İçeriğe atla

Yirmi Beşinci Söz/en: Revizyonlar arasındaki fark

"------ <center> The Twenty-Fourth Word ⇐ | The Words | ⇒ The Twenty-Sixth Word </center> ------" içeriğiyle yeni sayfa oluşturdu
("And the earth produces plants and your food comes from there. But lacking feelings and intelligence, it is far beyond the ability of the earth to think of your sustenance and feel compassion for you, so it does not produce it itself." içeriğiyle yeni sayfa oluşturdu)
("------ <center> The Twenty-Fourth Word ⇐ | The Words | ⇒ The Twenty-Sixth Word </center> ------" içeriğiyle yeni sayfa oluşturdu)
 
(Aynı kullanıcının aradaki diğer 166 değişikliği gösterilmiyor)
967. satır: 967. satır:
And the earth produces plants and your food comes from there. But lacking feelings and intelligence, it is far beyond the ability of the earth to think  of your sustenance and feel compassion for you, so it does not produce it itself.
And the earth produces plants and your food comes from there. But lacking feelings and intelligence, it is far beyond the ability of the earth to think  of your sustenance and feel compassion for you, so it does not produce it itself.


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Furthermore, since it is remote from plants and trees to consider your food and compassionately produce  fruits and grains for you, the verse demonstrates that they are strings and ropes which One All-Wise and Compassionate extends from behind the veil, to which He  attaches  His  bounties  and  holds  out  to  animate  creatures.
Hem otlar, ağaçlar sizin rızkınızı düşünüp merhameten size meyveleri, hububatı yetiştirmekten pek çok uzak olduğundan, âyet gösteriyor ki onlar bir Hakîm-i Rahîm’in perde arkasından uzattığı ipler ve şeritlerdir ki nimetlerini onlara takmış, zîhayatlara uzatıyor.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Thus,  from  this explanation  numerous  Divine  Names  rise,  like  All-Compassionate,   Provider, Bestower, and All-Generous.
İşte şu beyanattan Rahîm, Rezzak, Mün’im, Kerîm gibi çok esmanın matla’ları görünüyor.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
And another example:
'''Hem mesela'''
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Do you not see that God makes the clouds move gently, then joins them together, then makes them into a heap? – then will you see rain issue forth from  their midst. And  He sends down  from the sky mountain  [masses of clouds] wherein is hail; He strikes therewith whom He pleases and He turns it away from  whom He pleases. The vivid flash of His lightning well-nigh blinds the sight. * It is God Who alternates the night and the day; indeed in these things is an instructive example for those who have vision. * And God has created every animal from water; of them are some that creep on their bellies; some that walk on two legs; and some that walk on four. God creates what He wills; for verily God has power over all things.(*<ref>*Qur’an, 24:43-5.</ref>)
اَلَم۟ تَرَ اَنَّ اللّٰهَ يُز۟جٖى سَحَابًا ثُمَّ يُؤَلِّفُ بَي۟نَهُ ثُمَّ يَج۟عَلُهُ رُكَامًا فَتَرَى ال۟وَد۟قَ يَخ۟رُجُ مِن۟ خِلَالِهٖ وَ يُنَزِّلُ مِنَ السَّمَٓاءِ مِن۟ جِبَالٍ فٖيهَا مِن۟ بَرَدٍ فَيُصٖيبُ بِهٖ مَن۟ يَشَٓاءُ وَ يَص۟رِفُهُ عَن۟ مَن۟ يَشَٓاءُ يَكَادُ سَنَا بَر۟قِهٖ يَذ۟هَبُ بِال۟اَب۟صَارِ۝
يُقَلِّبُ اللّٰهُ الَّي۟لَ وَ النَّهَارَ اِنَّ فٖى ذٰلِكَ لَعِب۟رَةً لِاُولِى ال۟اَب۟صَارِ ۝ وَاللّٰهُ خَلَقَ كُلَّ دَٓابَّةٍ مِن۟ مَٓاءٍ فَمِن۟هُم۟ مَن۟ يَم۟شٖى عَلٰى بَط۟نِهٖ وَ مِن۟هُم۟ مَن۟ يَم۟شٖى عَلٰى رِج۟لَي۟نِ وَ مِن۟هُم۟ مَن۟ يَم۟شٖى عَلٰٓى اَر۟بَعٍ يَخ۟لُقُ اللّٰهُ مَا يَشَٓاءُ اِنَّ اللّٰهَ عَلٰى كُلِّ شَى۟ءٍ قَدٖيرٌ
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
This verse explains the wondrous disposals in the formation of clouds and causing of rainfall, which is one of the most important miracles of dominicality and strangest veil of the treasury of mercy. Like soldiers who have dispersed to rest gather together at the call of a bugle, clouds gather and form at the Divine command when their parts have been dispersed and hidden in the atmosphere. Then, like an army is formed of small groups, the pieces of cloud come together and form masses –which are vast and towering, moist and white, and contain snow and hail like the moving mountains at the resurrection– from which the water of life is sent to living beings. But in its being sent a will and purpose are apparent; it comes in accordance with need. This means it is sent. While the skies are clear and empty, the mountainous pieces of cloud do not gather together of their own accord into a great  gathering of wonders, they are sent by One Who knows  the  living  creatures.
İşte şu âyet, mu’cizat-ı rububiyetin en mühimlerinden ve hazine-i rahmetin en acib perdesi olan bulutların teşkilatında yağmur yağdırmaktaki tasarrufat-ı acibeyi beyan ederken güya bulutun eczaları cevv-i havada dağılıp saklandığı vakit, istirahate giden neferat misillü bir boru sesiyle toplandığı gibi emr-i İlahî ile toplanır, bulut teşkil eder. Sonra küçük küçük taifeler bir ordu teşkil eder gibi o parça parça bulutları telif edip kıyamette seyyar dağlar cesamet ve şeklinde ve rutubet ve beyazlık cihetinde kar ve dolu keyfiyetinde olan o sehab parçalarından âb-ı hayatı bütün zîhayata gönderiyor. Fakat o göndermekte bir irade, bir kasd görünüyor. Hâcata göre geliyor, demek gönderiliyor. Cevv berrak, safi, hiçbir şey yokken bir mahşer-i acayip gibi dağvari parçalar kendi kendine toplanmıyor; belki zîhayatı tanıyan birisidir ki gönderiyor.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
In  this  distance,  then,  Divine  Names  rise,  like  All- Powerful, All-Knowing, Disposer, Designer, Nurturer, Succourer, and Giver of Life.
İşte şu mesafe-i maneviyede Kadîr, Alîm, Mutasarrıf, Müdebbir, Mürebbi, Mugîs, Muhyî gibi esmaların matla’ları görünüyor.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
'''Eighth Quality of Eloquence:'''
'''SEKİZİNCİ MEZİYET-İ CEZALET'''
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
It sometimes happens that in order to impel the heart to accept Almighty God’s wondrous works in the hereafter and make the mind affirm  them,  the  Qur’an  mentions  His  amazing  works  in  this  world  by  way  of preparation, or it mentions the wondrous Divine works of the future and hereafter in such a way that we acquire firm conviction about them through similar things which we observe here.
Kur’an kâh oluyor ki Cenab-ı Hakk’ın âhirette hârika ef’allerini kalbe kabul ettirmek için ihzariye hükmünde ve zihni tasdike müheyya etmek için bir i’dadiye suretinde dünyadaki acayip ef’alini zikreder veyahut istikbalî ve uhrevî olan ef’al-i acibe-i İlahiyeyi öyle bir surette zikreder ki meşhudumuz olan çok nazireleriyle onlara kanaatimiz gelir.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
For example: Does man not see that We created him from sperm, and behold, he stands forth an open adversary?(*<ref>*Qur’an, 36:77.</ref>)... to the end of the Sura.
'''Mesela'''
اَوَ لَم۟ يَرَ ال۟اِن۟سَانُ اَنَّا خَلَق۟نَاهُ مِن۟ نُط۟فَةٍ فَاِذَا هُوَ خَصٖيمٌ مُبٖينٌ tâ surenin âhirine kadar… İşte şu bahiste haşir meselesinde Kur’an-ı Hakîm, haşri ispat için yedi sekiz surette muhtelif bir tarzda ispat ediyor.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
In this discussion of the resurrection of the dead, the Qur’an proves the resurrection in seven or  eight different ways. Firstly it draws attention to the first creation, saying: “You see your  creation from sperm to a blood-clot, from a blood-clot to a foetus lump, and from that to  the human creation, so how is it that you deny the second creation, which is like it or even easier?”
Evvela, neş’e-i ûlâyı nazara verir. Der ki: Nutfeden alakaya, alakadan mudgaya, mudgadan tâ hilkat-i insaniyeye kadar olan neş’etinizi görüyorsunuz. Nasıl oluyor ki neş’e-i uhrayı inkâr ediyorsunuz? O, onun misli, belki daha ehvenidir.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
And with the words: Who produces for you fire out of the green tree,(*<ref>*Qur’an, 36:80.</ref>) Almight y God indicates the mighty favours He bestows on man, saying: “The One Who bestows such bounties on you will not leave you at liberty to enter the grave and sleep never to rise again.”
Hem Cenab-ı Hak, insana karşı ettiği ihsanat-ı azîmeyi اَلَّذٖى جَعَلَ لَكُم۟ مِنَ الشَّجَرِ ال۟اَخ۟ضَرِ نَارًا kelimesiyle işaret edip der: Size böyle nimet eden zat, sizi başıboş bırakmaz ki kabre girip kalkmamak üzere yatasınız.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
And by allusion it says: “You see the dead trees come to life and grow green, but  you draw no conclusions from their bones springing to life when like dry fire-wood, and so  deem man’s rising again unlikely.
Hem remzen der: Ölmüş ağaçların dirilip yeşillenmesini görüyorsunuz. Odun gibi kemiklerin hayat bulmasını kıyas edemeyip istib’ad ediyorsunuz.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Also, could the One Who creates the heavens and the earth remain impotent before the life and death of man, the fruit of the heavens and the earth? Would the One Who administers the might y tree attach no importance to its fruit and allow  others to claim it? Do you suppose that He would abandon the result of all the tree, thus making purposeless and vain the tree of creation, which together with all its parts is kneaded with wisdom?
Hem semavat ve arzı halk eden, semavat ve arzın meyvesi olan insanın hayat ve mematından âciz kalır mı? Koca ağacı idare eden, o ağacın meyvesine ehemmiyet vermeyip başkasına mal eder mi? Bütün ağacın neticesini terk etmekle bütün eczasıyla hikmetle yoğrulmuş hilkat şeceresini abes ve beyhude yapar mı zannedersiniz?
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
It says: “The One Who will raise you to life at the resurrection is such that the whole universe is like a soldier under His orders.” It is utterly submissive before His command of “Be!,” and it is. It is as easy for Him to create the spring as to create a flower. He is One for Whose power it is as easy to create all animals as to create a fly. Such a One may not be challenged with the words:
Der: Haşirde sizi ihya edecek zat, öyle bir zattır ki bütün kâinat, ona emirber nefer hükmündedir. “Emr-i kün feyekûn”e karşı kemal-i inkıyad ile serfürû eder. Bir baharı halk etmek bir çiçek kadar ona ehven gelir. Bütün hayvanatı icad etmek, bir sinek icadı kadar kudretine kolay gelir bir zattır. Öyle bir zata karşı   مَن۟ يُح۟يِى ال۟عِظَامَ   deyip kudretine karşı taciz ile meydan okunmaz.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Who can give life to [dry] bones?,(*<ref>*Qur’an, 36:78.</ref>) and His power belittled.  Then, with the phrase: So glory be unto Him in Whose hand is the dominion of all things,(*<ref>*Qur’an, 36:83.</ref>) it says: “He is an All-Powerful One of Glory in Whose hands are the reins of all things, with Him are the keys to all things; He alternates winter and summer as easily as turning the pages of a book, and opens and closes this world and the hereafter as though they were two houses.”
Sonra فَسُب۟حَانَ الَّذٖى بِيَدِهٖ مَلَكُوتُ كُلِّ شَى۟ءٍ tabiriyle her şeyin dizgini elinde, her şeyin anahtarı yanında, gece ve gündüzü, kış ve yazı bir kitap sahifeleri gibi kolayca çevirir; dünya ve âhireti, iki menzil gibi bunu kapar, onu açar bir Kadîr-i Zülcelal’dir.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Since it is thus, the conclusion of all these evidences is: And to Him will you all be brought back.(*<ref>*Qur’an, 36:83.</ref>) That  is, “He will raise you to life from the grave and  bring  you  to  the resurrection;there you will be called to account in the presence of the Almighty.”
Madem böyledir, bütün delailin neticesi olarak   وَ اِلَي۟هِ تُر۟جَعُونَ   yani “Kabirden sizi ihya edip haşre getirip huzur-u kibriyasında hesabınızı görecektir.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Thus, all these verses have prepared the mind to accept the resurrection, and so have they prepared the heart, for they have pointed out similar deeds in this world.
İşte şu âyetler, haşrin kabulüne zihni müheyya etti, kalbi de hazır etti. Çünkü nezairini dünyevî ef’al ile de gösterdi.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
It sometimes happens also that the Qur’an mentions Almighty God’s deeds of the hereafter in such a way that man may understand similar things in this world. Then no possibility remains to deny them or deem them unlikely.  
Hem kâh oluyor ki ef’al-i uhreviyesini öyle bir tarzda zikreder ki dünyevî nezairlerini ihsas etsin, tâ istib’ad ve inkâra meydan kalmasın.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
An example are the Suras which begin: When the Sun is folded up;(*<ref>*Sura 81, al-Takwir.</ref>) When the sky is cleft asunder;(*<ref>*Sura 82, al-Infitar.</ref>) When the sky is rent asunder.(*<ref>*Sura 84, al-Inshiqaq.</ref>) In these Suras it mentions the mighty revolutions and dominical acts of disposal in the resurrection and Great Gathering in such a way that, since man sees things similar to them  in  this  world,  for  example,  in  the  autumn  and  spring,  he  accepts  those revolutions easily, which cause dread to the heart and cannot be comprehended by the mind. To provide even a summary of the meaning of these three Suras would be very lengthy, so for now we shall point out a single phrase by way of example.
'''Mesela'''    اِذَا الشَّم۟سُ كُوِّرَت۟ … الخ   ve   اِذَا السَّمَٓاءُ ان۟فَطَرَت۟ … الخ      ve   اِذَا السَّمَٓاءُ ان۟شَقَّت۟
İşte şu surelerde kıyamet ve haşirdeki inkılabat-ı azîmeyi ve tasarrufat-ı rububiyeti öyle bir tarzda zikreder ki insan onların nazirelerini dünyada, mesela güzde, baharda gördüğü için kalbe dehşet verip akla sığmayan o inkılabatı kolayca kabul eder. Şu üç surenin meal-i icmalîsine işaret dahi pek uzun olur. Onun için bir tek kelimeyi numune olarak göstereceğiz.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
For example, the phrase: When the pages are laid open(*<ref>*Qur’an, 81:10.</ref>) expresses the following: at the resurrection all the deeds of everyone will be published written on pages. Being very strange on its own, the mind cannot grasp this matter. But as the Sura indicates, the same way as in the resurrection of the spring are things similar to other points,  the things similar to this laying open of the pages are quite clear.
'''Mesela''' اِذَا الصُّحُفُ نُشِرَت۟   kelimesi ifade eder ki haşirde herkesin bütün a’mali bir sahife içinde yazılı olarak neşrediliyor. Şu mesele, kendi kendine çok acayip olduğundan akıl ona yol bulamaz. Fakat surenin işaret ettiği gibi haşr-i baharîde başka noktaların naziresi olduğu gibi şu neşr-i suhuf naziresi pek zâhirdir.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
For all fruit-bearing trees or  flowering plants perform deeds, acts, and duties, and in whatever way they display the Divine Names and glorify God, they perform worship. All these deeds are written in their  seeds together with their life histories, and emerge in another spring in another place. Just as they mention most eloquently the deeds of their mothers and stock through the tongues of the shapes and forms they display, so  they publish  the  pages  of  their  deeds  through their  branches, leaves, flowers, and fruits. Thus, the One Who carries out this Wise, Preserving, Planned, Nurturing, Benevolent work, is He Who says: When the pages are laid open.
Çünkü her meyvedar ağacın, ya çiçekli bir otun da amelleri var, fiilleri var, vazifeleri var, esma-i İlahiyeyi ne şekilde göstererek tesbihat etmiş ise ubudiyetleri var. İşte onun bütün bu amelleri tarih-i hayatlarıyla beraber umum çekirdeklerinde, tohumcuklarında yazılıp başka bir baharda, başka bir zeminde çıkar. Gösterdiği şekil ve suret lisanıyla, gayet fasih bir surette, analarının ve asıllarının a’malini zikrettiği gibi; dal, budak, yaprak, çiçek ve meyveleriyle, sahife-i a’malini neşreder. İşte gözümüzün önünde bu hakîmane, hafîzane, müdebbirane, mürebbiyane, latîfane şu işi yapan odur ki der:    اِذَا الصُّحُفُ نُشِرَت۟
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
You can make analogies with other points from this and deduce them if you can. To help you, I shall say the following: the phrase: When the sun is folded up
Başka noktaları buna kıyas eyle, kuvvetin varsa istinbat et. Sana yardım için bunu da söyleyeceğiz. İşte اِذَا الشَّم۟سُ كُوِّرَت۟   
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
is a brilliant metaphor meaning ‘rolling up’ and ‘gathering up’; so too it alludes to things similar to it.
Şu kelâm “tekvir” lafzıyla, yani sarmak ve toplamak manasıyla, parlak bir temsile işaret ettiği gibi nazirini dahi îma eder:
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
The First: Almighty God drew back the veils of non-existence, the ether, and the skies, and  taking from the treasury of His mercy a lamp like a sparkling brilliant to illuminate the  world, displayed it to the world. When the world is closed, He shall rewrap that brilliant in its veils and remove it.
'''Birinci:''' Evet, Cenab-ı Hak tarafından adem ve esîr ve sema perdelerini açıp güneş gibi dünyayı ışıklandıran pırlanta-misal bir lambayı, hazine-i rahmetinden çıkarıp dünyaya gösterdi. Dünya kapandıktan sonra, o pırlantayı perdelerine sarıp kaldıracak.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
The Second: The sun is an official charged with spreading out the wares of its light and  wrapping the head  of the earth alternately in light and  darkness. Every evening  it  gathers  up  its  wares  and  conceals  them, and  sometimes  it  does  scant business due to the veil of a cloud, and sometimes the moon draws a veil over its face and somewhat hinders its transactions, then it adjusts the account books of its wares and transactions. Similarly, a time  will come when this official will resign from its post. Even if there is no cause for its  dismissal, due to the enlargement of the two black spots on its face, as has begun, with Divine permission the sun will take back the light that it spreads at a dominical command and wrap it around its own head. It will be told: “No work remains for you on earth. Go to Hell  and burn those who worshipped you and insulted an obedient official like yourself by inferring you were disloyal!It will read out the decree of When the Sun is folded up through its black- spotted face.
'''İkinci:''' Veya ziya metaını neşretmek ve zeminin kafasına ziyayı, zulmetle münavebeten sarmakla muvazzaf bir memur olduğunu ve her akşam o memura metaını toplattırıp gizlettiği gibi kâh olur bir bulut perdesiyle alışverişini az yapar; kâh olur ay onun yüzüne karşı perde olur, muamelesini bir derece çeker, metaını ve muamelat defterlerini topladığı gibi elbette o memur bir vakit o memuriyetten infisal edecektir. Hattâ hiçbir sebeb-i azl bulunmazsa şimdilik küçük fakat büyümeye yüz tutmuş yüzündeki iki leke büyümekle güneş yerin başına izn-i İlahî ile sardığı ziyayı, emr-i Rabbanî ile geriye alıp, güneşin başına sarıp “Haydi yerde işin kalmadı.” der, “Cehenneme git, sana ibadet edip senin gibi bir memur-u musahharı sadakatsizlikle tahkir edenleri yak.” der.   اِذَا الشَّم۟سُ كُوِّرَت۟   fermanını lekeli siyah yüzüyle yüzünde okur.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
'''Ninth  Point  of  Eloquence:'''
'''DOKUZUNCU NÜKTE-İ BELÂGAT'''
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
It  sometimes  happens  that  the  All-Wise  Qur’an mentions certain particular aims, then in order to impel the mind by means of them, confirms, establishes, verifies, and proves the aims through the Divine Names, which are like universal rules.
Kur’an-ı Hakîm kâh olur cüz’î bazı maksatları zikreder. Sonra o cüz’iyat vasıtasıyla küllî makasıda zihinleri sevk etmek için o cüz’î maksadı, bir kaide-i külliye hükmünde olan esma-i hüsna ile takrir ederek tesbit eder, tahkik edip ispat eder.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
For example: God has indeed heard  the statement of the woman  who pleads with  you concerning  her  husband  and  carries  her  complaint  to  God;  and  God [always] hears the arguments between both sides among you; for God is All- Hearing, All-Seeing.(*<ref>*Qur’an, 58:1.</ref>)
'''Mesela'''
قَد۟ سَمِعَ اللّٰهُ قَو۟لَ الَّتٖى تُجَادِلُكَ فٖى زَو۟جِهَا وَتَش۟تَكٖٓى اِلَى اللّٰهِ وَاللّٰهُ يَس۟مَعُ تَحَاوُرَكُمَا اِنَّ اللّٰهَ سَمٖيعٌ بَصٖيرٌ
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Here  the  Qur’an  is  saying: “Almighty  God  is  absolutely  All-Hearing;  He  hears everything, even, through the Divine Name of Truth, a wife arguing with you and complaining  about  her husband,  a  truly  insignificant  matter. And  since  women manifest  the  subtlest  manifestations  of  mercy  and  are  mines  of  self-sacrificing compassion, He hears through the Name of Most Compassionate the rightful claim of a woman and her complaint to Him, and through the Name of Truth takes it seriously, affording  it  the  greatest  importance.”
İşte Kur’an der: “Cenab-ı Hak, Semî’-i Mutlak’tır, her şeyi işitir. Hattâ en cüz’î bir macera olan ve zevcinden teşekki eden bir zevcenin sana karşı mücadelesini Hak ismiyle işitir. Hem rahmetin en latîf cilvesine mazhar ve şefkatin en fedakâr bir hakikatine maden olan bir kadının haklı olarak zevcinden davasını ve Cenab-ı Hakk’a şekvasını umûr-u azîme suretinde Rahîm ismiyle ehemmiyetle işitir ve Hak ismiyle ciddiyetle bakar.”
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Thus, in order to make this particular aim universal, One outside the sphere of contingency of the universe Who hears and sees a minor incident among creatures, must of necessity hear and see all things, and One Who  is  Sustainer  of the  universe  of  necessity  sees  the  suffering of  insignificant creatures within the universe who are wronged, and hears their cries. One who does not see their suffering and does not hear their cries for help cannot be the Sustainer. In which case, it establishes two mighty truths with the phrase, For God is All-Hearing, All-Seeing.
İşte bu cüz’î maksadı küllîleştirmek için mahlukatın en cüz’î bir hâdisesini işiten, gören; kâinatın daire-i imkânîsinden hariç bir zat, elbette her şeyi işitir, her şeyi görür bir zat olmak lâzım gelir. Ve kâinata Rab olan, kâinat içinde mazlum küçük mahlukların dertlerini görmek, feryatlarını işitmek gerektir. Dertlerini görmeyen, feryatlarını işitmeyen, “Rab” olamaz. Öyle ise   اِنَّ اللّٰهَ سَمٖيعٌ بَصٖيرٌ   cümlesiyle iki hakikat-i azîmeyi tesbit eder.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
And, for example: Glory be to [God] who did take His servant by night from the Sacred Mosque to the Farthest Mosque, whose precincts We did bless, in order that We might  show  him  some  of  Our  signs,  for  He  is  indeed  All-Hearing,  All- Seeing.(*<ref>*Qur’an, 17:1.</ref>)
'''Hem mesela'''
سُب۟حَانَ الَّذٖٓى اَس۟رٰى بِعَب۟دِهٖ لَي۟لًا مِنَ ال۟مَس۟جِدِ ال۟حَرَامِ اِلَى ال۟مَس۟جِدِ ال۟اَق۟صَى الَّذٖى بَارَك۟نَا حَو۟لَهُ لِنُرِيَهُ مِن۟ اٰيَاتِنَا اِنَّهُ هُوَ السَّمٖيعُ ال۟بَصٖيرُ
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Here, after mentioning the Noble Messenger’s (Peace and blessings be upon him) journey  from the Sacred  Mosque in Mecca to  the Farthest Mosque in Jerusalem, which was the start of his Ascension, the Qur’an says: for He is indeed All-Hearing, All-Seeing. The pronoun  He refers to either Almighty God or to the Prophet.
İşte Kur’an, Resul-i Ekrem aleyhissalâtü vesselâmın mi’racının mebdei olan Mescid-i Haram’dan Mescid-i Aksa’ya olan seyeranını zikrettikten sonra   اِنَّهُ هُوَ السَّمٖيعُ ال۟بَصٖيرُ   der.   اِنَّهُ   deki zamir, ya Cenab-ı Hakk’adır veyahut Peygamberedir.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
If it refers to the Prophet, it is like this: “There was within this particular journey a general journey and universal ascension, during which, as far as the Farthest Lote-tree and distance of two bow-strings, he heard and saw the  dominical signs and wonders of Divine art which were apparent to his eyes and ears in the universal degrees of the Divine Names.” It shows that that particular and insignificant journey was like a key to a journey which was universal and an assembly of wonders.
Peygambere göre olsa şöyle oluyor ki: “Bu seyahat-i cüz’îde, bir seyr-i umumî, bir urûc-u küllî var ki tâ Sidretü’l-münteha’ya, tâ Kab-ı Kavseyn’e kadar, meratib-i külliye-i esmaiyede gözüne, kulağına tezahür eden âyât-ı Rabbaniyeyi ve acayib-i sanat-ı İlahiyeyi işitmiş, görmüştür.” der. O küçük, cüz’î seyahati; küllî ve mahşer-i acayip bir seyahatin anahtarı hükmünde gösteriyor.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
If the pronoun refers to Almighty God, it is like this: “He invited one of His servants to journey to His presence; and in order to entrust him with a duty, sent him from the Sacred Mosque to the Farthest Mosque, where He caused him to meet with the prophets who were gathered there. Then after showing that he was the absolute heir to the principles of all their religions, conveyed him through His realms in their inner and outer aspects as far as ‘the distance of two bow-lengths.’” He was certainly a servant and he journeyed on an ascension that was particular, but he  held a trust that was related to the whole universe, and a light which would change the universe’s colour. Since he had with him a key to open the doors of eternal happiness,  Almight y  God  described  this Being  with the attributes of hearing and seeing all things. For in this way he could demonstrate the world-embracing purposes and instances of wisdom of the trust, the light, and the key.
