Dokuzuncu Şuâ/el

Onuncu Söz’ün Mühim Bir Zeyli ve Lâhikasının Birinci Parçası

بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيمِ

فَسُب۟حَانَ اللّٰهِ حٖينَ تُم۟سُونَ وَحٖينَ تُص۟بِحُونَ ۝ وَلَهُ ال۟حَم۟دُ فِى السَّمٰوَاتِ وَال۟اَر۟ضِ وَعَشِيًّا وَحٖينَ تُظ۟هِرُونَ ۝ يُخ۟رِجُ ال۟حَىَّ مِنَ ال۟مَيِّتِ وَيُخ۟رِجُ ال۟مَيِّتَ مِنَ ال۟حَىِّ وَيُح۟يِى ال۟اَر۟ضَ بَع۟دَ مَو۟تِهَا وَكَذٰلِكَ تُخ۟رَجُونَ ۝ وَمِن۟ اٰيَاتِهٖٓ اَن۟ خَلَقَكُم۟ مِن۟ تُرَابٍ ثُمَّ اِذَٓا اَن۟تُم۟ بَشَرٌ تَن۟تَشِرُونَ ۝ وَ مِن۟ اٰيَاتِهٖٓ اَن۟ خَلَقَ لَكُم۟ مِن۟ اَن۟فُسِكُم۟ اَز۟وَاجًا لِتَس۟كُنُٓوا اِلَي۟هَا وَ جَعَلَ بَي۟نَكُم۟ مَوَدَّةً وَ رَح۟مَةً اِنَّ فٖى ذٰلِكَ لَاٰيَاتٍ لِقَو۟مٍ يَتَفَكَّرُونَ ۝ وَمِن۟ اٰيَاتِهٖ خَل۟قُ السَّمٰوَاتِ وَال۟اَر۟ضِ وَاخ۟تِلَافُ اَل۟سِنَتِكُم۟ وَ اَل۟وَانِكُم۟ اِنَّ فٖى ذٰلِكَ لَاٰيَاتٍ لِل۟عَالِمٖينَ ۝ وَ مِن۟ اٰيَاتِهٖ مَنَامُكُم۟ بِالَّي۟لِ وَ النَّهَارِ وَاب۟تِغَٓاؤُكُم۟ مِن۟ فَض۟لِهٖ اِنَّ فٖى ذٰلِكَ لَاٰيَاتٍ لِقَو۟مٍ يَس۟مَعُونَ ۝ وَ مِن۟ اٰيَاتِهٖ يُرٖيكُمُ ال۟بَر۟قَ خَو۟فًا وَ طَمَعًا وَ يُنَزِّلُ مِنَ السَّمَٓاءِ مَٓاءً فَيُح۟يٖى بِهِ ال۟اَر۟ضَ بَع۟دَ مَو۟تِهَا اِنَّ فٖى ذٰلِكَ لَاٰيَاتٍ لِقَو۟مٍ يَع۟قِلُونَ ۝ وَمِن۟ اٰيَاتِهٖٓ اَن۟ تَقُومَ السَّمَٓاءُ وَال۟اَر۟ضُ بِاَم۟رِهٖ ثُمَّ اِذَا دَعَاكُم۟ دَع۟وَةً مِنَ ال۟اَر۟ضِ اِذَٓا اَن۟تُم۟ تَخ۟رُجُونَ ۝ وَ لَهُ مَن۟ فِى السَّمٰوَاتِ وَ ال۟اَر۟ضِ كُلٌّ لَهُ قَانِتُونَ ۝ وَ هُوَ الَّذٖى يَب۟دَؤُا ال۟خَل۟قَ ثُمَّ يُعٖيدُهُ وَ هُوَ اَه۟وَنُ عَلَي۟هِ وَلَهُ ال۟مَثَلُ ال۟اَع۟لٰى فِى السَّمٰوَاتِ وَال۟اَر۟ضِ وَهُوَ ال۟عَزٖيزُ ال۟حَكٖيمُ ۝

(Μπισμιλλάχιρραχμάνιρραχίμ)

(Στο όνομα του Αλλάχ, του Πολυεύσπλαχνου (Ραχμάν), του Οικτίρμονος(Ραχίμ))

Γι’ αυτό (δώσε) δόξα στο Αλλάχ όταν φτάνετε την εσπέρα και όταν εγείρεστε το πρωινό. Ναι, προς Αυτόν μόνο είναι ο αίνος, στους ουρανούς και επάνω στη γη. Και αργά το απόγευμα και όταν η μέρα αρχίζει να πέφτει το μεσημέρι (δοξάστε Τον Αλλάχ).

