On İkinci Söz/sq

بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيمِ

وَمَنْ يُؤْتَ الْحِكْمَةَ فَقَدْ اُو۫تِىَ خَيْرًا كَث۪يرًا

Me Emrin e All-llahut, i Gjithëmëshirshmi, Mëshirëploti.

“Dhe atij të cilit i është dhënë urtësia, vërtet që i është dhuruar mirësi e madhe.”()

[Kjo Fjale tregon një krahasim të permbledhur mi untësisë së shenjte të Kur'anit Gjithurtësi dhe urtësisë filozofisë; kjo gjithashtu eshtë një permbledhje shumë shkurtuar e udhëzimit dhe edukimit qe urtësia e Kur'an i jep jetës individuale të njeriut dhe jetës shogërore si di përfshin një tregues të epërsisë së Kur'anit ndaj fjalëve tjera Hyjnore, dhe ndaj të gjitha fjalëve. Pra ndodhe Ratër parime në këtë Fjalë]

PARIMI I PARË:

Shiko nëpërmjet teleskopit të tregimit vijues është në formën e një krahasimi, dhe vëre ndryshimet ndërmjet urtësisë së Kur’anit dhe urtësisë së shkencës:

Njëherë, një sundimtar i shquar i cili ishte edhe fetar, edhe mjeshtër i talentuar, deshi ta shkruante Kur’anin Gjithurtësi me një shkrim që t’i përshtatej shejntërisë së kuptimeve të tij dhe mrekullisë në fjalët e tij; dhe deshi t’i vishte Kur’anit një veshje të qëndisur në mënyrë të jashtëzakonshme që t’i shkonte mrekullisë së kalibrit të tij më të lartë.

Dhe kështu, sundimtari skalitës e shkruajti Kur’anin në mënyrë vërtet të mrekullueshme. Ai përdori të gjithë xhevahiret dhe gurët e tij të çmuar në shkrimin e tij. Me qëllim që të tregojë shumëllojshmërinë e të vërtetave të tij të mëdha, Ai i shkroi disa nga shkronjat e tij konkrete (të trupëzuara) me diamant e smerald, disa me rubin e margaritar, disa lloje të tjera me brilante e merxhanë, ndërsa të tjerat i shkroi me ar e argjend. Ai e stolisi dhe e zbukuroi në një mënyrë të tillë saqë gjithkush që e shikoi, si ata që dinin ta lexonin dhe si ata që nuk dinin, e admironin dhe mbetën të mahnitur. Në mënyrë të veçantë, në këndvështrimin e njerëzve të së vërtetës, të cilët perceptuan se bukuria e jashtme ishte një tregues i bukurisë së ndritshme dhe i stolisë tërheqëse të kuptimeve të tij, ai u bë për ta antika më e çmueshme.

Atëherë Sundimtari ia tregoi këtë Kur’an të shkruar artistikisht e të stolisur me xhevahire një filozofi të huaj dhe një dijetari musliman.

Me qëllim që t’i provojë ata, si edhe për shpërblim, ai i urdhëroi ata të dy duke thënë: le të shkruajë secili prej jush një vepër rreth urtësisë së këtij Kur’ani! Së pari shkruajti filozofi një libër, dhe pastaj dijetari musliman shkruajti rreth urtësisë së atij libri.

Libri i filozofit diskutonte vetëm zbukurimet e shkronjave, lidhjet e tyre me njëra tjetrën, gjendjet e disave prej tyre, veçoritë e xhevahireve dhe nga përshkrimet e tyre Ai nuk e preku fare kuptimin e atij Kur’ani, sepse ai filozof i huaj nuk kishte njohuri për shkrimin e arabishtes. Ai madje nuk perceptoi se ai Kur’an i zbukuruar ishte një libër e një vepër që shpreh kuptime të mëdha. Ai e shikoi atë me një vështrim si të ishte një zbukurim antik. Por megjithëse ai nuk e dinte arabishten ishte një inxhinier i mirë, i përshkruante gjendjet shumë mirë, ishte një kimist i aftë, dhe një bizhutier i shkathët. Dhe kështu, ky njeri e shkroi veprën e tij në përputhje me ato mjeshtëri e arte.