Eğer zamir, Cenab-ı Hakk’a râci olsa şöyle oluyor ki: “Bir abdini bir seyahatte huzuruna davet edip bir vazife ile tavzif etmek için Mescid-i Haram’dan mecma-ı enbiya olan Mescid-i Aksa’ya gönderip enbiyalarla görüştürüp bütün enbiyaların usûl-ü dinlerine vâris-i mutlak olduğunu gösterdikten sonra, tâ Kab-ı Kavseyn’e kadar mülk ü melekûtunda gezdirdi.” İşte çendan o zat bir abddir, bir mi’rac-ı cüz’îde seyahat eder. Fakat bu abdde bütün kâinata taalluk eden bir emanet beraberdir. Hem şu kâinatın rengini değiştirecek bir nur beraberdir. Hem saadet-i ebediyenin kapısını açacak bir anahtar beraber olduğu için Cenab-ı Hak kendi zatını bütün eşyayı işitir ve görür sıfatıyla tavsif eder. Tâ o emanet, o nur, o anahtarın cihanşümul hikmetlerini göstersin.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
And, for example: Praise be to  God, Creator of the heavens and the earth, Who  made the angels  messengers  with  wings,  two,  three,  or  four  [pairs]:  He  adds  to creation as He pleases, for God is Powerful over all things.(*<ref>*Qur’an, 35:1.</ref>)
'''Hem mesela'''
اَل۟حَم۟دُ لِلّٰهِ فَاطِرِ السَّمٰوَاتِ وَال۟اَر۟ضِ جَاعِلِ ال۟مَلٰٓئِكَةِ رُسُلًا اُولٖٓى اَج۟نِحَةٍ مَث۟نٰى وَثُلَاثَ وَرُبَاعَ يَزٖيدُ فِى ال۟خَل۟قِ مَا يَشَٓاءُ اِنَّ اللّٰهَ عَلٰى كُلِّ شَى۟ءٍ قَدٖيرٌ
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
In this Sura, the Qur’an says: “By adorning the heavens and the earth in this way and displaying the works of His perfection, their All-Glorious Creator causes innumerable spectators to extol and praise Him. He decks them out with uncountable bounties so that the heavens and the earth praise and extol unendingly the Most Merciful Creator through the tongues of all the  bounties and those who receive them.” After this it points out that since the Creator has  given men and the animals and birds members and wings with which to travel through the towns and lands of the earth, and since that All-Glorious One has also given wings to the angels, the inhabitants of the realm of the heavens, in order to fly through the celestial palaces of the stars and lofty lands of the constellations, He is certainly powerful over all things. The  One Who gives wings to a fly, to fly from fruit to fruit, and wings to a sparrow to fly from tree to tree, is the One Who gives wings to the angels to fly from Venus to Jupiter. Furthermore, the angels are not restricted to particularity like the dwellers of the earth; they are not confined by a specific place. With the words: two, three, or four [pairs], it suggests that at one time  they may be present on four or more stars; it gives details.
İşte şu surede, “Semavat ve arzın Fâtır-ı Zülcelal’i, semavat ve arzı öyle bir tarzda tezyin edip âsâr-ı kemalini göstermekle hadsiz seyircilerinden Fâtır’ına hadsiz medh ü senalar ettiriyor ve öyle de hadsiz nimetlerle süslendirmiş ki sema ve zemin bütün nimetlerin ve nimet-dîdelerin lisanlarıyla o Fâtır-ı Rahman’ına nihayetsiz hamd ü sitayiş ederler.” dedikten sonra, yerin şehirleri ve memleketleri içinde Fâtır’ın verdiği cihazat ve kanatlarıyla seyr ü seyahat eden insanlarla hayvanat ve tuyûr gibi; semavî saraylar olan yıldızlar ve ulvi memleketleri olan burçlarda gezmek ve tayeran etmek için o memleketin sekeneleri olan meleklerine kanat veren Zat-ı Zülcelal, elbette her şeye kadîr olmak lâzım gelir. Bir sineğe, bir meyveden bir meyveye; bir serçeye, bir ağaçtan bir ağaca uçmak kanadını veren, Zühre’den Müşteri’ye, Müşteri’den Zühal’e uçacak kanatları o veriyor. Hem melâikeler, sekene-i zemin gibi cüz’iyete münhasır değiller, bir mekân-ı muayyen onları kaydedemiyor. Bir vakitte dört veya daha ziyade yıldızlarda bulunduğuna işaret مَث۟نٰى وَثُلَاثَ وَرُبَاعَ   kelimeleriyle tafsil verir.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Thus, through describing “the  arraying of the angels with wings,” which is a particular event, it points to a universal, general workshop of Divine power and its immensity, and verifies and establishes it with the summary: For God is Powerful over all things.
İşte şu hâdise-i cüz’iye olan “Melâikeleri kanatlarla teçhiz etmek” tabiriyle, gayet küllî ve umumî bir azamet-i kudretin destgâhına işaret ederek   اِنَّ اللّٰهَ عَلٰى كُلِّ شَى۟ءٍ قَدٖيرٌ   fezlekesiyle tahkik edip tesbit eder.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
'''Tenth Point of Eloquence:'''
'''ONUNCU NÜKTE-İ BELÂGAT'''
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
It sometimes happens that a verse mentions man’s rebellious acts, then restrains him with severe threats. Then, so that the severity of the threats  should not cast him into despair and hopelessness, it concludes with some Divine Names which point to His mercy and console him.
Kâh oluyor âyet, insanın isyankârane amellerini zikreder, şedit bir tehdit ile zecreder. Sonra şiddet-i tehdit, yeise ve ümitsizliğe atmamak için rahmetine işaret eden bir kısım esma ile hâtime verir, teselli eder.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
For example: Say: if there had been [other] gods with Him – as they say – behold they would certainly have sought out a way to the Lord of the Throne! * Glory be to Him! He is  high above all that they say! – Exalted and Great [beyond measure] * The sevens heavens and the earth, and all beings therein declare His  glory;  there  is  not  a  thing  but  celebrates  His  praise;  and  yet  you understand not how they declare  His  glory! Indeed, He is Oft-Forbearing, Most Forgiving!(*<ref>*Qur’an, 17:42-4.</ref>)
'''Mesela'''
قُل۟ لَو۟ كَانَ مَعَهُٓ اٰلِهَةٌ كَمَا يَقُولُونَ اِذًا لَاب۟تَغَو۟ا اِلٰى ذِى ال۟عَر۟شِ سَبٖيلًا ۝ سُب۟حَانَهُ وَتَعَالٰى عَمَّا يَقُولُونَ عُلُوًّا كَبٖيرًا ۝ تُسَبِّحُ لَهُ السَّمٰوَاتُ السَّب۟عُ وَال۟اَر۟ضُ وَمَن۟ فٖيهِنَّ وَ اِن۟ مِن۟ شَى۟ءٍ اِلَّا يُسَبِّحُ بِحَم۟دِهٖ وَ لٰكِن۟ لَا تَف۟قَهُونَ تَس۟بٖيحَهُم۟ اِنَّهُ كَانَ حَلٖيمًا غَفُورًا
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
This verse says: “Say: if, like you say, God had had partners in his sovereignty, there would surely have been some signs of disorder, caused by the hand that stretched up to the throne of His dominicality and interfered. However, through the tongues of the manifestations  and  inscriptions  of  the  Divine  Names  which  they  manifest, all creatures, universal or particular, great or small, from the seven levels of the heavens to microscopic organisms,  glorify the All-Glorious One signified by those Names, declaring Him to be free of partners or like.
İşte şu âyet der ki: De: Eğer dediğiniz gibi mülkünde şeriki olsaydı elbette arş-ı rububiyetine el uzatıp müdahale eseri görünecek bir derecede bir intizamsızlık olacaktı. Halbuki yedi tabaka semavattan tut tâ hurdebînî zîhayatlara kadar, her bir mahluk küllî olsun cüz’î olsun, küçük olsun büyük olsun, mazhar olduğu bütün isimlerin cilve ve nakışları dilleriyle, o esma-i hüsnanın Müsemma-i Zülcelal’ini tesbih edip şerik ve nazirden tenzih ediyorlar.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Yes, just as the heavens declare Him to be All-Holy through the light-scattering words of the suns and stars, and through the wisdom they display and their order, and testify to His unity, so the atmosphere glorifies and sanctifies Him through the voice of the clouds and words of the thunder, lightning, and rain, and testifies to His unity. The earth too glorifies and  declares to be One the All-Glorious Creator through its living words known as animals, plants, and other beings; and so does it glorify Him and testify to His unity through the words of its trees and their leaves, blossoms, and fruits. Similarly, despite their tiny size and  insignificance, the smallest creatures and most  particular  beings  glorify  the  All-Glorious  One  signified  by  the  numerous universal Names they display, and testify to His unity through the inscriptions they bear.
Evet, nasıl ki sema güneşler, yıldızlar denilen nur-efşan kelimatıyla, hikmet ve intizamıyla, onu takdis ediyor, vahdetine şehadet ediyor ve cevv-i hava dahi bulutların sesiyle, berk ve ra’d ve katrelerin kelimatıyla onu tesbih ve takdis ve vahdaniyetine şehadet eder. Öyle de zemin, hayvanat ve nebatat ve mevcudat denilen hayattar kelimatıyla Hâlık-ı Zülcelal’ini tesbih ve tevhid etmekle beraber, her bir ağacı, yaprak ve çiçek ve meyvelerin kelimatıyla yine tesbih edip birliğine şehadet eder. Öyle de en küçük mahluk, en cüz’î bir masnû, küçüklüğü ve cüz’iyetiyle beraber, taşıdığı nakışlar ve keyfiyetler işaretiyle pek çok esma-i külliyeyi göstermek ile Müsemma-yı Zülcelal’i tesbih edip vahdaniyetine şehadet eder.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Thus, since man is the summary and result of the universe, and vicegerent of the earth, and its delicate  fruit, this  verse  points  out  how  ugly  and  deserving  of punishment is  his unbelief and associating partners with God. For it is counter and contrary to  the whole  universe, which altogether  glorifies  unanimously, with one tongue, its All-Glorious Creator and testifies in its own way to His unity, and performs the duty of worship with which it is charged, carrying it out in perfect submission. But in order not to cast man into despair, and to show the wisdom  in the All-Glorious Subduer’s permitting such an infinitely ugly rebellion and not destroying the universe around mankind, it says: Indeed, He is Oft-Forbearing, Most Forgiving! It shows with this summary the wisdom in His postponing it, and leaves a door open for hope.
İşte bütün kâinat birden, bir lisan ile müttefikan Hâlık-ı Zülcelal’ini tesbih edip vahdaniyetine şehadet ederek kendilerine göre muvazzaf oldukları vazife-i ubudiyeti, kemal-i itaatle yerine getirdikleri halde, şu kâinatın hülâsası ve neticesi ve nazdar bir halifesi ve nâzenin bir meyvesi olan insan, bütün bunların aksine, zıddına olarak, ettikleri küfür ve şirkin ne kadar çirkin düşüp ne derece cezaya şayeste olduğunu ifade edip bütün bütün yeise düşürmemek için hem şunun gibi nihayetsiz bir cinayete, hadsiz çirkin bir isyana Kahhar-ı Zülcelal nasıl meydan verip kâinatı başlarına harap etmediğinin hikmetini göstermek için اِنَّهُ كَانَ حَلٖيمًا غَفُورًا   der. O hâtime ile hikmet-i imhali gösterip bir rica kapısı açık bırakır.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Thus, you may understand from these ten indications of miraculousness that in the summaries at the conclusions of verses are numerous sprinklings of guidance and flashes of miraculousness. The greatest geniuses among the scholars of rhetoric have bitten their fingers  in absolute wonder and admiration at these unique styles, and declared: “THIS IS NOT  THE  WORD OF MAN,” and have believed with absolute certaint y that It is no less than revelation inspired.(*<ref>*Qur’an, 53:4.</ref>)
İşte şu on işarat-ı i’caziyeden anla ki âyetlerin hâtimelerindeki fezlekelerde, çok reşehat-ı hidayetiyle beraber çok lemaat-ı i’caziye vardır ki bülegaların en büyük dâhîleri, şu bedî’ üsluplara karşı kemal-i hayret ve istihsanlarından parmağını ısırmış, dudağını dişlemiş, مَا هٰذَا كَلَامُ بَشَرٍ   demiş.   اِن۟ هُوَ اِلَّا وَح۟ىٌ يُوحٰى   ya hakkalyakîn olarak iman etmişler. Demek bazı âyette, bütün mezkûr işaratla beraber bahsimize girmeyen çok mezaya-yı âheri de tazammun eder ki o mezayanın icmaında öyle bir nakş-ı i’caz görünür ki kör dahi görebilir.
This  means  that  together  with  the above-mentioned  indications,  numerous  further facets not included in our discussion are contained in other verses in the arrangement of which such an impress of miraculousness is apparent that even the blind may see it...
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<span id="İKİNCİ_ŞULENİN_ÜÇÜNCÜ_NURU"></span>
=== İKİNCİ ŞULENİN ÜÇÜNCÜ NURU ===
===THE THIRD BEAM of The Second Light===
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
The Qur’an cannot be compared with other words and speech. This is because speech is  of different  categories,  and  in regard  to  superiority,  power, beauty and fineness, has four sources: one is the speaker, another is the person addressed, another is the purpose, and another  is the form. Its source is not only the form as literar y people have wrongly shown. So in  speech one should consider, “Who said it? To whom did they say it? Why did they say it? In what form did they say it?” One should not consider the words only and stop there. Since speech draws its strength and beauty from these four sources, if the Qur’an’s sources are studied carefully, the degree of its eloquence, superiority, and beauty will be understood.
Şudur ki: Kur’an, başka kelâmlarla kabil-i kıyas olamaz. Çünkü '''kelâmın tabakaları, ulviyet ve kuvvet ve hüsn-ü cemal cihetinden dört menbaı var. Biri mütekellim, biri muhatap, biri maksat, biri makamdır.''' Ediblerin, yanlış olarak yalnız makam gösterdikleri gibi değildir. Öyle ise sözde “Kim söylemiş? Kime söylemiş? Ne için söylemiş? Ne makamda söylemiş?” ise bak. Yalnız söze bakıp durma. Madem kelâm kuvvetini, hüsnünü bu dört menbadan alır. Kur’an’ın menbaına dikkat edilse Kur’an’ın derece-i belâgatı, ulviyet ve hüsnü anlaşılır.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Indeed, since speech looks to the speaker, if it is command or prohibition, it comprises also the speaker’s will and power in accordance with his position. Then it eliminates resistance; it has an effect like physical electricity and increases in proportion to the speech’s superiority and power.
Evet, madem kelâm mütekellime bakıyor. Eğer o kelâm emir ve nehiy ise mütekellimin derecesine göre irade ve kudreti de tazammun eder. O vakit söz mukavemetsûz olur; maddî elektrik gibi tesir eder, kelâmın ulviyet ve kuvveti o nisbette tezayüd eder.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Take, for example, the verse: O earth! swallow up your water. And O sky! withhold [your rain].(*<ref>*Qur’an, 11:44.</ref>) That is, “O earth! Your duty is completed, swallow your water. O skies! No need now remains, cease giving rain.”
'''Mesela''' يَٓا اَر۟ضُ اب۟لَعٖى مَٓاءَكِ وَيَا سَمَٓاءُ اَق۟لِعٖى yani “Yâ arz! Vazifen bitti, suyunu yut. Yâ sema! Hâcet kalmadı, yağmuru kes.”
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
And for example:And He said to it and to the earth: Come together willingly or unwillingly. They said: We do come [together] in willing obedience.(*<ref>*Qur’an, 41:11.</ref>) That  is, “O  earth! O  skies! Come whether  you  want  to  or not, you  are anyway submissive  to  my  wisdom  and  power. Emerge  from  non-being  and  come  to  the exhibition-place  of my art  in existence.” And  they replied: “We come in perfect obedience. Through Your power, we perform every duty that You have shown us.”
'''Mesela''' فَقَالَ لَهَا وَ لِل۟اَر۟ضِ ائ۟تِيَا طَو۟عًا اَو۟ كَر۟هًا قَالَتَٓا اَتَي۟نَا طَٓائِعٖينَ yani “Yâ arz! Yâ sema! İster istemez geliniz, hikmet ve kudretime râm olunuz. Ademden çıkıp vücudda meşhergâh-ı sanatıma geliniz.” dedi. Onlar da: “Biz kemal-i itaatle geliyoruz. Bize gösterdiğin her vazifeyi senin kuvvetinle göreceğiz.”
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Consider  the  power  and  elevatedness  of  these  true,  effective  commands,  which comprise power  and  will, then look at human words like the following nonsensical conversation with inanimate beings: Be stationary, O earth! Be cleft, O skies! O resurrection, break forth! Can the two commands be compared? Yes, is there are any comparison between wishes arising from desires and officious commands issuing from those wishes, and the  command  of  a  commander  of  real  authority? Can  there  be  any  comparison between such words and  the effective command, “Forward march!” of a supreme commander of a vast army? For if a command such as that is heard from a common soldier, while the two commands are the  same in form, in meaning they differ as greatly as a common soldier and the commander of an army.
İşte kuvvet ve iradeyi tazammun eden hakiki ve nâfiz şu emirlerin kuvvet ve ulviyetine bak. Sonra insanların اُس۟كُنٖى يَا اَر۟ضُ وَان۟شَقّٖى يَا سَمَۤاءُ وَقُومٖى اَيَّتُهَا ال۟قِيَامَةُ gibi suret-i emirde cemadata hezeyanvari muhaveresi, hiç o iki emre kabil-i kıyas olabilir mi? Evet, temenniden neş’et eden arzular ve o arzulardan neş’et eden fuzuliyane emirler nerede? Hakikat-i âmiriyetle muttasıf bir âmirin iş başında hakikat-i emri nerede? Evet, emri nâfiz büyük bir âmirin mutî ve büyük bir ordusuna “Arş!” emri nerede? Ve şöyle bir emir, âdi bir neferden işitilse, iki emir sureten bir iken manen bir neferle bir ordu kumandanı kadar farkı var.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
And for example the verses: Indeed, His command when He wills a thing is “Be!,” and it is,(*<ref>*Qur’an, 36:82.</ref>) and, And on Our saying to the angels: Prostrate before Adam.(*<ref>*Qur’an, 2:34.</ref>)
'''Mesela'''     اِنَّمَٓا اَم۟رُهُٓ اِذَٓا اَرَادَ شَي۟ئًا اَن۟ يَقُولَ لَهُ كُن۟ فَيَكُونُ
Look at the power and elevatedness of these two verses, then look at man’s speech in the form of commands. Is the latter not like a fire-fly in relation to the sun? In order to describe his act to both eye and ear, a true owner describes his act while performing it, and a true artist explains  his art as he works it, and a true bestower explains his bounties as he bestows them, that  is,  in order to combine both word and act, each says: “Look! I have done this and I am  doing this in this way. I did that for this reason, and this will be thus, and I am doing this so it will be like that.”  
'''Hem mesela'''     وَاِذ۟ قُل۟نَا لِل۟مَلٰٓئِكَةِ اس۟جُدُوا لِاٰدَمَ
Şu iki âyette iki emrin kuvvet ve ulviyetine bak, sonra beşerin emirler nevindeki kelâmına bak. Acaba yıldız böceğinin güneşe nisbeti gibi kalmıyorlar mı? Evet, hakiki bir mâlikin iş başındaki bir tasviri ve hakiki bir sanatkârın işlediği vakit sanatına dair verdiği beyanatı ve hakiki bir mün’imin ihsan başında iken beyan ettiği ihsanatı, yani kavl ile fiili birleştirmek, kendi fiilini hem göze hem kulağa tasvir etmek için şöyle dese: “Bakınız! İşte bunu yaptım, böyle yapıyorum. İşte bunu bunun için yaptım. Bu böyle olacak, bunun için işte bunu böyle yapıyorum.”
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
And for example: Do they not look at the sky above them? How We have made it and adorned it, and there are no flaws in it? * And the earth, We have spread it out, and set thereon  mountains standing firm, and produced  therein every kind of beautiful growth [in  pairs], * As an insight and reminder for all [God’s] servants who turn unto Him. * And We send down from the sky rain charged with blessing, and We produce there with gardens and grain for harvests; * And tall [and stately] palm-trees, with shoots  of  fruit-stalks, piled one over another; * As sustenance for [God’s] servants; And We give [new] life therewith to land that is dead: thus will the coming-forth [from the grave].(*<ref>*Qur’an, 50:6-11.</ref>)
'''Mesela'''
اَفَلَم۟ يَن۟ظُرُٓوا اِلَى السَّمَٓاءِ فَو۟قَهُم۟ كَي۟فَ بَنَي۟نَاهَا وَ زَيَّنَّاهَا وَمَا لَهَا مِن۟ فُرُوجٍ
۝ وَال۟اَر۟ضَ مَدَد۟نَاهَا وَ اَل۟قَي۟نَا فٖيهَا رَوَاسِىَ وَ اَن۟بَت۟نَا فٖيهَا مِن۟ كُلِّ زَو۟جٍ بَهٖيجٍ ۝ تَب۟صِرَةً وَ ذِك۟رٰى لِكُلِّ عَب۟دٍ مُنٖيبٍ ۝ وَ نَزَّل۟نَا مِنَ السَّمَٓاءِ مَٓاءً مُبَارَكًا فَاَن۟بَت۟نَا بِهٖ جَنَّاتٍ وَ حَبَّ ال۟حَصٖيدِ ۝ وَالنَّخ۟لَ بَاسِقَاتٍ لَهَا طَل۟عٌ نَضٖيدٌ ۝ رِز۟قًا لِل۟عِبَادِ وَ اَح۟يَي۟نَا بِهٖ بَل۟دَةً مَي۟تًا كَذٰلِكَ ال۟خُرُوجُ
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Can there be any comparison between these descriptions, these acts, which shine like the starry fruits of Paradise in the constellation of this Sura in the skies of the Qur’an, and this  mentioning  many levels of proofs within them by means of the order of rhetoric, and this proving the resurrection of the dead, its conclusion, with the phrase thus will be the coming-forth, thus silencing those at the start of the Sura who deny resurrection – can there be any comparison between this and the discussions of men about meddlesome acts which  have little connection with them? It is not even the comparison of pictures of flowers by way of copying, and real living flowers. To fully explain the meaning from Do they not look to Thus will be the coming-forth would be very lengthy, so we shall just pass over it with a brief indication, like this:
Kur’an’ın semasında şu surenin burcunda parlayan yıldız-misal cennet meyveleri gibi şu tasviratı, şu ef’alleri içindeki intizam-ı belâgatla çok tabaka haşrin delailini zikredip neticesi olan haşri   كَذٰلِكَ ال۟خُرُوجُ tabiri ile ispat edip surenin başında haşri inkâr edenleri ilzam etmek nerede? İnsanların fuzuliyane onlarla teması az olan ef’alden bahisleri nerede? Taklit suretinde çiçek resimleri; hakiki, hayattar çiçeklere nisbeti derecesinde olamaz. Şu   اَفَلَم۟ يَن۟ظُرُوا   dan tâ   كَذٰلِكَ ال۟خُرُوجُ   a kadar güzelce meali söylemek çok uzun gider. Yalnız bir işaret edip geçeceğiz. Şöyle ki:
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Since, at the start of the Sura, the unbelievers deny resurrection, the Qur’an gives a long introductory passage in order to compel them to accept it. It says:
Surenin başında küffar, haşri inkâr ettiklerinden Kur’an onları haşrin kabulüne mecbur etmek için şöylece bast-ı mukaddimat eder. Der:
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
“Do you not look at the skies above you, which we have constructed in such magnificent, orderly fashion?
“Âyâ, üstünüzdeki semaya bakmıyor musunuz ki biz ne keyfiyette, ne kadar muntazam, muhteşem bir surette bina etmişiz.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Do you not see how We have adorned it with stars and the sun and the moon, and how We have allowed no fault or defect?
Hem görmüyor musunuz ki nasıl yıldızlarla, ay ve güneş ile tezyin etmişiz, hiçbir kusur ve noksaniyet bırakmamışız.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Do you not see how We have spread out the  earth  for  you  and  with  what  wisdom  We have  furnished  it?  We  have  fixed mountains on it and protected it from the  encroachment of the sea.
Hem görmüyor musunuz ki zemini size ne keyfiyette sermişiz, ne kadar hikmetle tefriş etmişiz. O yerde dağları tesbit etmişiz, denizin istilasından muhafaza etmişiz.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Do you not see how We have created every variety of plant and growing thing on the earth, beautiful and of every colour, and how We have made beautiful every part of it with them.
Hem görmüyor musunuz, o yerde ne kadar güzel, rengârenk her bir cinsten çift hadravatı, nebatatı halk ettik; yerin her tarafını o güzellerle güzelleştirdik.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
And do you not see how we send down bounteous rain from the skies, and with it create gardens and orchards, and grains, and tall, fruit-bearing trees like the delicious date, and how I cause them to grow and send My servants sustenance with them?
Hem görmüyor musunuz, ne keyfiyette sema canibinden bereketli bir suyu gönderiyoruz. O su ile bağ ve bostanları, hububatı, yüksek leziz meyveli hurma gibi ağaçları halk edip ibadıma rızkı onunla gönderiyorum, yetiştiriyorum.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
And do you not see that I raise to life the dead country with the rain? I create thousands of worldly resurrections. Just as I raise up with My power these plants out of this dead country, that is how your coming-forth will be at the resurrection.
Hem görmüyor musunuz, o su ile ölmüş memleketi ihya ediyorum. Binler dünyevî haşirleri icad ediyorum. Nasıl bu nebatatı, kudretimle bu ölmüş memleketten çıkarıyorum; sizin haşirdeki hurucunuz da böyledir. Kıyamette arz ölüp siz sağ olarak çıkacaksınız.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
At the resurrection, the  earth will die  and  you  will  come forth alive.” Can there  be any comparison between the eloquent explanations these verses set forth in proving resurrection, only one thousandth of which we  have been able to allude to, and the words man puts forward to support a claim?
İşte şu âyetin ispat-ı haşirde gösterdiği cezalet-i beyaniye –ki binden birisine ancak işaret edebildik– nerede, insanların bir dava için serdettikleri kelimat nerede?
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
From  the  beginning  of  this  treatise  up  to  here, in  endeavouring to  make  an obstinate enemy accept the Qur’an’s miraculousness by way of impartial reasoning, known as ascertaining the truth, we have left secret many of the Qur’an’s rights. We have brought that Sun in among candles and drawn comparisons. We  have  carried  out  the  duty  of  ascertaining  the  truth, and  have  proved  its miraculousness in  brilliant fashion. Now, in one or two words, not in the name of ‘ascertaining the truth,’ but in that of ‘reality,’ we shall point to the Qur’an’s true station, which is beyond comparison.
Şu risalenin başından şimdiye kadar tahkik namına bîtarafane muhakeme suretinde, Kur’an’ın i’cazını muannid bir hasma kabul ettirmek için Kur’an’ın çok hukukunu gizli bıraktık. O güneşi, mumlar sırasına getirip muvazene ediyorduk. Şimdi tahkik vazifesini îfa edip parlak bir surette i’cazını ispat etti. Şimdi ise tahkik namına değil, hakikat namına bir iki söz ile Kur’an’ın muvazeneye gelmez hakiki makamına işaret edeceğiz:
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Indeed, the  comparison  of  other  speech  to  the  Qur’an  is  that  of  minuscule reflections of stars in pieces of glass. How can the Qur’an’s words, each of which depict and show a constant truth, be compared with the meanings man depicts through his words in the minute mirrors of his thoughts and feelings?