Είναι Αυτός ο Oποίος βγάζει τους ζώντες από τους νεκρούς και που βγάζει τους νεκρούς από τους ζωντανούς, και ο Οποίος δίνει ζωή στη γη μετά το θάνατο της: και με τον τρόπο αυτό είναι που θα βγείτε (κι εσείς από τα μνήματα σας).

Ανάμεσα στα σημεία (της δύναμής) Του είναι αυτό, ότι σας δημιούργησε (τον πρόγονό σας Αδάμ) απ’ το χώμα· και κατόπιν, να, είστε οι άνθρωποι (που πολλαπλασιάστηκαν πάνω στη γη) σκορπισμένοι (παντού) εδώ και κει!

Και ανάμεσα στα σημεία Του είναι ετούτο, ότι δημιούργησε για σας ταίρια αναμεταξύ από τους ίδιους σας τους εαυτούς, έτσι που (τείνοντας σε αυτά) να είστε οικείοι, με γαλήνη μαζί τους, και έχει εμβάλει έλεος και αγάπη ανάμεσα στις (καρδιές) σας· αληθινά σε αυτά υπάρχουν αρκετά σημεία για κείνους (τους λαούς) που συλλογίζονται.

Και ανάμεσα στα σημεία Του είναι η δημιουργία των ουρανών και της γης, και οι παραλλαγές στις γλώσσες και στα χρώματα σας· ασφαλώς σε αυτό υπάρχουν σημεία για αυτούς που γνωρίζουν. Και ανάμεσα στα σημεία Του είναι ο ύπνος που παίρνετε κατά τη διάρκεια της νύχτας και κατά τη διάρκεια της μέρας, και η αναζήτηση που (κάνετε για τους πόρους συντήρησης) από τον Πλούτο των Δωρεών Του· αναμφίβολα σ’ αυτό υπάρχουν σημεία για αυτούς (τους λαούς) που ακροώνται.

Και ανάμεσα στα σημεία Του είναι ότι, σας δείχνει την αστραπή εντός φόβου όσο και ελπίδας, και στέλνει προς τα κάτω μια βροχή από τον ουρανό και μ’ αυτήν δίνει ζωή στη γη μετά το θάνατό της· αληθινά σε αυτά (που λέμε) υπάρχουν ακράδαντα σημεία για εκείνους τους λαούς που θα διαλογιστούνε με σοφία. Και ανάμεσα στα σημεία Του είναι ότι, ο ουρανός και η γη στέκονται (σε αυτήν την κατάσταση) με το πρόσταγμα Του· κατόπιν όταν (ο Αλλάχ) σας προσκαλεί με ένα και μόνο κάλεσμα (να βγείτε από τα μνήματα σας για την ανάσταση) ιδού εσείς αμέσως καταφθάνετε (από εκεί).

Διότι Σε Αυτόν ανήκει το κάθε τι που βρίσκεται στους ουρανούς και επάνω στη γη· οι πάντες είναι ευλαβώς υπάκουοι προς Αυτόν.

Και είναι Αυτός ο Οποίος ξεκινά (τη διαδικασία της) δημιουργίας (της πλάσης), κατόπιν την αποκαθιστά (το επαναλαμβάνει στο υπερπέραν κόσμο). Που γι’ Αυτόν είναι κάτι εξαιρετικά εύκολο. Σε Αυτόν ανήκει η ανώτατη ιδιότητα (που μπορούμε να σκεφτούμε) στους ουρανούς και στη γη. Διότι Αυτός (ο Αλλάχ) είναι Πανάγιος(Aziz) και Πάνσοφος(Hakim) .(Κουράν, Ερ-Ρουμ 30:17-27).

