονία;».

    Ναι, η αλήθεια είναι ότι δεν μπόρεσαν να δουν την ουσία του δρόμου που ακολουθούν. Και εγώ είμαι έτοιμος να εξηγήσω λεπτομερώς και να αποδείξω με ξεκάθαρα και πειστικά επιχειρήματα σε οποιονδήποτε αμφιβάλλει, ότι αυτές οι ακατέργαστες, απεχθείς και παράλογες παράνοιες που διατυπώνονται ως αποτέλεσμα στο τέλος κάθε «Παράνοιας» είναι η αναγκαία και αναπόφευκτη συνέπεια του τρόπου και δρόμου που έχουν επιλέξει να ακολουθήσουν, και η ίδια η ουσία της αντίληψης που έχουν. ([1])

    بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّح۪يمِ

    (Μπισμιλλάχιρραχμάνιρραχίμ- Στο όνομα του Αλλάχ, του Πολυεύσπλαχνου (Ραχμάν), του Οικτίρμωνου(Ραχίμ) )

    قَالَت۟ رُسُلُهُم۟ اَفِى اللّٰهِ شَكٌّ فَاطِرِ السَّمٰوَاتِ وَال۟اَر۟ضِ

    (Τους είπαν οι Απόστολοι, «Είναι δυνατόν να υπάρχει αμφιβολία ως προς την ύπαρξη του Αλλάχ Ο Οποίος δημιούργησε τους ουρανούς και τη γη;» Κουράν, Ιμπραχήμ, 14:10)

    Şu âyet-i kerîme, istifham-ı inkârî ile “Cenab-ı Hak hakkında şek olmaz ve olmamalı.” demekle; vücud ve vahdaniyet-i İlahiye, bedahet derecesinde olduğunu gösteriyor.

    Μια υπενθύμιση πριν τη διασαφήνιση αυτού του μυστηρίου:

    Το 1922 πήγα στην Άγκυρα. Είδα ότι με τη νίκη των Ισλαμικών στρατευμάτων μέσα στο εξαιρετικά υψηλό ηθικό τους, μια τρομερή ιδέα απιστίας προσπαθεί επιτήδεια να εισχωρήσει μέσα τους, να διαφθείρει και να τους δηλητηριάσει. «Αλίμονο!» είπα. «Αυτό το τέρας πρόκειται να βλάψει τα θεμέλια της πίστης!». Τότε, εφόσον το παραπάνω εδάφιο δηλώνει σαφέστατα την ύπαρξη και το αδιαίρετο του Αλλάχ, προσέφυγα στη βοήθεια του. Έτσι κατέγραψα μια δυνατή και ακράδαντη απόδειξη που έρχεται από το Πάνσοφο Κουράν και είναι αρκετά ισχυρή για να διαλύσει και να καταστρέψει αυτήν τη διαβολεμένη ιδέα του αθεϊσμού, στο δοκίμιο του Νουρ στην Αραβική γλώσσα. Την είχα τυπώσει στην Άγκυρα στο τυπογραφείο Yeni Gün. Αλλά, δυστυχώς, αυτοί που γνώριζαν Αραβικά ήταν λίγοι, και εκείνοι που το είδαν ως σημαντικό ήταν σπάνιοι. Μαζί με το γεγονός ότι η διατριβή ήταν διατυπωμένη σε μια εξαιρετικά περιληπτική και συντετμημένη μορφή εκείνη η δυνατή απόδειξη δε φανέρωσε την επιρροή της. Δυστυχώς, εκείνη η ιδέα του αθεϊσμού εξαπλώθηκε και κέρδισε δυνάμεις. Τώρα είμαι υποχρεωμένος να διευκρινίσω σε κάποιο βαθμό αυτή τη δυνατή και ακράδαντη απόδειξη, στην τουρκική γλώσσα. Επειδή κάποια τμήματα αυτής της απόδειξης έχουν εξηγηθεί πλήρως σε ορισμένα μέρη του Ρισαλέ-ι Νουρ, θα διατυπωθούνε περιληπτικά εδώ. Οι διάφορες αποδείξεις οι οποίες έχουν καταμερισθεί στα υπόλοιπα δοκίμια, ενώνονται εν μέρει στην συγκεκριμένη απόδειξη, ως εκ τούτου η καθεμία από αυτές λειτουργεί σαν ένα μέρος ένα στοιχείο της εν λόγω αποδείξεως.

    Εισαγωγή

    Ω Άνθρωπε! Να ξέρεις! Υπάρχουν τρομερές φράσεις που βγαίνουν από το στόμα των ανθρώπων και εκπέμπουν απιστία, και οι πιστοί τις χρησιμοποιούν ασυνείδητα. Θα εξηγήσουμε τις τρεις σημαντικότερες.

    Η Πρώτη: اَوْجَدَتْهُالْاَسْبَابُ Δηλαδή, «Οι αιτίες εφεύρουν αυτό το πράγμα.»

    Η Δεύτερη: تَشَكَّلَبِنَفْسِهٖ Δηλαδή, «Αυτό-σχηματίζεται, από μόνο του γίνεται και τελειώνει.»

    Η Τρίτη: اِقْتَضَتْهُالطَّبٖيعَةُ Δηλαδή, «Είναι φυσικό. Η φύση το υπαγορεύει και το φτιάχνει.»

    Πράγματι, εφόσον οι υπάρξεις υφίστανται και δεν διαμφισβητούνται, και η κάθε ύπαρξη δημιουργείται με τέχνη και σοφία, και εφόσον επαναδημιουργείται συνεχώς και δεν είναι σταθερή ∙ τότε Ω! Άθεε! ή θα πεις ότι αυτή η ύπαρξη, αυτό το ζώο για παράδειγμα, είναι το αποτέλεσμά μιας εφεύρεσης του κόσμου των αιτιών, δηλαδή με τη συγκέντρωση των αιτιών αυτό το ον αποκτά μια ύπαρξη, ή θα πεις ότι αυτό-σχηματίζεται, ή θα πεις δεόντως της φύσης όπου με την επιρροή της φύσης αποκτά μια ύπαρξη, ή θα πεις ότι δημιουργείται με τη δύναμη ενός Πανίσχυρου, Παντοδύναμου Κατόχου Μεγαλείου Δύναμης(Καντίρ-ι Ζουλτζελάλ).

    Εφόσον λοιπόν από άποψη λογικής δεν υπάρχει άλλος δρόμος εκτός από αυτούς τους τέσσερις, κατά συνέπεια εάν αποδειχτεί και επιβεβαιωθεί απόλυτα το πόσο παράλογοι, ανυπόστατοι, αδύνατοι, αδιανόητοι και δεισιδαιμονικοί είναι οι πρώτοι τρεις δρόμοι, τότε αναγκαστικά και σαφέστατα ο τέταρτος δρόμος ο οποίος είναι η αποδοχή του Ενός και Μοναδικού Δημιουργού όλων των υπάρξεων, καθίσταται αναμφισβήτητα και αναμφίβολα ως ο μοναδικός.

    Ο ΠΡΩΤΟΣ ΔΡΟΜΟΣ:

    Είναι ο σχηματισμός των πραγμάτων και η ύπαρξη των πλασμάτων μέσω της συγκέντρωσης των αιτιών του κόσμου.

    Θα αναφέρουμε μόνο τρεις από τις πολλές παράνοιες αυτού του δρόμου.

    Η Πρώτη Παράνοια: Μέσα σε ένα φαρμακείο βρίσκονται εκατοντάδες δοχεία, φιάλες, μπουκάλια, γεμάτα με διάφορες ουσίες. Ζητήθηκε ένα έμβιο μείγμα αλοιφής από εκείνα τα φάρμακα. Επίσης χρειάστηκε να φτιαχτεί ένα ζωτικό και θαυμάσιο ελιξίριο μέσω αυτών των ουσιών. Ήρθαμε, και στο φαρμακείο εκείνο είδαμε πολλά από τα στοιχεία αυτής της έμβιας αλοιφής και του ζωτικού αυτού ελιξιρίου. Ερευνήσαμε και εξετάσαμε την κάθε αλοιφή.

    Παρατηρούμε ότι, οι διαφορετικές φαρμακευτικές ουσίες έχουν ληφθεί από κάθε συσκευασία με έναν αποκλειστικά ειδικό υπολογισμό, με ακριβείς ποσότητες, όπως λ.χ. ένα ποσοστό από το ένα, δύο τρία ποσοστά από το άλλο, έξι εφτά ποσοστά από το άλλο, και ούτω καθεξής. Εάν για παράδειγμα, ληφθεί ένα ποσοστό παραπάνω ή ένα λιγότερο τότε το μείγμα της αλοιφής δεν μπορεί να γίνει έμβιο και δεν μπορεί να δείξει την ιδιαιτερότητα του. Εξετάσαμε επίσης και το ζωτικό ελιξίριο και παρατηρήσαμε ότι έχουν ληφθεί ουσίες από κάθε επί μέρους σκεύασμα με έναν αποκλειστικά ειδικό υπολογισμό, με ακριβή ποσά, όπου με την παραμικρή αύξηση ή μείωση τους, το ελιξίριο χάνει την ιδιότητα του. Παρόλο που υπάρχουν περισσότερα από πενήντα σκευάσματα σε συσκευασίες, οι ουσίες και τα συστατικά που έχουν ληφθεί από το καθένα είναι σε διαφορετικά ποσοστά, σαν να έχουν γίνει με διαφορετικό υπολογισμό.

    Υπάρχει άραγε έστω και η παραμικρή δυνατότητα ή πιθανότητα ώστε οι διαφορετικές ποσότητες που έχουν ληφθεί από εκείνες τις συσκευασίες, με μια παράξενη σύμπτωση ή με το φύσημα ενός δυνατού ανέμου να έχουν πέσει κάτω, να έχει χυθεί μόνο το απαραίτητο ποσοστό από το κάθε επί μέρους σκεύασμα, -να σπεύσουν μαζί, να συγκεντρωθούν και να φτιάξουν αυτό το μείγμα της αλοιφής; Υπάρχει άραγε κάτι πιο παράλογο, πιο αδύνατο και πιο δεισιδαιμονικό ενδεχόμενο από αυτό; Ακόμα και ένας γάιδαρος χίλιες φορές πιο γάιδαρος και αν ήταν, και μεταμορφωνόταν σε άνθρωπο θα απομακρυνόταν λέγοντας «Δε δέχομαι αυτή την αντίληψη!».

    Έτσι ακριβώς όπως αυτό το παράδειγμα, κάθε ζωντανή ύπαρξη και βέβαια είναι ένα έμβιο μείγμα. Και το κάθε φυτό είναι σαν ένα ζωντανό ελιξίριο το οποίο έχει συσταθεί από διάφορες φαρμακευτικές ουσίες και υλικά που έχουν ληφθεί με έναν ιδιαίτερα επιμελή υπολογισμό, και σε απόλυτα ακριβή ποσοστά ως προς κάθε επί μέρους ουσία. Εάν όλα αυτά αποδοθούν σε τυφλό συνδυασμό από αιτίες και στα στοιχεία και ισχυριστεί ότι «Οι αιτίες το έφτιαξαν.» τότε -όπως και το μείγμα της αλοιφής στο φαρμακείο που είχε φτιαχτεί και βγήκε στην ύπαρξη μέσω των σκορπισμένων συσκευασιών- τούτο είναι εκατό φορές πιο παράλογο, αδύνατο, και πιο δεισιδαιμονικό.

    Ως αποτέλεσμα λοιπόν, σε τούτο το μέγα φαρμακείο του σύμπαντος, οι απαραίτητες ζωτικές ουσίες που υπολογίζονται και λαμβάνονται με ακρίβεια με το μέτρο του θείου καθορισμού (kaza) και πεπρωμένου (kader) του Προαιώνιου και Κατ’εξοχήν Σοφού Αλλάχ,(Hakim-i Ezeli), μπορούν να βρουν υπόσταση αποκλειστικά και μόνο μέσω μιας απέραντης σοφίας, μιας άπειρης γνώσης, και μιας καθολικής βούλησης. Ο κακόμοιρος που ισχυρίζεται ότι «είναι δουλειά της φύσης, των αιτιών και των αναίσθητων, τυφλών, κωφών και άπειρων σε αριθμό, ουσιών και στοιχειών που ρέουν σαν ένας χείμαρρος» καταντάει να είναι πιο ηλίθιος και από τον τρελό που λέει ανοησίες, και τον άφρονα μεθυσμένο που ισχυρίζεται ότι «αυτή η θαυμάσια έμβια αλοιφή είναι αποτέλεσμα αυτών των σκόρπιων σκευασμάτων, που τυχαία συγκεντρώθηκαν και ενώθηκαν και την παρασκεύασαν.» Να λοιπόν, η απιστία είναι μια τέτοια ηλιθιώδης και τρελή ανοησία.