Evet, sair kelâmların Kur’an’ın âyâtına nisbeti, şişelerdeki görünen yıldızların küçücük akisleriyle yıldızların aynına nisbeti gibidir. Evet, her biri birer hakikat-i sabiteyi tasvir eden, gösteren Kur’an’ın kelimatı nerede? Beşerin fikri ve duygularının âyineciklerinde kelimatıyla tersim ettikleri manalar nerede?
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
How can the angelic, living words of the Qur’an, which inspire the lights of guidance and are the speech of the All-Glorious Creator of the sun  and the moon, be compared with man’s biting words with their bewitching substance and sham subtleties for arousing base desires? Yes, the  comparison of poisonous vermin  and  insects, and  blessed  angels  and luminous spirit beings, is that of man’s words and those of the Qur’an. The Twenty- Fifth Word together with the previous twenty-four Words have  proved these truths. This claim of ours is not unsubstantiated; its proof is the above-mentioned conclusion.
Evet, envar-ı hidayeti ilham eden ve şems ve kamerin Hâlık-ı Zülcelal’inin kelâmı olan Kur’an’ın melâike-misal zîhayat kelimatı nerede? Beşerin hevesatını uyandırmak için sehhar nefisleriyle, müzevver incelikleriyle ısırıcı kelimatı nerede? Evet, ısırıcı haşerat ve böceklerin, mübarek melâike ve nurani ruhanîlere nisbeti ne ise beşerin kelimatı, Kur’an’ın kelimatına nisbeti odur. Şu hakikatleri Yirmi Beşinci Söz ile beraber geçen yirmi dört adet Sözler ispat etmiştir. Şu davamız mücerred değil; bürhanı, geçmiş neticedir.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Indeed,  how  can the  words of  the  Qur’an,  which  are  all  the  shells  of jewels  of guidance, and sources of the truths of belief and springs of the fundamentals of Islam, and have come directly from the Throne of All-Merciful One, and above and beyond the universe look to man and descend to him, and comprise Divine knowledge, power, and will, and are the pre-eternal address – how can its words be compared with man’s vain, fanciful, futile, desire-nurturing words?
Evet, her biri cevahir-i hidayetin birer sadefi ve hakaik-i imaniyenin birer menbaı ve esasat-ı İslâmiyenin birer madeni ve doğrudan doğruya arşü’r-Rahman’dan gelen ve kâinatın fevkinde ve haricinde insana bakıp inen ve ilim ve kudret ve iradeyi tazammun eden ve hitab-ı ezelî olan elfaz-ı Kur’aniye nerede? İnsanın hevaî, heva-perestane, vâhî, heves-perverane elfazı nerede?
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Yes, how can the Qur’an, which is like a tree of Tuba, and spreads in the form of leaves  the  world  of  Islam  with  all  its  qualities,  marks,  and  perfections,  all  its ordinances and principles, and displays as fresh and beautiful through its water of life its purified scholars and  saints, each like a flower, and produces all perfections and cosmic  and  Divine  truths  as  fruits, and  again  like  a  fruit-bearing  tree  produces numerous seeds within its fruits each like a principle and programme for actions and displays truths in continuous succession –  how  can this be compared with man’s speech, which we know about?
Evet, Kur’an bir şecere-i tûba hükmüne geçip şu âlem-i İslâmiyeyi bütün maneviyatıyla, şeair ve kemalâtıyla, desatir ve ahkâmıyla yapraklar suretinde neşredip asfiya ve evliyasını birer çiçek hükmünde o ağacın âb-ı hayatıyla taze, güzel gösterip bütün kemalât ve hakaik-i kevniye ve İlahiyeyi semere verip meyvelerindeki çok çekirdekleri amelî birer düstur, birer program hükmüne geçip yine meyvedar ağaç hükmünde müteselsil hakaiki gösteren Kur’an nerede? Beşerin malûmumuz olan kelâmı nerede?
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Where is the ground and where are the Pleiades?
اَي۟نَ الثَّرَا مِنَ الثُّرَيَّا
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Although for one thousand three hundred and fifty years, the All-Wise Qur’an has set forth and displayed all its truths in the market of the universe, and everyone, all nations, all countries have taken some of its jewels and its truths, and they do take them, neither the familiarity, nor the abundance, nor the passage of time, nor the great changes have damaged  its  valuable truths and fine styles, or caused it to age, or desiccated it, or made it lose its value, or extinguished its beauty. This on its own is an aspect of miraculousness.
Bin üç yüz elli senedir Kur’an-ı Hakîm, bütün hakaikini kâinat çarşısında açıp teşhir ettiği halde; herkes, her millet, her memleket onun cevahirinden, hakaikinden almıştır ve alıyorlar. Halbuki ne o ülfet, ne o mebzuliyet, ne o mürur-u zaman, ne o büyük tahavvülatlar; onun kıymettar hakaikine, onun güzel üsluplarına halel verememiş, ihtiyarlatmamış, kurutmamış, kıymetten düşürmemiş, hüsnünü söndürmemiştir. Şu halet tek başıyla bir i’cazdır.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
If someone were to come forward now and put some of the truths the Qur’an brought into a childish order according to his own fancies, and if he were to compare these with some  of the Qur’an’s verses in order to contest them, and say “I have uttered words close to the Qur’an’s,” it would be utterly foolish, like in the following example: there is a common man, a  builder  of  ordinary houses, incapable  of understanding the elevated inscriptions of a master who has built a splendid palace the stones of which are various jewels, and has decorated it with harmonious adornments which look to  the elevated inscriptions of all the  palace and their relation to  the stones. If the common man, who had no share in any of the jewels and adornment of the palace, were to enter the palace, destroy the elevated inscriptions in the valuable stones and give it a form, an order, similar to that of an ordinary house in accordance with his childish desires and tack on a few beads pleasing to his juvenile view, and then say, “Look! I have greater skill and wealth and more precious adornments than the builder of the palace,” in comparison, it would be the art of a crazy, raving forger.
Şimdi biri çıksa, Kur’an’ın getirdiği hakaikten bir kısmına kendi hevesince çocukça bir intizam verse, Kur’an’ın bazı âyâtına muaraza için nisbet etse “Kur’an’a yakın bir kelâm söyledim.” dese öyle ahmakane bir sözdür ki mesela, taşları muhtelif cevahirden bir saray-ı muhteşemi yapan ve o taşların vaziyetinde umum sarayın nukuş-u âliyesine bakan mizanlı nakışlar ile tezyin eden bir ustanın sanatıyla; o nukuş-u âliyeden fehmi kāsır, o sarayın bütün cevahir ve ziynetlerinden bîbehre bir âdi adam, âdi hanelerin bir ustası, o saraya girip o kıymettar taşlardaki ulvi nakışları bozup çocukça hevesine göre âdi bir hanenin vaziyetine göre bir intizam, bir suret verse ve çocukların nazarına hoş görünecek bazı boncukları taksa, sonra “Bakınız, o sarayın ustasından daha ziyade maharet ve servetim var ve kıymettar ziynetlerim var.dese divanece bir hezeyan eden bir sahtekârın nisbet-i sanatı gibidir.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<span id="ÜÇÜNCÜ_ŞULE"></span>
== ÜÇÜNCÜ ŞULE ==
==THIRD LIGHT==
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
The Third Light consists of three Gleams.
'''Üç ziya'''sı var.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<span id="BİRİNCİ_ZİYA"></span>
=== BİRİNCİ ZİYA ===
===FIRST GLEAM:===
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
An important aspect of the Qur’an of Miraculous Expositions’s  miraculousness  was  explained  in  the  Thirteenth  Word.It has  been included here so that it might take its place among the other aspects of miraculousness, its brothers. It is as follows: if you want to see and appreciate how, like shining stars, all the Qur’an’s verses scatter the darkness of unbelief by spreading the light of miraculousness and  guidance, imagine yourself in the age of ignorance and desert of savagery where everything  was enveloped in lifeless veils of nature, under the darkness of ignorance and heedlessness.  Then suddenly from the elevated tongue of the Qur’an, you hear verses like: Whatever is in the heavens extols and glorifies God, for He is the Mighty, the Wise.(*<ref>*Qur’an, 57:1; 59:1; 61:1.</ref>)
Kur’an-ı Mu’cizü’l-Beyan’ın büyük bir vech-i i’cazı On Üçüncü Söz’de beyan edilmiştir. Kardeşleri olan sair vücuh-u i’caz sırasına girmek için bu makama alınmıştır. İşte Kur’an’ın her bir âyeti, birer necm-i sâkıb gibi i’caz ve hidayet nurunu neşir ile küfür ve gaflet zulümatını dağıttığını görmek ve zevk etmek istersen kendini, Kur’an’ın nüzulünden evvel olan o asr-ı cahiliyette ve o sahra-yı bedeviyette farz et ki her şey zulmet-i cehil ve gaflet altında, perde-i cümud-u tabiata sarılmış olduğu bir anda birden Kur’an’ın lisan-ı ulvisinden سَبَّحَ لِلّٰهِ مَا فِى السَّمٰوَاتِ وَال۟اَر۟ضِ وَهُوَ ال۟عَزٖيزُ ال۟حَكٖيمُ ۝ يُسَبِّحُ لِلّٰهِ مَا فِى السَّمٰوَاتِ وَمَا فِى ال۟اَر۟ضِ ال۟مَلِكِ ال۟قُدُّوسِ ال۟عَزٖيزِ ال۟حَكٖيمِ gibi âyetleri işit, bak: O ölmüş veya yatmış mevcudat-ı âlem سَبَّحَ ،   يُسَبِّحُ   sadâsıyla işitenlerin zihninde nasıl diriliyorlar, hüşyar oluyorlar, kıyam edip zikrediyorlar.
Whatever is in the heavens and earth extols and glorifies God, the Sovereign, the Most Holy One, the Mighty, the Wise.(*<ref>*Qur’an, 62:1.</ref>)
</div>
See how those dead or sleeping creatures of the world spring to life at the sound of extols and glorifies in the minds of those listening, how they awake, spring up, and mention God’s Names!


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
And at the sound of, The seven heavens and  the  earth  and  all  within  them  extol and  glorify Him,(*<ref>*Qur’an, 17:44.</ref>) the stars in those black skies, each a lifeless piece of fire, and the wretched creatures on the face of the earth present the following view to those listening: the sky appears as a mouth and  the stars as wisdom-displaying words and truth-uttering lights. The earth appears as a head, the land and sea as tongues, and all animals and plants as words of glorification. Otherwise you will not appreciate the subtleties of the pleasure at looking from this time to that.
Hem o karanlık gökyüzünde birer camid ateşpare olan yıldızlar ve yerdeki perişan mahlukat,   تُسَبِّحُ لَهُ السَّمٰوَاتُ السَّب۟عُ وَال۟اَر۟ضُ   sayhasıyla işitenin nazarında nasıl gökyüzü bir ağız; bütün yıldızlar birer kelime-i hikmet-nüma, birer nur-u hakikat-eda ve arz bir kafa ve berr ve bahir birer lisan ve bütün hayvanat ve nebatat birer kelime-i tesbih-feşan suretinde arz-ı dîdar eder. Yoksa bu zamandan tâ o zamana bakmakla, mezkûr zevkin dekaikini göremezsin.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
For if you look at each verse as having scattered its light since that time, and having become like universally accepted knowledge with the passage of time, and as shining with the other lights of Islam, and taking its colour from the sun of the Qur’an, or if you look at it through a superficial and simple veil of familiarity, you will not truly see what sort of darkness each  verse scatters or how sweet is the recital of its miraculousness, and you will not appreciate this sort of its miraculousness among its many sorts.
Evet, o zamandan beri nurunu neşreden ve mürur-u zamanla ulûm-u mütearife hükmüne geçen ve sair neyyirat-ı İslâmiye ile parlayan ve Kur’an’ın güneşiyle gündüz rengini alan bir vaziyet ile veyahut sathî ve basit bir perde-i ülfet ile baksan; elbette her bir âyetin ne kadar tatlı bir zemzeme-i i’caz içinde ne çeşit zulümatı dağıttığını hakkıyla göremezsin ve birçok enva-ı i’cazı içinde bu nevi i’cazını zevk edemezsin.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
If you want to see one of the highest degrees of the  Qur’an  of  Miraculous  Exposition’s  miraculousness,  listen  to  the  following comparison:
Kur’an-ı Mu’cizü’l-Beyan’ın en yüksek derece-i i’cazına bakmak istersen şu temsil dürbünüyle bak. Şöyle ki:
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Let us imagine an extremely strange and vast and
Gayet büyük ve garib ve gayetle yayılmış acib bir ağaç farz edelim ki o ağaç geniş bir perde-i gayb altında bir tabaka-i mestûriyet içinde saklanmıştır. Malûmdur ki bir ağacın insanın azaları gibi onun dalları, meyveleri, yaprakları, çiçekleri gibi bütün uzuvları arasında bir münasebet, bir tenasüp, bir muvazenet lâzımdır. Her bir cüzü, o ağacın mahiyetine göre bir şekil alır, bir suret verilir. İşte hiç görülmeyen –ve hâlâ görünmüyor– o ağaca dair biri çıksa, perde üstünde onun her bir azasına mukabil bir resim çekse, bir hudut çizse; daldan meyveye, meyveden yaprağa bir tenasüple bir suret tersim etse ve birbirinden nihayet uzak mebde ve müntehasının ortasında uzuvlarının aynı şekil ve suretini gösterecek muvafık tersimat ile doldursa elbette şüphe kalmaz ki o ressam bütün o gaybî ağacı gayb-aşina nazarıyla görür, ihata eder, sonra tasvir eder.
spreading  tree  which  is concealed beneath a veil of the unseen and hidden in a level of concealment. It is clear that there  has to be a relationship, harmony, and balance between a tree and all its members like its  branches, fruits, leaves, and blossom, the same as between man’s members. Each of its parts takes on a form and is given a shape in accordance with the nature of the tree. So if someone appears and traces a picture on top of the veil corresponding to the members of the tree,  which has never been seen, then delimits each member, and from the branches to the fruit, and  the fruit to the leaves draws a form proportionately, and fills the space between its source and extremities, which are an infinite distance from one another, with drawings showing exactly the shape and form of its members, certainly no doubt will remain that the artist sees the concealed tree with an eye that penetrates and encompasses the unseen, then he depicts it.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
In just the same way, the discriminating statements of the Qur’an of Miraculous Exposition concerning the realit y of contingent beings (that is, concerning the reality of the tree of creation which stretches from the beginning of the world to the farthest limits of the  hereafter, and spreads from the earth to the Divine Throne and from minute particles to the  sun) have preserved the proportion between the members to such a degree and have given each member and fruit a form so suitable that at the depictions of the Qur’an, all exacting scholars have declared at the conclusion of their investigations: “What wonders God has willed! How great are God’s blessings!” They have said: “It is only you who solves and unravels the talisman of the universe and riddle of creation, Oh All-Wise Qur’an!”
Aynen onun gibi Kur’an-ı Mu’cizü’l-Beyan dahi hakikat-i mümkinata dair –ki o hakikat, dünyanın iptidasından tut, tâ âhiretin en nihayetine kadar uzanmış ve arştan ferşe, zerreden şemse kadar yayılmış olan şecere-i hilkatin hakikatine dair– beyanat-ı Kur’aniye o kadar tenasübü muhafaza etmiş ve her bir uzva ve meyveye lâyık bir suret vermiştir ki bütün muhakkikler nihayet-i tahkikinde Kur’an’ın tasvirine “Mâşâallah, bârekellah” deyip “Tılsım-ı kâinatı ve muamma-yı hilkati keşif ve fetheden yalnız sensin ey Kur’an-ı Kerîm!” demişler.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
And God’s is the highest similitude(*<ref>*Qur’an, 16:60.</ref>)– and there is no error in the comparison – let us represent the Divine Names and attributes, and dominical acts and deeds as a Tuba-tree of light, the sphere of whose grandeur stretches from pre-eternit y to post- eternity, and the limits of whose vastness spread through infinite, endless space and encompass it, and the limits of whose deeds stretch from, It is God Who splits the seed-grain and date-stone,(*<ref>*Qur’an, 6:95.</ref>) and, Comes between man and his heart,(*<ref>*Qur’an, 8:24.</ref>) to, Who created the heavens and the earth in six days,(*<ref>*Qur’an, 7:54.</ref>) and, And the heavens rolled up in His right hand.(*<ref>*Qur’an, 39:67.</ref>) The All-Wise Qur’an has described that luminous reality, the truths of those Names and attributes, and acts and deeds, together with all their branches and twigs and aims and fruits, in a way so harmonious, so fitting for one another, so appropriate for one another, without marring one another or spoiling the decree of one another, or their being remote from one another, that all the people of illumination and those who have penetrated to the realities, and  all the wise and the sage who have journeyed in the realm of the inner dimension of things, have declared: “Glory be to God!” in the face of that Discriminating Exposition, and have  affirmed it, saying: “How right, how conformable with reality, how fine, how worthy!”
وَ لِلّٰهِ ال۟مَثَلُ ال۟اَع۟لٰى   –temsilde kusur yok– esma ve sıfât-ı İlahiye ve şuun ve ef’al-i Rabbaniye, bir şecere-i tûba-i nur hükmünde temsil edilmekle o şecere-i nuraniyenin daire-i azameti ezelden ebede uzanıp gidiyor. Hudud-u kibriyası, gayr-ı mütenahî feza-yı ıtlakta yayılıp ihata ediyor. Hudud-u icraatı يَحُولُ بَي۟نَ ال۟مَر۟ءِ وَقَل۟بِهٖ ۝ فَالِقُ ال۟حَبِّ وَالنَّوٰى hududundan tut, tâ وَالسَّمٰوَاتُ مَط۟وِيَّاتٌ بِيَمٖينِهٖ ۝ خَلَقَ السَّمٰوَاتِ وَال۟اَر۟ضَ فٖى سِتَّةِ اَيَّامٍ hududuna kadar intişar etmiş o hakikat-i nuraniyeyi bütün dal ve budaklarıyla, gayat ve meyveleriyle o kadar tenasüple birbirine uygun, birbirine lâyık, birbirini kırmayacak, birbirinin hükmünü bozmayacak, birbirinden tevahhuş etmeyecek bir surette o hakaik-i esma ve sıfâtı ve şuun ve ef’ali beyan eder ki bütün ehl-i keşif ve hakikat ve daire-i melekûtta cevelan eden bütün ashab-ı irfan ve hikmet, o beyanat-ı Kur’aniyeye karşı “Sübhanallah” deyip “Ne kadar doğru ne kadar mutabık ne kadar güzel ne kadar lâyık.” diyerek tasdik ediyorlar.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Take, for example, the six pillars of belief, which are like a single branch of those two  mighty  trees  which  look  to  the  entire  sphere  of  contingency and  sphere  of necessity: it depicts all the branches and boughs of those pillars –as far as the furthest fruits and flowers–  observing such a harmony and proportion between them, and describes them in a manner  so balanced, and illustrates them a way so symmetrical that the human mind is powerless to perceive it and stands astonished at its beauty. And the proof that a beauty of proportion and  perfect relation and complete balance have been preserved between the five pillars of Islam, which are like one twig of the branch of belief, down to the finest details, smallest point of conduct, furthest aims, most profound wisdom, and most insignificant fruits, is the perfect order and balance and beauty of proportion and soundness of the Greater Shari’a of Islam,  which has emerged  from  the  decisive  statements,  senses,  indications,  and  allusions  of  the comprehensive Qur’an; they form an irrefutable and decisive proof and just witness that cannot be doubted.
Mesela, bütün daire-i imkân ve daire-i vücuba bakan hem o iki şecere-i azîmenin bir tek dalı hükmünde olan imanın erkân-ı sittesi ve o erkânın dal ve budaklarının en ince meyve ve çiçekleri aralarında o kadar bir tenasüp gözetilerek tasvir eder ve o derece bir muvazenet suretinde tarif eder ve o mertebe bir münasebet tarzında izhar eder ki akl-ı beşer idrakinden âciz ve hüsnüne karşı hayran kalır. Ve o iman dalının budağı hükmünde olan İslâmiyet’in erkân-ı hamsesi aralarında ve o erkânın tâ en ince teferruatı, en küçük âdabı ve en uzak gayatı ve en derin hikemiyatı ve en cüz’î semeratına varıncaya kadar aralarında hüsn-ü tenasüp ve kemal-i münasebet ve tam bir muvazenet muhafaza ettiğine delil ise o Kur’an-ı câmiin nusus ve vücuhundan ve işarat ve rumuzundan çıkan şeriat-ı kübra-yı İslâmiyenin kemal-i intizamı ve muvazeneti ve hüsn-ü tenasübü ve resaneti; cerh edilmez bir şahid-i âdil, şüphe getirmez bir bürhan-ı kātı’dır.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
This means that the expositions of the Qur’an cannot be attributed to man’s partial knowledge, and particularly  to  the  knowledge  of  someone  unlettered.  They  rest  rather  on  a comprehensive knowledge and are the word of One Who is able to see all things together and observe in one moment all truths between pre-eternity and post-eternity. In this we believe.
'''Demek oluyor ki beyanat-ı Kur’aniye, beşerin ilm-i cüz’îsine, bâhusus bir ümminin ilmine müstenid olamaz. Belki bir ilm-i muhite istinad ediyor ve cemi’ eşyayı birden görebilir, ezel ve ebed ortasında bütün hakaiki bir anda müşahede eder bir zatın kelâmıdır. Âmennâ…'''
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<span id="İKİNCİ_ZİYA"></span>
=== İKİNCİ ZİYA ===
===SECOND GLEAM:===
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Since just how far the human philosophy which challenges Qur’anic  wisdom  has  fallen  in  the  face  of  that  wisdom  has  been  explained  and illustrated with comparisons in the Twelfth Word and proved in the other Words, we refer readers to those treatises and for now offer a further comparison from another point of view. It is as follows:
Hikmet-i Kur’aniyenin karşısında meydan-ı muarazaya çıkan felsefe-i beşeriyenin, hikmet-i Kur’an’a karşı ne derece sukut ettiğini On İkinci Söz’de izah ve temsil ile tasvir ve sair Sözlerde ispat ettiğimizden onlara havale edip şimdilik başka bir cihette küçük bir muvazene ederiz. Şöyle ki:
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Human science and philosophy look at the world as fixed and constant. And they discuss the nature of beings and their characteristics in detail; if they do speak of their duties before their Maker, they speak of them briefly. Quite simply, they speak only of the decoration and letters of the book of the universe, and attach no importance to its meaning.
Felsefe ve hikmet-i insaniye, dünyaya sabit bakar; mevcudatın mahiyetlerinden, hâsiyetlerinden tafsilen bahseder. Sâni’ine karşı vazifelerinden bahsetse de icmalen bahseder. Âdeta kâinat kitabının yalnız nakış ve huruflarından bahseder, manasına ehemmiyet vermez.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Whereas the Qur’an looks at the world as transient, passing, deceptive, travelling, unstable, and  undergoing  revolution. It  speaks  briefly of the  nature of beings and their superficial and  material characteristics, but mentions in detail the worshipful duties with which they are charged by the Maker, and how and in what respects they point to His Names, and their  obedience before the Divine creational commands.
Kur’an ise dünyaya geçici, seyyal, aldatıcı, seyyar, kararsız, inkılabcı olarak bakar. Mevcudatın mahiyetlerinden, surî ve maddî hâsiyetlerinden icmalen bahseder. Fakat Sâni’ tarafından tavzif edilen vezaif-i ubudiyetkâranelerinden ve Sâni’in isimlerine ne vechile ve nasıl delâlet ettikleri ve evamir-i tekviniye-i İlahiyeye karşı inkıyadlarını tafsilen zikreder.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
We shall therefore look at the differences between human philosophy and Qur’anic wisdom in regard to this matter of looking at  things  either briefly or in detail, and shall see which is pure truth and reality.
İşte felsefe-i beşeriye ile hikmet-i Kur’aniyenin şu tafsil ve icmal hususundaki farklarına bakacağız ki mahz-ı hak ve ayn-ı hakikat hangisidir göreceğiz.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
A watch in our hand appears to be constant, but its inside is in perpetual upheaval through the motion of the workings and the constant anguish of the cogwheels and parts. In just the same way, together with its apparent stability, this world, which is a huge clock of Divine  power, is perpetually revolving within upheaval and change, transience and evanescence.
İşte nasıl elimizdeki saat, sureten sabit görünüyor. Fakat içindeki çarkların harekâtıyla, daimî içinde bir zelzele ve âlet ve çarklarının ızdırapları vardır. Aynen onun gibi kudret-i İlahiyenin bir saat-i kübrası olan şu dünya, zâhirî sabitiyetiyle beraber daimî zelzele ve tagayyürde, fena ve zevalde yuvarlanıyor.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Indeed, since time has entered the world, night and day are like a two-headed hand counting the seconds of that huge clock.
Evet, dünyaya zaman girdiği için gece ve gündüz, o saat-i kübranın saniyelerini sayan iki başlı bir mil hükmündedir.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
The years are like a hand counting its minutes, while the centuries count its hours.
Sene, o saatin dakikalarını sayan bir ibre vaziyetindedir.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Thus, time casts the world onto the waves of death and decline. It  assigns all the past and the future to non-existence, leaving in existence only the present.
Asır ise o saatin saatlerini ta’dad eden bir iğnedir. İşte zaman, dünyayı emvac-ı zeval üstüne atar. Bütün mazi ve istikbali ademe verip yalnız zaman-ı hazırı vücuda bırakır.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Together with this form which time gives the world, with regard to space also it is like an unstable clock undergoing revolution. For since the space of the atmosphere changes swiftly and quickly passes from one state to another through being filled and emptied with  clouds sometimes several times a day, it causes change like a hand counting the seconds.
Şimdi zamanın dünyaya verdiği şu şekil ile beraber, mekân itibarıyla dahi yine dünya zelzeleli, gayr-ı sabit bir saat hükmündedir. Çünkü cevv-i hava mekânı çabuk tagayyür ettiğinden, bir halden bir hale süraten geçtiğinden bazı günde birkaç defa bulutlar ile dolup boşalmakla, saniye sayan milin suret-i tagayyürü hükmünde bir tagayyür veriyor.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
And the space of the earth, which is like the floor of the house of the world, since with life and death and the animals and plants its face changes very rapidly, like a minute-hand it shows that this aspect of the world also is transient.
Şimdi, dünya hanesinin tabanı olan mekân-ı arz ise yüzü mevt ve hayatça, nebat ve hayvanca pek çabuk tebeddül ettiğinden dakikaları sayan bir mil hükmünde, dünyanın şu ciheti geçici olduğunu gösterir.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
And just as the earth is like this in regard to its  face,  so  through  the  revolutions  and  upheavals  within  it,  and  the  mountains emerging as a result and disappearing, this aspect of the world is slowly passing also, like an hour-hand.
Zemin yüzü itibarıyla böyle olduğu gibi batnındaki inkılabat ve zelzelelerle ve onların neticesinde cibalin çıkmaları ve hasflar vuku bulması, saatleri sayan bir mil gibi dünyanın şu ciheti ağırca mürur edicidir, gösterir.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
And through change like the movements of the celestial bodies, the appearance of comets, the occurrence of solar and lunar eclipses, and falling stars, the space of the heavens too, which is  like the ceiling of the house of the world, shows that the heavens also are not stable and constant, but are progressing towards old age and destruction. Their change is slow and tardy like the hand counting the days in a weekly clock, but in every respect it demonstrates that it is transient and passing and heading for destruction.