Σε αυτήν την Ένατη Ακτίνα θα γίνει η ανάπτυξη ενός ουσιώδους σημείου υψίστου σημασίας αυτών των μεγαλειωδών, θεσπέσιων επουράνιων εδαφίων, τα οποία αποδεικνύουν με απόλυτα στοιχεία την ανάσταση, καταδεικνύουν έναν από τους «πόλους» της πίστεως.

Είναι ένα διακριτικό παράδειγμα της χάριτος της Κυριότητας (inayet-i Rabbâni) , το γεγονός ότι πριν από τριάντα χρόνια με το πέρας της εργασίας του που τιτλοφορήθηκε ως Συλλογισμοί (Muhakemat), η οποία ήταν μια εισαγωγή στην ερμηνεία του Κουράν, ο «Παλαιός Σαΐντ» έγραψε: «Δεύτερος Στόχος: Δύο εδάφια του Κουράν που αναφέρονται στην ανάσταση των νεκρών θα αναπτυχθούν και θα ερμηνευτούν. نَحُوبِسْماللَّهِالرَّحْمَنِالرَّحِيمِ (Επομένως, Στο όνομα του Αλλάχ, του Πολυεύσπλαχνου (Ραχμάν), του Οικτίρμονος(Ραχίμ) )» Εκεί σταμάτησε και δεν μπόρεσε να γράψει περισσότερο.

Λοιπόν δόξα και είθε τόσες ευχαριστίες στον Οικτίρμων Δημιουργό Αλλάχ(Hâlık-ı Rahîm), όσα είναι και τα σημεία και οι ενδείξεις της ανάστασης, που μετά από τριάντα χρόνια μου έχει δώσει αυτό το τέλειο αποτέλεσμα.

Ναι, το πρώτο από τα δύο εδάφια το οποίο ο Αλλάχ πριν από εννέα ή δέκα χρόνια, χορήγησε ως ο Δέκατος και Εικοστός-Ένατος Λόγος και είναι δύο λαμπρές και δυνατές αποδείξεις που επεξηγούν την προσταγή Του ήταν, فَانْظُرْ اِلَى آثَارِ رَحْمَةِ اللّهِ كَيْفَ يُحْيِى اْلاَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا اِنَّ ذلِكَ َلمُحْيِى اْلمَوْتَى وَهُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ (Κουράν, Ρουμ, 30:50) το οποίο φίμωσε τους αρνητές της ανάστασης.

Επίσης, εννέα ή δέκα χρόνια μετά από τους δύο απόρθητους αυτούς προμαχώνες της πίστης στην ανάσταση των νεκρών, ο Αλλάχ χορήγησε με την παρούσα πραγματεία ένα ερμηνευτικό σχόλιο για το δεύτερο από τα πιο πάνω υπέροχα εδάφια. Αυτή η Ένατη Ακτίνα, επομένως, αποτελείται από Εννέα Ανυπέρβλητες Εξέχουσες Θέσεις, που υποδηλώνονται από τα ως-άνω μνημονευθέντα εδάφια, και μία σημαντική Εισαγωγή.

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Αποτελείται από δύο Σημεία που εμπεριέχουν μια λακωνική επεξήγηση ενός περιεκτικού συμπεράσματος των πολυάριθμων πνευματικών οφελών της πίστεως στην ανάσταση και των ζωτικών της συνεπειών, μια υποδειγματική διδασκαλία του πόσο ουσιώδης είναι για την ανθρώπινη ζωή και ιδιαίτερα για την κοινωνική του ζωή, μια περίληψη μίας οικουμενικής απόδειξης από τις πολυάριθμες αποδείξεις του δόγματος της πίστης στην ανάσταση, και έναν απολογισμό του βαθμού στον οποίο είναι αναντίρρητο και αυτονόητο η αρχή αυτή της πίστεως.

ΠΡΩΤΟ ΣΗΜΕΙΟ

Θα υποδείξουμε, ως ένα μέτρο σύγκρισης, τέσσερις μονάχα από τις χιλιάδες αποδείξεις, ότι η πίστη στο υπερπέραν κόσμο είναι θεμελιώδης στη ζωή της κοινωνίας και στην προσωπική ζωή του ανθρώπου, και ότι είναι η βάση για την ευτυχία, την ευημερία και την πραγμάτωση του.