Ndërsa dijetari musliman, kur e shikoi atë libër, kuptoi se ai ishte i qartë dhe një Kur’an Gjithurtësi. Dhe kështu ky dashurues i së vërtetës nuk i kushtoi rëndësi stolisë së tij të jashtme, as nuk e preokupoi vetveten me shkronjat e zbukuruara, por ai u preokupua me diçka që ishte një milion herë më e lartë, më e çmueshme, më e hollë, më e nderuar, më e dobishme e më gjithëpërfshirëse se sa çështjet me të cilat u preokupua filozofi i huaj, sepse duke diskutuar të vërtetat e shenjta dhe dritat e mistereve poshtë perdes së zbukurimeve, ai shkroi një komentim të bukur e të vlefshëm për Kur’anin e mrekullueshëm.

Atëherë të dy ata i morën veprat e tyre dhe ia paraqitën Sundimtarit madhështor. Së pari Sundimtari mori veprën e filozofit. Ai e shikoi atë dhe pa se ai vetëdashës dhe njeri adhurues i natyrës kishte punuar shumë, por ai nuk kishte shkruar asgjë rreth urtësisë së vërtetë. Ai nuk kishte kuptuar asgjë rreth kuptimeve të atij libri. Në të vërtetë, ai e kishte bërë lëmsh atë dhe ishte ngatërruar në çështje, duke shfaqur mungesë respekti dhe duke i treguar i pasjellshëm ndaj atij Kur’ani, sepse duke e supozuar atë burim të vërtetash, Kur’anin, të jetë thjesht një zbukurim i pakuptim, ai e kishte fyer atë si diçka pa vlerë, për sa ka të bëjë me kuptimin e tij. Dhe kështu Sundimtari Gjithurtësi e refuzoi veprën e atij filozofi, ia përplasi atë në fytyrën e tij dhe e dëboi atë nga prezenca e Tij.

Pastaj ai mori veprën e dijetarit të kujdesur e të ndërgjegjshëm musliman, dashurues të së vërtetës, dhe pa se ajo vepër ishte një koment shumë i çmuar dhe jashtëzakonisht i dobishëm. Ai e bekoi punën e tij, vlerësoi përpjekjet e tij dhe e përgëzoi atë duke i thënë: “Kjo është me të vërtetë urtësia dhe me të vërtetë autorit të kësaj vepre i jepet titulli ‘Dijetar dhe i urtë’. Ndërsa tjetri është veçse një artizan i cili ka tejkaluar limitet e tij”. Atëherë si shpërblim për veprën e dijetarit musliman, Ai urdhëroi për çdo shkronjë t’i jepen si shpërblim “dhjetë monedha floriri” nga thesari i Tij i pashtershëm.

Në qoftë se ti e ke kuptuar krahasimin, vështroje realitetin e saj dhe shikoje këtë:

Kur’ani i stolisur është ky univers i krijuar me një mjeshtëri artistike të mrekullueshme. Ai Sundimtar është Krijuesi i Gjithurtë i parapërjetësisë. Dhe dy njerëzit, njëri –i huaji– përfaqëson filozofinë dhe filozofët e saj; ndërsa tjetri është Kur’ani dhe studentët e tij.

Po, Kur’ani Gjithurtësi është shpjeguesi më i lartë, dhe përkthyesi më elokuent i Kur’anit të madh të universit. Po, ai është Furkani, Kur’ani, që është kriteri që instrukton njeriun dhe xhindin lidhur me shenjat e krijimit të shkruajtura nga Pena e Fuqisë në faqet e universit dhe në fletët e kohës. Dhe Ai i shikon krijesat, që secila prej tyre është një shkronjë kuptimplote duke mbajtur idenë e diçkaje tjetër; domethënë, ai i shikon krijesat të jenë si tregues për Krijuesin Madhështor. Kështu ai thotë: “Sa bukur janë krijuar ato! Sa shkëlqyeshëm e tregojnë ato bukurinë e Krijuesit të tyre!” Dhe kështu ai zbulon para shikimeve bukurinë e vërtetë të universit.

Sa për filozofinë të cilën ata e quajnë filozofi natyrale ose shkencë, ajo është zhytur tek zbukurimet e shkronjave të qënieve dhe tek lidhjet e tyre, dhe është bërë e shushatur; ajo e ka ngatëruar rrugën e realitetit. Ndërsa shkronjat e këtij libri të madh –universit– duhet të shikohen duke mbajtur një kuptim tjetër, domethënë ato shkronja tregojnë Shkruesin e tyre, Krijuesin, kurse ajo –filozofia– nuk ka vepruar kështu; ajo i shikon qëniet të tregojnë vetveten. Domethënë, ajo i shikon qëniet për vetë qëniet e tyre, dhe i ka diskutuar ato në këtë mënyrë. Kështu, në vend që të thotë “Sa bukur janë bërë ato!” ajo thotë “Sa të bukura janë!” dhe i ka bërë ato të shëmtuara. Duke vepruar kështu, filozofët kanë fyer universin dhe e kanë bërë atë të ankohet për ta. Në të vërtetë, filozofia pa fe është një sofistikë e divorcuar nga realiteti dhe është një fyerje ndaj universit.