Dünya hanesinin tavanı olan sema mekânı ise ecramların harekâtıyla, kuyruklu yıldızların zuhuruyla, küsufat ve husufatın vuku bulmasıyla, yıldızların sukut etmeleri gibi tagayyürat gösterir ki semavat dahi sabit değil; ihtiyarlığa, harabiyete gidiyor. Onun tagayyüratı, haftalık saatte günleri sayan bir mil gibi çendan ağır ve geç oluyor. Fakat herhalde geçici ve zeval ve harabiyete karşı gittiğini gösterir.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Thus, the world, in regard to the world, has been constructed on these seven pillars. These pillars perpetually shake it. But when the world which is thus in motion and being shaken looks to its Maker, the motion and change is the working of the pen of power writing  the missives of the Eternally Besought One. And those changing states are the mirrors of the Divine Names, which, being constantly renewed, display with ever-differing depictions the manifestation of the Names’ qualities.
İşte dünya, dünya cihetiyle şu yedi rükün üzerinde bina edilmiştir. Şu rükünler, daim onu sarsıyor. Fakat şu sarsılan ve hareket eden dünya, Sâni’ine baktığı vakit, o harekât ve tagayyürat, kalem-i kudretin mektubat-ı Samedaniyeyi yazması için o kalemin işlemesidir. O tebeddülat-ı ahval ise esma-i İlahiyenin cilve-i şuunatını ayrı ayrı tavsifat ile gösteren, tazelenen âyineleridir.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
And so, in respect of the world, the world is both transient and hastens towards death,  and is undergoing revolution. Although in reality it is departing like flowing water, to the  heedless eye it appears to be frozen; due to the idea of nature, it has become dense and turbid, and become a veil concealing the hereafter.
İşte dünya, dünya itibarıyla hem fenaya gider hem ölmeye koşar hem zelzele içindedir. Hakikatte akarsu gibi rıhlet ettiği halde, gaflet ile sureten incimad etmiş, fikr-i tabiatla kesafet ve küdûret peyda edip âhirete perde olmuştur.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Thus, through philosophical  investigation  and  natural science,  and  the  seductive  amusements  of dissolute civilization and its intoxicated passions, sick philosophy has both increased the world’s frozen state and inaction, and made denser heedlessness, and increased its opaqueness and turbidity, and caused the  Maker and the hereafter to be forgotten.
İşte felsefe-i sakîme tetkikat-ı felsefe ile ve hikmet-i tabiiye ile ve medeniyet-i sefihenin cazibedar lehviyatıyla, sarhoşane hevesatıyla o dünyanın hem cümudetini ziyade edip gafleti kalınlaştırmış hem küdûretle bulanmasını taz’îf edip Sâni’i ve âhireti unutturuyor.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Whereas, with its verses, By the Mount [of Revelation]. By a Book inscribed.(*<ref>*Qur’an, 52:1-2.</ref>) When the Event Inevitable comes to pass.(*<ref>*Qur’an, 56:1.</ref>)The [Day of] Noise and Clamour, What is [the Day of] Noise and Clamour?,(*<ref>*Qur’an, 101:1.</ref>)the Qur’an cards the world in regard to the world like cotton, and casts it away.
Amma Kur’an ise şu hakikatteki dünyayı, dünya cihetiyle اَل۟قَارِعَةُ مَا ال۟قَارِعَةُ ۝ اِذَا وَقَعَتِ ال۟وَاقِعَةُ ۝ وَ الطُّورِ وَ كِتَابٍ مَس۟طُورٍ âyâtıyla pamuk gibi hallaç eder, atar.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Through its expositions like, Do they see nothing in the government of the heavens and the earth?(*<ref>*Qur’an, 7:185.</ref>) Do they not look at the sky above them? - How We have made it.(*<ref>*Qur’an, 50:6.</ref>) Do  the  unbelievers  not  see  that  the  heavens  and  the  earth  were  joined together, before We clove them asunder?,(*<ref>*Qur’an, 21:30.</ref>)
اَوَلَم۟ يَن۟ظُرُوا فٖى مَلَكوُتِ السَّمٰوَاتِ وَ ال۟اَر۟ضِ ۝
it gives  the world a transparency and removes its turbidity.
اَفَلَم۟ يَن۟ظُرُٓوا اِلَى السَّمَٓاءِ فَو۟قَهُم۟ كَي۟فَ بَنَي۟نَاهَا ۝
اَوَلَم۟ يَرَ الَّذٖينَ كَفَرُٓوا اَنَّ السَّمٰوَاتِ وَال۟اَر۟ضَ كَانَتَا رَت۟قًا
gibi beyanatıyla o dünyaya şeffafiyet verir ve bulanmasını izale eder.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Through  its  light- scattering illuminations like, God is the Light of the heavens and the earth.(*<ref>*Qur’an, 24:35.</ref>) What is the life of this world but play and amusement?,(*<ref>*Qur’an, 6:32.</ref>) it melts the frozen, inactive world. Through its death-tainted expressions like, When the sun is folded up.(*<ref>*Qur’an, 81:1.</ref>) When the sky is cleft asunder.(*<ref>*Qur’an, 82:1.</ref>) When the sky is rent asunder.(*<ref>*Qur’an, 84:1.</ref>) And the trumpet will be sounded, and all that are in the heavens and all that are on earth will fall down senseless, except such that it pleases God [to exempt],(*<ref>*Qur’an, 39:68.</ref>) it smashes the delusion that the world is eternal.
اَللّٰهُ نُورُ السَّمٰوَاتِ وَال۟اَر۟ضِ ۝ وَمَا ال۟حَيٰوةُ الدُّن۟يَٓا اِلَّا لَعِبٌ وَ لَه۟وٌ
gibi nur-efşan neyyiratıyla, camid dünyayı eritir.
اِذَا الشَّم۟سُ كُوِّرَت۟   
ve
اِذَا السَّمَٓاءُ ان۟فَطَرَت۟   
ve
اِذَا السَّمَٓاءُ ان۟شَقَّت۟ ۝ وَنُفِخَ فِى الصُّورِ فَصَعِقَ مَن۟ فِى السَّمٰوَاتِ وَمَن۟ فِى ال۟اَر۟ضِ اِلَّا مَن۟ شَٓاءَ اللّٰهُ
mevt-âlûd tabirleriyle dünyanın ebediyet-i mevhumesini parça parça eder.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Through its thunderous blasts, like, He knows what enters within the earth and what comes forth out of it, what comes down from the skies and what mounts up to them. And He is with you wheresoever you may be. And God sees all that you do.(*<ref>*Qur’an, 57:4.</ref>)
يَع۟لَمُ مَا يَلِجُ فِى ال۟اَر۟ضِ وَمَا يَخ۟رُجُ مِن۟هَا وَمَا يَن۟زِلُ مِنَ السَّمَٓاءِ وَمَا يَع۟رُجُ فٖيهَا وَهُوَ مَعَكُم۟ اَي۟نَ مَا كُن۟تُم۟ وَاللّٰهُ بِمَا تَع۟مَلُونَ بَصٖيرٌ
And say: Praise be to God, Who will show you His signs, so that you shall know them. And your Sustainer is not unmindful of all that you do,(*<ref>*Qur’an, 27:93.</ref>) it scatters the heedlessness born of the notion of ‘nature’.
۝ وَقُلِ ال۟حَم۟دُ لِلّٰهِ سَيُرٖيكُم۟ اٰيَاتِهٖ فَتَع۟رِفُونَهَا
وَمَا رَبُّكَ بِغَافِلٍ عَمَّا تَع۟مَلُونَ ۝
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Thus, from beginning to end the Qur’an’s verses which are turned towards the universe proceed according to this principle.
Gök gürlemesi gibi sayhalarıyla tabiat fikrini tevlid eden gafleti dağıtır.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
They reveal and display the reality of the world as it is. Through showing just how ugly the ugly world is, it turns man’s face from it, and points out the beautiful world’s beautiful face, which looks to the Maker. It fastens man’s eye on that. It instructs in true wisdom and knowledge, teaching the meanings of the book of the universe,  and looking infrequently at the letters and decorations. It does not cause the meaning to be forgotten like drunken philosophy, nor make man enamoured of the ugly and waste his time on meaningless things due to the decoration of the letters.
İşte Kur’an’ın baştan başa kâinata müteveccih olan âyâtı, şu esasa göre gider. Hakikat-i dünyayı olduğu gibi açar, gösterir. Çirkin dünyayı, ne kadar çirkin olduğunu göstermekle beşerin yüzünü ondan çevirtir, Sâni’e bakan güzel dünyanın güzel yüzünü gösterir. Beşerin gözünü ona diktirir. Hakiki hikmeti ders verir. Kâinat kitabının manalarını talim eder. Hurufat ve nukuşlarına az bakar. Sarhoş felsefe gibi çirkine âşık olup, manayı unutturup hurufatın nukuşuyla insanların vaktini malayaniyatta sarf ettirmiyor.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<span id="ÜÇÜNCÜ_ZİYA"></span>
=== ÜÇÜNCÜ ZİYA ===
===THIRD  GLEAM:===
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
In  the  Second  Gleam  we  pointed  to  the  fall  of  human philosophy before Qur’anic wisdom and to the miraculousness of Qur’anic wisdom. Now, in this Gleam, we shall show the degree of the wisdom and science – before Qur’anic wisdom  –  of the purified scholars, the saints, and the enlightened among philosophers, the  Ishraqiyyun, who are all students of the Qur’an, and shall make a brief indication to the Qur’an’s miraculousness in this respect.
İkinci Ziya’da hikmet-i beşeriyenin hikmet-i Kur’aniyeye karşı sukutuna ve hikmet-i Kur’aniyenin i’cazına işaret ettik. Şimdi şu ziyada, Kur’an’ın şakirdleri olan asfiya ve evliya ve hükemanın münevver kısmı olan hükema-yı işrakiyyunun hikmetleriyle Kur’an’ın hikmetine karşı derecesini gösterip, şu cihette Kur’an’ın i’cazına muhtasar bir işaret edeceğiz:
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
A most true indication of the All-Wise Qur’an’s sublimity, and a most clear proof of  its  truth  and  justice,  and  a  most  powerful  sign  of  its  miraculousness  is  this:
İşte Kur’an-ı Hakîm’in ulviyetine en sadık bir delil ve hakkaniyetine en zâhir bir bürhan ve i’cazına en kavî bir alâmet şudur ki:
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
preserving all  the degrees of all the areas  of Divine unity together with all their necessities, and expounding them, it has preserved their balance and not spoilt it; and it  has  preserved  the  balance  of all  the  exalted  Divine  truths;  and  it  has  brought together all the ordinances dictated by the Divine Names and preserved their mutual proportion;
Kur’an, bütün aksam-ı tevhidin bütün meratibini, bütün levazımatıyla muhafaza ederek beyan edip muvazenesini bozmamış, muhafaza etmiş. Hem bütün hakaik-i âliye-i İlahiyenin muvazenesini muhafaza etmiş. Hem bütün esma-i hüsnanın iktiza ettikleri ahkâmları cem’etmiş, o ahkâmın tenasübünü muhafaza etmiş. Hem rububiyet ve uluhiyetin şuunatını kemal-i muvazene ile cem’etmiştir.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
and it has brought  together the dominical and Divine acts with perfect balance. Thus, this preserving and  balance and bringing together is a characteristic which is certainly not present in man’s works nor in the products of the thought of the eminent among mankind. It is to be found nowhere in  the works of the saints who have penetrated to the inner face of beings, which looks to their  Creator, nor in the books of the Ishraqiyyun, who have passed to the inward, hidden meaning of things, nor in the knowledge of the spiritual who have penetrated the World of the Unseen. As though they have practised a division of labour, it is as if each group adheres to only one or two branches of the mighty tree of reality; each busies itself with only its fruit or its leaves. They either know nothing of the others, or else do not concern themselves with them.
İşte şu muhafaza ve muvazene ve cem’, bir hâsiyettir. Kat’iyen beşerin eserinde mevcud değil ve eâzım-ı insaniyenin netaic-i efkârında bulunmuyor. Ne melekûte geçen evliyaların eserinde, ne umûrun bâtınlarına geçen işrakiyyunun kitaplarında, ne âlem-i gayba nüfuz eden ruhanîlerin maarifinde hiç bulunmuyor. Güya bir taksimü’l-a’mal hükmünde her bir kısmı hakikatin şecere-i uzmasından yalnız bir iki dalına yapışıyor. Yalnız onun meyvesiyle, yaprağıyla uğraşıyor. Başkasından ya haberi yok yahut bakmıyor.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Absolute reality cannot be comprehended by restricted views. A universal view like the Qur’an is necessary in order to comprehend it. For sure they are instructed by the Qur’an, but with a particular mind they can only see completely one or two sides of universal reality, are preoccupied with them, and imprisoned in them. They spoil the balance of reality through either excess or negligence and mar its proportion and harmony.
'''Evet hakikat-i mutlaka, mukayyed enzar ile ihata edilmez. Kur’an gibi bir nazar-ı küllî lâzım ki ihata etsin.''' Kur’an’dan başka çendan Kur’an’dan da ders alıyorlar fakat hakikat-i külliyenin, cüz’î zihniyle yalnız bir iki tarafını tamamen görür, onunla meşgul olur, onda hapsolur. Ya ifrat veya tefrit ile hakaikin muvazenesini ihlâl edip tenasübünü izale eder.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
This truth was explained with an unusual comparison in the Second Branch of  the  Twenty-Fourth  Word, and  now  we  shall  point  to  the  matter  with  another comparison. For  example,  let  us  suppose  there  is  some  treasure  under  the  sea,  full  of innumerable jewels of various kinds. Divers are plunging the depths to search for the jewels of  the treasure. Since their eyes are closed, they understand  what  is there through the dexterous use of their hands. A longish diamond comes into the hand of one of them. The diver assumes that the whole treasure consists of a long, pillar-like diamond. When he hears of other jewels from his companions, he imagines that they are subsidiary to the diamond he has found, and are facets and embellishments of it. Into the hand of another passes a round  ruby, while another finds a square piece of amber, and so on, each of them believes that the jewel he sees with his hand is the essential, major part of the treasure, and supposes that the things about which he hears are additional parts and details of it. So then the balance of the truths is spoilt, and the mutual proportion too is marred. The colour of many truths changes, and in order to see the true colour of reality they are obliged to resort to forced interpretation  and elaborate explanations. Sometimes even they go as far as denial and rejection. Anyone  who studies the books of the Ishraqiyyun philosophers and the works of sufis who rely on illuminations and visions without  weighing  them  on  the  scales  of  the  Sunna  will  doubtless  confirm  this statement of ours. That is to say, although their works concern truths similar to those of the Qur’an and are taken from the Qur’an’s teachings, because they are  not the Qur’an, they are defective in that way.
Şu hakikat, Yirmi Dördüncü Söz’ün İkinci Dal’ında acib bir temsil ile izah edilmiştir. Şimdi de başka bir temsil ile şu meseleye işaret ederiz. Mesela: Bir denizde hesapsız cevherlerin aksamıyla dolu bir definenin bulunduğunu farz edelim. Gavvas dalgıçlar, o definenin cevahirini aramak için dalıyorlar. Gözleri kapalı olduğundan el yordamıyla anlarlar. Bir kısmının eline uzunca bir elmas geçer. O gavvas hükmeder ki bütün hazine, uzun direk gibi bir elmastan ibarettir. Arkadaşlarından başka cevahiri işittiği vakit hayal eder ki o cevherler, bulduğu elmasın tabileridir, fusus ve nukuşlarıdır. Bir kısmının da kürevî bir yakut eline geçer, başkası murabba bir kehribar bulur ve hâkeza… Her biri eliyle gördüğü cevheri, o hazinenin aslı ve mu’zamı itikad edip işittiklerini o hazinenin zevaid ve teferruatı zanneder. O vakit hakaikin muvazenesi bozulur. Tenasüp de gider. Çok hakikatin rengi değişir. Hakikatin hakiki rengini görmek için tevilata ve tekellüfata muztar kalır. Hattâ bazen inkâr ve tatile kadar giderler. Hükema-yı işrakiyyunun kitaplarına ve sünnetin mizanıyla tartmayıp keşfiyat ve meşhudatına itimat eden mutasavvıfînin kitaplarına teemmül eden, bu hükmümüzü bilâ-şüphe tasdik eder. Demek, hakaik-i Kur’aniyenin cinsinden ve Kur’an’ın dersinden aldıkları halde –çünkü Kur’an değiller– böyle nâkıs geliyor.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
The Qur’an’s verses also, which are oceans of truths,  are  divers  for  that  treasure  under  the  sea.  But  their  eyes  are  open  and encompass the treasure. They see what there is in the treasure and what there is not. They  describe and expound it with such harmony, order, and proportion that they show the true  beauty and fineness. For example, just as they see the  vastness of dominicality expressed by the verses, And the whole of the earth will be but His handful, and the heavens will be rolled up in His hand.(*<ref>*Qur’an, 39:67.</ref>) The Day that We roll up the heavens like a scroll rolled up for books [completed],(*<ref>*Qur’an, 21:104.</ref>) so too they see the all-encompassing mercy expressed by these: God, there is nothing hidden from Him on the earth or in the heavens * He it is Who shapes you in the wombs as He pleases.(*<ref>*Qur’an, 3:5-6.</ref>) There is not a moving creature, but He has grasp of its forelock.(*<ref>*Qur’an, 11:56.</ref>) How many are the creatures that carry not their own sustenance? It is God who feeds [both] them and you.(*<ref>*Qur’an, 29:60.</ref>)
Bahr-i hakaik olan Kur’an’ın âyetleri dahi o deniz içindeki definenin bir gavvasıdır. Lâkin onların gözleri açık, defineyi ihata eder. Definede ne var ne yok görür. O defineyi öyle bir tenasüp ve intizam ve insicamla tavsif eder, beyan eder ki hakiki hüsn-ü cemali gösterir. '''Mesela,''' âyet-i
And just as they see and point out the vast extent of the creativity expressed by, Who  created  the heavens and  the earth and  made  the darkness and  the light,(*<ref>*Qur’an, 6:1.</ref>) so too they see and show the comprehensive disposal and encompassing dominicalit y expressed by, But God has created you and what you do.(*<ref>*Qur’an, 37:96.</ref>) They see and point out the mighty truth expressed by,He gives life to the earth after its death,(*<ref>*Qur’an, 30:50.</ref>) and the magnanimous truth expressed by, And your Sustainer inspired the bee,(*<ref>*Qur’an, 16:68.</ref>) and the sovereign and commanding vast truth expressed by,
وَال۟اَر۟ضُ جَمٖيعًا قَب۟ضَتُهُ يَو۟مَ ال۟قِيَامَةِ وَالسَّمٰوَاتُ مَط۟وِيَّاتٌ بِيَمٖينِهٖ ۝ يَو۟مَ نَط۟وِى السَّمَٓاءَ كَطَىِّ السِّجِلِّ لِل۟كُتُبِ
The sun and the moon and the stars subjugated to His command.(*<ref>*Qur’an, 7:54.</ref>) They see and show the compassionate, regulating truth expressed by, Do they not observe the birds above them, spreading their wings and folding them in? None can uphold them except the Most Merciful; indeed He sees all things,(*<ref>*Qur’an, 67:19.</ref>) and the vast truth expressed by, His Throne extends over the heavens and the earth, and He feels no fatigue in preserving them,(*<ref>*Qur’an, 2:255.</ref>) and the guarding truth expressed by, And He is with you wherever you may be,(*<ref>*Qur’an, 57:4.</ref>) and the all-encompassing truth expressed by, He is the First and the Last and the Outward and the Inward, and He is Knowing of All Things,(*<ref>*Qur’an, 57:3.</ref>) and the proximity expressed by, It was We Who created man, and We know what dark suggestions his soul makes to him; for We are nearer to him than his jugular vein,(*<ref>*Qur’an, 50:16.</ref>) and the elevated truth indicated by,
ifade ettikleri azamet-i rububiyeti gördüğü gibi
The angels ascend to Him in a day the measure of which is fifty thousand years,(*<ref>*Qur’an, 70:4.</ref>) and the all-embracing truth expressed by, God commands justice, the doing of good, and liberality to kith and kin, and He forbids all shameful deeds, and injustice and rebellion.(*<ref>*Qur’an, 16:90.</ref>) The Qur’an’s verses see and show in detail each of the six pillars of belief in respect of this world and the hereafter, action and knowledge. They see and show intentionally and seriously each of the five pillars of Islam, and all the principles which  ensure  happiness  in  this  world  and  the  next.  They preserve  their  balance, perpetuate their  proportion, and a form of the Qur’an’s miraculousness comes into being from the source of  the beauty which is born of the mutual proportion of the entirety of those truths.
اِنَّ اللّٰهَ لَا يَخ۟فٰى عَلَي۟هِ شَى۟ءٌ فِى ال۟اَر۟ضِ وَلَا فِى السَّمَٓاءِ ۝ هُوَ الَّذٖى يُصَوِّرُكُم۟ فِى ال۟اَر۟حَامِ كَي۟فَ يَشَٓاءُ ۝ مَا مِن۟ دَٓابَّةٍ اِلَّا هُوَ اٰخِذٌ بِنَاصِيَتِهَا
۝ وَكَاَيِّن۟ مِن۟ دَٓابَّةٍ لَا تَح۟مِلُ رِز۟قَهَا اَللّٰهُ يَر۟زُقُهَا وَاِيَّاكُم۟
ifade ettikleri şümul-ü rahmeti görüyor, gösteriyor. Hem
خَلَقَ السَّمٰوَاتِ وَال۟اَر۟ضَ وَجَعَلَ الظُّلُمَاتِ وَالنُّورَ
ifade ettiği vüs’at-i hallakıyeti görüp gösterdiği gibi
خَلَقَكُم۟ وَمَا تَع۟مَلُونَ   
ifade ettiği şümul-ü tasarrufu ve ihata-i rububiyeti görüp gösterir.
يُح۟يِى ال۟اَر۟ضَ بَع۟دَ مَو۟تِهَا   
ifade ettiği hakikat-i azîme ile
وَ اَو۟حٰى رَبُّكَ اِلَى النَّح۟لِ   
ifade ettiği hakikat-i kerîmaneyi
وَ الشَّم۟سَ وَال۟قَمَرَ وَالنُّجُومَ مُسَخَّرَاتٍ بِاَم۟رِهٖ
ifade ettiği hakikat-i azîme-i hâkimane-i âmiraneyi görür, gösterir.
اَوَ لَم۟ يَرَو۟ا اِلَى الطَّي۟رِ فَو۟قَهُم۟ صَٓافَّاتٍ وَيَق۟بِض۟نَ مَا يُم۟سِكُهُنَّ اِلَّا الرَّح۟مٰنُ اِنَّهُ بِكُلِّ شَى۟ءٍ بَصٖيرٌ
ifade ettikleri hakikat-i rahîmane-i müdebbiraneyi
وَسِعَ كُر۟سِيُّهُ السَّمٰوَاتِ وَال۟اَر۟ضَ وَلَا يَؤُدُهُ حِف۟ظُهُمَا
ifade ettiği hakikat-i azîme ile
وَهُوَ مَعَكُم۟ اَي۟نَ مَا كُن۟تُم۟
ifade ettiği hakikat-i rakibaneyi
هُوَ ال۟اَوَّلُ وَال۟اٰخِرُ وَالظَّاهِرُ وَال۟بَاطِنُ وَهُوَ بِكُلِّ شَى۟ءٍ عَلٖيمٌ
ifade ettiği hakikat-i muhita gibi
وَلَقَد۟ خَلَق۟نَا ال۟اِن۟سَانَ وَنَع۟لَمُ مَا تُوَس۟وِسُ بِهٖ نَف۟سُهُ
وَ نَح۟نُ اَق۟رَبُ اِلَي۟هِ مِن۟ حَب۟لِ ال۟وَرٖيدِ
ifade ettiği akrebiyeti
تَع۟رُجُ ال۟مَلٰٓئِكَةُ وَالرُّوحُ اِلَي۟هِ فٖى يَو۟مٍ كَانَ مِق۟دَارُهُ خَم۟سٖينَ اَل۟فَ سَنَةٍ
işaret ettiği hakikat-i ulviyeyi
اِنَّ اللّٰهَ يَا۟مُرُ بِال۟عَد۟لِ وَال۟اِح۟سَانِ وَاٖيتَٓائِ ذِى ال۟قُر۟بٰى
وَيَن۟هٰى عَنِ ال۟فَح۟شَٓاءِ وَال۟مُن۟كَرِ وَال۟بَغ۟ىِ
ifade ettiği hakikat-i câmia gibi bütün uhrevî ve dünyevî, ilmî ve amelî erkân-ı sitte-i imaniyenin her birisini tafsilen ve erkân-ı hamse-i İslâmiyenin her birisini kasden ve cidden ve saadet-i dâreyni temin eden bütün düsturları görür, gösterir. Muvazenesini muhafaza edip, tenasübünü idame edip o hakaikin heyet-i mecmuasının tenasübünden hasıl olan hüsün ve cemalin menbaından Kur’an’ın bir i’caz-ı manevîsi neş’et eder.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
It is due to this great mystery that although the scholars of theology (kala\m) are students of the Qur’an and one section of them has written thousands of works of ten volumes each on the pillars of belief, because like the Mu’tazilites they preferred the reason to revelation, they have not been able to express with clarity so many as ten of the Qur’an’s verses, or prove them  decisively, or convince persuasively concerning them. It is quite simply as though they have  dug tunnels under distant mountains, taken pipes with the chains of causes to the ends of the world, there cut the chains, and  then  demonstrated  knowledge  of  God  and  the  existence  of  the  Necessarily Existent One, which are like the water of life.
İşte şu sırr-ı azîmdendir ki ulema-i ilm-i kelâm, Kur’an’ın şakirdleri oldukları halde, bir kısmı onar cilt olarak erkân-ı imaniyeye dair binler eser yazdıkları halde, Mutezile gibi aklı nakle tercih ettikleri için Kur’an’ın on âyeti kadar vuzuh ile ifade ve kat’î ispat ve ciddi ikna edememişler. Âdeta onlar, uzak dağların altında lağım yapıp, borularla tâ âlemin nihayetine kadar silsile-i esbab ile gidip orada silsileyi keser. Sonra âb-ı hayat hükmünde olan marifet-i İlahiyeyi ve vücud-u Vâcibü’l-vücud’u ispat ederler.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
The Qur’an’s verses, however, can all extract water from every place like the Staff of Moses, open up  a  window  from everything, and make known the All-Glorious Maker. We have actually proved  and demonstrated this fact in the Arabic treatise Katre, and in the other Words, which flow forth from the ocean of the Qur’an.
Âyet-i kerîme ise her birisi birer asâ-yı Musa gibi her yerde suyu çıkarabilir, her şeyden bir pencere açar, Sâni’-i Zülcelal’i tanıttırır. Kur’an’ın bahrinden tereşşuh eden Arabî “Katre Risalesi”nde ve sair Sözlerde şu hakikat fiilen ispat edilmiş ve göstermişiz.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
It is also due to this mystery that since all the leaders of the heretical groups who have passed to the inward nature of things (batin), who, not following the Sunna of the Prophet (PBUH) but relying on their visions, have returned having gone half way, and  becoming  leaders  of a  community have  founded  sects,  have  been  unable  to preserve the  proportion and  balance  of the  Qur’anic truths, they have  fallen into innovation and misguidance and driven a community of people down the wrong road. Thus, the complete  impotence of all these demonstrates the miraculousness of the Qur’an’s verses.