    Η Δεύτερη Παράνοια: Εάν τα πάντα δεν αποδοθούν στον Έναν και Μοναδικό(Vahid-i Ehad) ο οποίος είναι Πανίσχυρος, Παντοδύναμος, και Κάτοχος Μεγαλείου Δύναμης(Kadir-i Zülcelal), αλλά θεωρηθούν ως αποτελέσματα των τυφλών αιτιών, τότε αυτό προϋποθέτει την παρέμβαση ποικίλων ουσιών, στοιχειών και αιτιών που βρίσκονται στο σύμπαν, στη κατασκευή του σώματος του κάθε έμβιου όντος. Και όμως η συγκέντρωση αυτών των διαφόρων και ασυμβίβαστων μεταξύ τους αιτιών στο σώμα ενός μικρού ζωντανού οργανισμού, όπως η μύγα και το ότι συνυπάρχουν αυτές οι διαφορετικές και αντίθετες και αλληλοσυγκρουόμενες αιτίες μέσα σε μια τέλεια τάξη, με άκρως λεπτομερείς υπολογισμούς και με απόλυτη συμφωνία, είναι τόσο ξεκάθαρα αδιανόητο, που ακόμα και κάποιος που κατέχει τη διάνοια τουλάχιστον μιας μύγας, θα έλεγε ότι «Αυτό είναι παράλογο, είναι αδύνατο!».

    Ναι, το μικροσκοπικό σώμα μιας μύγας συσχετίζεται με τα περισσότερα στοιχεία και τις αιτίες του σύμπαντος και είναι ένα απόσταγμα αυτών. Αν αυτό δεν αποδοθεί στον Προαιώνιο και Κάτοχο Μεγαλείου Δύναμης(Kadir-i Ezeli), τότε, όλες οι υλικές αυτές αιτίες αναγκαστικά θα έπρεπε να παραβρίσκονται δίπλα στο σώμα αυτό σε πλήρη ετοιμότητα, ακόμα και να εισχωρήσουν στο μικροσκοπικό του σώμα! Και ίσως θα έπρεπε να εισχωρήσουν σε ένα κύτταρο του ματιού εκείνης της μύγας, το οποίο είναι ένα λεπτεπίλεπτο δείγμα αυτού του σώματος. Διότι, εάν η αιτία είναι ένυλη, τότε είναι αναγκαίο να παραβρίσκεται δίπλα και μέσα στο αποτέλεσμα. Επομένως, επιβάλλεται να δεχτούμε ότι, τα κύρια υλικά στοιχεία του σύμπαντος, όλες οι ουσίες και η φύση βρίσκονται υλικά μέσα σε ένα τέτοιο μικροσκοπικό κύτταρο και εργάζονται σαν μάστορες μέσα σε αυτό, όπου ούτε τα μικροσκοπικά δαχτυλάκια δύο μυγών δεν μπορούν να χωρέσουν.

    Να λοιπόν, ο δρόμος ενός τέτοιου ισχυρισμού ντροπιάζει ακόμα και τον πιο ηλίθιο των σοφιστών.

    Η Τρίτη Παράνοια: Βάσει του οριστικού κανόνα اَلْوَاحِدُلَا يَصْدُرُاِلَّا عَنِالْوَاحِدِ δηλαδή, «Εάν μια ύπαρξη κατέχει ενότητα, τότε βεβαίως προέρχεται από έναν, από ένα χέρι». Ιδιαίτερα, εάν αυτή η ύπαρξη κατέχει μια τέλεια ευταξία μέσα σε μια ιδιαίτερη και ευαίσθητη ισορροπία και μία περιεκτική μορφή ζωής, τότε αυτό καταδεικνύει ξεκάθαρα, ότι αυτή η ύπαρξη είναι αδύνατον να προέρχεται από διάφορα χέρια τα οποία φανερώνουν αιτίες ασύμβατες και περίπλοκες αλλά ίσως καταδεικνύει ότι προέρχεται αποκλειστικά από Ένα χέρι το οποίο είναι Πανίσχυρο και Πάνσοφο. Ως εκ τούτου, το να αποδοθεί αυτή η τελειοποιημένη, ισορροπημένη και ενιαία ύπαρξη στις αμέτρητες, άψυχες, ανίδεες, επιθετικές, ασυνείδητες, πολύπλοκες φυσικές αιτίες και στα τυφλά, κωφά, αναίσθητα «χέρια» της φύσης, -και επιπρόσθετα ότι η τύφλωση και η κώφωση αυτών των αιτιών αυξάνεται μέσω αμέτρητων πιθανοτήτων, συνδυασμών και περιπλοκών- είναι τόσο μακριά από τη λογική που είναι σαν να αποδέχεσαι μονομιάς εκατό παράνοιες μαζί.

    Έστω και αν παραβλέπαμε για μια στιγμή αυτήν την παράνοια, είναι σαφές ότι η επιρροή των υλικών αιτιών μπορεί να πραγματοποιηθεί μόνο μέσω της άμεσης επαφής και της αφής. Ωστόσο, η επαφή των υλικών αιτιών της φύσης με τα έμβια όντα μπορεί να είναι μόνο εξωτερική. Εντούτοις, παρατηρούμε ξεκάθαρα ότι, ο εσωτερικός και άυλος κόσμος αυτού του έμβιου, όπου τα χέρια των υλικών αιτιών δεν μπορούν ούτε να φθάσουν ούτε να έχουν κάποια επαφή, είναι δέκα φορές πιο οργανωμένος, πιο ευαίσθητος και αισθητικά τέλειος στο έπακρο.

    Το να αποδώσουμε σε τυφλές και κωφές, άψυχες, ανίδεες, άτεχνες, μακρινές, τεράστιες και συγκρουόμενες υλικές αιτίες, -οι οποίες σε καμία περίπτωση δεν μπορούν καν να εγκατασταθούν με τα εργαλεία τους, μα ούτε και να αγγίξουν επιφανειακά τα μικρά εκείνα έμβια όντα και ζωάκια που από άποψη καλλιτεχνικής και δημιουργίας είναι πιο παράξενα και πιο θαυμάσια ακόμα και από τα μεγαλύτερα σε μέγεθος πλάσματα-, μπορεί να γίνει δεκτό μόνο με εκατό φορές μεγαλύτερη τύφλωση και χίλιες φορές μεγαλύτερη κώφωση.

    Ο ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΔΡΟΜΟΣ:

    Είναι تَشَكَّلَبِنَفْسِهٖ ότι η ύπαρξη «Αυτοσχηματίζεται» και υποδηλώνει πως κάτι αυτοδημιουργείται ή γίνεται από μόνο του.

    Και αυτή η φράση υποκρύπτει ένα σωρό από παράνοιες, είναι παράγωγο μιας ιδιόμορφης δεισιδαιμονίας και είναι εντελώς παράλογη από πολλές απόψεις. Θα αναφέρουμε ενδεικτικά μόνο τρεις από τις πολλές παράνοιες που ενέχει.

    Η Πρώτη Παράνοια: Ω πείσμωνε άπιστε! Ο εγωισμός σου σε έχει αποβλακώσει τόσο πολύ, που κατά κάποιο τρόπο εγκρίνεις και αποδέχεσαι εκατό παράλογες αντιλήψεις μονομιάς. Διότι, καταρχήν εσύ είσαι υπαρκτός και δεν είσαι μια απλή ύλη, κάτι το άψυχο, ή κάτι το αμετάβλητο. Είσαι μια τέλεια οργανωμένη μηχανή που ανανεώνεται συνεχώς ή κατά μια άλλη εκδοχή μοιάζεις με ένα υπέροχο παλάτι που μεταβάλλεται συνεχώς. Τα σωματίδια του σώματος σου δουλεύουν συνεχώς. Το σώμα σου συσχετίζεται με όλο το σύμπαν και βρίσκεται σε συνεχή επαφή μαζί του, ιδίως όσον αφορά τη διατροφή και τη διαιώνιση του είδους σου. Τα σωματίδια που εργάζονται στο σώμα σου, κινούνται τόσο προσεκτικά έτσι ώστε να μη βλάψουν αυτή τη σχέση και να μη διαταράξουν αυτόν τον συσχετισμό. Λες και παρακολουθούν όλο το σύμπαν, και κατανοώντας τις σχέσεις σου με αυτό, παίρνουν την ανάλογη θέση. Και εσύ με τις εσωτερικές και εξωτερικές σου αισθήσεις επωφελείσαι ανάλογα, βάσει αυτής της θαυμάσιας θέσης που παίρνουν τα σωματίδια αυτά.

    Εάν εσύ δεν αποδέχεσαι ότι τα σωματίδια που συνθέτουν το σώμα σου είναι μικροσκοπικοί υπάλληλοι ή στρατιώτες, που κινούνται σύμφωνα με τους νόμους του Προαιώνιου-Παντοδύναμου(Kadir-i Ezeli), ή ότι είναι οι μύτες της πένας του πεπρωμένου (κάθε σωματίδιο είναι και μία μύτη αυτής της πένας), ή ότι είναι οι τελείες της πένας της δύναμης Του (κάθε σωματίδιο και μία τελεία), τότε, το κάθε μόριο που εργάζεται στο μάτι σου, χρήζει να έχει ένα τέτοιο μάτι, ώστε όχι μόνο να μπορεί να παρατηρεί το κάθε σημείο του σώματος σου αλλά να παρακολουθεί όλο το σύμπαν με το οποίο είσαι αλληλένδετος. Εκτός από αυτό, σε κάθε σωματίδιο θα πρέπει να αποδοθεί μια νοημοσύνη ισοδύναμη με εκατό ιδιοφυών ανθρώπων, έτσι ώστε να μπορεί να γνωρίζει και να ξέρει όλο σου το παρελθόν και το μέλλον, τους απογόνους και την καταγωγή σου, την πηγή όλων των στοιχείων και την προέλευση της τροφής σου. Το να αποδοθεί σε ένα σωματίδιο κάποιου σαν και εσένα -που σε τέτοιου είδους θέματα δεν διαθέτεις τη σύνεση ούτε όσο ένα σωματίδιο- μια τέτοια γνώση και συναίσθηση που ξεπερνά χίλιες φορές τη γνώση και συνείδηση ενός Πλάτωνα (Eflatun), είναι μια παράνοια χίλιες φορές πιο δεισιδαιμονική.

    Η Δεύτερη Παράνοια: Το σώμα σου μοιάζει με ένα υπέροχο παλάτι με χίλιους θόλους, όπου στον κάθε θόλο οι πέτρες στηρίζοντας η μία την άλλη έχουν σταθεροποιηθεί και συγκρατούνται στο κενό χωρίς καμία στήριξη. Το δικό σου σώμα είναι χίλιες φορές πιο ενδιαφέρον από αυτό το παλάτι. Διότι, το παλάτι του σώματος σου ανανεώνεται συνεχώς, με μια ασύλληπτη ευταξία. Εκτός από την ψυχή, από την καρδιά και τις πνευματικές σου αισθήσεις, οι οποίες είναι υπέροχες, ακόμα και το κάθε μέλος του σώματος σου είναι σαν ένας θολωτός χώρος αυτού του παλατιού. Τα σωματίδια συνεργάζονται όπως και οι πέτρες στο θόλο εκείνο, και βρίσκονται σε μια απόλυτη ισορροπία και τάξη, φανερώνοντας ένα θαυμάσιο κτίριο, ένα εξαίρετο έργο τέχνης με απίστευτα θαύματα δύναμης όπως το μάτι και η γλώσσα.