PARIMI I DYTË:

Një krahasim midis edukimit moral që urtësia e Kur’anit Gjithurtësi i jep jetës personale dhe çfarë mësimi jep urtësia e filozofisë:

Studenti i sinqertë i filozofisë është një “faraon”, por ai është një faraon i përbuzur, pasi ai adhuron gjënë më të ulët për hir të dobisë së tij; dhe ai merr si Zotin e tij çdo gjë prej të cilës ai përfiton. Pastaj ai student i pafe është ‘kryeneç e i pabindur”, por ai është një kryeneç i mjerë që pranon poshtërimin më të pafund për hir të një kënaqësie; dhe ai është një kokëfortë i ulur, pasi poshtërohet dhe u nënshtrohet individëve si shejtanë, duke u puthur këmbët atyre, për hir të disa dobive të ulëta. Ai student i pa fe është “mendjemadh e despot”, por meqenëse nuk mund të gjejë asnjë pikë mbështetjeje në zemrën e tij, ai është mburravec i pafuqishëm. Është “egoist e vetëdashës” që nuk sheh veçse veten e tij. Kështu qëllimi dhe përpjekja e tij është vetëm të kënaqë dëshirat e tij shtazore; është një “egoist tinëzar” që i kërkon interesat e tij personale brenda interesave kombëtare.

Ndërsa studenti i sinqertë i urtësisë së Kur’anit është një shërbëtor, por ai nuk përulet për të adhuruar as më të madhen e krijesave; ai është një rob i vlerësuar i cili nuk e merr as parajsën, atë mirësi të madhe, si qëllimin e adhurimit të tij. Prandaj ai është një student modest, i drejtë dhe i butë, por ai nuk e ul dhe nuk e poshtëron vetveten përpara ndonjë gjëje përveç Krijuesit të tij dhe nuk vepron veçse brenda kënaqësisë së Tij. Pastaj ai është i varfër dhe i dobët dhe e njeh varfërinë dhe dobësinë e tij, por ai është i vetëmjaftueshëm për shkak të pasurisë në të cilën Zoti i tij Gjithëbujar ka depozituar për të në botën tjetër, ai është i fuqishëm sepse mbështetet tek Fuqia e pafund e Krijuesit të tij. Dhe ai vepron e lufton vetëm për hir të Zotit, për kënaqësinë e Zotit dhe për virtytet.

Kështu, edukimi që na japin dy urtësitë mund të kuptohet nga krahasimi i dy studentëve.

PARIMI I TRETË:

Edukimi që urtësia e filozofisë dhe urtësia e Kur’anit i japin jetës së shoqërisë njerëzore, është ky:

Urtësia e Filozofisë; pranon “forcën” si pikë mbështetjeje në jetën shoqërore humane. Dhe ajo synon “përfitimin” në çdo gjë, dhe merr “konfliktin” si parim të jetës së tij. Ai e konsideron lidhjen midis komuniteteve të jetë “racizmi dhe nacionalizmi negativ”, ndërsa qëllimi i saj dhe frutat, është të sigurojë disa “argëtime” për të kënaqur dëshirat e nefsit dhe nevojat në rritje të njeriut.

Por dihet se treguesi i “forcës” është “agresioni.” Dhe meqenëse “përfitimet” nuk janë të mjaftueshme për t’iu përgjigjur çdo nevoje, shenja e tyre është se gjithësecili grindet e shtyn me bërryla të tjerët. Treguesi i parimit të “konfliktit” është “grindja”, dhe treguesi i “racizmit” është “agresioni” meqë ai ngre krye dhe ushqehet duke gllabëruar të tjerët. Kështu, është për shkak të kësaj urtësie njerëzimit i është plaçkitur dhe mohuar lumturia.