İşte hem şu sırdandır ki bâtın-ı umûra gidip, sünnet-i seniyeye ittiba etmeyerek, meşhudatına itimat ederek yarı yoldan dönen ve bir cemaatin riyasetine geçip bir fırka teşkil eden fırak-ı dâllenin bütün imamları hakaikin tenasübünü, muvazenesini muhafaza edemediğindendir ki böyle bid’aya, dalalete düşüp bir cemaat-i beşeriyeyi yanlış yola sevk etmişler. İşte bunların bütün aczleri, âyât-ı Kur’aniyenin i’cazını gösterir.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<span id="HÂTİME"></span>
=== HÂTİME ===
===Conclusion===
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Two flashes of the Qur’an’s miraculousness mentioned in the Fourteenth Drop of the  Nineteenth Word are its repetitions, which are imagined to be a fault, and its brevit y  concerning the physical sciences, both of which are sources for flashes of miraculousness.  Also, a flash of  the Qur’an’s miraculousness which shines on the miracles of the prophets in the Qur’an is demonstrated clearly in the Second Station of the Twentieth Word. Similarly to  these, numerous flashes of miraculousness have been mentioned in the other Words and in my Arabic treatises.
Kur’an’ın lemaat-ı i’cazından iki lem’a-i i’caziye, On Dokuzuncu Söz’ün On Dördüncü Reşha’sında geçmiştir ki bir sebeb-i kusur zannedilen tekraratı ve ulûm-u kevniyede icmali, her biri birer lem’a-i i’cazın menbaıdır. Hem Kur’an’da mu’cizat-ı enbiya yüzünde parlayan bir lem’a-i i’caz-ı Kur’an, Yirminci Söz’ün İkinci Makamı’nda vâzıhan gösterilmiştir. Daha bunlar gibi sair Sözlerde ve risale-i Arabiyemde çok lemaat-ı i’caziye zikredilip onlara iktifaen yalnız şunu deriz ki:
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Therefore, deeming those to be sufficient, here we shall only say this, that a further miracle of the Qur’an is that just as all the miracles of the prophets display an  impress of the Qur’an’s miraculousness, so with all its miracles, the Qur’an is itself a miracle of the Prophet Muhammad (PBUH). And all the miracles of the Prophet Muhammad (PBUH) are a miracle of the Qur’an which demonstrate its relation with Almighty God. And with the appearance of that relation all of its words become miracles. For then a single of its words  may contain the  meaning of a tree of truths,  like a  seed;  and  may be connected with all the members of a might y truth, like the centre of the heart; and since its relies on an  all-encompassing knowledge and infinite will, it may look to innumerable things together with their letters, totalities, situations, and positions. It is because of this that the scholars of the science of letters claim that they have found a pageful of secrets in a single of the Qur’an’s letters, and they prove what they claim to adepts of that science.
Bir mu’cize-i Kur’aniye daha şudur ki: Nasıl bütün mu’cizat-ı enbiya, Kur’an’ın bir nakş-ı i’cazını göstermiştir; öyle de Kur’an, bütün mu’cizatıyla bir mu’cize-i Ahmediye (asm) olur. Ve bütün mu’cizat-ı Ahmediye (asm) dahi Kur’an’ın bir mu’cizesidir ki Kur’an’ın Cenab-ı Hakk’a karşı nisbetini gösterir ve o nisbetin zuhuruyla her bir kelimesi bir mu’cize olur. Çünkü o vakit bir tek kelime, bir çekirdek gibi bir şecere-i hakaiki manen tazammun edebilir. Hem merkez-i kalp gibi hakikat-i uzmanın bütün azasına münasebettar olabilir. Hem bir ilm-i muhite ve nihayetsiz bir iradeye istinad ettiği için hurufuyla, heyetiyle, vaziyetiyle, mevkiiyle hadsiz eşyaya bakabilir. İşte şu sırdandır ki ulema-i ilm-i huruf, Kur’an’ın bir harfinden bir sahife kadar esrar bulduklarını iddia ederler ve davalarını o fennin ehline ispat ediyorlar.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Now, gather together in your mind’s eye all the Lights, Rays, Flashes, Beams, and Gleams from the start of this treatise up to here and consider them all together! As a decisive conclusion, they recite and proclaim in resounding tones the claim made at the beginning, that is, Say: If all mankind and the Jinn were to gather together to produce the like of this Qur’an, they could not produce the like thereof, even if they backed up each other with help and support.(*<ref>*Qur’an, 17:88.</ref>)
Risalenin başından şuraya kadar bütün şuleleri, şuâları, lem’aları, nurları, ziyaları nazara topla; birden bak. Baştaki dava, şimdi kat’î netice olarak yani
قُل۟ لَئِنِ اج۟تَمَعَتِ ال۟اِن۟سُ وَال۟جِنُّ عَلٰٓى اَن۟ يَا۟تُوا بِمِث۟لِ هٰذَا ال۟قُر۟اٰنِ لَا يَا۟تُونَ بِمِث۟لِهٖ وَلَو۟ كَانَ بَع۟ضُهُم۟ لِبَع۟ضٍ ظَهٖيرًا yı yüksek bir sadâ ile okuyup ilan ediyorlar.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Glory be unto You! We have no knowledge save that which You have taught us; indeed, You are All-Knowing, All-Wise.(*<ref>*Qur’an, 2:32.</ref>) O our Sustainer! Do not call us to task if we forget or do wrong.(*<ref>*Qur’an, 2:286.</ref>) O my Sustainer! Expand for me my breast, * And make easy for me my task, * And remove the impediment from my speech, * So that they may understand what I say.(*<ref>*Qur’an, 20:25-28.</ref>) O God! Grant blessings to our master Muhammad that will be pleasing to You and  will be fulfilment to his truth, and to his Family, his Companions, and his brothers, and grant them peace.O our Sustainer! Let not our hearts deviate after you have guided us, and grant us  mercy from Your Presence, for You are the Granter of bounties without measure.(*<ref>*Qur’an, 3:8.</ref>)
سُب۟حَانَكَ لَا عِل۟مَ لَنَٓا اِلَّا مَا عَلَّم۟تَنَٓا اِنَّكَ اَن۟تَ ال۟عَلٖيمُ ال۟حَكٖيمُ
And the close of their prayer will be, All praise be to
رَبَّنَا لَا تُؤَاخِذ۟نَٓا اِن۟ نَسٖينَٓا اَو۟ اَخ۟طَا۟نَا ۝ رَبِّ اش۟رَح۟ لٖى صَد۟رٖى ۝ وَيَسِّر۟لٖٓى اَم۟رٖى ۝ وَاح۟لُل۟ عُق۟دَةً مِن۟ لِسَانٖى ۝ يَف۟قَهُوا قَو۟لٖى
God, the Sustainer of All the Worlds.(*<ref>*Qur’an, 10:10.</ref>) Amen. Amen. Amen.
اَللّٰهُمَّ صَلِّ وَ سَلِّم۟ اَف۟ضَلَ وَ اَج۟مَلَ وَ اَن۟بَلَ وَ اَظ۟هَرَ وَ اَط۟هَرَ وَ اَح۟سَنَ وَاَبَرَّ وَ اَك۟رَمَ وَ اَعَزَّ وَ اَع۟ظَمَ وَ اَش۟رَفَ وَ اَع۟لٰى وَ اَز۟كٰى وَ اَب۟رَكَ وَ اَل۟طَفَ صَلَوَاتِكَ وَ اَو۟فٰى وَ اَك۟ثَرَ وَ اَز۟يَدَ وَ اَر۟قٰى وَ اَر۟فَعَ وَ اَد۟وَمَ
سَلَامِكَ صَلَاةً وَ سَلَامًا وَ رَح۟مَةً وَ رِض۟وَانًا وَ عَف۟وًا وَ غُف۟رَانًا تَم۟تَدُّ وَ تَزٖيدُ بِوَابِلِ سَحَائِبِ مَوَاهِبِ جُودِكَ وَ كَرَمِكَ وَ تَن۟مُو وَ تَز۟كُو بِنَفَائِسِ شَرَائِفِ لَطَائِفِ جُودِكَ وَ مِنَنِكَ،  اَزَلِيَّةً بِاَزَلِيَّتِكَ لَا تَزُولُ،  اَبَدِيَّةً بِاَبَدِيَّتِكَ لَا تَحُولُ، عَلٰى عَب۟دِكَ وَ حَبٖيبِكَ وَ رَسُولِكَ مُحَمَّدٍ خَي۟رِ خَل۟قِكَ النُّورِ ال۟بَاهِرِ اللَّامِعِ وَ ال۟بُر۟هَانِ الظَّاهِرِ ال۟قَاطِعِ وَ ال۟بَح۟رِ الذَّاخِرِ وَ النُّورِ ال۟غَامِرِ وَ ال۟جَمَالِ الزَّاهِرِ وَ ال۟جَلَالِ ال۟قَاهِرِ وَ ال۟كَمَالِ ال۟فَاخِرِ صَلَاتَكَ الَّتٖى صَلَّي۟تَ بِعَظَمَةِ ذَاتِكَ عَلَي۟هِ وَ عَلٰى اٰلِهٖ وَ صَح۟بِهٖ كَذٰلِكَ صَلَاةً تَغ۟فِرُ بِهَا ذُنُوبَنَا وَ تَش۟رَحُ بِهَا صُدُورَنَا وَ تُطَهِّرُ بِهَا قُلُوبَنَا وَ تُرَوِّحُ بِهَا اَر۟وَاحَنَا وَ تُقَدِّسُ بِهَا اَس۟رَارَنَا وَ تُنَزِّهُ بِهَا خَوَاطِرَنَا وَ اَف۟كَارَنَا وَ تُصَفّٖى بِهَا كُدُورَاتِ مَا فٖى اَس۟رَارِنَا وَ تَش۟فٖى بِهَا اَم۟رَاضَنَا وَ تَف۟تَحُ بِهَا اَق۟فَالَ قُلُوبِنَا
رَبَّنَا لَا تُزِغ۟ قُلُوبَنَا بَع۟دَ اِذ۟ هَدَي۟تَنَا وَهَب۟ لَنَا مِن۟ لَدُن۟كَ رَح۟مَةً اِنَّكَ اَن۟تَ ال۟وَهَّابُ
وَ اٰخِرُ دَع۟وٰيهُم۟ اَنِ ال۟حَم۟دُ لِلّٰهِ رَبِّ ال۟عَالَمٖينَ ۝ اٰمٖينَ اٰمٖينَ اٰمٖينَ
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<span id="BİRİNCİ_ZEYL"></span>
== BİRİNCİ ZEYL ==
==First Addendum==
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
[Of the Addenda added to the Twenty-Fifth Word, this First Addendum consists of the Seventeenth Degree of the First Station of the Seventh Ray, The Supreme Sign, on account of its station.]
(Makam itibarıyla Yirmi Beşinci Söz’e ilhak edilen zeyllerden, Yedinci Şuâ’nın Birinci Makam’ının on yedinci mertebesidir.)
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Knowing the aim of life in this world, and the life of life, to be belief, the tireless and  insatiable  traveller  through  the  world  who  was  questioning  the  universe concerning his  Sustainer then said to himself: “Let us refer to the book called the Qur’an of Miraculous Exposition, which is known as the word and speech of the One we  are  seeking,  and  is  the  most  famous, brilliant, dominant  book  in  the  world, challenging everyone in every century who does not submit to it. But first we must prove that it is the book of our Creator.” And he started to search.
Bu dünyada hayatın gayesi ve hayatın hayatı iman olduğunu bilen bu yorulmaz ve tok olmaz dünya seyyahı ve kâinattan Rabb’ini soran yolcu, kendi kalbine dedi ki: Aradığımız zatın sözü ve kelâmı denilen, bu dünyada en meşhur ve en parlak ve en hâkim ve ona teslim olmayan herkese, her asırda meydan okuyan Kur’an-ı Mu’cizü’l-Beyan namındaki kitaba müracaat edip o ne diyor, bilelim. Fakat en evvel bu kitap, bizim Hâlık’ımızın kitabı olduğunu ispat etmek lâzımdır diye taharriye başladı.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Since the traveller lived at this time, he looked first at the Risale-i Nur, which consists of flashes of the Qur’an’s miraculousness, and saw that its one hundred and thirty parts are fine points and lights of the verses of that Distinguisher between Truth and Falsehood, and  authentic explanations of them. Although through striving and endeavour the Risale-i Nur has  spread the Qur’anic truths everywhere in an age as obstinate and atheistic as this, the fact that no one has opposed it successfully proves that  the  Qur’an,  which  is  its master, source,  authority,  and  sun, is  heavenly and revealed, and not man’s word.
Bu seyyah bu zamanda bulunduğu münasebetiyle en evvel manevî i’caz-ı Kur’anînin lem’aları olan Risale-i Nur’a baktı ve onun yüz otuz risaleleri, âyât-ı Furkaniyenin nükteleri ve ışıkları ve esaslı tefsirleri olduğunu gördü. Ve Risale-i Nur, bu kadar muannid ve mülhid bir asırda her tarafa hakaik-i Kur’aniyeyi mücahidane neşrettiği halde, karşısına kimse çıkamadığından ispat eder ki onun üstadı ve menbaı ve mercii ve güneşi olan Kur’an semavîdir, beşer kelâmı değildir.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Only one proof of the Qur’an out of the hundreds of the Risale-i Nur, the Twenty-Fifth Word together with the last part of the Nineteenth Letter, has proved so decisively that the Qur’an is miraculous in forty aspects that everyone who has seen them, rather than criticizing or objecting to them, has been full of wonder at their proofs, appreciating and praising them. So referring it to the Risale- i Nur to prove the Qur’an’s miraculous aspects and its being the Word of God, the traveller only noted with brief indications several points demonstrating its greatness.
Hattâ Risale-i Nur’un yüzer hüccetlerinden bir tek hüccet-i Kur’aniyesi olan Yirmi Beşinci Söz ile On Dokuzuncu Mektup’un âhiri, Kur’an’ın kırk vecihle mu’cize olduğunu öyle ispat etmiş ki kim görmüşse değil tenkit ve itiraz etmek, belki ispatlarına hayran olmuş, takdir ederek çok sena etmiş. Kur’an’ın vech-i i’cazını ve hak kelâmullah olduğunu ispat etmek cihetini Risale-i Nur’a havale ederek, yalnız kısa bir işaretle büyüklüğünü gösteren birkaç noktaya dikkat etti.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
'''First Point:''' Just as with all its miracles and all its truths, which are an indication of its veracity, the Qur’an is a miracle of Muhammad (Peace and blessings be upon him),  so  too  with  all  his  miracles  and  the  evidences  of  his  prophethood  and perfections of his knowledge, Muhammad (PBUH) is a miracle of the Qur’an, and a decisive proof that it is the Word of God.
'''Birinci Nokta:''' Nasıl ki Kur’an, bütün mu’cizatıyla ve hakkaniyetine delil olan bütün hakaikiyle Muhammed aleyhissalâtü vesselâmın bir mu’cizesidir. Öyle de Muhammed aleyhissalâtü vesselâm da bütün mu’cizatıyla ve delail-i nübüvvetiyle ve kemalât-ı ilmiyesiyle Kur’an’ın bir mu’cizesidir ve Kur’an kelâmullah olduğuna bir hüccet-i kātıasıdır.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
'''Second Point:''' The Qur’an caused a transformation in social life in this world in so  luminous, happy, and truthful a fashion, and brought about such a revolution in both men’s souls, and hearts, and spirits, and minds, and in their personal lives, social lives, and political lives, and continued and directed that revolution, that every minute for fourteen centuries its  six  thousand six hundred and sixty-six verses have been recited with deep reverence by the tongues of at least one hundred million men, and it has trained men, purified their souls and cleansed their hearts, and has caused spirits to unfold and progress, given direction and light to minds, and vitality and happiness to life. For sure, such a book has no like; it is a wonder, a marvel, a miracle.
'''İkinci Nokta:''' Kur’an, bu dünyada öyle nurani ve saadetli ve hakikatli bir surette bir tebdil-i hayat-ı içtimaiye ile beraber, insanların hem nefislerinde hem kalplerinde hem ruhlarında hem akıllarında hem hayat-ı şahsiyelerinde hem hayat-ı içtimaiyelerinde hem hayat-ı siyasiyelerinde öyle bir inkılab yapmış ve idame etmiş ve idare etmiş ki on dört asır müddetinde her dakikada altı bin altı yüz altmış altı âyetleri, kemal-i ihtiramla hiç olmazsa yüz milyondan ziyade insanların dilleriyle okunuyor ve insanları terbiye ve nefislerini tezkiye ve kalplerini tasfiye ediyor; ruhlara inkişaf ve terakki ve akıllara istikamet ve nur ve hayata hayat ve saadet veriyor. Elbette böyle bir kitabın misli yoktur, hârikadır, fevkalâdedir, mu’cizedir.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
'''Third Point:''' The eloquence the Qur’an has demonstrated from that age till now is illustrated by the following: it caused Labid’s daughter to remove from the walls of the Ka’ba the famous verses written in gold of the most celebrated poets called the Seven  Hanging Poems, and to declare while doing so: “Beside the  verses of the Qur’an these no longer have any value!
'''Üçüncü Nokta:''' Kur’an, o asırdan tâ şimdiye kadar öyle bir belâgat göstermiş ki Kâbe’nin duvarında altınla yazılan en meşhur ediblerin “Muallakat-ı Seb’a” namıyla şöhret-şiar kasidelerini o dereceye indirdi ki Lebid’in kızı, babasının kasidesini Kâbe’den indirirken demiş: “Âyâta karşı bunun kıymeti kalmadı.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Also, when a bedouin poet heard the verse, Therefore expound openly what you are commanded (*<ref>*Qur’an, 15:94.</ref>) being recited, he bowed down in prostration. When asked if he had become a Muslim, he replied: “No, I was prostrating before the eloquence of this verse.”
Hem bedevî bir edib   فَاص۟دَع۟ بِمَا تُؤ۟مَرُ    âyeti okunurken işittiği vakit secdeye kapanmış. Ona dediler: “Sen Müslüman mı oldun?” Dedi: “Yok, ben bu âyetin belâgatına secde ettim.”
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Also, thousands of brilliant scholars and learned literary figures like the geniuses of  the  science  of  rhetoric,  ‘Abd  al-Qahir  Jurjani,  Sakkaki,  and  Zamakhshari, all reached the  conclusion that, “The Qur’an’s eloquence is beyond man’s power, he could not achieve it.”
Hem ilm-i belâgatın dâhîlerinden Abdülkahir-i Cürcanî ve Sekkakî ve Zemahşerî gibi binler dâhî imamlar ve mütefennin edibler, icma ve ittifakla karar vermişler ki: “Kur’an’ın belâgatı, tâkat-i beşerin fevkindedir, yetişilmez.”
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Also, although from that time it has continuously issued a challenge provoking conceited  and egotistical orators and poets, proclaiming in a way which will sting their pride: “Produce the like of one single Sura or be resigned to ignominy and ruin in this world  and the next!”, the obdurate orators of that time gave up disputing it verbally, the short way of producing the like of one Sura, and chose the way of the war, which was lengthy and threw their lives and property into peril, thus proving that it was not possible to take the short way.
Hem o zamandan beri mütemadiyen meydan-ı muarazaya davet edip, mağrur ve enaniyetli ediblerin ve beliğlerin damarlarına dokundurup gururlarını kıracak bir tarzda der: “Ya bir tek surenin mislini getiriniz veyahut dünyada ve âhirette helâket ve zilleti kabul ediniz.diye ilan ettiği halde o asrın muannid beliğleri, bir tek surenin mislini getirmekle kısa bir yol olan muarazayı bırakıp, uzun olan ve can ve mallarını tehlikeye atan muharebe yolunu ihtiyar etmeleri ispat eder ki o kısa yolda gitmek mümkün değildir.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Also, millions of Arabic books are in circulation, written since that time by the Qur’an’s friends through the desire to resemble and imitate it, and by its enemies, driven to combat and criticize it, and such works are being written and have improved through the meeting  of minds and ideas, but if even the most common man should listen to them, he  would declare that none of them have reached it, saying: “The Qur’an does not resemble these and is not of their level. It is either lower than all of them or higher. No one in the world, no unbeliever, nor an idiot even, can say that it is lower, which means that the degree of its eloquence is above all of them.
Hem Kur’an’ın dostları, Kur’an’a benzemek ve taklit etmek şevkiyle ve düşmanları dahi Kur’an’a mukabele ve tenkit etmek sevkiyle o vakitten beri yazdıkları ve yazılan ve telahuk-u efkâr ile terakki eden milyonlar Arabî kitaplar ortada geziyor. Hiçbirisi ona yetişemediğini hattâ en âmî adam dahi dinlese elbette diyecek: Bu Kur’an, bunlara benzemez ve onların mertebesinde değil. Ya onların altında veya umumunun fevkinde olacak. Umumunun altında olduğunu dünyada hiçbir fert, hiçbir kâfir, hattâ hiçbir ahmak diyemez. Demek, mertebe-i belâgatı umumun fevkindedir.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
One time, a man recited the verse, All that is in the heavens and the earth extols and glorifies God,(*<ref>*Qur’an, 57:1, etc.</ref>) and said: “I can’t see the eloquence in this, although it is considered wonderful.” So it was said to him, “You return to that time like the traveller, and then listen to it.” So imagining himself to be there before the Qur’an was revealed, he saw the beings of the world to be lifeless, without consciousness and duties, wretched and obscure in an unstable, transitory world in the middle of limitless, empty space. Suddenly, listening to this verse from the tongue of the Qur’an, he saw that it drew back a veil from the universe and face of the world, illuminating  it.
Hattâ bir adam سَبَّحَ لِلّٰهِ مَا فِى السَّمٰوَاتِ وَال۟اَر۟ضِ âyetini okudu. Dedi: “Bunun hârika telakki edilen belâgatını göremiyorum.” Ona denildi: “Sen dahi bu seyyah gibi o zamana git, orada dinle.” O da kendini Kur’an’dan evvel orada tahayyül ederken gördü ki mevcudat-ı âlem perişan, karanlıklı, camid ve şuursuz ve vazifesiz olarak hâlî, hadsiz, hudutsuz bir fezada; kararsız, fâni bir dünyada bulunuyorlar. Birden Kur’an’ın lisanından bu âyeti dinlerken gördü:
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
He saw that this pre-eternal address and eternal decree instructs the conscious beings lined  up in the centuries, revealing the universe to be like a huge mosque, and foremost the heavens and the earth, and all beings, to be employed in the glorification and remembrance of God, enthusiastically performing  their  duties  with  joy  and  eagerness. He appreciated  the degree of eloquence of this verse, and  comparing the others to it, understood  one of the thousands  of  instances of wisdom  in  the  recitation  of  the  Qur’an’s eloquence overspreading  half  the  earth  and  a fifth of mankind, and, being held  in  utter veneration, perpetuating its sublime sovereignty for fourteen centuries without break.
Bu âyet, kâinat üstünde, dünyanın yüzünde öyle bir perde açtı, ışıklandırdı ki bu ezelî nutuk ve sermedî ferman, asırlar sıralarında dizilen zîşuurlara ders verip gösteriyor ki bu kâinat bir câmi-i kebir hükmünde başta semavat ve arz olarak umum mahlukat hayattarane zikir ve tesbihte ve vazifeler başında cûş u hurûşla mesudane ve memnunane bir vaziyette bulunuyor diye müşahede etti. Ve bu âyetin derece-i belâgatını zevk ederek sair âyetleri buna kıyasla Kur’an’ın zemzeme-i belâgatı arzın nısfını ve nev-i beşerin humsunu istila ederek haşmet-i saltanatı, kemal-i ihtiramla on dört asır bilâ-fâsıla idame ettiğinin binler hikmetlerinden bir hikmetini anladı.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
'''Fourth Point:''' The Qur’an displays an agreeableness so true that for those who recite it, its many repetitions, which are the cause of even the sweetest things being wearied of, do not  cause weariness, rather for those whose hearts are not corrupted and taste spoilt, the repetitions  increase its agreeableness. Since early times this has been accepted by everyone and become proverbial.
'''Dördüncü Nokta:''' Kur’an, öyle hakikatli bir halâvet göstermiş ki en tatlı bir şeyden dahi usandıran çok tekrar, Kur’an’ı tilavet edenler için değil usandırmak, belki kalbi çürümemiş ve zevki bozulmamış adamlara tekrar-ı tilaveti halâvetini ziyadeleştirdiği, eski zamandan beri herkesçe müsellem olup darb-ı mesel hükmüne geçmiş.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Furthermore, it demonstrates such a freshness, youth, and originality that although it has lived for fourteen centuries and has been freely available to everyone, it has preserved its freshness as though newly revealed.  Each century has seen it to  be  young  as though it  was addressing that century in particular. And although in order to benefit  from  it all the time, all the branches of scholars have always had copies of it present with them in large numbers and have followed and emulated its style and manner of expression, it has preserved the originality in its style and manner of exposition exactly.
Hem öyle bir tazelik ve gençlik ve şebabet ve garabet göstermiş ki on dört asır yaşadığı ve herkesin eline kolayca girdiği halde, şimdi nâzil olmuş gibi tazeliğini muhafaza ediyor. Her asır, kendine hitap ediyor gibi bir gençlikte görmüş. Her taife-i ilmiye ondan her vakit istifade etmek için kesretle ve mebzuliyetle yanlarında bulundurdukları ve üslub-u ifadesine ittiba ve iktida ettikleri halde o üslubundaki ve tarz-ı beyanındaki garabetini aynen muhafaza ediyor.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
'''Fifth Point:''' One wing of the Qur’an is in the past, and one is in the future, and just as  its root and one wing are the agreed truths of the former prophets, and it confirms and corroborates them, and they too confirm it with the tongue of unanimity, so  too all the true  sufi  paths and ways  of sainthood whose fruits, the saints and purified scholars, who receive life from the Qur’an, show through their vital spiritual progress that their blessed tree is living, effulgent,  and the means to truth. They grow and live under the protection of its second wing, and testify that the Qur’an is pure truth and the assembly of truths and in its comprehensiveness, is a matchless wonder.
'''Beşinci Nokta:''' Kur’an’ın bir cenahı mazide, bir cenahı müstakbelde, kökü ve bir kanadı eski peygamberlerin ittifaklı hakikatleri olduğu ve bu onları tasdik ve teyid ettiği ve onlar dahi tevafukun lisan-ı haliyle bunu tasdik ettikleri gibi; öyle de evliya ve asfiya gibi ondan hayat alan semereleri, hayattar tekemmülleriyle, şecere-i mübarekelerinin hayattar, feyizdar ve hakikat-medar olduğuna delâlet eden ve ikinci kanadının himayesi altında yetişen ve yaşayan velayetin bütün hak tarîkatları ve İslâmiyet’in bütün hakikatli ilimleri, Kur’an’ın ayn-ı hak ve mecma-ı hakaik ve câmiiyette misilsiz bir hârika olduğuna şehadet eder.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
'''Sixth Point:''' The Qur’an’s truthfulness and veracity show that its six aspects are luminous. Indeed, the pillars of argument and proof beneath it; the flashes of the stamp of  miraculousness above it; the gifts of happiness in this world and the next before it, its goal; the truths of heavenly revelation, its point of support behind it; the assent  and  evidence  of  innumerable  upright  minds  to  its  right;  and  the  true tranquillity, sincere attraction, and submission of sound hearts and clean consciences on its left all prove that the Qur’an is a wondrous, firm, unassailable citadel of both the heavens and the earth. Similarly, the universe’s Disposer, Who has made it His practice to foremost always exhibit beauty in the universe, protect good and right, and eliminate imposters and liars, has set His seal on its being sheer truth and right on six levels, and not being man’s word, and its containing no error; and by giving it the most acceptable, highest, and most dominant place of respect and degree of success in the world, has confirmed and endorsed the Qur’an.