    Εάν τα σωματίδια αυτά δεν είναι υπάλληλοι που υπακούνε στην εντολή του αρχιτέκτονα αυτού του σύμπαντος, τότε το κάθε σωματίδιο θα πρέπει να είναι απόλυτος κυρίαρχος όλων των υπόλοιπων σωματιδίων του σώματος, συγχρόνως όμως να είναι και απόλυτα εξαρτώμενο από το κάθε σωματίδιο του σώματος. Να είναι και ίσα μεταξύ τους αλλά συγχρόνως και σε αντίθεση από άποψη κυριαρχίας. Να ενεργούν σαν πηγές των περισσοτέρων γνωρισμάτων που ανήκουν αποκλειστικά σε Αυτόν, που η οντότητα Του είναι άκρως απαραίτητη και υποχρεωτική(Vacib’ül Vücud). Να είναι και απόλυτα περιορισμένα αλλά συγχρόνως και απόλυτα απεριόριστα. Μαζί με όλα αυτά, το να αποδίδεται σε εκείνα τα αμέτρητα σωματίδια ένα αρκετά οργανωμένο μοναδικό έργο τέχνης, που μπορεί να προέρχεται μόνο και μόνο από ένα χέρι και σύμφωνα με το μυστήριο της ενότητας και μοναδικότητας, μπορεί να είναι έργο μόνο του Ενός και Μοναδικού(Vahid-ι Ehad), δηλώνει μια τέτοια προφανή παράνοια, που ακόμα και αυτός που έχει μια επίγνωση όσο ένα σωματίδιο, κατανοεί ότι είναι όχι μία αλλά εκατό φορές πιο παρανοϊκή.

    Η Τρίτη Παράνοια: Εάν το σώμα σου δεν είναι μια επιστολή γραμμένη με την πένα του Προαιώνιου Παντοδύναμου(Kadir-i Ezeli), ο οποίος είναι Ένας και Μοναδικός(Vahid-ι Ehad), αλλά ένα έντυπο προσαρτημένο στην αιτιοκρατία και στη φύση, τότε ξεκινώντας από ένα κύτταρο του σώματος σου, είναι αναγκαίο να υπάρξουν χιλιάδες καλούπια της φύσης που μοιάζουν με ομόκεντρους κύκλους που βρίσκονται ο ένας μέσα στον άλλον, όσο και τα χιλιάδες μέλη.

    Διότι, εάν για παράδειγμα αυτό το βιβλίο που κρατάμε στο χέρι μας είναι μια γραμμένη επιστολή, μία πένα μπορεί να γράψει όλα αυτά, επικαλούμενη τη γνώση του συγγραφέα της. Διαφορετικά, εάν δεν έχει συνταχθεί και δεν αποδοθεί στην πένα του συγγραφέα, και ισχυριστεί ότι «έχει αυτοσχηματιστεί», ή αποδοθεί στη φύση, τότε σαν ένα τυπωμένο βιβλίο, θα ήταν απαραίτητο να υπάρξει μια διαφορετική μεταλλική πένα για το κάθε γράμμα, ώστε να μπορεί να εκτυπωθεί.

    Όπως και στο τυπογραφείο, όπου υπάρχουν τόσα μεταλλικά τυπογραφικά στοιχεία (γράμματα) όσα είναι και ο αριθμός των γραμμάτων, και έπειτα με την κατάλληλη σύνθεση αυτών των στοιχείων, τα γράμματα αποκτούν την ύπαρξή τους ως λέξεις. Σε αυτήν την περίπτωση αντί για μία πένα, χρειάζεται να υπάρχουν τόσες πένες όσο και ο αριθμός των γραμμάτων. Και αν δούμε ότι μέσα σε ένα μεγάλο γράμμα έχει συνταχθεί μια ολόκληρη σελίδα με μικροσκοπικές πένες, όπως συμβαίνει μερικές φορές, τότε ακόμα και για ένα γράμμα μπορεί να χρειαστούν χιλιάδες πένες. Ιδίως εάν με έναν εκπληκτικό τρόπο εξαιρετικής τάξης, εισέρχονται το ένα μέσα στο άλλο παίρνουν και αποκτούν μια μορφή όπως αυτή του σώματός σου, τότε για το κάθε τμήμα του κάθε κύκλου απαιτούνται τόσα καλούπια όσα είναι και τα μέλη που το αποτελούν.

    Έστω και αν υποθέσεις ότι αυτός ο τρόπος ο οποίος περιέχει εκατό παράνοιες είναι εφικτός, τότε και για την κατασκευή αυτών των οργανωμένων καλαίσθητων μεταλλικών τυπογραφικών στοιχείων, των τέλειων καλουπιών, και των πενών απαιτείται μία και μόνο πένα, ειδάλλως θα χρειαστούν άλλα τόσα μεταλλικά στοιχεία γραμμάτων, πένες και καλούπια για να κατασκευαστούν όλα αυτά τα τυπογραφικά στοιχεία, οι πένες και τα καλούπια. Διότι και αυτά είναι κατασκευασμένα και κατέχουν μια τέλεια ευταξία και τέχνη. Και ούτω καθεξής, θα συνεχίσει επ’ αόριστον.

    Κατάλαβε και εσύ λοιπόν ότι, αυτή είναι μια τέτοια αντίληψη που φωλιάζει τόσες δεισιδαιμονίες και παράνοιες όσα και τα σωματίδια που αποτελούν το σώμα σου. Ω πείσμωνε αρνησίθεε! Ντροπή σου! Παράτα και εσύ αυτήν την πλάνη!

    Ο ΤΡΙΤΟΣ ΔΡΟΜΟΣ:

    اِقْتَضَتْهُالطَّبٖيعَةُ «Είναι φυσικό. Δηλαδή, οι ανάγκες της φύσης το δημιουργούν.»

    Αυτή η αντίληψη λοιπόν, περιέχει πολλές παράνοιες. Θα αναφέρουμε ενδεικτικά μόνο τρεις από αυτές.

    Η Πρώτη Παράνοια: Εάν η τέχνη και η δημιουργία που εμφανίζεται με προνοητικότητα και με σοφία στις υπάρξεις, ιδιαίτερα στα έμβια πλάσματα, δεν αποδοθεί στην πένα του πεπρωμένου (kader) και στη δύναμη του Προαιώνιου Ηλίου(Şems-i Ezeli) αλλά αποδοθεί στην τυφλή, κωφή και απερίσκεπτη φύση και δύναμη, τότε καθίσταται αναγκαίο για τη φύση να διαθέτει αμέτρητους άυλους μηχανισμούς και τυπογραφεία μέσα σε κάθε πράγμα, έτσι ώστε να τα κατασκευάσει· ή να εγκαταστήσει μέσα σε κάθε πράγμα μια τέτοια δύναμη και σοφία με την οποία να δύναται να δημιουργήσει και να διαχειριστεί ολόκληρο το σύμπαν.

    Διότι, όπως οι εικόνα και αντανακλάσεις του ηλίου είναι φανερές στο παραμικρό θραύσμα γυαλιού και στο ελάχιστο σταγονίδιο που βρίσκεται πάνω στη γη,. αν αυτοί οι εικονικοί μικροί ήλιοι δεν αποδοθούν στο μοναδικό ήλιο του ουρανού, τότε αναγκαστικά πρέπει να δεχτούμε την ύπαρξη τόσων αληθινών ήλιων όσο και ο αριθμός των σωματιδίων που αποτελούν το κάθε θραύσμα γυαλιού. Να δεχτούμε δηλαδή, ότι στο κάθε θραύσμα γυαλιού, όπου ούτε η μύτη ενός σπίρτου δεν μπορεί να χωρέσει, βρίσκεται ένας φυσικός, αληθινός, φαινομενικά πολύ μικρός, εσωτερικά πολύ βαθύς ήλιος που κατέχει τις ιδιότητες του ηλίου και χωράει σε ένα τέτοιο θραύσμα γυαλιού.

    Με τον ίδιο ακριβώς τρόπο όπως σε αυτό το παράδειγμα, εάν όλες οι υπάρξεις και όλα τα ζωντανά δεν αποδοθούν απευθείας στον Προαιώνιο Ήλιο( Şems-i Ezeli) -δηλαδή στις αντανακλάσεις των αποκλειστικών ιδιοτήτων Του-, τότε καθίσταται απαραίτητο να δεχθούμε ότι κάθε ύπαρξη, και ιδίως κάθε ζωντανό ενέχει μέσα του μια τέτοια φύση, δύναμη, ακόμη και έναν θεό, τα οποία κατέχουν μια απέραντη δύναμη και βούληση, μια απέραντη σοφία και γνώση. Μια τέτοια αντίληψη όμως, είναι η πιο δεισιδαιμονική η πιο παράλογη παράνοια του σύμπαντος. Ο άνθρωπος λοιπόν, που αποδίδει τα έργα τέχνης του Δημιουργού(Halık) σε μια υποθετική, ασήμαντη, και ασυνείδητη φύση, βεβαίως και δείχνει ότι είναι εκατό φορές πιο υποδεέστερος και πιο ασυνείδητος και από ένα ζώο.

    Η Δεύτερη Παράνοια: Αν όλες αυτές οι τέλεια τακτοποιημένες και τέλεια υπολογισμένες και συντονισμένες υπάρξεις οι οποίες εκφράζουν μια τέλεια τέχνη και σοφία, δεν αποδοθούν σε έναν μοναδικό κάτοχο άπειρης δύναμης και σοφίας, αλλά αντιθέτως αποδοθούν στη φύση, τότε καθίσταται απαραίτητο η φύση να διαθέτει τόσους μηχανισμούς και «τυπογραφεία» μέσα σε κάθε σπιθαμή εδάφους, όσα τα τυπογραφεία και τα εργοστάσια που βρίσκονται σε όλη την Ευρώπη έτσι ώστε εκείνο το κομμάτι του εδάφους απ’ όπου βλαστάνουν και είναι ο πάγκος των αμέτρητων λουλουδιών και καρπών, να μπορεί να συμβάλλει στην ανάπτυξη και στο σχηματισμό τους.

    Διότι, όπως φαίνεται στην πράξη, μια ποσότητα χώματος που επιτελεί το καθήκον της μέσα σε μια γλάστρα για τα λουλούδια, κατέχει την ικανότητα κατασκευής και σχηματισμού όλων των διαφορετικών σχημάτων και δομών που περιέχουν οι σπόροι όλων των λουλουδιών που σπέρνονται με τη σειρά τους σε αυτό το χώμα.

    Εάν όμως αυτή η διαδικασία δεν αποδοθεί στον Πανίσχυρο, Παντοδύναμο και Κάτοχο Μεγαλείου Δύναμης Αλλάχ(Kadir-i Zülcelal), τότε το αποτέλεσμα αυτό δεν είναι δυνατό να προκύψει, εκτός και αν μέσα στο χώμα αυτό της γλάστρας δεν υφίσταται ένας άυλος, φυσικός και αποκλειστικός μηχανισμός για το κάθε ένα λουλούδι. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι, οι υλικές ουσίες που αποτελούν τους σπόρους, τα σπερματοζωάρια και τα αυγά είναι ίδιες. Δηλαδή αποτελούνται από τη σύμμειξη του υδρογόνου, του οξυγόνου, του άνθρακα και του αζώτου τα οποία είναι σαν μια ανώμαλη και άμορφη ζύμη. Και ταυτόχρονα με αυτά, ο αέρας, το ύδωρ, η θέρμη και το φως τα οποία επίσης είναι απλές και ασυνείδητες μορφές, ρέουν με έναν χειμαρρώδη τρόπο προς κάθε πράγμα και κατεύθυνση. Η ανάπτυξη λοιπόν των αμέτρητων αυτών λουλουδιών μέσα από το χώμα κατέχοντας μια διαφορετική κατασκευή το καθένα, και μια υπέροχη ευταξία και τέχνη, προφανώς και κατ’ανάγκη προϋποθέτει την ύπαρξη μέσα στο χώμα εκείνο, τόσων άυλων και μικροσκοπικών «τυπογραφείων» και «εργοστασίων», όσο η άυλη υπόσταση όλης της Ευρώπης. Έτσι ώστε να μπορεί να υφαίνει τα αμέτρητα αυτά ζωντανά υφάσματα και τα χιλιάδες διαφορετικά κεντημένα υφαντά.