Sa për urtësinë e Kur’anit; ajo merr si pikë mbështetjeje “të vërtetën” në vend të “forcës”, dhe në vend të “përfitimeve” merr si synim e qëllim “kënaqësinë e Zotit xh.sh. dhe virtytet.” Ai e konsideron themelore në jetë “parimin e bashkëpunimit të ndërsjelltë” në vend të parimit të “konfliktit.” Ai në lidhje me “komunitetet” pranon “lidhjet e fesë, të llojit dhe të atdheut” në vend të “racizmit dhe nacionalizmit.” Qëllimet e tij janë të vendosë pengesa përpara sulmeve të paligjshme të dëshirave të ulëta të nefsit dhe për të nxitur shpirtin për tek çështjet e larta, për të kënaqur ndjenjat e larta e për t’i kurajuar ato drejt plotësimeve njerëzore, dhe që ta bëjë atë një qënie të vërtetë njerëzore...

Sa për të vërtetën, treguesi i saj është “përputhja e mendimit”. Treguesi i virtytit është “mbështetja e ndërsjelltë”; treguesi i bashkëpunimit reciprok është “nxitimi për të ndihmuar njëri tjetrin.” Treguesi i fesë është “vëllazëria dhe mbështetja e njëri tjetrit.” Rezultati i kontrollit dhe i pengimit të nefsit urdhërues për të liga është lënia e lirë e shpirtit dhe nxitja e tij drejt plotësimit është “lumturia në këtë botë dhe në tjetrën”...

PARIMI I KATËRT:

Në qoftë se dëshiron të kuptosh epërsinë e Kur’anit midis të gjitha shkrimeve të tjera Hyjnore dhe sipërinë e tij mbi të gjitha ligjëratat dhe fjalët, atëherë shqyrtoji këto dy krahasime që pasojnë:

I pari: Një mbret ka dy mënyra bisedimi dhe dy forma adresimi. Njëra është të folurit e veçantë nëpërmjet një telefoni privat me një nga nënshtetësit e tij të thjeshtë lidhur me ndonjë çështje të pjesshme, e për ndonjë nevojë private. Tjetra, është të folurit në emrin e sovranitetit më të madh, dhe me titullin e kalifatit më të madh me madhështinë e sundimit të përgjithshëm dhe me synimin e përhapjes së urdhrave mbretërore në horizonte; atë mënyrë të foluri –ose bisedimi– ai e zhvillon me një nga të dërguarit e tij ose me ndonjë zyrtar të lartë... Të foluit me një ton urdhërues që shpjegon madhështinë e Tij.

Krahasimi i dytë: Një njeri mban një pasqyrë të drejtuar lart nga dielli. Ai merr dritë që përfshin shtatë ngjyrat sipas kapacitetit të pasqyrës. Ai njeri bëhet i lidhur me diellin nëpërmjet asaj lidhjeje dhe bisedon me të. Në qoftë se ai do ta kthente pasqyrën e mbushur me dritë drejt shtëpisë së tij të errët ose drejt kopshtit të tij të mbuluar me një strehë, ai do të përfitojë dritë jo sa shkalla e madhësisë së diellit, por sipas shkallës së kapacitetit të pasqyrës.

Ndërsa një njeri tjetër e le pasqyrën, ai hap dritaret e gjëra nga shtëpia e tij ose nga mbulesa sipër kopshtit të tij drejt diellit; ai hap rrugë për tek dielli në qiell. Ai zhvillon bashkëbisedim me dritën e përhershme të diellit të vërtetë, dhe flet me të dhe thotë me mirënjohje nëpërmjet gjuhës së gjendjes së tij: “O bukuria e botës, që praron e zbukuron faqen e tokës me dritën tënde dhe i bën fytyrat e luleve të buzëqeshin! O bukuria e qiejve, o dielli i bukur! Ti e ke furnizuar shtëpinë time të vogël dhe kopshtin me dritë e nxehtësi ashtu siç i dhe të gjithë botës dritë e nxehtësi”. Ndërsa njeriu i mëparshëm me pasqyrë nuk mund të bisedojë me diellin në këtë mënyrë, pasi reflektimi dhe ndikimet e dritës së diellit janë të kufizuara brenda caqeve të pasqyrës dhe ngushtimit të saj. Ato janë të kufizuara në përputhje me kapacitetin e asaj pasqyre dhe sipas kapacitetit të marrjes së dritës.

Kështu vështroje Kur’anin nëpërmjet teleskopit të këtyre dy krahasimeve, që të shikosh mrekullinë e tij dhe të kuptosh shenjtërinë e tij...