Η Πρώτη: Είναι με τη σκέψη του Παραδείσου μόνο, που τα παιδιά, τα οποία αποτελούν το ήμισυ της ανθρωπότητας, μπορούν να υπομένουν όλους τους θανάτους ολόγυρα τους, οι οποίοι παρουσιάζονται σε αυτά ως φρικτοί και οδυνηροί, και ενισχύουν το ηθικό των τρυφερών και αδύναμων τους υπάρξεων. Με τη βοήθεια του Παραδείσου βρίσκουν ελπίδα στις ευαίσθητες τους ψυχές, επιρρεπή όπως είναι στο κλάμα, και δύνανται να ζήσουν ευτυχισμένα. Για παράδειγμα με τη σκέψη του Παραδείσου μπορεί να πει: «Ο μικρός μου αδελφός ή ο φίλος μου έχει πεθάνει και έχει γίνει ένα πουλί στον Παράδεισο. Πετάει γύρω από τον Παράδεισο και ζει πιο ευτυχισμένα από εμάς.»

Στην αντίθετη περίπτωση, οι συχνοί θάνατοι μπροστά στα δύστυχα μάτια άλλων παιδιών, σαν κι’ αυτά τα ίδια, ή των μεγάλων, θα εξολοθρεύσουν όλη τους την αντίσταση και το ηθικό, εξαναγκάζοντας τις οξυδερκείς τους πνευματικές δυνάμεις όπως είναι οι ψυχές, οι καρδιές και ο νους τους να κλαίνε μαζί με τα μάτια τους. Είτε που θα εξασθενήσουν εντελώς ή που θα καταντήσουν γελοία, αξιοθρήνητα τετράποδα…

Δεύτερη Απόδειξη: Είναι μονάχα με τη βοήθεια της ζωής στο υπερπέραν που οι ηλικιωμένοι, οι οποίοι αποτελούν το ήμισυ της ανθρωπότητας, δύνανται να εγκαρτερήσουν την εγγύτητα του μνήματος, και να παρηγορηθούν με τη σκέψη ότι οι ζωές τους, στις οποίες είναι τόσο στενά προσκολλημένοι, σύντομα θα αφανιστούν και ο ωραίος τους κόσμος θα φτάσει σε ένα τέλος. Είναι μονάχα με την ελπίδα της αιωνίου ζωής που μπορούν να αντιδράσουν ευνοϊκά στη θλιβερή απόγνωση που αισθάνονται στις συναισθηματικά παιδιάστικες ψυχές τους με τη σκέψη του θανάτου.

Στην αντίθετη περίπτωση οι άξιοι εκείνοι, αδημονούντες πατέρες και μητέρες, που τόσο αξίζουν ευσπλαχνίας και έχουν ανάγκη γαλήνης και ηρεμίας του νου, θα νοιώσουν μια πνευματική αναταραχή και αγωνία στην καρδιά τους, και ο κόσμος αυτός θα καταντήσει γι’ αυτούς μια σκοτεινή φυλακή, και η ζωή ακόμη, μαρτύριο θλιβερό.

Τρίτη Απόδειξη: Είναι μονάχα η σκέψη του πυρός της Κολάσεως που ελέγχει τα θυελλώδη πάθη των νέων, το πιο δραστήριο στοιχείο στη ζωή της κοινωνίας, και τις βίαιες τους υπερβάσεις, συγκρατώντας τους από την επιθετικότητα, την καταδυνάστευση και την καταστροφή, και που διασφαλίζει πως η ζωή της κοινωνίας συνεχίζεται με γαλήνη.

Εάν δεν ήταν ο φόβος της Κολάσεως, σύμφωνα με το νόμο «το δίκαιο είναι με το μέρος του ισχυρότερου,» επιζητώντας να ικανοποιήσουν τις ορέξεις τους, οι νέοι αυτοί σαν μεθυσμένοι θα μετέτρεπαν τον κόσμο των ανίσχυρων και αδύναμων φουκαράδων σε Κόλαση, και θα υποβίβαζαν την υψηλή ανθρωπότητα σε ποταπή ζωικότητα.