    Να! Δες λοιπόν και σύγκρινε σε τι βαθμό έχει ξεφύγει η άπιστη αντίληψη των νατουραλιστών από τα πλαίσια της λογικής. Και δες αυτούς τους ανθρωπόμορφους ανόητους μεθυσμένους που φαντάζονται τη φύση ως δημιουργό, και παρόλο που ισχυρίζονται ότι είναι επιστήμονες και ευφυείς, δες πόσο μακριά από την επιστήμη και τη λογική έχουν καταντήσει και έχουν δεχτεί μια τέτοια παράλογη δεισιδαιμονία, που σε καμία περίπτωση δεν είναι δυνατή, ως δρόμος και επάγγελμα για τους εαυτούς τους. Δες τους! Γέλα! Και φτύσε τους!

    Εάν πεις: «Όταν η ύπαρξη αποδίδεται στη φύση, προκύπτουν τέτοιες ανυπέρβλητες δυσκολίες και παράλογες δυνατότητες. Άραγε πώς αναιρούνται αυτές οι ανυπέρβλητες δυσκολίες όταν αυτή αποδίδεται στον Μοναδικό Κύριο, o οποίος δεν έχει ανάγκη τίποτα ενώ τα πάντα Τον έχουν ανάγκη (Zat-ı Ehad Samed); Και πώς εκείνες οι παράλογες δυνατότητες μετατρέπονται σε εύκολα και απαραίτητα συμβάντα;»

    Απάντηση: Στην Πρώτη Παράνοια είχαμε αναφέρει ότι, όπως οι αντανακλάσεις της εικόνας του ηλίου φαίνονται στο παραμικρό θραύσμα γυαλιού μέχρι και στην επιφάνεια της μεγαλύτερης θάλασσας, και εκδηλώνουν με πλήρη άνεση και ευκολία την αφθονία και την επιρροή του ήλιου με αυτούς τους μικρούς ήλιους, και εάν διακοπεί αυτός ο συσχετισμός τους με τον πραγματικό ήλιο, τότε καθίσταται αναγκαίο να αποδεχθούμε με μία ανυπέρβλητη δυσκολία και αδυνατότητα την ύπαρξη ενός φυσικού ηλίου ή τον ίδιο τον ήλιο μέσα σε κάθε σωματίδιο.

    Έτσι ακριβώς, εάν η κάθε ύπαρξη αποδοθεί απευθείας στον Μοναδικό Κύριο -ο οποίος δεν έχει ανάγκη τίποτα αλλά τα πάντα Τον έχουν ανάγκη(Zat-ı Ehad Samed)-, τότε κάθε ανάγκη της κάθε ύπαρξης είναι δυνατόν να προμηθευθεί με μια πλήρη και απαραίτητη πλέον άνεση και ευκολία, με έναν απλό συσχετισμό και μια αντανάκλαση.

    Εάν αυτός ο συσχετισμός διακοπεί και η υπηρεσία του υπαλλήλου μεταβληθεί σε μια ασυδοσία και η κάθε ύπαρξη αποδοθεί στον εαυτό της ή στη φύση, τότε σε αδύνατο βαθμό και μαζί με χιλιάδες δυσκολίες και δυσχέρειες, πρέπει να υποθέσουμε ότι αυτή η τυφλή φύση που βρίσκεται μέσα σε ένα έμβιο πλάσμα σαν τη μύγα και έχει κατασκευάσει τον απίστευτο μηχανισμό του σώματος της -η οποία είναι ένας μικρός κατάλογος του σύμπαντος- διαθέτει και κατέχει μια τέτοια δύναμη και σοφία που μπορεί να δημιουργεί και να διαχειρίζεται ολόκληρο το σύμπαν. Αυτό όμως δεν είναι μια, αλλά χιλιάδες παράνοιες.

    Εν συντομία λοιπόν, ακριβώς όπως η ύπαρξη εταίρου ή ομοίου στην κυριαρχία Του Κυρίου -η οντότητα του οποίου είναι άκρως απαραίτητη και υποχρεωτική άνευ κάθε ανάγκης και αιτίας(Zat-ı Vacib’ül Vücud),- είναι αδύνατη, αδιανόητη και παράλογη, έτσι και η παρέμβαση άλλων παραγόντων στην διαχείριση και δημιουργία των υπάρξεων είναι το ίδιο αδύνατο, αδιανόητο, και παράλογο.

    Όσον αφορά τις ανυπέρβλητες δυσκολίες της Δεύτερης Παράνοιας, όπως ήδη έχει αποδειχθεί σε πολλά σημεία του Ρισαλέ-ι Νουρ, εάν η δημιουργία όλων των υπάρξεων αποδοθεί στον Έναν και Μοναδικό Αλλάχ(Vahid-i Ehad) τότε όλα τα πράγματα γίνονται τόσο άνετα και εύκολα όσο άνετη και εύκολη είναι η δημιουργία ενός πράγματος. Εάν αυτή η δημιουργία αποδοθεί στις αιτίες και στη φύση, τότε η δημιουργία μίας ύπαρξης γίνεται τόσο δύσκολη και αδύνατη, όσο η δημιουργία όλων των πραγμάτων. Αυτό έχει αποδειχθεί με πολλά αναμφισβήτητα και ισχυρά τεκμήρια. Μία περίληψη ενός από αυτά έχει ως εξής:

    Όπως για παράδειγμα κάποιος ο οποίος είναι δεσμευμένος με τον βασιλιά, ως στρατιώτης ή υπάλληλος, βασιζόμενος στη δύναμη αυτής της σχέσης, αυτός ο στρατιώτης ή υπάλληλος μπορεί να εκτελεί καθήκοντα που να ξεπερνούν χίλιες φορές την προσωπική του δύναμη. Και μερικές φορές, μπορεί να κάνει όμηρο ακόμα και κάποιον βασιλιά στο όνομα του βασιλιά του. Διότι δε φορτώνεται ο ίδιος, ούτε είναι υποχρεωμένος να φορτώνεται, τη δύναμη και τον απαραίτητο εξοπλισμό για να εκτελέσει τα καθήκοντα και έργα του. Λόγω αυτής της σχέσης, οι θησαυροί του βασιλιά και ο στρατός που βρίσκεται πίσω του, στο οποίο και βασίζεται, κουβαλούν εκείνη τη δύναμη και τον εξοπλισμό του. Δηλαδή, τα καθήκοντα που επιτελεί είναι υπέροχα σαν τα καθήκοντα του βασιλιά, και τα έργα που επιδεικνύει είναι τόσο θαυμάσια όσα και τα έργα ενός στρατού.

    Όπως και το μυρμήγκι μέσω αυτής της σχέσης υπηρεσίας καταστρέφει το παλάτι του Φαραώ (Firavun). Η μύγα μέσω αυτού του συσχετισμού σκοτώνει τον Νεμρώδ (Nemrud). Και μέσω αυτού του συσχετισμού, ο σπόρος ενός πεύκου που είναι όσο ο κόκκος ενός σίτου, παράγει όλο τον εξοπλισμό εκείνου του τεράστιου πεύκου. Υποσημείωση ([2])

    Εάν αυτή η σχέση τερματιστεί και απολυθεί από αυτήν την υπηρεσία, τότε είναι υποχρεωμένος να φορτωθεί στην πλάτη και στα χέρια του, όλο τον εξοπλισμό και τη δύναμη που έχει ανάγκη για την εκτέλεση αυτών των εργασιών. Σε αυτήν την περίπτωση, οι εργασίες που θα μπορεί να εκτελεί θα είναι ανάλογες με τη δύναμη που κατέχουν τα μικρά του χέρια και με τα εφόδια που δύναται να κουβαλήσει στην πλάτη του. Εάν σε αυτήν την περίπτωση του ζητηθεί να ασκήσει τα καθήκοντα που επιτελούσε προηγουμένως με μεγάλη ευκολία, τότε σαφώς και θα έπρεπε να επιβαρυνθεί τη δύναμη ενός στρατού στα χέρια του, και τον εξοπλισμό ενός ολόκληρου βασιλικού οπλοστασίου στην πλάτη του, που ακόμα και οι μασκαράδες που διηγούνται ανόητα παραμύθια για να κάνουν τους ανθρώπους να γελούν, ντρέπονται με μια τέτοια φαντασίωση.

    Ως εκ τούτου λοιπόν, υπάρχει μια άνεση και μια απόλυτη ευκολία στην απόδοση της δημιουργίας κάθε ύπαρξης σε Έναν και Μοναδικό Κύριο -η οντότητα του οποίου είναι άκρως απαραίτητη και υποχρεωτική άνευ κάθε ανάγκης και αιτίας(Vacib’ül Vücud). Ενώ αντιθέτως, η απόδοση της δημιουργίας στη φύση είναι τόσο δύσκολη έως και αδύνατη και είναι έξω από τα πλαίσια κάθε λογικής.

    Η Τρίτη Παράνοια: Θα αναφέρουμε δύο παραδείγματα τα οποία αναφέρονται σε μερικά σημεία του Ρισαλέ-ι Νουρ, και εξηγούν αυτήν την παράνοια:

    Πρώτο Παράδειγμα:

    Σε ένα παλάτι που είναι χτισμένο στην έρημο, κατασκευασμένο και διακοσμημένο υπέροχα, εξοπλισμένο με όλα τα υπέροχα πράγματα που προσφέρει ο πολιτισμός μας, μπαίνει ένας αγροίκος και παρατηρεί τριγύρω του κατάπληκτος. Του κάνουν εντύπωση τα έργα τέχνης κάθε είδους, που είναι τέλεια ευθετημένα. Εξαιτίας του πρωτογονισμού που τον διακρίνει και της σκέψης του, που είναι εντελώς απλοϊκή και ακαλλιέργητη, πιστεύει ότι, «κάποιο από αυτά τα αντικείμενα έχει φτιάξει όλο το παλάτι, μαζί με το περιεχόμενο του, χωρίς κανένας εξωτερικός παράγοντας να επέμβει». Ωστόσο, όποιο αντικείμενο και αν προσελκύει την προσοχή του το ανόργωτο μυαλό του δεν μπορεί να δεχτεί, πως είναι δυνατόν τούτο το πράγμα να έχει φτιάξει όλα τα υπόλοιπα.

    Αργότερα, προσέχει ένα τετράδιο, όπου είναι καταγεγραμμένα το σχέδιο και περιγράφεται ο τρόπος κατασκευής του παλατιού, ο κατάλογος των περιεχομένων αυτού και οι κανόνες διοίκησής του. Ενώ, πράγματι ένα τετράδιο που δεν διαθέτει χέρια, ούτε μάτια, ούτε κρατά ένα σκεπάρνι όπως και όλα τα άλλα αντικείμενα μέσα στο παλάτι, δεν έχει την ικανότητα, έστω και σαν τρελή σύλληψη της στιγμής, να μπορεί να κατασκευάσει και να διακοσμήσει αυτό το παλάτι, εντούτοις ο απολίτιστος άνθρωπός μας, μέσα στην απελπιστική ταραχή που του έχουν προκαλέσει όσα βλέπει για πρώτη φορά, συγκρίνοντας το τετράδιο και το περιεχόμενό του με όλα τα άλλα πράγματα, φτάνει στο συμπέρασμα ότι «το τετράδιο αυτό είναι ο σχεδιαστής, ο κατασκευαστής, ο διακοσμητής όλου αυτού του παλατιού, και έχει φτιάξει όλα τα αντικείμενα μέσα σε αυτό και τα έχει τοποθετήσει στην κατάλληλη θέση τους». Έτσι λοιπόν ο άνθρωπός μας μετέτρεψε τον πρωτογονισμό του σε βλακεία και ηλιθιότητα, που συναντούμε σε μικρόνοες και μεθυσμένους.