Në të vërtetë, Kur’ani thotë: “Dhe sikur të gjitha pemët në tokë të ishin pena, dhe deti (botëror të ishte bojë për të shkruar) me shtatë dete (të tjerë) pas tij për t’iu shtuar atij, prapëseprapë Fjalët e All- llahut nuk do të shterronin.” () Tani, arsyeja pse i është dhënë Kur’anit rangu më i lartë midis fjalëve të pafund është kjo:

Kur’ani ka ardhur nga Emri më i Madh Hyjnor dhe nga niveli më i lartë i çdo Emrit Hyjnor... Dhe ai është Fjala e All-llahut me cilësinë e Tij Zoti i të gjitha botëve. Ai është urdhëri i All-llahut me cilësinë e Tij Zoti i të gjitha qënieve. Dhe Ai është fjalimi i All-llahut me cilësinë e Tij Krijuesi i qiejve dhe i tokës; ai është një ligjeratë e lartë me cilësinë e Hyjnisë Absolute. Dhe Ai është adresimi i All-llahut të parapërjetësisë me Emrin e Sovranitetit më të madh Hyjnor. Dhe Ai është regjistri i mirësive të të Gjithëmëshirshmit të Vetëm që buron nga mëshira e Tij e gjërë dhe që rrethon gjithçka. Dhe Ai është një koleksion i mesazheve Hyjnore që shpjegojnë madhështinë e Hyjnisë, meqë në fillimet e disave prej tyre ndodhen shifra e simbole. Dhe Ai është libri i shenjtë që përhap urtësinë duke zbritur nga gjithëpërfshirja e Emrit më të madh, dhe shikon Arshin më të lartë në përgjithësi dhe e kontrollon.

Dhe është për këtë mister që i është dhënë Kur’anit të mrekullueshëm me vlerësimin më të plotë titulli “Fjala e All-llahut.”

Sa për fjalët e tjera Hyjnore, një pjesë prej tyre janë fjalë që burojnë nga një vlerësim i veçantë, me një titull të pjesshëm, nëpërmjet një manifestimi të një Emri të veçantë, nëpërmjet një treguesi të veçantë Hyjnorë, një Hyjnie të veçantë e me një mbretëri të veçantë, me një mëshirë të veçantë, janë këto fjalë që janë shfaqur. Shkallët e atyre fjalëve ndryshojnë për sa i përket veçantisë dhe përbotshmërisë. Pjesa më e madhe e inspirimit është nga ky lloj, por shkallët e tij ndryshojnë shumë;

për shembull, më e pjesshmja dhe më e thjeshta është inspirimi i kafshëve, pastaj është inspirimi i njerëzve të zakonshëm; pastaj është inspirimi i engjëjve të zakonshëm; pastaj është inspirimi i evlijave dhe pastaj është inspirimi i melekëve të mëdhenj.

Kështu, është për këtë mister që një evlija në dua thotë:

حَدَّثَنِي قَلْبِي عَنْ رَبِّي “Zemra ime më njoftoi, më foli për Krijuesin tim”, domethënë; me telefonin e zemrës së tij dhe pa ndërmjetësinë e ndonjë engjëlli; Ai nuk thotë: Ajo më njoftoi mua për Krijuesin e të gjitha botëve.” Ose ne e shikojmë atë shenjtor të thotë: “Zemra ime është një Fron dhe një pasqyrë ku reflektojnë treguesit e Zotit tim.” Ai nuk thotë: Ajo është Froni i Zotit të të gjitha botëve”; sepse ai mund të fitojë pjesë nga adresimi Hyjnor në përputhje me aftësinë e tij, sipas shkallës së kapacitetit të tij dhe me shkallën e ngritjes së afërsisht shtatëdhjetëmijë perdeve.

Kështu, ndonëse shumë më i lartë dhe shumë më i ngritur është dekreti i shpallur i një mbreti për sa ka të bëjë me sovranitetin e tij suprem se sa folja e tij e veçantë dhe e pjesshme me një nga nënshtetasit e tij të zakonshëm, dhe megjithëse është shumë më me bollëk shkëlqimi i diellit në qiell prej të cilit mund të përfitohet se sa shfaqja e reflektimit të tij në pasqyrë, dhe megjithëse është shumë më e madhe epërsia e tij, në këtë shkallë mund të kuptohet lartësia dhe epërsia e Kur’anit të mrekullueshëm mbi të gjitha fjalët e tjera dhe mbi të gjithë librat.

Pas Kur’anit, tek niveli i dytë, janë librat e shenjtë dhe fletët, shkrimet e shpallura që kanë epërsi sipas shkallës së tyre. Ato kanë pjesën e tyre nga misteri i asaj epërsie.