Τέταρτη Απόδειξη: Το περιεκτικότερο κέντρο του εγκόσμιου βίου του ανθρώπου, και η γενική του πορεία, και ένας παράδεισος, καταφύγιο και ένα φρούριο της επίγειας ευτυχίας, είναι η ζωή της οικογένειας. Καθενός το σπίτι είναι γι’ αυτόν ένας μικρός κόσμος. Και η ζωή και η ευτυχία του σπιτιού και της οικογένειας του είναι εφικτές μέσα από γνήσιο, ειλικρινή και έντιμο σεβασμό και άδολη, συμπονετική και ανιδιοτελή ευσπλαχνία. Αυτό το άδολο σέβας και η ειλικρινής καλοσύνη μπορούν να γίνουν κατορθωτά μέσω της αντίληψης του να έχουν τα μέλη της οικογένειας μια παντοτινή συντροφικότητα και φιλία και συναδέλφωση, και οι γονικές, υιικές, αδελφικές και φιλικές τους σχέσεις να συνεχίζουν για ολάκερη την αιωνιότητα σε μια ζωή δίχως όριο, και στην πίστη προς αυτό.

Λέει κάποιος, για παράδειγμα: «Η σύζυγος μου είναι ο πιστός μου σύντροφος σε έναν κόσμο παντοτινό και μια αιώνια ζωή. Δεν πειράζει εάν τώρα είναι γριά και άσχημη, διότι θα διατηρεί ένα κάλλος αθάνατο. Και για έναν αιώνιο και παντοτινό σύντροφο μπορώ να κάνω κάθε θυσία και ευσπλαχνία…» και με αυτόν τον τρόπο μπορεί να ανταποκριθεί με αγάπη, στοργή και ευσπλαχνία σαν να είναι η σύζυγος του μια όμορφη ουρί (houri).

Ειδάλλως, μια συντροφικότητα που επρόκειτο να καταλήξει σε αιώνιο χωρισμό μετά από μία ώρα ή δύο σύντομης, φαινομενικής φιλίας, θα έφερνε κατά τα άλλα μονάχα επιπόλαια, πρόσκαιρα, προσποιητά, ζωώδη αισθήματα και μια απατηλή ευσπλαχνία και έναν επίπλαστο σεβασμό. Όπως στα ζώα, η ιδιοτέλεια και άλλα ακατάσχετα πάθη θα επικρατούσαν επάνω στο σέβας και την ευσπλαχνία, μεταμορφώνοντας τον επίγειο αυτόν Παράδεισο σε Κόλαση.

Έτσι, μία από τις εκατοντάδες των συνεπειών της πίστης στην ανάσταση είναι συνδεδεμένη με την κοινωνική ζωή. Εάν γίνει μία σύγκριση μεταξύ των τεσσάρων πιο πάνω αποδείξεων εκ των εκατοντάδων όψεων και οφελών αυτής της μίας και μόνης συνέπειας και των υπολοίπων, θα γίνει κατανοητό πως η πραγμάτωση και η εκπλήρωση της αλήθειας της αναστάσεως, είναι τόσο βέβαιες όσο η ανώτερη πραγματικότητα της ανθρωπότητας και η καθολική της ανάγκη ∙ είναι πιο ξεκάθαρη και ίσως δηλώνει και ανακοινώνει πολύ πιο περισσότερο την εκπλήρωση αυτής, ακόμη και από την μαρτυρία που παρουσιάζει η ανάγκη στο στομάχι του ανθρώπου η οποία χρήζει και εξακριβώνει την ύπαρξη της τροφής.

Και αποδεικνύει ότι εάν οι συνέπειες της αλήθειας της αναστάσεως επρόκειτο να εγκαταλείψουν την ανθρωπότητα, της οποίας οι ιδιότητες είναι εξαιρετικά σημαντικές, υψηλές και ζωτικές, θα ξέπεφτε στο να γίνει ένα μολυσμένο πτώμα που τρέφεται από μικρόβια.