'''Altıncı Nokta:''' Kur’an’ın altı ciheti nuranidir, sıdk ve hakkaniyetini gösterir. Evet, altında hüccet ve bürhan direkleri, üstünde sikke-i i’caz lem’aları, önünde ve hedefinde saadet-i dâreyn hediyeleri ve arkasında nokta-i istinadı vahy-i semavî hakikatleri, sağında hadsiz ukûl-ü müstakimenin deliller ile tasdikleri, solunda selim kalplerin ve temiz vicdanların ciddi itminanları ve samimi incizabları ve teslimleri; Kur’an’ın fevkalâde, hârika, metin, hücum edilmez bir kale-i semaviye-i arziye olduğunu ispat ettikleri gibi; altı makamdan dahi onun ayn-ı hak ve sadık olduğunu ve beşerin kelâmı olmadığını ve yanlışı bulunmadığını imza eden, başta bu kâinatta daima güzelliği izhar, iyiliği ve doğruluğu himaye ve sahtekârları ve müfterileri imha ve izale etmek âdetini bir düstur-u faaliyet ittihaz eden bu kâinatın mutasarrıfı, o Kur’an’a âlemde en makbul en yüksek en hâkimane bir makam-ı hürmet ve bir mertebe-i muvaffakiyet vermesiyle onu tasdik ve imza ettiği gibi; İslâmiyet’in menbaı ve Kur’an’ın bir tercümanı olan zatın (asm) herkesten ziyade ona itikad ve ihtiramı ve nüzulü zamanında uyku gibi bir vaziyet-i nâimanede bulunması ve sair kelâmları ona yetişememesi ve bir derece benzememesi ve ümmiyetiyle beraber gitmiş ve gelecek hakiki hâdisat-ı kevniyeyi, gaybiyane Kur’an ile tereddütsüz ve itminan ile beyan etmesi ve çok dikkatli gözlerin nazarı altında hiçbir hile, hiçbir yanlış vaziyeti görülmeyen o tercüman, bütün kuvvetiyle Kur’an’ın her bir hükmünü öyle iman ve tasdik edip hiçbir şey onu sarsmaması dahi Kur’an’ın semavî, hakkaniyetli ve kendi Hâlık-ı Rahîm’inin mübarek kelâmı olduğunu imza ediyor.
So too, the one who is the source of Islam and interpreter of the Qur’an – his believing  in it and holding it in greater respect than everyone else, and being in a sleep-like state when it was revealed, and other words and speeches not resembling or coming near it, and that Interpreter’s describing without hesitation and with complete confidence through the Qur’an true cosmic events of generally the past and the future from behind the veil of the Unseen, and  no trickery or fault being observed in him while being under the gazes of the sharpest eyes, and his believing and affirming every pronouncement of the Qur’an with all his strength and nothing shaking him, is a stamp confirming that the Qur’an is revealed and true and the  blessed Word of his own Compassionate Creator.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Also, a fifth of mankind, indeed the greater part of it, being drawn to the Qur’an and  bound to it in religion and giving ear to it eagerly desirous of the truth, and according to the testimony of many indications and events and illuminations, the jinn, angels, and spirit  beings also gathering around it in truth-worshipping fashion like moths whenever it is  recited is a stamp confirming the Qur’an’s acceptance by all beings and that it occupies an elevated position.
Hem nev-i insanın humsu, belki kısm-ı a’zamı, göz önündeki o Kur’an’a müncezibane ve dindarane irtibatı ve hakikat-perestane ve müştakane kulak vermesi ve çok emarelerin ve vakıaların ve keşfiyatın şehadetiyle, cin ve melek ve ruhanîler dahi tilaveti vaktinde pervane gibi etrafında hakperestane toplanmaları, Kur’an’ın kâinatça makbuliyetine ve en yüksek bir makamda bulunduğuna bir imzadır.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Also, all the classes of mankind from the most stupid and lowly to the cleverest and  most  learned  taking  their  full  share  of  the  Qur’an’s  instruction  and  their understanding its profoundest truths, and all branches of scholars like the great interpreters of the Greater Shari’a in particular, and hundreds of Islamic sciences  and  branches  of  knowledge,  and  the  brilliant  and  exacting  scholars  of theology and the principles of religion extracting from the Qur’an all the needs and answers for their own  sciences, –  this is a stamp confirming that the Qur’an is a source of truth and mine of reality.
Hem nev-i beşerin umum tabakaları, en gabi ve âmîden tut tâ en zeki ve âlime kadar her birisi, Kur’an’ın dersinden tam hisse almaları ve en derin hakikatleri fehmetmeleri ve yüzer fen ve ulûm-u İslâmiyenin ve bilhassa şeriat-ı kübranın büyük müçtehidleri ve usûlü’d-din ve ilm-i kelâmın dâhî muhakkikleri gibi her taife kendi ilmine ait bütün hâcatını ve cevaplarını Kur’an’dan istihraç etmeleri, Kur’an’ın menba-ı hak ve maden-i hakikat olduğuna bir imzadır.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Also, although the Arab literary figures, who were the most advanced in regard to literature, – those of them who were not Muslims – had the greatest need to dispute the Qur’an, their avoiding producing the like of only a single Sura and its eloquence, eloquence  being  only  one  aspect  of  the  seven  major  aspects  of  the  Qur’an’s miraculousness, as well as the famous orators and brilliant scholars up to the present who have wanted to gain fame through disputing it being unable to oppose a single aspect of its miraculousness and their remaining silent in impotence, – this is a stamp confirming that the Qur’an is a miracle and beyond the powers of man.
Hem edebiyatça en ileri bulunan Arap edibleri –şimdiye kadar Müslüman olmayanlar– muarazaya pek çok muhtaç oldukları halde, Kur’an’ın i’cazından yedi büyük vechi varken, yalnız bir tek vechi olan belâgatının –tek bir suresinin– mislini getirmekten istinkâfları ve şimdiye kadar gelen ve muaraza ile şöhret kazanmak isteyen meşhur beliğlerin ve dâhî âlimlerin onun hiçbir vech-i i’cazına karşı çıkamamaları ve âcizane sükût etmeleri; Kur’an mu’cize ve tâkat-i beşerin fevkinde olduğuna bir imzadır.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Yes, the  value,  superiority,  and  eloquence  of  a  speech  or  word  is  apparent through knowing, “from whom it has come and to whom, and for what purpose;the Qur’an then can have no like, and none can reach it. For the Qur’an is the speech and address of the  Sustainer of all the worlds and Creator of the whole universe and a dialogue in no way hinting of imitation and artificiality. It is addressed to the one sent in the name of all men,  indeed of all beings, the most famous and renowned of mankind, the strength and breadth  of whose belief gave rise to mighty Islam and raised its owner to the level of ‘the distance of two bow-strings’ and returned him as the addressee of the Eternally Besought One. It  describes and explains the matters concerning happiness in this world and the next, the  results of the creation of the universe, and the dominical purposes within it. It expounds also the belief of the one it addresses, which was the highest and most extensive, and bore all the truths of Islam. It turns and shows every side of the huge universe like a map, a clock, or a house, and teaches and describes it in the manner of the Craftsman Who made them – to produce the like of this Qur’an of Miraculous Exposition is not possible; the degree of its miraculousness cannot be attained to.
Evet, bir kelâm “Kimden gelmiş ve kime gelmiş ve ne için?denilmesiyle kıymeti ve ulviyeti ve belâgatı tezahür etmesi noktasından Kur’an’ın misli olamaz ve ona yetişilemez. Çünkü Kur’an, bütün âlemlerin Rabb’i ve bütün kâinatın Hâlık’ının hitabı ve konuşması ve hiçbir cihette taklidi ve tasannuu ihsas edecek hiçbir emare bulunmayan bir mükâlemesi ve bütün insanların belki bütün mahlukatın namına mebus ve nev-i beşerin en meşhur ve namdar muhatabı bulunan ve o muhatabın kuvvet ve vüs’at-i imanı, koca İslâmiyet’i tereşşuh edip sahibini Kab-ı Kavseyn makamına çıkararak muhatab-ı Samedaniyeye mazhariyetle nüzul eden ve saadet-i dâreyne dair ve hilkat-i kâinatın neticelerine ve ondaki Rabbanî maksatlara ait mesaili ve o muhatabın bütün hakaik-i İslâmiyeyi taşıyan en yüksek ve en geniş olan imanını beyan ve izah eden ve koca kâinatı bir harita, bir saat, bir hane gibi her tarafını gösterip, çevirip onları yapan sanatkârı tavrıyla ifade ve talim eden Kur’an-ı Mu’cizü’l-Beyan’ın elbette mislini getirmek mümkün değildir ve derece-i i’cazına yetişilmez.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Also, thousands of precise and  learned  scholars  of high  intelligence  have all written commentaries expounding the Qur’an, some of which are of thirty, forty, or even  seventy volumes,  showing and  proving  through evidence  and  argument  the innumerable qualities, fine points, characteristics, mysteries, elevated meanings, and numerous  indications  concerning  every  sort  of hidden  and  unseen  matter  in  the Qur’an. And the one hundred and thirty parts of the Risale-i Nur in particular, each of which proves with decisive arguments one quality, one fine point of the Qur’an, – all its parts, such as the Miraculousness of the  Qur’an, and the Second Station of the Twentieth  Word,  which  deduces  many  things  from  the  Qur’an  concerning  the wonders of civilization like the railway and the aeroplane, and the First Ray, called Signs of the Qur’an, which divulges allusions of verses to the Risale-i Nur and electricity, and the eight short treatises called The Eight Signs, which show how well-ordered, full of meaning, and mysterious are the  words of the Qur’an, and the small treatise proving in five aspects the miraculousness of the verses at the end of Sura al-Fath in regard to their giving news of the Unseen – each part of the Risale-i Nur shows one truth, one light of the Qur’an. All this forms a stamp confirming  that the Qur’an has no like, is a miracle and a marvel, and that it is the tongue of the  World  of the Unseen in the Manifest World and the Word of One All-Knowing of the Unseen.
Hem Kur’an’ı tefsir eden ve bir kısmı otuz kırk hattâ yetmiş cilt olarak birer tefsir yazan yüksek zekâlı müdakkik binler mütefennin ulemanın, senetleri ve delilleriyle beyan ettikleri Kur’an’daki hadsiz meziyetleri ve nükteleri ve hâsiyetleri ve sırları ve âlî manaları ve umûr-u gaybiyenin her nevinden kesretli gaybî ihbarları izhar ve ispat etmeleri ve bilhassa Risale-i Nur’un yüz otuz kitabı, her biri Kur’an’ın bir meziyetini, bir nüktesini kat’î bürhanlarla ispat etmesi ve bilhassa Mu’cizat-ı Kur’aniye Risalesi, şimendifer ve tayyare gibi medeniyetin hârikalarından çok şeyleri Kur’an’dan istihraç eden Yirminci Söz’ün İkinci Makamı ve Risale-i Nur’a ve elektriğe işaret eden âyetlerin işaratını bildiren İşarat-ı Kur’aniye namındaki Birinci Şuâ ve huruf-u Kur’aniye ne kadar muntazam ve esrarlı ve manalı olduğunu gösteren Rumuzat-ı Semaniye namındaki sekiz küçük risaleler ve Sure-i Feth’in âhirki âyeti beş vecihle ihbar-ı gaybî cihetinde mu’cizeliğini ispat eden küçücük bir risale gibi Risale-i Nur’un her bir cüzü, Kur’an’ın bir hakikatini, bir nurunu izhar etmesi; Kur’an’ın misli olmadığına ve mu’cize ve hârika olduğuna ve bu âlem-i şehadette âlem-i gaybın lisanı ve bir Allâmü’l-guyub’un kelâmı bulunduğuna bir imzadır.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Thus, due to these qualities and characteristics of the Qur’an indicated above in six points, six aspects, and six levels, its sublime, luminous sovereignty and sacred, might y rule have continued in perfect splendour illuminating the centuries and the face of the earth  for one thousand three hundred years. Also, on account of these qualities of the Qur’an, each of its letters has gained the sacred distinction of yielding at least ten rewards, ten merits, and ten eternal fruits, and the letters of certain verses and Suras yielding a hundred or a thousand fruits, or even more, and at blessed times the light, reward, and value of each letter rising from ten to hundreds. The traveller through the world understood this and said to his heart:
İşte altı noktada ve altı cihette ve altı makamda işaret edilen, Kur’an’ın mezkûr meziyetleri ve hâsiyetleri içindir ki haşmetli hâkimiyet-i nuraniyesi ve azametli saltanat-ı kudsiyesi, asırların yüzlerini ışıklandırarak zemin yüzünü dahi bin üç yüz sene tenvir ederek kemal-i ihtiram ile devam etmesi hem o hâsiyetleri içindir ki Kur’an’ın her bir harfi, hiç olmazsa on sevabı, on haseneyi ve on meyve-i bâki vermesi, hattâ bir kısım âyâtın ve surelerin her bir harfi, yüz ve bin ve daha ziyade meyve vermesi ve mübarek vakitlerde her bir harfin nuru ve sevabı ve kıymeti ondan yüzlere çıkması gibi kudsî imtiyazları kazanmış diye dünya seyyahı anladı ve kalbine dedi:
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
“The Qur’an, which is thus miraculous in every respect, through the consensus of its Suras, the agreement of its verses, the accord of its lights and mysteries, and the concurrence of its  fruits and works, so testifies with its evidences in the form of proofs to the existence, unity, attributes,  and  Names  of  a  Single  Necessarily  Existent  One  that  it  is  from  its testimony that the endless testimony of all the believers has issued forth.
İşte böyle her cihetle mu’cizatlı bu Kur’an, surelerinin icmaıyla ve âyâtının ittifakıyla ve esrar ve envarının tevafukuyla ve semerat ve âsârının tetabukuyla bir tek Vâcibü’l-vücud’un vücuduna ve vahdetine ve sıfâtına ve esmasına deliller ile ispat suretinde öyle şehadet etmiş ki bütün ehl-i imanın hadsiz şehadetleri, onun şehadetinden tereşşuh etmişler.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Thus, in brief indication to the instruction in belief and Divine unity that the traveller received from the Qur’an, it was said in the Seventeenth Degree of the First Station:
İşte bu yolcunun Kur’an’dan aldığı ders-i tevhid ve imana kısa bir işaret olarak Birinci Makam’ın on yedinci mertebesinde böyle:
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
There is no god but God, the One and Unique Necessary Existent, to Whose Necessary Existence in Unity points the Qur’an of Miraculous Exposition, the book accepted and desired by all species of angel, men and jinn, whose verses are  read  each  minute  of  the  year,  with  the utmost  reverence,  by hundreds of millions of  men, whose sacred sovereignty over the regions of the earth and the universe and the face of time is permanent, whose spiritual and luminous authority has run over half the earth and a fifth of humanity, for more than fourteen centuries, with the utmost splendour. Testimony and proof is also given by the unanimity of its sacred  and heavenly Suras, the agreement of its luminous, divine verses, the congruence of its mysteries and lights, the correspondence of its fruits and effects, by witnessing  and clear vision.
لَٓا اِلٰهَ اِلَّا اللّٰهُ ال۟وَاجِبُ ال۟وُجُودِ ال۟وَاحِدُ ال۟اَحَدُ الَّذٖى دَلَّ عَلٰى وُجُوبِ وُجُودِهٖ فٖى وَح۟دَتِهِ ال۟قُر۟اٰنُ ال۟مُع۟جِزُ ال۟بَيَانِ اَل۟مَق۟بُولُ ال۟مَر۟غُوبُ لِاَج۟نَاسِ ال۟مَلَكِ وَ ال۟اِن۟سِ وَ ال۟جَانِّ اَل۟مَق۟رُوءُ كُلُّ اٰيَاتِهٖ فٖى كُلِّ دَقٖيقَةٍ بِكَمَالِ ال۟اِح۟تِرَامِ بِاَل۟سِنَةِ مِأٰتِ مِل۟يُونٍ مِن۟ نَو۟عِ ال۟اِن۟سَانِ اَلدَّائِمُ سَل۟طَنَتُهُ ال۟قُد۟سِيَّةُ عَلٰى
اَق۟طَارِ ال۟اَر۟ضِ وَ ال۟اَك۟وَانِ وَ عَلٰى وُجُوهِ ال۟اَع۟صَارِ وَ الزَّمَانِ وَ ال۟جَارٖى حَاكِمِيَّتُهُ ال۟مَع۟نَوِيَّةُ النُّورَانِيَّةُ عَلٰى نِص۟فِ ال۟اَر۟ضِ وَ خُم۟سِ ال۟بَشَرِ فٖى اَر۟بَعَةَ عَشَرَ عَص۟رًا بِكَمَالِ ال۟اِح۟تِشَامِ . وَ كَذَا : شَهِدَ وَ بَر۟هَنَ بِاِج۟مَاعِ سُوَرِهِ ال۟قُد۟سِيَّةِ السَّمَاوِيَّةِ وَ بِاِتِّفَاقِ اٰيَاتِهِ النُّورَانِيَّةِ ال۟اِلٰهِيَّةِ وَ بِتَوَافُقِ اَس۟رَارِهٖ وَ اَن۟وَارِهٖ وَ بِتَطَابُقِ حَقَائِقِهٖ وَ ثَمَرَاتِهٖ وَ اٰثَارِهٖ بِال۟مُشَاهَدَةِ وَ ال۟عِيَانِ
denilmiştir.
</div>




<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
THE TENTH TOPIC OF THE FRUITS OF BELIEF, THE ELEVENTH RAY
'''ON BİRİNCİ ŞUÂ OLAN MEYVE RİSALESİ'NİN ONUNCU MESELESİ'''
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<span id="EMİRDAĞI_ÇİÇEĞİ"></span>
== EMİRDAĞI ÇİÇEĞİ ==
==A Flower of Emirdağ==
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
[An extremel y powerful reply to objections raised against repetition in the Qur’an.]
'''Kur’an’da olan tekrarata gelen itirazlara karşı gayet kuvvetli bir cevaptır.'''
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
My Dear and Loyal Brothers!
Aziz, sıddık kardeşlerim!
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Due to my wretched situation, this Matter is confused and graceless. But I knew definitely  that  beneath  the  confused  wording  was  a  most  valuable  sort  of miraculousness, though unfortunately I was incapable of expressing it. But however dull the  wording, since it concerns the Qur’an, it is both worship  in the form of reflection, and the shell of a sacred, elevated, shining jewel. The diamond in the hand should be looked at, not its torn clothes.
Gerçi bu mesele, perişan vaziyetimden müşevveş ve letafetsiz olmuş. Fakat o müşevveş ibare altında çok kıymetli bir nevi i’cazı kat’î bildim. Maatteessüf ifadeye muktedir olamadım. Her ne kadar ibaresi sönük olsa da Kur’an’a ait olmak cihetiyle hem ibadet-i tefekküriye hem kudsî, yüksek, parlak bir cevherin sadefidir. Yırtık libasına değil, elindeki elmasa bakılsın. Eğer münasip ise Onuncu Mesele yapınız, değilse sizin tebrik mektuplarınıza mukabil bir mektup kabul ediniz.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Also, I wrote it in one or two days during Ramadan while extremely ill, wretched, and without food, of necessity very concisely and briefly, and including many truths and numerous proofs in a single sentence. Its deficiencies, then, should be overlooked!(*<ref>*   As the Tenth Topic of the fruit of Denizli Prison, it is a small shining flower of Emirdağ and of this month of Ramadan. By explaining one instance of wisdom in the repetitions of the Qur’an, it dispels the poisonous, putrid illusions of the people of misguidance.</ref>)
Hem bunu gayet hasta ve perişan ve gıdasız, bir iki gün ramazanda, mecburiyetle gayet mücmel ve kısa ve bir cümlede pek çok hakikatleri ve müteaddid hüccetleri dercederek yazdım. Kusura bakılmasın. (*<ref>* Denizli Hapsinin meyvesine Onuncu Mesele olarak Emirdağı’nın ve bu ramazan-ı şerifin nurlu bir küçük çiçeğidir. Tekrarat-ı Kur’aniyenin bir hikmetini beyanla ehl-i dalaletin ufunetli ve zehirli evhamlarını izale eder. </ref>)
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
My True and Loyal Brothers!
Aziz, sıddık kardeşlerim!
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
While reading the Qur’an of Miraculous Exposition in  Ramadan, whichever of the thirt y-three verses I came to  that  in the First  Ray describe the allusions to the Risale-i Nur, I saw that the page and story of the verse also look to the Risale-i Nur and its Students to a degree – in so far as they have a share of the story. Particularly the Light Verses in Sura al-Nur, just as they point to the Risale-i Nur with ten fingers, so the Darkness Verses following it point directly at those opposing it; these afford a  further share. Quite simply, I understood that this ‘station’ rises from particularity to universality and that one part of that universality is the Risale-i Nur and its Students.
Ramazan-ı şerifte Kur’an-ı Mu’cizü’l-Beyan’ı okurken Risale-i Nur’a işaretleri Birinci Şuâ’da beyan olunan otuz üç âyetten hangisi gelse bakıyordum ki o âyetin sahifesi ve yaprağı ve kıssası dahi Risale-i Nur’a ve şakirdlerine kıssadan hisse almak noktasında bir derece bakıyor. Hususan Sure-i Nur’dan Âyetü’n-Nur, on parmakla Risale-i Nur’a baktığı gibi arkasındaki Âyet-i Zulümat dahi muarızlarına tam bakıyor ve ziyade hisse veriyor. Âdeta o makam, cüz’iyetten çıkıp külliyet kesbeder ve bu asırda o küllînin tam bir ferdi Risale-i Nur ve şakirdleridir diye hissettim.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Indeed, in regard to the breadth, exaltedness, and comprehensiveness that the Qur’an’s  address  receives  from  firstly  the  extensive  station  of  the  universal dominicality of the Pre-Eternal Speaker, and from the extensive station of the one addressed in the name of mankind, indeed of all beings, and the most extensive station of all mankind’s guidance in all the centuries, and from the station of the  most  elevated  comprehensive  expositions  of  the  Divine  laws  concerning  the regulation of this world and the hereafter, the heavens and the earth, pre-eternity and post-eternity, and the dominicality of the Creator of the universe, and of all beings, this Address displays such an elevated  miraculousness and comprehensiveness that both its apparent and simple level, which flatters the simple minds of ordinary people, the most numerous group the Qur’an addresses, and its highest level, partake of it.
Evet, Kur’an’ın hitabı, evvela Mütekellim-i Ezelî’nin rububiyet-i âmmesinin geniş makamından hem nev-i beşer, belki kâinat namına muhatap olan zatın geniş makamından hem umum nev-i benî-Âdem’in bütün asırlarda irşadlarının gayet vüs’atli makamından hem dünya ve âhiretin ve arz ve semavatın ve ezel ve ebedin ve Hâlık-ı kâinat’ın rububiyetine ve bütün mahlukatın tedbirine dair kavanin-i İlahiyenin gayet yüksek ve ihatalı beyanatının geniş makamından aldığı vüs’at ve ulviyet ve ihata cihetiyle o hitap, öyle bir yüksek i’caz ve şümul gösterir ki ders-i Kur’an’ın muhataplarından en kesretli taife olan tabaka-i avamın basit fehimlerini okşayan zâhirî ve basit mertebesi dahi en ulvi tabakayı da tam hissedar eder.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
It is as though, addressing every age and every class of people, not as one share of the story or one lesson from an historical story, but as parts of a universal principle, it is newly  revealed. Particularly its often repeated threats of the wrongdoers, the wrongdoers, and its  severe expositions of calamities visited on the heavens and the earth, in punishment for their wrongdoing – through these and the retribution visited on the ‘Ad and Thamud peoples and on Pharaoh – it draws attention to the unequalled wrongs of this century, and through the  salvation  of prophets like Abraham (PUH) and Moses (PUH) gives consolation to the oppressed believers.
Güya kıssadan yalnız bir hisse ve bir hikâye-i tarihiyeden bir ibret değil belki bir küllî düsturun efradı olarak her asra ve her tabakaya hitap ederek taze nâzil oluyor ve bilhassa çok tekrarla   اَلظَّالِمٖينَ ،  اَلظَّالِمٖينَ deyip tehditleri ve zulümlerinin cezası olan musibet-i semaviye ve arziyeyi şiddetle beyanı, bu asrın emsalsiz zulümlerine kavm-i Âd ve Semud ve Firavun’un başlarına gelen azaplar ile baktırıyor ve mazlum ehl-i imana İbrahim (as) ve Musa (as) gibi enbiyanın necatlarıyla teselli veriyor.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Indeed, all past time and the departed ages and centuries, which in the view of heedlessness and misguidance form a fearsome place of non-existence and a grievous, ruined  graveyard, the Qur’an of Miraculous Exposition shows to every century and class of people  in the form of living instructive pages, strange worlds, living and endowed with spirits, and existent realms of the Sustainer which are connected with us; with an elevated  miraculousness,  it sometimes conveys us to those times, and sometimes brings those times to us. Infusing with life the universe, which in the view of misguidance is lifeless, wretched, dead, and a limitless wasteland revolving amid separation and decline, with the same  miraculousness this same Qur’an of Might y Stature raises to life those dead beings, makes  them converse with one another as officials charged with duties and hasten to the assistance of one another; it instructs mankind, the jinn, and the angels in true, luminous, and pleasurable wisdom.
Evet, nazar-ı gaflet ve dalalette, vahşetli ve dehşetli bir ademistan ve elîm ve mahvolmuş bir mezaristan olan bütün geçmiş zaman ve ölmüş karnlar ve asırlar; canlı birer sahife-i ibret ve baştan başa ruhlu, hayattar bir acib âlem ve mevcud ve bizimle münasebettar bir memleket-i Rabbaniye suretinde sinema perdeleri gibi kâh bizi o zamanlara kâh o zamanları yanımıza getirerek her asra ve her tabakaya gösterip yüksek bir i’caz ile ders veren Kur’an-ı Mu’cizü’l-Beyan, aynı i’cazla nazar-ı dalalette camid, perişan, ölü, hadsiz bir vahşetgâh olan ve firak ve zevalde yuvarlanan bu kâinatı bir kitab-ı Samedanî, bir şehr-i Rahmanî, bir meşher-i sun’-u Rabbanî olarak o camidatı canlandırarak, birer vazifedar suretinde birbiriyle konuşturup ve birbirinin imdadına koşturup nev-i beşere ve cin ve meleğe hakiki ve nurlu ve zevkli hikmet dersleri veren bu Kur’an-ı Azîmüşşan, elbette her harfinde on ve yüz ve bazen bin ve binler sevap bulunması ve bütün cin ve ins toplansa onun mislini getirememesi ve bütün benî-Âdem’le ve kâinatla tam yerinde konuşması ve her zaman milyonlar hâfızların kalplerinde zevkle yazılması ve çok tekrarla ve kesretli tekraratıyla usandırmaması ve çok iltibas yerleri ve cümleleriyle beraber çocukların nazik ve basit kafalarında mükemmel yerleşmesi ve hastaların ve az sözden müteessir olan ve sekeratta olanların kulağında mâ-i zemzem misillü hoş gelmesi gibi kudsî imtiyazları kazanır ve iki cihanın saadetlerini kendi şakirdlerine kazandırır.