    Ακριβώς, όπως στο παραπάνω παράδειγμα, ένας αγροίκος άνθρωπος, ο οποίος με πλήρη άγνοια του πολιτισμού και των επιτευγμάτων του, κατέχει μια απλοϊκή αντίληψη για τα πράγματα, απόλυτα εξαρτημένη από τη φύση και τις δυνάμεις της που οδηγούν σε έναν ιδιόμορφο αθεϊσμό, μπαίνει σε τούτο το παλάτι του κόσμου, που κάθε όψη του αποκαλύπτει μια θαυμαστή σοφία, μαρτυρεί μια ασύγκριτη τελειότητα και οργάνωση, ασύγκριτα πιο τέλειο και οργανωμένο από το παλάτι του παραδείγματος. Ο άνθρωπός μας όμως, χωρίς να σκεφτεί, ότι όλα όσα έχει δει είναι έργα τέχνης του Μοναδικού Κυρίου, -η Ύπαρξη του οποίου είναι άκρως απαραίτητη και υπεράνω κάθε ανάγκης και αιτίας(Zat-ı Vacib’ül Vücud)-, γυρίζει την πλάτη του σε αυτήν την πραγματικότητα, κάτι που είναι έξω από τα πλαίσια της δυνατότητάς του αντικρίζει έναν κατάλογο με όλους τους θείους νόμους και κανόνες, όντας συγχρόνως, ένα ευρετήριο των έργων τέχνης του απόλυτου Συντηρητή και Επιμορφωτή(Rabbaniyet), ο οποίος είναι, -και βρίσκεται μέσα στα πλαίσια της δυνατότητας να είναι-, σαν ένας πίνακας της θείας βούλησης πάνω στον οποίο γράφεται και σβήνεται συνεχώς, και λειτουργεί σαν ένα τετράδιο που μεταβάλλεται και μετατρέπεται σε κανόνες και νόμους δραστηριοποίησης της θείας δύναμης, που όμως λανθασμένα και εσφαλμένα του έχει δοθεί ο τίτλος «φύση», και ως εκ τούτου δηλώνει: «Εφόσον αυτές οι υπάρξεις απαιτούν κάποια αιτία, τίποτα δεν φαίνεται να είναι πιο συσχετιζόμενο με όλα τα πράγματα όσο αυτό το τετράδιο, αυτόν τον κατάλογο.

    Πράγματι, σε καμιά περίπτωση ο νους δεν μπορεί να δεχτεί, ότι ένα τετράδιο χωρίς μάτια, χωρίς συνείδηση και επιρροή, μπορεί να έχει την παραμικρή ικανότητα να κατασκευάσει αυτή την ύπαρξη η οποία αποτελεί έργο απόλυτης κυριαρχίας και επιμόρφωσης(Rububiyet), και προϋποθέτει μια άπειρη δύναμη. Αλλά εφόσον δεν αποδέχομαι τον Προ-Αιώνιο Τεχνουργό και Δημιουργό(Sani-i Kadim), τότε θα καταλήξω να πω ότι, “τούτο το τετράδιο έχει κατασκευάσει και μπορεί να τα κατασκευάσει αυτά». Ιδού και εμείς λέμε:

    Ω ζαλισμένε ηλίθιε, που έχεις διδαχτεί από τους πιο ηλίθιους των ηλιθίων! Βγάλε το κεφάλι σου από το βάλτο της φύσης και κοίτα πίσω σου! Και δες τον Πλαστουργό και Τεχνουργό και Κάτοχο Μεγαλείου Δύναμης(Sani-i Zülcelal), Τον Οποίο όλη η ύπαρξη, από τα σωματίδια μέχρι τους πλανήτες, το καθένα με διαφορετικές γλώσσες, Τον μαρτυρούν και Τον δείχνουν με τα δάχτυλα τους! Και δες την αντανάκλαση του Προ-Αιώνιου Διακοσμητή ο Οποίος έχει κατασκευάσει εκείνο το παλάτι και έχει γράψει το πρόγραμμα του στο σημειωματάριο εκείνο, κοίτα το διάταγμα Του, άκου το Κουράν, και λυτρώσου από τις ανοησίες!

    Δεύτερο Παράδειγμα:

    Εισέρχεται ένας πρωτόγονος άνθρωπος σε ένα υπέροχο στρατόπεδο. Παρατηρεί τις συγχρονισμένες ασκήσεις και την ακριβή εκπαίδευση στην οποία υποβάλλεται με μεγάλη πειθαρχία το σύνολο των στρατιωτών μιας μονάδας. Ακόμα βλέπει, πώς με τη διαταγή ενός αξιωματικού, ένας λόχος, ένα τάγμα, μια στρατιά σηκώνεται, κάθεται, κινείται και πυροβολεί. Εξαιτίας του ακαλλιέργητου και απλοϊκού μυαλού του δεν μπορεί να κατανοήσει πώς λειτουργεί η διοίκηση και οι διαταγές ενός στρατηγού. Δεν είναι σε θέση να συλλάβει την ύπαρξη του διοικητή του στρατεύματος, ο οποίος διατάζει βασιζόμενος στο σύνταγμα ενός κράτους ή στους νόμους ενός βασιλιά, με συνέπεια να φαντάζεται τους στρατιώτες δεμένους μεταξύ τους με ένα σχοινί. Και μένει έκπληκτος, σκεπτόμενος το πόσο θαυμάσιο είναι αυτό το αόρατο σχοινί.

    Έπειτα, μπαίνει σε έναν αξιοθαύμαστο ναό όπως η Αγιά Σοφία την ημέρα της Παρασκευής. Παρατηρεί την κοινότητα των Μουσουλμάνων που με την εκφώνηση ενός άνδρα, σηκώνονται, υποκλίνονται, προσκυνούν και κάθονται προσευχόμενοι. Για τον λόγο ότι, δεν αντιλαμβάνεται τον θρησκευτικό θεσμό και τις πνευματικές αρχές οι οποίες πηγάζουν από την εντολή Του Νομοθέτη και περιέχουν όλους τους πνευματικούς και επουράνιους νόμους, φαντάζεται την ύπαρξη πολλών σχοινιών τα οποία έχουν δέσει όλη την κοινότητα, την έχουν αιχμαλωτίσει και τα παράξενα αυτά σχοινιά τους κάνουν να κινούνται. Και έτσι βγαίνει και φεύγει με μια ιδέα τόσο εξευτελιστική, που προκαλεί γέλιο ακόμα και στα πιο άγρια ανθρωπόμορφα θηρία.

    Έτσι ακριβώς λοιπόν, όπως σε αυτό το παράδειγμα, εισέρχεται σε τούτο τον κόσμο, -ο οποίος είναι ένα υπέροχο στρατόπεδο των απειράριθμων στρατιωτών του Προ-Αιώνιου και Αιώνιου Μονάρχη(Sultan-ı Ezel ve Ebed), και στο σύμπαν το οποίο είναι ένα θαυμάσιο τέμενος του Προ-Αιώνιου Αξιολάτρευτου Αλλάχ(Mabud-u Ezeli),- ένας αρνησίθεος, ο οποίος ασπάζεται μια καθεαυτού εντελώς πρωτόγονη απαρνητική φυσιοκρατική αντίληψη.

    Το να φρονεί λοιπόν κανείς ως υλικά στοιχεία, τους άυλους νόμους των διατάξεων του σύμπαντος, που απορρέουν από την πανσοφία Εκείνου του Προ-Αιώνιου Μονάρχη, και να φαντάζεται ως εξωτερικές και υλικές μόνο υποστάσεις, τους αόρατους πνευματικούς κανόνες της οικουμενικής Του κυριαρχίας, και τις αρχές και τους θεσμούς -οι οποίοι κατέχουν μόνο μια άυλη και εσωτερική γνωστική υπόσταση- της μεγαλειώδους έμφυτης οικουμενικής νομοθεσίας του Προ-Αιώνιου Αξιολάτρευτου Αλλάχ(Mabud-u Ezeli), και να καταθέτει στη θέση της θείας δύναμης, εκείνους τους κανόνες -που βγαίνουν από τη γνώση και το λόγο και οι οποίοι κατέχουν μόνο γνωστική υπόσταση- και να παραδίδει στα χέρια αυτών των κανόνων τη δύναμη της κατασκευής, και ύστερα να τα αποκαλεί «φύση» και να αντιλαμβάνεται ως μία αυτοδύναμη ανεξάρτητη εξουσία την επιρροή η οποία είναι μόνο μια αντανάκλαση της βούλησης και ισχύς του Κυρίαρχου Παντοδύναμου Συντηρητή(Rabbani), είναι μια τέτοια αγριότητα χίλιες φορές πιο εξευτελιστική από την αγριότητα του αγριάνθρωπου στο παραπάνω παράδειγμα.

    Εν συντομία, αυτό το φαντασιώδες και αβάσιμο πράγμα που οι νατουραλιστές αποκαλούν φύση, αφού κατέχει μια ορατή πραγματικότητα, μπορεί να είναι παρά μόνο ένα έργο τέχνης αλλά όχι ο ίδιος ο καλλιτέχνης. Είναι ένα κέντημα αλλά δε μπορεί να είναι ο κεντητής. Είναι ένα διάταγμα αλλά όχι ο δικαστής. Είναι μια έμφυτη νομοθεσία αλλά όχι ο νομοθέτης. Είναι ένα πλασμένο πέπλο της δόξας του Δημιουργού, αλλά όχι ο πλαστουργός. Είναι μια παθητική δημιουργία και όχι ένας ενεργός αμίμητος δημιουργός. Είναι ένας κανόνας και όχι η δύναμη, δεν μπορεί να έχει εξουσία. Είναι προμηθευτής και όχι η ίδια η πηγή.

    Ως Αποτέλεσμα:

    Εφόσον λοιπόν, η ύπαρξη υφίσταται, και εφόσον όπως αναφέρθηκε στην αρχή του Δέκατου Έκτου Σημειώματος, κατά την ταξινόμηση της λογικής, είναι αδύνατο να συλλογιστούμε άλλη εξήγηση σχετικά με την υπόσταση της ύπαρξης αυτής, εκτός από τις παραπάνω τέσσερις εκδοχές. Και έχει αποδειχθεί κατηγορηματικά, -με τρεις προφανείς παράνοιες ο καθένας- η αβασιμότητα και η αδυνατότητα των τριών από τους τέσσερεις αυτούς δρόμους. Τότε αναγκαστικά και σαφέστατα ο τέταρτος δρόμος της αποδοχής του Ενός Μοναδικού Δημιουργού, καθίσταται αναμφίβολα ο αποδεδειγμένος και ο μοναδικός. Και ο τέταρτος αυτός δρόμος, σύμφωνα με το εδάφιο, اَفِىاللّٰهِ شَكٌّفَاطِرِالسَّمٰوَاتِوَالْاَرْضِ (Κουράν, Ιμπραχήμ, 14:10) το οποίο έχει αναφερθεί και στην αρχή, καθιστά αναμφισβήτητη και αναμφίβολη έως και αυταπόδεικτη τη θεία οντότητα του Αλλάχ που είναι ο (Vacib’ül Vücud) -δηλαδή η οντότητά Του είναι άκρως απαραίτητη και υποχρεωτική άνευ κάθε ανάγκης και αιτίας- επίσης ότι τα πάντα εξέρχονται απευθείας από το χέρι της θείας εξουσίας και δύναμης Του και ότι ο ουρανός και η γη βρίσκονται υπό την διαχείριση Του.