Τώρα ας έρθουν οι κοινωνιολόγοι, οι πολιτικοί και οι ηθικολόγοι, οι οποίοι κυβερνούν την ανθρωπότητα και ασχολούνται με τις κοινωνικές και ηθικές της υποθέσεις και ας μας πουν, πως εισηγούνται να γεμίσουν το κενό αυτό; Με τι μπορούν να γιατρέψουν τις βαθιές αυτές πληγές;

ΔΕΥΤΕΡΟ ΣΗΜΕΙΟ

Αυτό το σημείο επεξηγεί σε μορφή περιλήψεως μια απόδειξη -από τις πολλές- που προέρχονται από τη μαρτυρία στην αλήθεια της αναστάσεως των άλλων πυλώνων της πίστεως. Έχει ως εξής:

Όλα τα θαύματα που υποδηλώνουν την Αγγελιοφορία του Εξοχότατου Προφήτου Μουχαμμέντ (Σάλλελλαχου Αλεïχί Ουεσελλέμ .(Είθε ειρήνη και οι ευλογίες του Αλλάχ μαζί του.) και οι μαρτυρίες για την προφητική του ιδιότητα, και όλες οι αποδείξεις της αλήθειας του, μαρτυρούν ομού στην ύπαρξη της ανάστασης, και την αποδεικνύουν. Διότι μετά από την Ενάδα και Μοναδικότητα(Vahdâniyet) (του Αλλάχ), κάθε τι που πρόβαλλε ως ισχυρισμό καθ’όλη τη διάρκεια της ζωής του, επικεντρωνόταν στην ανάσταση στον υπερπέραν κόσμο. Ακόμη, όλα Του τα θαύματα και αποδείξεις που επικύρωναν, και καθιστούσαν έγκυρους, όλους τους προηγούμενους προφήτες, επιβεβαιώνουν την ίδια αλήθεια.

Επιπλέον, η μαρτυρία της φράσης وَبِرُسُلِه «…(πίστη) και στους Απεσταλμένους Του,» η οποία καθιστά τελείως σαφή τη μαρτυρία της φράσης وَكُتُبِهِ «…(πίστη) και στις Γραφές Του,» μαρτυρεί την ίδια αυτή αλήθεια.

Δηλαδή: Όλα τα θαύματα, οι αλήθειες και οι αποδείξεις που επαληθεύουν πάνω απ’ όλα την αλήθεια του Θαυματουργού Κηρύγματος του Κουράν, μαρτυρούν και επιβεβαιώνουν την πραγματοποίηση και την ύπαρξη της αναστάσεως. Διότι σχεδόν το ένα τρίτο του Ιερού Κουράν έχει να κάνει με την ανάσταση, και στην αρχή των περισσοτέρων από τις σύντομες του σούρας, υπάρχουν δυναμικά εδάφια σχετικά με αυτήν. Εκφράζει την ίδια αλήθεια ρητά και απερίφραστα με χιλιάδες από τα εδάφια του, και την αποδεικνύει και την καταδεικνύει. Για παράδειγμα:

اِذَا الشَّم۟سُ كُوِّرَت۟

Όταν τυλιχτεί ο ήλιος. (Κουράν, Ετ-Τεκβίρ 81:1)

يَٓا اَيُّهَا النَّاسُ اتَّقُوا رَبَّكُم۟ اِنَّ زَل۟زَلَة السَّاعَةِ شَى۟ءٌ عَظٖيمٌ

Ω άνθρωποι, να φοβόσαστε τον Κύριο(Rab) σας. Το τράνταγμα της Ώρας είναι ένα γεγονός φοβερό. (Κουράν, Ελ-Χάτζ 22:01)

اِذَا زُل۟زِلَتِ ال۟اَر۟ضُ زِل۟زَالَهَا

Όταν η γη σειστεί συθέμελα. (Κουράν, Ελ-Ζιλζάλ 99:1)

اِذَا السَّمَٓاءُ ان۟فَطَرَت۟

Όταν οι ουρανοί σκιστούν από επάνω μέχρι κάτω. (Κουράν, Ελ-Ινφιτάρ 82:1)

اِذَا السَّمَٓاءُ ان۟شَقَّت۟

Όταν οι ουρανοί σκιστούν στα δύο. (Κουράν, Ελ-Ινσικάκ 84:1).