For sure, then, it gains sacred distinctions, like there being ten merits in each of its letters, and sometimes a hundred, a thousand, or thousands of merits; and if all men and jinn were to gather together, their being unable to produce the like of it; and its speaking completely appropriately with all mankind and all beings; and its all the time being inscribed with eagerness in the hearts of millions of hafizes; and its not causing weariness through its frequent and numerous repetitions; and despite its many obscure passages and sentences, its being settled perfectly in the delicate and simple heads of children; and its being agreeable like Zamzam water in the ears of the sick, the  dying,  and  those  distressed  by a  few  words;  and  its  gaining  for  its  students happiness in this world and the next.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Its  smoothness  of  style,  which,  observing  exactly  its  interpreter’s  being unlettered, allows for no bombast, artificiality, or affectedness, and its descending directly from the heavens, demonstrate a fine miraculousness. So too it shows a fine miraculousness in the grace and guidance of flattering the simple minds of ordinar y people, the most numerous  of the classes of men, through the condescension in its expression, and mostly opening the clearest and most evident pages like the heavens and earth, and teaching the wondrous  miracles  of power and meaningful lines of wisdom beneath those commonplace things.
Ve tercümanının ümmiyet mertebesini tam riayet etmek sırrıyla hiçbir tekellüf ve hiçbir tasannu ve hiçbir gösterişe meydan vermeden selaset-i fıtriyesini ve doğrudan doğruya semadan gelmesini ve en kesretli olan tabaka-i avamın basit fehimlerini tenezzülat-ı kelâmiye ile okşamak hikmetiyle en ziyade sema ve arz gibi en zâhir ve bedihî sahifeleri açıp o âdiyat altındaki hârikulâde mu’cizat-ı kudretini ve manidar sutûr-u hikmetini ders vermekle lütf-u irşadda güzel bir i’caz gösterir.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
By making known that it is also a book of prayer and summons, of invocation and Divine  unity, which  require  repetition, it  demonstrates  a  sort  of  miraculousness through  making  understood  in  a  single  sentence  and  a  single  story  through  its agreeable repetitions  numerous different meanings to numerous different classes of people. Similarly, by making  known that the most minor and unimportant things in ordinary, commonplace events are within its compassionate view and the sphere of its will and regulation, it demonstrates a sort of miraculousness in attaching importance to even the minor events of the Companions of the Prophet in the establishment of Islam and codification of the Shari’a, and both in those minor events being universal principles, and, in the establishment of Islam and the Shari’a, which are general, their producing most important fruits, as though they had been seeds.
Tekrarı iktiza eden dua ve davet ve zikir ve tevhid kitabı dahi olduğunu bildirmek sırrıyla güzel, tatlı tekraratıyla bir tek cümlede ve bir tek kıssada ayrı ayrı çok manaları, ayrı ayrı muhatap tabakalarına tefhim etmekte ve cüz’î ve âdi bir hâdisede en cüz’î ve ehemmiyetsiz şeyler dahi nazar-ı merhametinde ve daire-i tedbir ve iradesinde bulunmasını bildirmek sırrıyla tesis-i İslâmiyette ve tedvin-i şeriatta sahabelerin cüz’î hâdiselerini dahi nazar-ı ehemmiyete almasında hem küllî düsturların bulunması hem umumî olan İslâmiyet’in ve şeriatın tesisinde o cüz’î hâdiseler, çekirdekler hükmünde çok ehemmiyetli meyveleri verdikleri cihetinde de bir nev-i i’cazını gösterir.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
With  regard  to  repetition  being  necessary  due to  the  repetition  of  need,  the repetition of certain verses which, as answers to numerous repeated questions over a period of  twenty years, instruct numerous different levels of people is not a fault, indeed, to repeat certain sentences so powerful they produce thousands of results and a number of verses  resulting from countless evidences, which describe an infinite, awesome, all-embracing  revolution that, by destroying utterly the vast universe and changing  its  shape  at  Doomsday,  will  remove  the  world  and  found  the  might y hereafter in its place, and will prove that all particulars and universals from atoms to the stars are in the hand and under the disposal of a single Being, and will show the Divine  wrath  and  dominical  anger  –on  account  of  the  result  of  the  universe’s creation– at mankind's wrongdoing, which brings to anger the earth and the heavens and  the  elements,   to  repeat  such  verses  is  not  a  fault,   but  most  powerful miraculousness,   and  most  elevated  eloquence;   an  eloquence  and  lucid  style corresponding exactly to the requirements of the subject.
Evet, ihtiyacın tekerrürüyle, tekrarın lüzumu haysiyetiyle yirmi sene zarfında pek çok mükerrer suallere cevap olarak ayrı ayrı çok tabakalara ders veren ve koca kâinatı parça parça edip kıyamette şeklini değiştirerek dünyayı kaldırıp onun yerine azametli âhireti kuracak ve zerrattan yıldızlara kadar bütün cüz’iyat ve külliyatı, tek bir zatın elinde ve tasarrufunda bulunduğunu ispat edecek ve kâinatı ve arz ve semavatı ve anâsırı kızdıran ve hiddete getiren nev-i beşerin zulümlerine, kâinatın netice-i hilkati hesabına gazab-ı İlahî ve hiddet-i Rabbaniyeyi gösterecek hadsiz hârika ve nihayetsiz dehşetli ve geniş bir inkılabın tesisinde binler netice kuvvetinde bazı cümleleri ve hadsiz delillerin neticesi olan bir kısım âyetleri tekrar etmek; değil bir kusur, belki gayet kuvvetli bir i’caz ve gayet yüksek bir belâgat ve mukteza-yı hale gayet mutabık bir cezalettir ve fesahattir.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
For example, as is explained in the Fourteenth Flash of the Risale-i Nur, the sentence, In the Name of God, the Merciful, the Compassionate, which forms a single verse and is repeated one hundred and fourteen times in the Qur’an, is a truth which binds the Divine Throne and the earth, and illuminates the cosmos, and for which everyone is in need all the time; if it was repeated millions of times, there would still be need for it. There is need and longing for it, not only ever y day like bread, but every moment like air and light.
Mesela, bir tek âyet iken yüz on dört defa tekerrür eden بِس۟مِ اللّٰهِ الرَّح۟مٰنِ الرَّحٖيمِ    cümlesi, Risale-i Nur’un On Dördüncü Lem’a’sında beyan edildiği gibi arşı ferşle bağlayan ve kâinatı ışıklandıran ve her dakika herkes ona muhtaç olan öyle bir hakikattir ki milyonlar defa tekrar edilse yine ihtiyaç var. Değil yalnız ekmek gibi her gün, belki hava ve ziya gibi her dakika ona ihtiyaç ve iştiyak vardır.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
And, for example, the verse, And verily your Sustainer is Exalted in Might, Most Compassionate, which is repeated eight times in Sura Ta. Sin. Mim.(*<ref>*Sura 26, al-Shu’ara.</ref>) Repeating on account of the result  of  the  universe’s  creation  and  in  the  name of universal  dominicality,  the salvation of the prophets whose stories are told in the Sura, and the punishments of their peoples, in order to teach that dominical dignity requires the torments of those wrongdoing peoples while Divine  compassion requires the prophets’ salvation, is a concise, miraculous, and elevated miraculousness, for which, if repeated thousands of times, there would still be need and longing.
Hem mesela, Sure-i   طٰسٓمٓ   de sekiz defa tekrar edilen şu اِنَّ رَبَّكَ لَهُوَ ال۟عَزٖيزُ الرَّحٖيمُ   âyeti, o surede hikâye edilen peygamberlerin necatlarını ve kavimlerinin azaplarını, kâinatın netice-i hilkati hesabına ve rububiyet-i âmmenin namına o binler hakikat kuvvetinde olan âyeti tekrar ederek, izzet-i Rabbaniye o zalim kavimlerin azabını ve rahîmiyet-i İlahiye dahi enbiyanın necatlarını iktiza ettiğini ders vermek için binler defa tekrar olsa yine ihtiyaç ve iştiyak var ve i’cazlı, îcazlı bir ulvi belâgattır.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
And, for example, the verse, Then which of the favours of your Sustainer will you deny?(*<ref>*Qur’an, 55:13, etc.</ref>) which is repeated in Sura al-Rahman, and the verse, Woe that Day to the rejecters of truth!, in Sura al-Mursalat(*<ref>*Sura 77.</ref>) shout  out  threateningly to  mankind  and  the  jinn  across  the centuries and the heavens and the earth, the unbelief, ingratitude, and wrongdoing of those who bring the universe and the heavens and earth to anger, spoil the results of the world’s creation, and deny and respond slightingly to the majesty of Divine rule, and aggress against the rights of all creatures. If a general lesson thus concerned with thousands of truths and of the strength of thousands of matters is repeated thousands of  times,  there  would  still  be  need  for  it  and  its  awe-inspiring  conciseness  and beautiful, miraculous eloquence.
Hem mesela, Sure-i Rahman’da tekrar edilen فَبِاَىِّ اٰلَٓاءِ رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ    âyeti ile Sure-i Mürselât’ta وَي۟لٌ يَو۟مَئِذٍ لِل۟مُكَذِّبٖينَ    âyeti, cin ve nev-i beşerin, kâinatı kızdıran ve arz ve semavatı hiddete getiren ve hilkat-i âlemin neticelerini bozan ve haşmet-i saltanat-ı İlahiyeye karşı inkâr ve istihfafla mukabele eden küfür ve küfranlarını ve zulümlerini ve bütün mahlukatın hukuklarına tecavüzlerini, asırlara ve arz ve semavata tehditkârane haykıran bu iki âyet, böyle binler hakikatlerle alâkadar ve binler mesele kuvvetinde olan bir ders-i umumîde binler defa tekrar edilse yine lüzum var ve celalli bir i’caz ve cemalli bir îcaz-ı belâgattır.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
And, for example, the repetition of the phrase, Glory be unto You! There is no god but You: Mercy! Mercy! Save us, deliver us, preserve us, from Hell-fire! in the supplication of the Prophet (PBUH) called Jawshan al-Kabir, which is a true and  authentic supplication of the Qur’an and a sort of summary proceeding from it. Since it contains the greatest truth and the most important of the three supreme duties of creatures in the face of dominicalit y, the glorifi cation and praise of God and declaring Him to be All-Holy, and the most awesome question facing mankind, man being saved from eternal misery, and worship, the most necessary result of  human impotence, if it is repeated thousands of times, it is still few.
Hem mesela, Kur’an’ın hakiki ve tam bir nevi münâcatı ve Kur’an’dan çıkan bir çeşit hülâsası olan Cevşenü’l-Kebir namındaki münâcat-ı Peygamberîde yüz defa سُب۟حَانَكَ يَا لَٓا اِلٰهَ اِلَّا اَن۟تَ ال۟اَمَانُ ال۟اَمَانُ خَلِّص۟نَا وَ اَجِر۟نَا وَ نَجِّنَا مِنَ النَّارِ cümlesi tekrarında tevhid gibi kâinatça en büyük hakikat ve tesbih ve takdis gibi mahlukatın rububiyete karşı üç muazzam vazifesinden en ehemmiyetli vazifesi ve şakavet-i ebediyeden kurtulmak gibi nev-i insanın en dehşetli meselesi ve ubudiyet ve acz-i beşerînin en lüzumlu neticesi bulunması cihetiyle binler defa tekrar edilse yine azdır.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Thus, repetition in the Qur’an looks to principles like these. Sometimes on one page,  even,  with  regard  to  the  requirements  of  the  position  and  the  need  for explanation and  the demands of eloquence, it expresses the truth of Divine unity perhaps twenty times explicitly and by implication. It does not cause boredom, but gives a power to it and inspires an eagerness. It has been explained in the Risale-i Nur with proofs how appropriate, fitting, and acceptable from the point of view of rhetoric are  the  repetitions  in  the  Qur’an.
İşte –namaz tesbihatı gibi ibadetlerden bir kısmının tekrarı sünnet bulunan maddeler gibi– tekrarat-ı Kur’aniye, bu gibi metin esaslara bakıyor. Hattâ bazen bir sahifede iktiza-yı makam ve ihtiyac-ı ifham ve belâgat-ı beyan cihetiyle yirmi defa sarîhan ve zımnen tevhid hakikatini ifade eder. Değil usanç, belki kuvvet ve şevk ve halâvet verir. Risale-i Nur’da, tekrarat-ı Kur’aniye ne kadar yerinde ve münasip ve belâgatça makbul olduğu hüccetleriyle beyan edilmiş.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
The  wisdom  and  meaning  of the  Meccan  and Medinan Suras in the Qur’an of Miraculous Exposition  being different in regard to eloquence, miraculousness, and detail and brevity is as follows:
'''Kur’an-ı Mu’cizü’l-Beyan’ın Mekkiye sureleriyle Medeniye sureleri belâgat noktasında ve i’caz cihetinde ve tafsil ve icmal vechinde birbirinden ayrı olmasının sırr-ı hikmeti şudur ki:'''
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
In Mecca, the first line of those it was addressing and those opposed to it were the Qurayshi idolators and untaught tribesmen, so a powerful and elevated style in regard to rhetoric was necessary, and a miraculous, convincing, persuasive conciseness, and in order to establish it, repetition was required. Thus, in most of the Meccan Suras, repeating and expressing the pillars of belief and degrees in the affirmation of Divine unity  with  a  most  powerful,  elevated,  and  miraculous  conciseness,  it  proved  so powerfully the first creation and the Resurrection, God and the hereafter, not only in a single page, verse, sentence or word, but sometimes in a letter, through grammatical devices  like  inverting  the  words  or  sentences,  making  a  word  indefinite, and omissions and inclusions, that the geniuses and leaders of the science of rhetoric met it with wonder.
Mekke’de birinci safta muhatap ve muarızları, Kureyş müşrikleri ve ümmileri olduğundan belâgatça kuvvetli bir üslub-u âlî ve îcazlı, mukni, kanaat verici bir icmal ve tesbit için tekrar lâzım geldiğinden ekseriyetçe Mekkî sureleri erkân-ı imaniyeyi ve tevhidin mertebelerini gayet kuvvetli ve yüksek ve i’cazlı bir îcaz ile ifade ve tekrar ederek mebde ve meâdi, Allah’ı ve âhireti, değil yalnız bir sahifede, bir âyette, bir cümlede, bir kelimede belki bazen bir harfte ve takdim-tehir, tarif-tenkir ve hazf-zikir gibi heyetlerde öyle kuvvetli ispat eder ki ilm-i belâgatın dâhî imamları hayretle karşılamışlar.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
The Risale-i Nur, and the Twenty-Fifth Word and its  Addenda in particular, which prove in summary forty aspects of the Qur’an’s miraculousness, and the Qur’anic commentary, Isharat al-I’az, from the Arabic Risale-i Nur, which in wondrous fashion proves the aspect of the Qur’an’s miraculousness in its word-order, have demonstrated in fact that in the Meccan Suras and verses are the highest styles of eloquence and the most elevated, concise miraculousness.
Risale-i Nur ve bilhassa Kur’an’ın kırk vech-i i’cazını icmalen ispat eden Yirmi Beşinci Söz, zeylleriyle beraber ve nazımdaki vech-i i’cazı hârika bir tarzda beyan ve ispat eden Arabî Risale-i Nur’dan İşaratü’l-İ’caz tefsiri bilfiil göstermişler ki Mekkî sure ve âyetlerde en âlî bir üslub-u belâgat ve en yüksek bir i’caz-ı îcazî vardır.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
As for the Medinan Suras and verses, since the  first  line of those they were addressing, who opposed them, were the People of the Book, such as the Jews and Christians  who  affirmed  God’s  existence, what  was  required  by  eloquence  and guidance and for the discussion to correspond to the situation, was not explanation of the high principles of religion  and pillars of belief in a simple, clear, and detailed style, but the explanation of particular matters of the Shari’a and its injunctions, which were the cause of dispute, and the origins and causes of secondary matters and general laws. Thus, in the Medinan Suras and verses, through explanations in a detailed, clear, simple style, in the matchless manner of exposition peculiar to the Qur’an, it mostly mentions  within  those  particular  secondary  matters,  a  powerful  and  elevated summary;  a conclusion and proof, a sentence relating to Divine unity, belief, or the hereafter which makes the particular matter of the Shari’a universal and ensures that it conforms to belief in God. It illuminates the passage, and elevates it.
Amma Medine sure ve âyetlerinin birinci safta muhatap ve muarızları ise Allah’ı tasdik eden Yahudi ve Nasâra gibi ehl-i kitap olduğundan mukteza-yı belâgat ve irşad ve mutabık-ı makam ve halin lüzumundan, sade ve vâzıh ve tafsilli bir üslupla ehl-i kitaba karşı dinin yüksek usûlünü ve imanın rükünlerini değil belki medar-ı ihtilaf olan şeriatın ve ahkâmın ve teferruatın ve küllî kanunların menşeleri ve sebepleri olan cüz’iyatın beyanı lâzım geldiğinden, o sure ve âyetlerde ekseriyetçe tafsil ve izah ve sade üslupla beyanat içinde Kur’an’a mahsus emsalsiz bir tarz-ı beyanla, birden o cüz’î teferruat hâdisesi içinde yüksek, kuvvetli bir fezleke, bir hâtime, bir hüccet ve o cüz’î hâdise-i şer’iyeyi küllîleştiren ve imtisalini iman-ı billah ile temin eden bir cümle-i tevhidiye ve esmaiye ve uhreviyeyi zikreder. O makamı nurlandırır, ulvileştirir, küllîleştirir.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
The Risale-i Nur has proved the qualities and fine points and elevated eloquence in the summaries and conclusions, which express Divine unity and the hereafter, and come mostly at the end of verses, like:
Risale-i Nur, âyetlerin âhirlerinde ekseriyetle gelen اِنَّ اللّٰهَ عَلٰى كُلِّ شَى۟ءٍ قَدٖيرٌ ۝ اِنَّ اللّٰهَ بِكُلِّ شَى۟ءٍ عَلٖيمٌ ۝ وَهُوَ ال۟عَزٖيزُ الرَّحٖيمُ ۝ وَهُوَ ال۟عَزٖيزُ ال۟حَكٖيمُ gibi tevhidi veya âhireti ifade eden fezlekeler ve hâtimelerde ne kadar yüksek bir belâgat ve meziyetler ve cezaletler ve nükteler bulunduğunu Yirmi Beşinci Söz’ün İkinci Şule’sinin İkinci Nur’unda o fezleke ve hâtimelerin pek çok nüktelerinden ve meziyetlerinden on tanesini beyan ederek o hülâsalarda bir mu’cize-i kübra bulunduğunu muannidlere de ispat etmiş.
Indeed, God is Powerful over all things. * Verily God has knowledge of all things. * And He is the Mighty, the Wise. * And He is Exalted in Might, Most Compassionate. In explaining in the Second Beam of the Second Light of the Twenty-Fifth Word, ten out of the many fine points of those summaries and conclusions, it has proved to the obstinate that they contain a supreme miracle.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Yes, in expounding those secondary matters of the Shari’a and laws of social life, the Qur’an at once raises the views of those it addresses to elevated and universal points, and  transforming a simple style into an elevated one and instruction in the Shari’a to instruction in Divine unity, it shows it is both a book of law and commands and wisdom,  and a  book of the tenets of faith and belief, and of invocation and reflection  and  summons.  And  through  teaching  many  of  the  aims  of  Qur’anic guidance in every passage, it displays a brilliant and miraculous eloquence different to that of the Meccan Suras.
Evet Kur’an, o teferruat-ı şer’iye ve kavanin-i içtimaiyenin beyanı içinde birden muhatabın nazarını en yüksek ve küllî noktalara kaldırıp, sade üslubu bir ulvi üsluba ve şeriat dersinden tevhid dersine çevirerek Kur’an’ı hem bir kitab-ı şeriat ve ahkâm ve hikmet hem bir kitab-ı akide ve iman ve zikir ve fikir ve dua ve davet olduğunu gösterip her makamda çok makasıd-ı irşadiye ve Kur’aniyeyi ders vermesiyle Mekkiye âyetlerin tarz-ı belâgatlarından ayrı ve parlak, mu’cizane bir cezalet izhar eder.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Sometimes in two words, for example, in Sustainer of All the Worlds and Your Sustainer,  through  the  phrase,  Your  Sustainer,  it  expresses  Divine  oneness,  and through,  Sustainer of All the Worlds, Divine unity. It expresses the Divine oneness within Divine  unity. In a single sentence even it sees and situates a particle in the pupil of an eye, and with the same verse, the same hammer, it situates the sun in the sky, making it an eye to the sky.
Bazen iki kelimede mesela    رَبُّ ال۟عَالَمٖينَ    ve    رَبُّكَ    de   رَبُّكَ   tabiriyle ehadiyeti ve   رَبُّ ال۟عَالَمٖينَ   ile vâhidiyeti bildirir. Ehadiyet içinde vâhidiyeti ifade eder. Hattâ bir cümlede, bir zerreyi bir göz bebeğinde gördüğü ve yerleştirdiği gibi güneşi dahi aynı âyetle, aynı çekiçle göğün göz bebeğinde yerleştirir ve göğe bir göz yapar.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
For example, after the verse, Who created the heavens and the earth, following the verse, He merges the night into the day, and He merges the day into the night,(*<ref>*Qur’an, 35:13.</ref>) it says: And He has full knowledge of all that is in [men’s] hearts.(*<ref>*Qur’an, 35:38.</ref>) It says: “Within the vast majesty of the creation of the earth and the skies, He knows and regulates also the thoughts of the heart.” And through an exposition of this sort, transforms that simple and unlettered level and particular discussion which takes into account the minds of ordinary people, into an elevated, attractive, and general conversation for the purpose of guidance.
Mesela    خَلَقَ السَّمٰوَاتِ وَ ال۟اَر۟ضَ    âyetinden sonra يُولِجُ الَّي۟لَ فِى النَّهَارِ وَ يُولِجُ النَّهَارَ فِى الَّي۟لِ    âyetinin akabinde وَ هُوَ عَلٖيمٌ بِذَاتِ الصُّدُورِ   der. “Zemin ve göklerin haşmet-i hilkatinde kalbin dahi hatıratını bilir, idare eder.” der, tarzında bir beyanat cihetiyle o sade ve ümmiyet mertebesini ve avamın fehmini nazara alan o basit ve cüz’î muhavere, o tarz ile ulvi ve cazibedar ve umumî ve irşadkâr bir mükâlemeye döner.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
'''A Question:''' “Sometimes an important truth is not apparent to a superficial view, and  in  some  positions  the  connection  is  not  known  when  an  elevated  summary concerning Divine unity or a universal principle is drawn from a minor and ordinary matter, and  it  is  imagined  to  be  a  fault. For  example,  to  mention  the  extremely elevated principle: And over all endued with knowledge, One Knowing(*<ref>*Qur’an, 12:76.</ref>)
'''Ehemmiyetli Bir Sual:''' Bazen bir hakikat, sathî nazarlara görünmediğinden ve bazı makamlarda cüz’î ve âdi bir hâdiseden yüksek bir fezleke-i tevhidi veya küllî bir düsturu beyan etmekte münasebet bilinmediğinden bir kusur tevehhüm edilir. Mesela “Hazret-i Yusuf aleyhisselâm, kardeşini bir hile ile alması” içinde   وَفَو۟قَ كُلِّ ذٖى عِل۟مٍ عَلٖيمٌ   diye gayet yüksek bir düsturun zikri, belâgatça münasebeti görünmüyor. Bunun sırrı ve hikmeti nedir?
when Joseph (Peace be upon him) seized his brother through subterfuge, does not appear to be in keeping with eloquence. What is its meaning and purpose?”
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
'''The Answer:''' In most of the long and middle-length Suras, which are each small Qur’ans, and in many pages and passages, not only two or three aims are followed, for by its nature the Qur’an comprises many books and teachings, such as being a book of invocation, belief, and  reflection, and a book of law, wisdom, and guidance. Thus, since it  describes  the  majestic  manifestations of Divine  dominicality  and  its encompassing all things, as a sort of recitation of the mighty book of the universe, it follows  many  aims  in  every  discussion  and  sometimes  on  a  single  page;  while instructing in knowledge of God, the degrees in Divine unity, and the truths of belief, with an apparently weak connection it opens another subject  of instruction in the following  passage,  joining powerful  connections  to  the  weak  one.  It  corresponds perfectly to the discussion and raises the level of eloquence.
'''Elcevap:''' Her biri birer küçük Kur’an olan ekser uzun sure ve mutavassıtlarda ve çok sahife ve makamlarda yalnız iki üç maksat değil belki Kur’an mahiyeti hem bir kitab-ı zikir ve iman ve fikir hem bir kitab-ı şeriat ve hikmet ve irşad gibi çok kitapları ve ayrı ayrı dersleri tazammun ederek rububiyet-i İlahiyenin her şeye ihatasını ve haşmetli tecelliyatını ifade etmek cihetiyle, kâinat kitab-ı kebirinin bir nevi kıraatı olan Kur’an, elbette her makamda, hattâ bazen bir sahifede çok maksatları takiben marifetullahtan ve tevhidin mertebelerinden ve iman hakikatlerinden ders verdiği haysiyetiyle, öbür makamda mesela, zâhirce zayıf bir münasebetle başka bir ders açar ve o zayıf münasebete çok kuvvetli münasebetler iltihak ederler. O makama gayet mutabık olur, mertebe-i belâgatı yükseklenir.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
'''A Second Question:'''“What is the purpose of the Qur’an proving and drawing attention to the hereafter, Divine unity, and man’s reward and punishment thousands of times,  explicitly, implicitly, and allusively, and teaching them in every Sura, on every page, and in every discussion?
'''İkinci Bir Sual:''' Kur’an’da sarîhan ve zımnen ve işareten, âhiret ve tevhidi ve beşerin mükâfat ve mücazatını binler defa ispat edip nazara vermenin ve her surede her sahifede her makamda ders vermenin hikmeti nedir?