Në qoftë se fjalët e bukura të njerëzve e të xhindeve, të cilat nuk burojnë nga Kur’ani, do të mblidheshin së bashku, ato përsëri nuk do ta arrinin rangun e shenjtë të Kur’anit e ta imitonin atë.

Në qoftë se ti dëshiron të kuptosh diçka se si Ku’ani vjen nga Emri më i Madh dhe nga niveli më i lartë i çdo Emri, shqyrtoji pohimet me kuptime të përgjithshme e të larta të ajetit Kursi dhe të vërseteve vijuesee të tilla si vërseti:

وَعِنْدَهُ مَفَاتِحُ الْغَيْبِ “Dhe vetëm me Të janë çelësat e të padukshmes”()

ve âyet-i   قُلِ اللّٰهُمَّ مَالِكَ الْمُلْكِ

ve âyet-i يُغْشِي الَّيْلَ النَّـهَارَ يَطْلُبُهُ حَث۪يثًا وَالشَّمْسَ وَالْقَمَرَ وَالنُّجُومَ مُسَخَّرَاتٍ بِاَمْرِه۪

ve âyet-i    يَٓا اَرْضُ ابْلَع۪ي مَٓاءَكِ وَيَا سَمَٓاءُ اَقْلِع۪ى

ve âyet-i  تُسَبِّحُ لَهُ السَّمٰوَاتُ السَّبْعُ وَالْاَرْضُ وَمَنْ ف۪يهِنَّ

ve âyet-i    مَا خَلْقُكُمْ وَلَا بَعْثُكُمْ اِلَّا كَنَفْسٍ وَاحِدَةٍ

ve âyet-i  اِنَّا عَرَضْنَا الْاَمَانَةَ عَلٰى السَّمٰوَاتِ وَالْاَرْضِ وَالْجِبَالِ

ve âyet-i    يَوْمَ نَطْوِي السَّمَٓاءَ كَطَىِّ السِّجِلِّ لِلْكُتُبِ

ve âyet-i   وَمَا قَدَرُوا اللّٰهَ حَقَّ قَدْرِه۪ وَالْاَرْضُ جَم۪يعًا قَبْضَتُهُ يَوْمَ الْقِيٰمَةِ

ve âyet-i   لَوْ اَنْزَلْنَا هٰذَا الْقُرْآنَ عَلٰى جَبَلٍ لَرَاَيْتَهُ

gibi âyetlerin küllî, umumî, ulvi ifadelerine bak.

Hem başlarında   اَلْحَمْدُ لِلّٰهِ   veyahut   سَبَّحَ   ve  يُسَبِّحُ    bulunan surelerin başlarına dikkat et. Tâ bu sırr-ı azîmin şuâını göresin. Hem  الٓمٓ lerin ve الٓرٰ  ların ve حٰمٓ   lerin fatihalarına bak; Kur’an’ın, Cenab-ı Hakk’ın yanında ehemmiyetini bilesin.

Eğer şu “Dördüncü Esas”ın kıymettar sırrını fehmettin ise enbiyaya gelen vahyin ekseri melek vasıtasıyla olduğunu ve ilhamın ekseri vasıtasız olduğunu anlarsın. Hem en büyük bir veli, hiçbir nebinin derecesine yetişmediğinin sırrını anlarsın. Hem Kur’an’ın azametini ve izzet-i kudsiyetini ve ulviyet-i i’cazının sırrını anlarsın. Hem mi’racın sırr-ı lüzumunu, yani tâ semavata, tâ Sidretü’l-münteha’ya, tâ Kab-ı Kavseyn’e gidip,   اَقْرَبُ اِلَيْهِ مِنْ حَبْلِ الْوَر۪يدِ olan Zat-ı Zülcelal ile münâcat edip tarfetü’l-aynda yerine gelmek sırrını anlarsın.

Evet, şakk-ı kamer, nasıl ki bir mu’cize-i risaletidir; nübüvvetini cin ve inse gösterdi. Öyle de mi’rac dahi bir mu’cize-i ubudiyetidir; habibiyetini, ervah ve melâikeye gösterdi.

اَللّٰهُمَّ صَلِّ وَسَلِّمْ عَلَيْهِ وَعَلٰى آلِهِ كَمَا يَلِيقُ بِرَحْمَتِكَ وَبِحُرْمَتِهِ آمِينَ

---

On Birinci Söz ⇐ | Sözler | ⇒ On Üçüncü Söz

---