    Ω απεγνωσμένε άνθρωπε που προσκυνάς τις αιτίες και τη φύση! Εφόσον η φύση όλων των όντων είναι πλασμένη όπως τα πάντα, με σοφία και σε κατάσταση αέναης ανανέωσης και επίσης όπως το αποτέλεσμα κάθε αιτίας, έτσι και η ίδια η φαινομενική αιτία είναι ένα έργο τέχνης. Και εφόσον η υπόσταση κάθε οντότητας έχει ανάγκη από πάρα πολλούς εξοπλισμούς και μηχανισμούς επομένως υπάρχει ένας Κάτοχος Απόλυτης Δύναμης(Kadir-i Mutlak) ο οποίος πλάθει εκείνη τη φύση και δημιουργεί εκείνες τις αιτίες. Και τι ανάγκη έχει ο Κάτοχος Αυτός Απόλυτης Δύναμης(Kadir-i Mutlak) να κάνει συμμέτοχο αυτά τα ανίκανα μέσα στην κυριαρχία και τη διαχείριση Του; Επ’ ουδενί! Αλλά, δημιουργώντας το αποτέλεσμα ταυτόχρονα με την αιτία, και για να εκδηλώσει τις εικόνες των πανέμορφων τίτλων Του και την σοφία Του, και δίνοντας μια φαινομενική αιτιολογία και συσχετισμό μεταξύ τους με μια ανάλογη οργάνωση και ρύθμιση, κάλυψε τα ισχυρά Του χέρια με την κουρτίνα των αιτιών και της φύσης, στις οποίες να αποδίδονται οι φαινομενικές αδυναμίες, ελλείψεις και ασπλαχνίες. Και με τον τρόπο αυτόν περιφρούρησε τη δόξα Του.

    Άραγε ποιο είναι ευκολότερο, το να φτιάξει ένας κατασκευαστής ρολογιού τους τροχίσκους ενός ρολογιού και έπειτα να οργανώσει και να ρυθμίσει το ρολόι με τους τροχίσκους αυτούς; ή μήπως να κατασκευάσει μια απίθανη μηχανή μέσα στους τροχίσκους και έπειτα να παραχωρήσει την κατασκευή του ρολογιού στα άψυχα χέρια εκείνης της μηχανής; Άραγε δεν είναι πέραν των δυνατοτήτων; Εμπρός δώσε εσύ την απάντηση με το ανελέητο μυαλό σου! Κρίνε το εσύ!

    Ή ας υποθέσουμε ότι ένας συγγραφέας φέρνει το μελάνι, την πένα και το χαρτί. Τώρα, μήπως είναι πιο εύκολο να γράψει με αυτά ο ίδιος το βιβλίο; ή μήπως είναι πιο εύκολο να φτιάξει μέσα στο χαρτί στη πένα και στο μελάνι μια μηχανή γραφής αποκλειστικά για το συγκεκριμένο βιβλίο, που θα είναι πιο έντεχνη και κοπιαστική από εκείνο το βιβλίο και έπειτα να πει στη μηχανή εκείνη «Εμπρός! Γράψε το εσύ!» και να μην επέμβει ο ίδιος καθόλου; Άραγε δεν είναι μήπως εκατό φορές πιο δύσκολο από το να γράψει ο ίδιος το βιβλίο;

    Εάν πεις:

    «Ναι, η κατασκευή μιας μηχανής που να γράφει ένα βιβλίο είναι εκατό φορές πιο δύσκολη από το ίδιο το βιβλίο. Ωστόσο η κατασκευή μιας μηχανής από την άποψη ότι θα γίνει μέσο για τη συγγραφή πολλών αντιγράφων του ίδιου βιβλίου, ίσως και να παρέχει κάποια ευκολία.»

    Απάντηση:

    Ο Προ-Αιώνιος Διακοσμητής, με την απέραντη Δύναμη Του, ανανεώνοντας κάθε στιγμή τις απέραντες απεικονίσεις των τίτλων Του για να τους εκδηλώσει με διαφορετικούς τρόπους, έχει δημιουργήσει τις μορφές των πραγμάτων και το αποκλειστικό πρόσωπο των υπάρξεων με έναν τέτοιο τρόπο, που καμία άλλη επιστολή του Αέναου(Samed) και κανένα άλλο βιβλίο του Κυρίου(Rab) δεν μπορεί να είναι ίδιο επακριβώς. Οπωσδήποτε, θα έχει μια διαφορετική εμφάνιση ώστε να εκφράζει τις διαφορετικές έννοιες.

    Εάν έχεις μάτια, κοίτα το ανθρώπινο πρόσωπο και δες: Από την εποχή του Αντέμ (Αδάμ) μέχρι και σήμερα, -ενδεχομένως μέχρι και την αιωνιότητα- είναι αναμφίβολα γνωστό ότι πάνω σε αυτό το μικρό πρόσωπο, μαζί με το γεγονός ότι τα κύρια χαρακτηριστικά είναι ίδια, το κάθε πρόσωπο όμως κατέχει ένα διαφορετικό χαρακτηριστικό σε σύγκριση με όλα τα υπόλοιπα, που το διακρίνει.

    Για αυτό το λόγο, το κάθε πρόσωπο είναι και ένα ξεχωριστό βιβλίο. Και μόνο για την ταξινόμηση της τέχνης απαιτείται ένα ξεχωριστό σύνολο γραφής, ξεχωριστή διάταξη και σύνθεση. Και για κάθε ύπαρξη απαιτείται ένας εντελώς διαφορετικός πάγκος εργασίας, προκειμένου να χορηγηθούν, να τοποθετηθούν και να εγκατασταθούν όλα τα απαραίτητα υλικά.

    Έστω αν υποθέσουμε ότι η φύση είναι ένα τυπογραφείο. Εκτός από τις δουλειές του τυπογραφείου που είναι η ταξινόμηση και τύπωση -δηλαδή η τοποθέτηση των συγκεκριμένων διατάξεων σε καλούπια-, και πάλι όμως για να δημιουργήσει και να συλλέξει με μια εξαιρετικά λεπτή μέτρηση από όλες τις πλευρές του κόσμου τις απαραίτητες ουσίες του σώματος ενός έμβιου πλάσματος -κάτι το οποίο είναι εκατό φορές πιο δύσκολο από την ταξινόμηση του τυπογραφείου-, και για να το οργανώσει με μια αυθεντική διάταξη και έπειτα να το παραχωρήσει στα χέρια του τυπογραφείου, δεν παύει να έχει ανάγκη τη δύναμη και βούληση του Απόλυτα Παντοδύναμου(Kadir-i Mutlak) που έχει δημιουργήσει επίσης αυτό το τυπογραφείο. Δηλαδή η πιθανότητα και η εικασία του τυπογραφείου είναι εξ’ ολοκλήρου μια ανοησία και παράνοια.

    Με τον ίδιο τρόπο λοιπόν, όπως στα παραδείγματα με το ρολόι και το βιβλίο, ο Κάτοχος Μεγαλείου Δύναμης Πλαστουργός(Sani-i Zülcelal), και ο Παντοδύναμος υπέρ πάντων(Kadir-i Külli Şey) καθώς δημιουργεί τις αιτίες δημιουργεί και τις συνέπειες αυτών. Με τη σοφία Του δεσμεύει τα αποτελέσματα με τις αιτίες. Με τη βούληση Του έχει προσδιορίσει τη φύση των πραγμάτων η οποία είναι απλώς ένα κάτοπτρο και ένας καθρέπτης των αντανακλάσεων Του, και την απεικόνιση των θείων οικουμενικών έμφυτων νόμων και θεσμών οι οποίοι αποτελούνται από τους σχετικούς κανόνες της θεϊκής εφαρμογής των τέλεια οργανωμένων κινήσεων του σύμπαντος. Με τη δύναμη Του, έχει δημιουργήσει την εξωτερική, υλική όψη αυτής της φύσης και έχει πλάσει τα πράγματα πάνω σε αυτήν τη φύση και τα έχει συμμείξει. Άραγε δεν είναι πιο εύκολη η αποδοχή μιας τόσο ορθολογικής πραγματικότητας η οποία είναι το συμπέρασμα αμέτρητων αποδείξεων και στοιχείων; Δεν είναι μήπως τόσο απαραίτητη έως και αναπόφευκτη; Ή άραγε είναι πιο εύκολο να δώσεις τα αναρίθμητα εργαλεία και τον εξοπλισμό που χρειάζεται κάθε ύπαρξη, στις άψυχες, ασυνείδητες, δημιουργημένες, απλές αιτίες και στις ύλες που αποκαλείται «φύση», ώστε να φτιάξουνε μόνες τους όλες αυτές τις δουλειές που έχουν πραγματοποιηθεί με σοφία και προνοητικότητα; Δεν είναι μήπως αδιανόητο έως και αδύνατον; Αφήνουμε την απάντηση στο έλεος του ανελέητου νου σου.

    Και ο άπιστος και φυσιολάτρης λέει:

    «Εφόσον με καλείς σε έλεος τότε και εγώ σου λέω: Οφείλω να ομολογήσω ότι ο λάθος δρόμος στον οποίο βαδίζαμε μέχρι σήμερα είναι εκατό φορές παράλογος και ταυτόχρονα εξαιρετικά επιβλαβής και εμπεριέχει μια άκρως άσχημη αντίληψη. Από τις προαναφερόμενες διαπιστώσεις σας ο καθένας που έχει την παραμικρή επίγνωση θα συνειδητοποιήσει ότι το να αποδίδεται η δημιουργία στις αιτίες και στη φύση είναι κάτι το αδύνατο και παρανοϊκό. Και το να αποδίδονται τα πάντα απευθείας στον(Vacib’ül Vücud) Αλλάχ, (η οντότητα του οποίου είναι άκρως απαραίτητη και υποχρεωτική άνευ κάθε ανάγκης και αιτίας) είναι απαραίτητη και αναγκαία. Λέγοντας, Ελχάμντουλιλλάχι αλέλ ιμάν (Δόξα Τον Αλλάχ για την πίστη που μας χάρισε!) δηλώνω και εγώ την πίστη μου!»

    «Ωστόσο έχω μία αμφιβολία: Δέχομαι ότι ο Ύψιστος Αληθής και Δίκαιος Αλλάχ(Cenab-ı Hakk) είναι ο Δημιουργός(Halık). Ωστόσο, πόσο μπορεί να βλάψει την Κυριαρχία της Θείας Διαπαιδαγώγησής Του, η επέμβαση κάποιων μικρών αιτιών στη δημιουργία των ασήμαντων πραγμάτων και η παροχή κάποιων επαίνων σε αυτές; Είναι δυνατόν να σημειωθεί ελάττωση στην Κυριαρχία Του;»

    Απάντηση: Όπως έχουμε αποδείξει με βεβαιότητα σε μερικές επιστολές, η ουσία της κυριαρχίας είναι η απόρριψη άλλων παρεμβάσεων. Ακόμα και ο παραμικρός αρχηγός, ή προϊστάμενος δεν δέχεται στη ζώνη της κυριαρχίας του ούτε καν την επέμβαση του γιου του. Ακόμη, με την ανησυχία ότι οι αθώοι γιοι τους θα παρεμβάλουν στην κυριαρχία τους, κάποιοι θρήσκοι βασιλιάδες παρόλο που ήταν και χαλίφηδες, εκτέλεσαν τους γιους τους. Αυτό μας αποδεικνύει ξεκάθαρα το πόσο σημαντικός και ουσιώδης είναι ο κανόνας της απόρριψης άλλων παρεμβάσεων σε μία κυριαρχία. Από τους δυο δημάρχους μιας κοινότητας μέχρι και τους δύο βασιλιάδες μιας χώρας, ο κανόνας αυτός είναι απαραίτητος για την ανεξαρτησία της κυριαρχίας, και έχει δείξει την επιρροή του με πολλές σημαντικές αναταραχές στην ιστορία της ανθρωπότητας.

    Έτσι λοιπόν, δες πώς μια σκιά, αυτής της κυριαρχίας και της διοίκησης που υφίσταται στους ανίκανους και ενδεείς σε βοήθεια ανθρώπους, με τρόπο επίμονο απορρίπτει την παρέμβαση, αποκλείει την επέμβαση κάποιου άλλου προσώπου και δε δέχεται την παραμικρή συμμετοχή στην κυριαρχία του, προσπαθώντας φανατικά με αφοσίωση και κόπο να προστατέψει την ανεξαρτησία του. Έπειτα, σύγκρινε εάν μπορείς, πόσο αναγκαστική, υποχρεωτική, απαραίτητη και αυτονόητη είναι για την κυριαρχία του Κατόχου Μεγαλείου Δύναμης,(Zat-ι Zülcelal) να απορρίψει την παρέμβαση, να αποκλείσει κάθε επέμβαση και να μη καταδεχτεί καμία μεσολάβηση· η απόλυτη κυριαρχία Του οποίου είναι σε ισχύ του απόλυτου συντηρητή και επιμορφωτή, η απόλυτη εξουσία Του οποίου έχει την ισχύ της θεϊκής πειθαρχίας, η απόλυτη ανεξαρτησία Του έχει την ισχύ της μοναδικότητας, και η απόλυτη ακαταδεξία Του βρίσκεται σε ισχύ απόλυτης δύναμης.