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
'''The  Answer:''' To  instruct  in  the  most  important,  most  significant,  and  most
'''Elcevap:''' Daire-i imkânda ve kâinatın sergüzeştine ait inkılablarda ve emanet-i kübrayı ve hilafet-i arziyeyi omuzuna alan nev-i beşerin şakavet ve saadet-i ebediyeye medar olan vazifesine dair en ehemmiyetli en büyük en dehşetli meselelerinden en azametlilerini ders vermek ve hadsiz şüpheleri izale etmek ve gayet şiddetli inkârları ve inatları kırmak cihetinde elbette o dehşetli inkılabları tasdik ettirmek ve o inkılablar azametinde büyük ve beşere en elzem ve en zarurî meseleleri teslim ettirmek için Kur’an, binler defa değil belki milyonlar defa onlara baktırsa yine israf değil ki milyonlar kere tekrar ile o bahisler Kur’an’da okunur, usanç vermez, ihtiyaç kesilmez.
awesome matters in the sphere of contingency and in the revolutions in the universe’s history concerning man’s duty, the means to his eternal misery or happiness – man who undertook the vicegerency of the earth – and to remove his countless doubts and to  smash  his  violent  denials  and  obduracy, indeed, to  make  man  confirm  those awesome revolutions and submit to those most necessary essential matters which are as great as the revolutions, if the Qur’an draws his attention to them thousands, or even millions of times, it is not excessive, for those discussions in the Qur’an are read millions of times, and they do not cause boredom, nor does the need cease.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
For example, since the verse,For those who believe and do righteous deeds are gardens beneath which rivers flow,(*<ref>*Qur’an, 85:11.</ref>) They will dwell there for ever.(*<ref>*Qur’an, 5:85, etc.</ref>) shows the truth of the good news of eternal happiness, which “saves from the eternal execution of the reality of death, which every moment shows itself to wretched man, both himself, and his world, and all those he loves, and gains for them an everlasting sovereignty,” if it is repeated thousands of millions of times and given the importance of the universe, it still is not excessive and does not lose its value.
Mesela اِنَّ الَّذٖينَ اٰمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَهُم۟ جَنَّاتٌ تَج۟رٖى مِن۟ تَح۟تِهَا ال۟اَن۟هَارُ … خَالِدٖينَ فٖيهَٓا اَبَدًا âyetinin gösterdiği müjde-i saadet-i ebediye hakikati, bîçare beşere her dakika kendini gösteren hakikat-i mevtin hem insanı hem dünyasını hem bütün ahbabını idam-ı ebedîsinden kurtarıp ebedî bir saltanatı kazandırdığından, milyarlar defa tekrar edilse ve kâinat kadar ehemmiyet verilse yine israf olmaz, kıymetten düşmez.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Thus, in teaching the  innumerable, invaluable  matters  of  this  sort, and  endeavouring  to  persuade, convince, and prove the occurrence of the awesome revolutions which will destroy the present form of the universe and transform it as though it was a house, the Qur’an of Miraculous Exposition certainly draws attention to these matters thousands of times times explicitly, implicitly, and allusively, and this is not  excessive,  but renews the bounty which is  like an essential need, the same as the essential  needs of bread, medicine, air, and light are renewed.
İşte bu çeşit hadsiz kıymettar meseleleri ders veren ve kâinatı bir hane gibi değiştiren ve şeklini bozan dehşetli inkılabları tesis etmekte iknaya ve inandırmaya ve ispata çalışan Kur’an-ı Mu’cizü’l-Beyan elbette sarîhan ve zımnen ve işareten binler defa o meselelere nazar-ı dikkati celbetmek; değil israf belki ekmek, ilaç, hava, ziya gibi birer hâcet-i zaruriye hükmünde ihsanını tazelendirir.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
And, for example, as is proved decisively in the Risale-i Nur, the wisdom in the Qur’an repeating severely, angrily, and forcefully, threatening verses like, For wrong-doers there is a grievous penalty.(*<ref>*Qur’an, 14:22.</ref>) But for those who reject [God] – for them will be the Fire of Hell.(*<ref>*Qur’an, 35:36.</ref>) is that man’s unbelief is such a transgression against the rights of the universe and most creatures that it makes the heavens and earth angry and brings the elements to anger  so  that  they  deal  blows  on  those  wrong-doers  with  tempest  and  storm. According to the clear statement of the verses,
Hem mesela   اِنَّ ال۟كَافِرٖينَ فٖى نَارِ جَهَنَّمَ   ve اَلظَّالِمٖينَ لَهُم۟ عَذَابٌ اَلٖيمٌ   gibi tehdit âyetlerini Kur’an gayet şiddetle ve hiddetle ve gayet kuvvet ve tekrarla zikretmesinin hikmeti ise –Risale-i Nur’da kat’î ispat edildiği gibi– beşerin küfrü, kâinatın ve ekser mahlukatın hukukuna öyle bir tecavüzdür ki semavatı ve arzı kızdırıyor ve anâsırı hiddete getirip tufanlar ile o zalimleri tokatlıyor. Ve اِذَٓا اُل۟قُوا فٖيهَا سَمِعُوا لَهَا شَهٖيقًا وَهِىَ تَفُورُ ۝ تَكَادُ تَمَيَّزُ مِنَ ال۟غَي۟ظِ  âyetinin sarahatiyle o zalim münkirlere cehennem, öyle öfkeleniyor ki hiddetinden parçalanmak derecesine geliyor.
And when they are cast therein, they will hear the [terrible] drawing-in of its breath as it blazes forth * Almost bursting with fury,(*<ref>*Qur’an, 67:7-8.</ref>) Hell so rages at those iniquitous deniers that it almost disintegrates with fury.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Thus, through the wisdom of showing, not from the point of view of man’s smallness and insignificance  before  such  a  general  crime  and  boundless  aggression,  but  the importance of the rights of the Monarch of Universe’s subjects before the greatness of the wrongful crime and the awesomeness of the unjust aggression, and the boundless ugliness in the unbelief and iniquity of those deniers – in accordance with the wisdom of showing this, if repeating in His decree most wrathfully and severely the crime and its punishment, thousands, millions, or even  thousands of millions of times, it still would not be excessive and a fault, because for a thousand years thousands of millions of people have read such verses every day, not with  boredom, but with complete eagerness and need.
İşte böyle bir cinayet-i âmmeye ve hadsiz bir tecavüze karşı beşerin küçüklük ve ehemmiyetsizliği noktasına değil belki zalimane cinayetinin azametine ve kâfirane tecavüzünün dehşetine karşı Sultan-ı Kâinat, kendi raiyetinin hukuklarının ehemmiyetini ve o münkirlerin küfür ve zulmündeki nihayetsiz çirkinliğini göstermek hikmetiyle fermanında gayet hiddet ve şiddetle o cinayeti ve cezasını değil bin defa, belki milyonlar ve milyarlar ile tekrar etse yine israf ve kusur değil ki bin seneden beri yüzer milyon insanlar her gün usanmadan kemal-i iştiyakla ve ihtiyaçla okurlar.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Indeed, every day, all the time, for everyone, one world disappears and the door of a new world is opened to them. Through repeating There is no god but God a thousand times out of need and with longing in order to illuminate each of those transitory worlds, it makes There is no god but God a lamp for each of those changing veils.  In  the same way,  in accordance with the wisdom of appreciating through reading the Qur’an the penalties of those crimes and the severe threats of the Pre-Eternal Monarch, which smash their obduracy, and of working to be saved from the rebellion of the soul, so as not to obscure in darkness those multiple, fleeting veils and  renewed  travelling  universes, and  not  to  make  ugly  their  images  which  are reflected in the mirrors of their lives, and not to turn against them those guest views which may testify in favour of them, the Qur’an repeats  them  in most meaningful fashion. Even Satan would shudder at imagining to be out of place these so powerful, severe, and repeated threats of the Qur’an. It shows that the torments of Hell are pure justice for the deniers who do not heed them.
Evet, her gün her zaman, herkes için bir âlem gider, taze bir âlemin kapısı kendine açılmasından, o geçici her bir âlemini nurlandırmak için ihtiyaç ve iştiyakla   لَٓا اِلٰهَ اِلَّا اللّٰهُ‌   cümlesini binler defa tekrar ile o değişen perdelere ve âlemlere her birisine bir   لَٓا اِلٰهَ اِلَّا اللّٰهُ‌   ı lamba yaptığı gibi öyle de o kesretli, geçici perdeleri ve tazelenen seyyar kâinatları karanlıklandırmamak ve âyine-i hayatında in’ikas eden suretlerini çirkinleştirmemek ve lehinde şahit olabilen o misafir vaziyetleri aleyhine çevirmemek için o cinayetlerin cezalarını ve Padişah-ı Ezelî’nin şiddetli ve inatları kıran tehditlerini, her vakit Kur’an’ı okumakla tahattur edip nefsin tuğyanından kurtulmaya çalışmak hikmetiyle Kur’an, gayet mu’cizane tekrar eder ve bu derece kuvvet ve şiddet ve tekrarla tehdidat-ı Kur’aniyeyi hakikatsiz tevehhüm etmekten şeytan bile kaçar. Ve onları dinlemeyen münkirlere cehennem azabı ayn-ı adalettir, diye gösterir.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
And, for example, in repeating many times the stories of Moses (Peace be upon him), which contain many instances of wisdom and benefits, like that of the Staff of Moses, and of  the other prophets (Peace be upon them), it demonstrates that the prophethoods of all the other prophets are a proof of the veracity of the prophethood of Muhammad (PBUH), and that one who does not deny all of them cannot in truth deny his messengership. For this purpose, and since everyone does not always have the time or capability to read the whole Qur’an, it repeats those stories in the same way as the important pillars of belief, in order to make all the long and middle-length Suras each like a small Qur’an. To repeat them then is not excessive, it is required by eloquence, and  teaches  that  the  question  of  Muhammad  (PBUH)  is  the  greatest question of mankind and the most important matter of the universe.
Hem mesela, asâ-yı Musa gibi çok hikmetleri ve faydaları bulunan kıssa-i Musa’nın (as) ve sair enbiyanın kıssalarını çok tekrarında, risalet-i Ahmediyenin hakkaniyetine bütün enbiyanın nübüvvetlerini hüccet gösterip onların umumunu inkâr edemeyen, bu zatın risaletini hakikat noktasında inkâr edemez hikmetiyle ve herkes, her vakit bütün Kur’an’ı okumaya muktedir ve muvaffak olamadığından her bir uzun ve mutavassıt sureyi birer küçük Kur’an hükmüne getirmek için ehemmiyetli erkân-ı imaniye gibi o kıssaları tekrar etmesi; değil israf belki mu’cizane bir belâgattır ve hâdise-i Muhammediye bütün benî-Âdem’in en büyük hâdisesi ve kâinatın en azametli meselesi olduğunu ders vermektir.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
It has been demonstrated decisively in the Risale-i Nur with many proofs and indications that through giving the highest position to the person of Muhammad in the Qur’an  and including him in four pillars of belief and holding Muhammad is the Messenger  of  God  equal  to  the  pillar  of  There  is  no  god  but  God,  that  the Messengership of Muhammad (PBUH) is the greatest truth in the universe, and that the Person of Muhammad is the most noble of creatures, and his universal collective personality and sacred rank, known as the Muhammadan Truth, is the most radiant Sun of the two worlds. His worthiness for  this extraordinary position has also been proved. One of these proofs is this:
Evet, Kur’an’da Zat-ı Ahmediye’ye en büyük makam vermek ve dört erkân-ı imaniyeyi içine almakla    لَٓا اِلٰهَ اِلَّا اللّٰهُ‌   rüknüne denk tutulan مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللّٰهِ‌   ve risalet-i Muhammediye kâinatın en büyük hakikati ve Zat-ı Ahmediye, bütün mahlukatın en eşrefi ve hakikat-i Muhammediye tabir edilen küllî şahsiyet-i maneviyesi ve makam-ı kudsîsi, iki cihanın en parlak bir güneşi olduğuna ve bu hârika makama liyakatine pek çok hüccetleri ve emareleri, kat’î bir surette Risale-i Nur’da ispat edilmiş. Binden birisi şudur ki:
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
According to the principle of ‘the cause is like the doer,’ with the equivalent of all the good works performed by all his community at all times entering his book of good works; and the light which he brought illuminating all the truths of the cosmos; and  his  gratifying  not  only  the  jinn,  mankind,  and  animate  beings,  but  also  the universe and the heavens and  earth; and the supplications of plants, offered through the tongue of disposition, and the supplications of animals offered through the tongue of their innate need, and the righteous of his (PBUH) community every day bequeating to him their benedictions and  supplications for mercy and spiritual gains, whose millions –and together with spirit beings, even, millions of millions– of unrejectable supplications are accepted, as we actually witness  with our eyes; and since each of the three hundred  thousand letters of the Qur’an yield from a hundred to a thousand merits, with infinite numbers of lights entering the book of his  deeds, only with regard to the recitation of the Qur’an by all his community, the One All-Knowing of the Unseen saw and knew that the Muhammadan (PBUH) Reality, which is  his collective personalit y, would in the future be like a Tuba-tree of Paradise. It was in accordance with that position that He gave him such supreme importance in the Qur’an, and  in His Decree showed the following of him and receiving of his intercession through adhering to his Illustrious Sunna to be one of the most important matters concerning man. And from  time to time He took into consideration his human personality and human state in his early life, which was a seed of the majestic Tuba-tree.
اَلسَّبَبُ كَال۟فَاعِلِ   düsturuyla, bütün ümmetinin bütün zamanlarda işlediği hasenatın bir misli onun defter-i hasenatına girmesi ve bütün kâinatın hakikatlerini, getirdiği nur ile nurlandırması, değil yalnız cin, ins, melek ve zîhayatı, belki kâinatı, semavat ve arzı minnettar eylemesi ve istidat lisanıyla nebatatın duaları ve ihtiyac-ı fıtrî diliyle hayvanatın duaları, gözümüz önünde bilfiil kabul olmasının şehadetiyle milyonlar, belki milyarlar fıtrî ve reddedilmez duaları makbul olan suleha-yı ümmeti her gün o zata salât ü selâm unvanıyla rahmet duaları ve manevî kazançlarını en evvel o zata bağışlamaları ve bütün ümmetçe okunan Kur’an’ın üç yüz bin harfinin her birisinde on sevaptan tâ yüz, tâ bin hasene ve meyve vermesinden yalnız kıraat-ı Kur’an cihetiyle defter-i a’maline hadsiz nurlar girmesi haysiyetiyle o zatın şahsiyet-i maneviyesi olan hakikat-i Muhammediye, istikbalde bir şecere-i tûba-i cennet hükmünde olacağını Allâmü’l-guyub bilmiş ve görmüş, o makama göre Kur’an’ında o azîm ehemmiyeti vermiş ve fermanında ona tebaiyetle ve sünnetine ittiba ile şefaatine mazhariyeti en ehemmiyetli bir mesele-i insaniye göstermiş ve o haşmetli şecere-i tûbanın bir çekirdeği olan şahsiyet-i beşeriyetini ve bidayetteki vaziyet-i insaniyesini ara sıra nazara almasıdır.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Thus, since the truths repeated in the Qur’an are of this value, all sound natures will testify that in its repetitions is a powerful and extensive miracle. Unless, that is to say, a person is afflicted with some sickness of the heart and malady of the conscience due to the plague of materialism, and is included under the rule,
İşte Kur’an’ın tekrar edilen hakikatleri bu kıymette olduğundan tekraratında kuvvetli ve geniş bir mu’cize-i maneviye bulunmasına fıtrat-ı selime şehadet eder. Meğer maddiyyunluk taunuyla maraz-ı kalbe ve vicdan hastalığına müptela ola.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Man denied the light of the sun due to disease of the eye, His mouth denied the taste of water due to sickness.
قَد۟ يُن۟كِرُ ال۟مَر۟ءُ ضَو۟ءَ الشَّم۟سِ مِن۟ رَمَدٍ وَ يُن۟كِرُ ال۟فَمُ طَع۟مَ ال۟مَاءِ مِن۟ سَقَمٍ  kaidesine dâhil olur.
</div>




<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<span id="BU_ONUNCU_MESELEYE_BİR_HÂTİME_OLARAK_İKİ_HÂŞİYEDİR"></span>
=== BU ONUNCU MESELEYE BİR HÂTİME OLARAK İKİ HÂŞİYEDİR ===
===TWO ADDITIONS, WHICH FORM A CONCLUSION TO THE TENTH TOPIC===
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
'''THE FIRST:'''
'''BİRİNCİSİ'''
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Twelve years ago I heard that a most fearsome and obdurate atheist had  instigated a conspiracy against the Qur’an, which was to have it translated. He said: “The  Qur’an should be translated so that everyone can know just what it is.” That  is,  he hatched  a  dire plan with the idea of everyone  seeing its unnecessar y repetitions and its translation being read in its place.
Bundan on iki sene evvel işittim ki en dehşetli ve muannid bir zındık, Kur’an’a karşı suikastını tercümesiyle yapmaya başlamış ve demiş ki: “Kur’an tercüme edilsin, tâ ne mal olduğu bilinsin.” Yani lüzumsuz tekraratı herkes görsün ve tercümesi onun yerinde okunsun diye dehşetli bir plan çevirmiş.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
However, the irrefutable proofs of the Risale-i Nur proved decisively  that “A true translation of the Qur’an is not possible, and other languages cannot preserve the Qur’an’s qualities and fine points in place of the  grammatical language of Arabic.  Man’s  trite  and  partial translations cannot be substituted for the miraculous and comprehensive words of the Qur’an, every letter of which yields from ten to a thousand merits; they may not be read in its place  in  mosques.”  Through  spreading  everywhere, the  Risale-i Nur made  the fearsome plan come to nothing. I surmise that it was due to the idiotic and lunatic attempts of dissemblers to extinguish the Sun of the Qur’an on account of Satan by puffing at  it  like silly children  having taken lessons  from that atheist, that  I was inspired  to  write  this  Tenth  Matter  while  under  great  constraint  and  in  a  most distressing situation. But I do not know the reality of the situation since I have been unable to meet with others.
Fakat Risale-i Nur’un cerh edilmez hüccetleri kat’î ispat etmiş ki Kur’an’ın hakiki tercümesi kabil değil ve lisan-ı nahvî olan lisan-ı Arabî yerinde Kur’an’ın meziyetlerini ve nüktelerini başka lisan muhafaza edemez ve her bir harfi, on adetten bine kadar sevap veren kelimat-ı Kur’aniyenin mu’cizane ve cem’iyetli tabirleri yerinde, beşerin âdi ve cüz’î tercümeleri tutamaz, onun yerinde camilerde okunmaz diye Risale-i Nur, her tarafta intişarıyla o dehşetli planı akîm bıraktı. Fakat o zındıktan ders alan münafıklar, yine şeytan hesabına Kur’an güneşini üflemekle söndürmeye, aptal çocuklar gibi ahmakane ve divanecesine çalışmaları hikmetiyle, bana gayet sıkı ve sıkıcı ve sıkıntılı bir halette bu Onuncu Mesele yazdırıldı tahmin ediyorum. Başkalarla görüşemediğim için hakikat-i hali bilemiyorum.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
'''SECOND ADDITION:'''
'''İKİNCİ HÂŞİYE'''
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
After our release from Denizli Prison, I was staying on the top floor of the famous Şehir Hotel. The subtle and graceful dancing of the leaves, branches, and  trunks of the many poplar trees in the fine gardens opposite me at the touching of the breeze, each with a rapturous and ecstatic motion like a circle of dervishes, pained  my  heart, sorrowful  and  melancholy  at  being  parted  from  my brothers and remaining alone. Suddenly  the seasons of autumn and winter came to mind and a heedlessness overcame me. I so pitied those graceful poplars and living creatures swaying with perfect joyousness that my eyes filled with tears. With this reminder  of  the  separations  and  non-being  beneath  the  ornamented  veil  of  the universe, the grief at a world-full of deaths and separations pressed down on me.
Denizli Hapsinden tahliyemizden sonra meşhur Şehir Otelinin yüksek katında oturmuştum. Karşımda güzel bahçelerde kesretli kavak ağaçları birer halka-i zikir tarzında gayet latîf, tatlı bir surette hem kendileri hem dalları hem yaprakları, havanın dokunmasıyla cezbekârane ve cazibedarane hareketle raksları, kardeşlerimin müfarakatlarından ve yalnız kaldığımdan hüzünlü ve gamlı kalbime ilişti. Birden güz ve kış mevsimi hatıra geldi ve bana bir gaflet bastı. Ben, o kemal-i neşe ile cilvelenen o nâzenin kavaklara ve zîhayatlara o kadar acıdım ki gözlerim yaşla doldu. Kâinatın süslü perdesi altındaki ademleri, firakları ihtar ve ihsasıyla kâinat dolusu firakların, zevallerin hüzünleri başıma toplandı.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Then suddenly,  the  Light  the  Muhammadan  (PBUH) Truth  had  brought  came  to  my assistance  and  transformed  my grief and  sorrow into  joy. Indeed, I am  eternally grateful to the Muhammadan Being (PBUH) for the assistance and consolation which alleviated my situation at that time, only a single instance of the boundless effulgence of that Light for me, like for all believers and everyone. It was like this:
Birden hakikat-i Muhammediyenin (asm) getirdiği nur, imdada yetişti. O hadsiz hüzünleri ve gamları, sürurlara çevirdi. Hattâ o nurun, herkes ve her ehl-i iman gibi benim hakkımda milyon feyzinden yalnız o vakitte, o vaziyete temas eden imdat ve tesellisi için Zat-ı Muhammediye’ye (asm) karşı ebediyen minnettar oldum. Şöyle ki:
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
By  showing  those  blessed  and  delicate  creatures  to  be  without  function  orpurpose, and their motion to be not out of joy, but as though trembling on the brink of non-existence and separation and tumbling into nothingness, that heedless view so touched  the  feelings  in  me  of  desire  for  permanence, love  of  good  things, and compassion for  fellow-creatures and life that it transformed the world into a sort of hell and my mind into  an  instrument of torture. Then, just at that point, the Light Muhammad (Peace and blessings  by upon him) had brought as a gift for mankind raised the veil; it showed in place of extinction, non-being, nothingness, purposeless, futility, and separations, meanings and  instances of wisdom to the number of the leaves of the poplars, and as is proved in the  Risale-i Nur, results and duties which may be divided into three sorts:
Ol nazar-ı gaflet, o mübarek nâzeninleri; vazifesiz, neticesiz, bir mevsimde görünüp, hareketleri neşeden değil belki güya ademden ve firaktan titreyerek hiçliğe düştüklerini göstermekle, herkes gibi bendeki aşk-ı beka ve hubb-u mehasin ve muhabbet-i vücud ve şefkat-i cinsiye ve alâka-i hayatiyeye medar olan damarlarıma o derece dokundu ki böyle dünyayı bir manevî cehenneme ve aklı bir tazip âletine çevirdiği sırada, Muhammed aleyhissalâtü vesselâmın beşere hediye getirdiği nur perdeyi kaldırdı; idam, adem, hiçlik, vazifesizlik, abes, firak, fânilik yerinde o kavakların her birinin yaprakları adedince hikmetleri, manaları ve Risale-i Nur’da ispat edildiği gibi üç kısma ayrılan neticeleri ve vazifeleri var, diye gösterdi:
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
'''The First Sort'''looks to the All-Glorious Maker’s Names. For example, if a master craftsman makes a wondrous machine, everyone applauds him, saying: “What wonders God has willed! Blessed be God!” Similarly, the machine congratulates the craftsman  through  the  tongue  of  its  disposition, through  displaying  perfectly  the results intended from it. All living beings and all things are machines such as that; they applaud their Craftsman through their glorifications.
'''Birinci kısım neticeleri:''' Sâni’-i Zülcelal’in esmasına bakar. Mesela, nasıl ki bir usta hârika bir makineyi yapsa onu takdir eden herkes o zata “Mâşâallah, bârekellah” deyip alkışlar. Öyle de o makine dahi ondan maksud neticeleri tam tamına göstermesiyle, lisan-ı haliyle ustasını tebrik eder, alkışlar. Her zîhayat ve her şey böyle bir makinedir, ustasını tebriklerle alkışlar.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
'''The  Second  Sort''' of  the  Instances  of  Wisdom  looks  to  the  views  of  living creatures and conscious beings. Beings each become an agreeable object of study, a book of knowledge. They leave their meanings in the sphere of existence in the minds of conscious beings and their forms in their memories, and on the tablets in the World of Similitudes, and in the notebooks  of  the World of the Unseen, then they depart from the Manifest World and withdraw to the  World of the Unseen. That is, they leave behind an apparent existence, but gain many existences pertaining to meaning, the Unseen, and knowledge.
'''İkinci kısım hikmetleri ise:''' Zîhayatın ve zîşuurun nazarlarına bakar. Onlara şirin bir mütalaagâh, birer kitab-ı marifet olur. Manalarını zîşuurun zihinlerinde ve suretlerini kuvve-i hâfızalarında ve elvah-ı misaliyede ve âlem-i gaybın defterlerinde daire-i vücudda bırakıp sonra âlem-i şehadeti terk eder, âlem-i gayba çekilir. Demek, surî bir vücudu bırakır, manevî ve gaybî ve ilmî çok vücudları kazanır.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Yes, since God exists and His  knowledge encompasses everything, in the view of reality, in the world of believers there is  surely no non- being, extinction, nothingness, annihilation, and transitoriness, while  the  world  of unbelievers is full of non-existence, separation, nothingness, and transience. This is taught by the saying, which is on everyone’s lips, “For those for whom God exists, everything exists; and for those for whom He does not exist, nothing exists; for them there is nothing.”
Evet, madem Allah var ve ilmi ihata eder. Elbette adem, idam, hiçlik, mahv, fena; hakikat noktasında ehl-i imanın dünyasında yoktur ve kâfir münkirlerin dünyaları ademle, firakla, hiçlikle, fânilikle doludur. İşte bu hakikati, umumun lisanında gezen bu gelen darb-ı mesel ders verip der: “Kimin için Allah var, ona her şey var ve kimin için yoksa her şey ona yoktur, hiçtir.”
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
'''IN SHORT:''' Just as belief saves man from eternal annihilation at the time of death, so  it saves everyone’s private world from the darknesses of annihilation and nothingness.  Whereas unbelief, and especially if it is absolute unbelief, both sends man and his private  world to non-existence with death, and casts him into infernal darknesses. It transforms the pleasures of life into bitter poisons. Let the ears ring of those who prefer the life of this world to that of the hereafter! Let them come and find a solution for this, or else let them embrace belief and be saved from these dreadful losses!
Elhasıl, nasıl ki iman, ölüm vaktinde insanı idam-ı ebedîden kurtarıyor; öyle de herkesin hususi dünyasını dahi idamdan ve hiçlik karanlıklarından kurtarıyor. Ve küfür ise hususan küfr-ü mutlak olsa hem o insanı hem hususi dünyasını ölümle idam edip manevî cehennem zulmetlerine atar. Hayatının lezzetlerini acı zehirlere çevirir. Hayat-ı dünyeviyeyi âhiretine tercih edenlerin kulakları çınlasın. Gelsinler, buna ya bir çare bulsunlar veya imana girsinler. Bu dehşetli hasarattan kurtulsunlar.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Glory be unto You! We have no knowledge save that which You have taught us; indeed, You are All-Knowing, All-Wise.(*<ref>*Qur’an, 2:32.</ref>)
سُب۟حَانَكَ لَا عِل۟مَ لَنَٓا اِلَّا مَا عَلَّم۟تَنَٓا اِنَّكَ اَن۟تَ ال۟عَلٖيمُ ال۟حَكٖيمُ
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
From your brother who is in much need of your prayers and misses you greatly,
Duanıza çok muhtaç ve size çok müştak kardeşiniz
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
'''Said Nursî'''
'''Said Nursî'''
</div>




<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
------
------
<center> [[Yirmi Dördüncü Söz]] ⇐ | [[Sözler]] | ⇒ [[Yirmi Altıncı Söz]] </center>
<center> [[Yirmi Dördüncü Söz/en|The Twenty-Fourth Word]] ⇐ | [[Sözler/en|The Words]] | ⇒ [[Yirmi Altıncı Söz/en|The Twenty-Sixth Word]] </center>
------
------
</div>