    Όσον αφορά το δεύτερο μέρος της αμφιβολίας σου: Στο εάν κάποιες αιτίες γίνονταν αντικείμενα λατρείας κάποιων μικρών πραγμάτων, ποια έλλειψη θα μπορούσε να προκύψει στη λατρεία και υποταγή των άπειρων όντων -από τα σωματίδια μέχρι τους πλανήτες- που είναι αφοσιωμένα στον Απόλυτο Λατρευτό(Mabud), και σε Εκείνων(Vacib’ül Vücud) η οντότητα Του Οποίου είναι άκρως απαραίτητη και υποχρεωτική άνευ κάθε ανάγκης και αιτίας.

    Απάντηση:

    Ο Πάνσοφος Δημιουργός(Halık-ı Hakim) αυτού του σύμπαντος έχει πλάσει το σύμπαν σαν ένα δέντρο, και τα έννοα όντα ως τα πιο υπέροχα φρούτα, και μέσα από τα έννοα έχει πλάσει τον άνθρωπο ως ο πιο πλήρης καρπός. Ενώ η σημαντικότερη σημασία του ανθρώπου, ο προορισμός της δημιουργίας του, ο λόγος της δημιουργίας του, και η σοδιά της ζωής του, είναι η ευχαριστία και η λατρεία· ο απόλυτος Πάνσοφος(Hakim-i Mutlak) και μοναδικός Πανεξούσιος(Amir-i Mustakil) ο Ένας και Μοναδικός(Vahid-i Ehad) Ο οποίος έχει δημιουργήσει όλο το σύμπαν για να γνωστοποιήσει τον Εαυτό Tου και να αγαπηθεί, θα επέτρεπε ποτέ να δοθεί σε άλλα χέρια ο καρπός αυτού του σύμπαντος δηλαδή ο άνθρωπος, και ο υπέρτατος καρπός αυτού του ανθρώπου που είναι η ευχαριστία και η λατρεία; Εντελώς αντίθετα στη Σοφία Του, θα επέτρεπε ποτέ να μετατραπεί ο προορισμός της δημιουργίας, η σοδιά του σύμπαντος σε μια άχρηστη ύπαρξη; Επ’ ουδενί! Θα δεχόταν ποτέ να στραφούν σε άλλους οι λατρείες των πλασμάτων και με τρόπο απαρνητικό προς τη σοφία και την επιμόρφωση Του; Θα επέτρεπε ποτέ κάτι τέτοιο; Και παρόλο που εκδηλώνει με τις ενέργειές Του, ότι επιθυμεί να καταστήσει τον Eαυτό Tου γνωστό και αγαπητό σε απεριόριστο βαθμό, θα επέτρεπε ποτέ να απαρνηθούν οι υπέρτατοι σκοποί του σύμπαντος, επιτρέποντας τα τέλεια δημιουργήματα Του να προσφέρουν ευχαριστίες και ευγνωμοσύνη, αγάπη και λατρεία σε διάφορες αιτίες και να ξεχάσουν τον Ίδιο; Ω φίλε που έχεις παραιτηθεί από τη λατρεία της φύσης! Πες μου εσύ!

    Και αυτός λέει: «Ελχάμντουλιλλάχ! (Δόξα τον Αλλάχ) πέραν του ότι μου έλυσες αυτές τις δυο απορίες, μου έδωσες και δυο τόσο δυνατά και λαμπρά τεκμήρια σχετικά με τη Θεία Ενότητα και Μοναδικότητα(Vahdaniyet-i İlahiye) , επίσης για το ότι Ο Μόνος Άξιος Λατρείας είναι Αυτός και ότι τίποτα άλλο δεν είναι άξιο λατρείας, έτσι ώστε έγινε αυτονόητο πως η απάρνηση αυτών των τεκμηρίων θα ήταν μια τέτοια αλαζονεία σαν την άρνηση της ύπαρξης της ημέρας και του ηλίου.

    ΣΥΜΠΕΡΑΙΝΟΝΤΑΣ

    Το άτομο που παραιτήθηκε από την αθεϊστική φυσιολατρική αντίληψη, και είναι πλέον πιστός, δηλώνει το εξής:

    Ελχάμντουλιλλάχ! (Δόξα τον Αλλάχ) δεν έχω πλέον καμία αμφιβολία, αλλά έχω μερικές ερωτήσεις για τις οποίες είμαι περίεργος.

    Πρώτη Ερώτηση: Ακούμε από πολλούς τεμπέληδες και από αυτούς που παραμελούν τις καθημερινές πέντε προσευχές- σαλά να λένε το εξής: «Τι ανάγκη έχει ο Ύψιστος, Αληθής και Δικαίως Αλλάχ(Cenab-ı Hakk) τις προσευχές και τις λατρείες μας που στο Κουράν με επιμονή και σφοδρότητα προειδοποιεί και απειλεί με τη φρικτή ποινή της κόλασης, αυτούς που εγκαταλείπουν τα προσκυνήματα; Πως αρμόζει με τη μετριοπαθή, ορθόδοξη, δίκαιη δήλωση του Κουράν αυτή η ακραία σφοδρότητα προς ένα μικρό, ασήμαντο προσωπικό λάθος;»

    Elcevap: Evet, Cenab-ı Hak senin ibadetine, belki hiçbir şeye muhtaç değil. Fakat sen ibadete muhtaçsın, manen hastasın. İbadet ise manevî yaralarına tiryaklar hükmünde olduğunu çok risalelerde ispat etmişiz. Acaba bir hasta, o hastalık hakkında, şefkatli bir hekimin ona nâfi’ ilaçları içirmek hususunda ettiği ısrara mukabil, hekime dese: “Senin ne ihtiyacın var, bana böyle ısrar ediyorsun?” Ne kadar manasız olduğunu anlarsın.

    Amma Kur’an’ın terk-i ibadet hakkında şiddetli tehdidatı ve dehşetli cezaları ise nasıl ki bir padişah, raiyetinin hukukunu muhafaza etmek için âdi bir adamın, raiyetinin hukukuna zarar veren bir hatasına göre, şiddetli cezaya çarpar.

    Öyle de ibadeti ve namazı terk eden adam, Sultan-ı ezel ve ebed’in raiyeti hükmünde olan mevcudatın hukukuna ehemmiyetli bir tecavüz ve manevî bir zulmeder. Çünkü mevcudatın kemalleri, Sâni’e müteveccih yüzlerinde tesbih ve ibadet ile tezahür eder. İbadeti terk eden, mevcudatın ibadetini görmez ve göremez, belki de inkâr eder. O vakit ibadet ve tesbih noktasında yüksek makamda bulunan ve her biri birer mektub-u Samedanî ve birer âyine-i esma-i Rabbaniye olan mevcudatı; âlî makamlarından tenzil ettiğinden ve ehemmiyetsiz, vazifesiz, camid, perişan bir vaziyette telakki ettiğinden mevcudatı tahkir eder; kemalâtını inkâr ve tecavüz eder.

    Evet herkes, kâinatı kendi âyinesiyle görür. Cenab-ı Hak insanı kâinat için bir mikyas, bir mizan suretinde yaratmıştır. Her insan için bu âlemden hususi bir âlem vermiş. O âlemin rengini, o insanın itikad-ı kalbîsine göre gösteriyor.

    Mesela, gayet meyus ve matemli olarak ağlayan bir insan, mevcudatı ağlar ve meyus suretinde görür; gayet sürurlu ve neşeli, müjdeli ve kemal-i neşesinden gülen bir adam, kâinatı neşeli, güler gördüğü gibi; mütefekkirane ve ciddi bir surette ibadet ve tesbih eden adam, mevcudatın hakikaten mevcud ve muhakkak olan ibadet ve tesbihatlarını bir derece keşfeder ve görür. Gafletle veya inkârla ibadeti terk eden adam; mevcudatı, hakikat-i kemalâtına tamamıyla zıt ve muhalif ve hata bir surette tevehhüm eder ve manen onların hukukuna tecavüz eder.

    Hem o târikü’s-salât, kendi kendine mâlik olmadığı için kendi mâlikinin bir abdi olan kendi nefsine zulmeder. Onun mâliki, o abdinin hakkını, onun nefs-i emmaresinden almak için dehşetli tehdit eder. Hem netice-i hilkati ve gaye-i fıtratı olan ibadeti terk ettiğinden, hikmet-i İlahiye ve meşiet-i Rabbaniyeye karşı bir tecavüz hükmüne geçer. Onun için cezaya çarpılır.

    Elhasıl: İbadeti terk eden hem kendi nefsine zulmeder –nefsi ise Cenab-ı Hakk’ın abdi ve memlûküdür– hem kâinatın hukuk-u kemalâtına karşı bir tecavüz, bir zulümdür. Evet nasıl ki küfür, mevcudata karşı bir tahkirdir; terk-i ibadet dahi kâinatın kemalâtını bir inkârdır. Hem hikmet-i İlahiyeye karşı bir tecavüz olduğundan, dehşetli tehdide, şiddetli cezaya müstahak olur.

    İşte bu istihkakı ve mezkûr hakikati ifade etmek için Kur’an-ı Mu’cizü’l-Beyan, mu’cizane bir surette o şiddetli tarz-ı ifadeyi ihtiyar ederek, tam tamına hakikat-i belâgat olan mutabık-ı mukteza-yı hale mutabakat ediyor.

    İkinci Sual: Tabiattan vazgeçen ve imana gelen zat diyor ki:

    Her mevcud, her cihette, her işinde ve her şeyinde ve her şe’ninde meşiet-i İlahiyeye ve kudret-i Rabbaniyeye tabi olması, çok azîm bir hakikattir. Azameti cihetinde dar zihinlerimize sıkışmıyor. Halbuki gözümüzle gördüğümüz bu nihayet derecede mebzuliyet hem hilkat ve icad-ı eşyadaki hadsiz suhulet hem sâbık bürhanlarınızla tahakkuk eden vahdet yolundaki icad-ı eşyada nihayet derecede kolaylık ve suhulet hem nass-ı Kur’an ile beyan edilen مَا خَل۟قُكُم۟ وَلَا بَع۟ثُكُم۟ اِلَّا كَنَف۟سٍ وَاحِدَةٍ ۝ وَمَٓا اَم۟رُ السَّاعَةِ اِلَّا كَلَم۟حِ ال۟بَصَرِ اَو۟ هُوَ اَق۟رَبُ gibi âyetlerin sarahaten gösterdikleri nihayet derecede kolaylık, o hakikat-i azîmeyi, en makbul ve en makul bir mesele olduğunu gösteriyorlar. Bu kolaylığın sırrı ve hikmeti nedir?

    Elcevap: Yirminci Mektup’un Onuncu Kelimesi olan وَهُوَ عَلٰى كُلِّ شَى۟ءٍ قَدٖيرٌ beyanında, o sır gayet vâzıh ve kat’î ve mukni bir tarzda beyan edilmiş. Hususan o mektubun zeylinde daha ziyade vuzuh ile ispat edilmiş ki bütün mevcudat, Sâni’-i Vâhid’e isnad edildiği vakit, bir tek mevcud hükmünde kolaylaşır. Eğer Vâhid-i Ehad’e verilmezse bir tek mahlukun icadı, bütün mevcudat kadar müşkülleşir ve bir çekirdek, bir ağaç kadar suubetli olur.

    Eğer Sâni’-i Hakiki’sine verilse kâinat bir ağaç gibi ve ağaç bir çekirdek gibi ve cennet bir bahar gibi ve bahar bir çiçek gibi kolaylaşır, suhulet peyda eder. Ve bilmüşahede görünen hadsiz mebzuliyet ve ucuzluğun ve her nev’in suhuletle kesret-i efradı bulunmasının ve kesret-i suhulet ve süratle muntazam, sanatlı, kıymetli mevcudatın kolayca vücuda gelmesinin sırlarına medar olan ve hikmetlerini gösteren yüzer delillerinden ve başka risalelerde tafsilen beyan edilen bir ikisine muhtasar bir işaret ederiz.

    Mesela, nasıl ki yüz nefer, bir zabitin idaresine verilse; bir neferin, yüz zabitin idarelerine verilmesinden yüz derece daha kolay olduğu gibi; bir ordunun teçhizat-ı askeriyesi bir merkez, bir kanun, bir fabrika ve bir padişahın emrine verildiği vakit, âdeta kemiyeten bir neferin teçhizatı kadar kolaylaştığı gibi; bir neferin teçhizat-ı askeriyesi müteaddid merkezlere, müteaddid fabrikalara, müteaddid kumandanlara havalesi de âdeta bir ordunun teçhizatı kadar kemiyeten müşkülatlı oluyor. Çünkü bir tek neferin teçhizatı için bütün orduya lâzım olan fabrikaların bulunması gerektir.

    Hem bir ağacın sırr-ı vahdet cihetiyle, bir kökte, bir merkezde, bir kanun ile mevadd-ı hayatiyesi verildiğinden binler meyve veren o ağaç, bir meyve kadar suhuletli olduğu bilmüşahede görünür. Eğer vahdetten kesrete gidilse, her bir meyveye lâzım mevadd-ı hayatiye başka yerden verilse her bir meyve, bir ağaç kadar müşkülat peyda eder. Belki ağacın bir enmuzeci ve fihristesi olan bir tek çekirdek dahi o ağaç kadar suubetli olur. Çünkü bir ağacın hayatına lâzım olan bütün mevadd-ı hayatiye, bir tek çekirdek için de lâzım oluyor.

    İşte bu misaller gibi yüzler misaller var gösteriyorlar ki vahdette, nihayet derecede suhuletle vücuda gelen binler mevcud, şirkte ve kesrette, bir tek mevcuddan daha ziyade kolay olur.

    Sair risalelerde bu hakikat iki kere iki dört eder derecede ispat edildiğinden, onlara havale edip, burada yalnız bu suhulet ve kolaylığın ilim ve kader-i İlahî ve kudret-i Rabbaniye nokta-i nazarında gayet mühim bir sırrını beyan edeceğiz. Şöyle ki:

    Sen bir mevcudsun. Eğer Kadîr-i Ezelî’ye kendini versen; bir kibrit çakar gibi hiçten, yoktan, bir emirle, hadsiz kudretiyle, seni bir anda halk eder. Eğer sen kendini ona vermezsen, belki esbab-ı maddiyeye ve tabiata isnad etsen o vakit sen, kâinatın muntazam bir hülâsası, meyvesi ve küçük bir fihristesi ve listesi olduğundan; seni yapmak için kâinatı ve anâsırı ince elek ile eleyip hassas ölçülerle aktar-ı âlemden senin vücudundaki maddeleri toplamak lâzım gelir.

    Çünkü esbab-ı maddiye yalnız terkip eder, toplar. Kendilerinde bulunmayanı; hiçten, yoktan yapamadıkları, bütün ehl-i akıl yanında musaddaktır. Öyle ise küçük bir zîhayatın cismini aktar-ı âlemden toplamaya mecbur olurlar.

    İşte vahdette ve tevhidde ne kadar kolaylık ve şirkte ve dalalette ne kadar müşkülat var olduğunu anla!

    İkincisi, ilim noktasında hadsiz bir suhulet vardır. Şöyle ki:

    Kader, ilmin bir nev’idir ki her şeyin manevî ve mahsus kalıbı hükmünde bir miktar tayin eder. Ve o miktar-ı kaderî, o şeyin vücuduna bir plan, bir model hükmüne geçer. Kudret icad ettiği vakit, gayet suhuletle o kaderî miktar üstünde icad eder.

    Eğer o şey muhit ve hadsiz ve ezelî bir ilmin sahibi olan Kadîr-i Zülcelal’e verilmezse –sâbıkan geçtiği gibi– binler müşkülat değil belki yüz muhalat ortaya düşer. Çünkü o miktar-ı kaderî ve miktar-ı ilmî olmazsa binler haricî ve maddî kalıplar, küçücük bir hayvanın cesedinde istimal edilmek lâzım gelir.

    İşte vahdette nihayetsiz kolaylık ve dalalette ve şirkte hadsiz müşkülatın bir sırrını anla وَمَٓا اَم۟رُ السَّاعَةِ اِلَّا كَلَم۟حِ ال۟بَصَرِ اَو۟ هُوَ اَق۟رَبُ âyeti, ne kadar hakikatli ve doğru ve yüksek bir hakikati ifade ettiğini bil!

    Üçüncü Sual: Eskiden düşman, şimdi dost olan mühtedi diyor ki: Şu zamanda çok ileri giden feylesoflar diyorlar ki: “Hiçten hiçbir şey icad edilmiyor ve hiçbir şey idam edilmiyor yalnız bir terkip bir tahlildir ki kâinat fabrikasını işlettiriyor.”

    Elcevap: Nur-u Kur’an ile mevcudata bakmayan feylesofların en ileri gidenleri bakmışlar ki tabiat ve esbab vasıtasıyla bu mevcudatın teşekkülat ve vücudlarını –sâbıkan ispat ettiğimiz tarzda– imtina derecesinde müşkülatlı gördüklerinden, iki kısma ayrıldılar.

    Bir kısmı sofestaî olup, insanın hâssası olan akıldan istifa ederek, ahmak hayvanlardan daha aşağı düşerek, kâinatın vücudunu inkâr etmeyi; hattâ kendilerinin vücudlarını dahi inkâr etmesini; dalalet mesleğinde esbab ve tabiatın icad sahibi olmalarından daha ziyade kolay gördüklerinden hem kendilerini hem kâinatı inkâr edip, cehl-i mutlaka düşmüşler.

    İkinci güruh bakmışlar ki dalalette, esbab ve tabiat mûcid olmak noktasında, bir sinek ve bir çekirdeğin icadı, hadsiz müşkülatı var ve tavr-ı aklın haricinde bir iktidar iktiza ediyor. Onun için bilmecburiye icadı inkâr ediyorlar “Yoktan var olmaz.” diyorlar ve idamı da muhal görüyorlar “Var yok olmaz.” hükmediyorlar. Yalnız harekât-ı zerrat ile tesadüf rüzgârlarıyla bir terkip ve tahlil ve dağılmak ve toplanmak suretinde bir vaziyet-i itibariye tahayyül ediyorlar.

    İşte sen gel, ahmaklığın ve cehaletin en aşağı derecesinde, en yüksek akıllı kendini zanneden adamları gör ve dalalet, insanı ne kadar maskara ve süflî ve echel yaptığını bil, ibret al!

    Acaba her senede, dört yüz bin envaı birden zemin yüzünde icad eden ve semavat ve arzı altı günde halk eden ve altı haftada, her baharda, kâinattan daha sanatlı, hikmetli zîhayat bir kâinatı inşa eden bir kudret-i ezeliye, bir ilm-i ezelînin dairesinde, planları ve miktarları taayyün eden mevcudat-ı ilmiyeyi göze göstermeyen bir ecza ile yazılan ve görünmeyen bir yazıyı göstermek için sürülen bir ecza misillü, gayet kolay o ma’dumat-ı hariciye olan mevcudat-ı ilmiyeye vücud-u haricî vermeyi o kudret-i ezeliyeden uzak görmek ve icadı inkâr etmek; evvelki güruh olan sofestaîlerden daha ziyade ahmakane ve cahilanedir.

    Bu bedbahtlar, âciz-i mutlak ve yalnız bir cüz-i ihtiyarîden başka ellerinde olmayan firavunlaşmış kendi nefisleri, hiçbir şeyi idam ve yok edemediklerinden ve hiçbir zerreyi, bir maddeyi, hiçten, yoktan icad edemediklerinden ve güvendikleri esbab ve tabiatın ellerinde hiçten icad gelmediği cihetle, ahmaklıklarından diyorlar: “Yoktan var olmaz, var da yok olmaz.” deyip bu bâtıl ve hata düsturu, Kadîr-i Mutlak’a teşmil etmek istiyorlar.

    Evet, Kadîr-i Zülcelal’in iki tarzda icadı var. Biri, ihtira ve ibda iledir. Yani hiçten, yoktan vücud veriyor ve ona lâzım her şeyi de hiçten icad edip eline veriyor. Diğeri, inşa ile sanat iledir. Yani kemal-i hikmetini ve çok esmasının cilvelerini göstermek gibi çok dakik hikmetler için kâinatın anâsırından bir kısım mevcudatı inşa ediyor. Her emrine tabi olan zerratları ve maddeleri, rezzakıyet kanunuyla onlara gönderir ve onlarda çalıştırır.

    Evet, Kādir-i Mutlak’ın iki tarzda hem ibda hem inşa suretinde icadı var. Varı yok etmek ve yoğu var etmek; en kolay en suhuletli, belki daimî, umumî bir kanunudur. Bir baharda, üç yüz bin enva-ı zîhayat mahlukatın şekillerini, sıfatlarını, belki zerratlarından başka bütün keyfiyat ve ahvallerini hiçten var eden bir kudrete karşı “Yoğu var edemez!” diyen adam, yok olmalı!

    Tabiatı bırakan ve hakikate geçen zat diyor ki: Cenab-ı Hakk’a zerrat adedince şükür ve hamd ü sena ediyorum ki kemal-i imanı kazandım, evham ve dalaletlerden kurtuldum ve hiçbir şüphem de kalmadı.

    اَل۟حَم۟دُ لِلّٰهِ عَلٰى دٖينِ ال۟اِس۟لَامِ وَ كَمَالِ ال۟اٖيمَانِ

    سُب۟حَانَكَ لَا عِل۟مَ لَنَٓا اِلَّا مَا عَلَّم۟تَنَٓا اِنَّكَ اَن۟تَ ال۟عَلٖيمُ ال۟حَكٖيمُ


    1. Ο λόγος της έκδοσης αυτού του δοκιμίου είναι, η επίθεση που διεξάγεται εναντίον του Κουράν, συνδέοντας τον αθεϊσμό με τη φύση, και αποκαλώντας ως δεισιδαιμονίες, αυτά που το σκοτισμένο μυαλό τους δεν μπορεί να φτάσει. Γελοιοποιούν τις αλήθειες της πίστης με έναν επιθετικό και κακόβουλο τρόπο. Αυτή η επιθετικότητα έδωσε έναν τόσο έντονο θυμό στην καρδιά, που είχε ως αποτέλεσμα να δώσει σ’ αυτούς τους άθεους και σ’ αυτούς που έχουν γυρίσει την πλάτη στην αλήθεια με παράλογα και ψευδή δόγματα, τα σφοδρά και χυδαία αυτά χαστούκια. Διαφορετικά ο τρόπος του Ρισαλέ-ι Νουρ είναι ο ειρηνικός λόγος, με ευγενικές και κατανοητές εξηγήσεις.
    2. Υποσημείωση: Ναι, μέσω αυτής της σχέσης, αυτός ο σπόρος λαμβάνει την εντολή από το θείο πεπρωμένο (καντέρ), και έτσι καταφέρνει να εκτελέσει αυτά τα θαυμαστά έργα. Εάν διακοπεί αυτή η σχέση, τότε η δημιουργία αυτού του σπόρου απαιτεί πολύ περισσότερο εξοπλισμό, ισχύ και τέχνη από τη δημιουργία όλου του πεύκου. Διότι, η υλική μορφή αυτού του πεύκου -που είναι ένα έργο της θείας δύναμης (κουντρέτ)-, πρέπει να παραβρίσκεται μαζί με όλα τα μέλη και τους μηχανισμούς του, μέσα στο άυλο πεύκο -που είναι ένα έργο του θείου πεπρωμένου (καντέρ)- που περιέχει αυτός ο σπόρος. Διότι, το εργοστάσιο όλου αυτού του τεράστιου δέντρου είναι αυτός ο σπόρος. Το προκαθορισμένο δέντρο του πεπρωμένου στο εσωτερικό του, μέσω της δύναμης γίνεται φανερό εξωτερικά και αποκτά μια υλική μορφή πεύκου.