عَمَّ يَتَسَٓاءَلُونَ

Τι είναι αυτό που ρωτούν μεταξύ τους; (Σούρα, Ελ-Νέμπε 78:1)

هَل۟ اَتٰيكَ حَدٖيثُ ال۟غَاشِيَةِ

Έχει φτάσει στ’ αυτιά σας η εξιστόρηση, του συνταρακτικού γεγονότος; (Κουράν, Ελ-Γκάσïε 88:1)

όπως τα άνω εδάφια, εκτός του ότι αποδεικνύει με απόλυτη βεβαιότητα στην αρχή των τριάντα ή σαράντα σούρας πως η ανάσταση είναι η πιο σημαντική και απαραίτητη αλήθεια στην οικουμένη, εκθέτει διάφορα πειστικά αποδεικτικά στοιχεία της αλήθειας αυτής και στα υπόλοιπα του εδάφια.

Υπάρχει η όποια πιθανότητα η πίστη στο υπερπέραν να είναι αναληθής, η οποία ξεπροβάλλει σαν τον ήλιο μέσα από τις χιλιάδες διακηρύξεις και αναφορές ενός Βιβλίου -μία και μόνη απόδειξη ενός από τα εδάφια του οποίου έχει αποφέρει μπροστά στα μάτια μας τους καρπούς πολυάριθμων καλά κατηρτισμένων και σημαντικών αληθειών στις Ισλαμικές επιστήμες- ή μήπως υπάρχει η όπια πιθανότητα μη αναγνώρισης του ήλιου, ή της ύπαρξης του σύμπαντος; δε θα ήταν εκατό φορές αδύνατο και παράλογο;

Είναι ποτέ δυνατόν ενώ ένας στρατός ενίοτε ρίχνεται στη μάχη ώστε ένα απλό νεύμα του βασιλιά να μη διαψευστεί, να θρυμματίσει τις χιλιάδες των λόγων, των υποσχέσεων και των απειλών του σοβαρότατου αυτού, υπερήφανου μονάρχη; Είναι δυνατόν να είναι αναληθή;

Παρόλο που ένα μόνο νεύμα του Ένδοξου αυτού Πνευματικού Μονάρχη -ο Οποίος επί δεκατρείς αιώνες έχει χωρίς διακοπή κυβερνήσει σε αναρίθμητα ανθρώπινα πνεύματα, νόες, καρδιές και ψυχές εντός της σφαίρας της αλήθειας, και τα έχει εκπαιδεύσει και αναθρέψει- θα ήταν αρκετό για να αποδείξει την αλήθεια της αναστάσεως, την έχει καταδείξει με χιλιάδες ρητές αναφορές. Μήπως δεν είναι απαραίτητο λοιπόν το μαρτύριο του πυρός της Κολάσεως για τον επιβαρημένο αμόρφωτο ο οποίος δεν αναγνωρίζει το γεγονός αυτό; Δεν είναι η ίδια η δικαιοσύνη;

Επιπρόσθετα, διαμέσου της σαφούς αποδοχής της αλήθειας της ανάστασης, την οποία το Ιερό Κουράν -που δεσπόζει επάνω στο μέλλον και όλους τους καιρούς- επανειλημμένα αποδεικνύει με λεπτομέρεια και διασαφηνίζει, όλες οι αποκεκαλυμμένες γραφές και ιερά βιβλία, καθένα από τα οποία κυριάρχησε μια συγκεκριμένη περίοδο, την απέδειξαν συμφώνως προς τους δικούς τους αιώνες και καιρούς, αλλά με αδρομερή, συγκαλυμμένο και περιληπτικό τρόπο, επιβεβαιώνοντας με χίλιες υπογραφές αυτά που το Ιερό Κουράν διδάσκει.

Συμπεριλαμβάνονται εδώ, μια που σχετίζεται με τη συζήτηση αυτή, πρόσθετα στη μαρτυρία της «πίστης στην Έσχατη Μέρα» που αναφέρεται στο τέλος του έργου «Η Ικεσία», και οι μαρτυρίες των άλλων πυλώνων της πίστεως ιδιαίτερα η πίστη «στους Προφήτες» και «στις Αγίες Γραφές» οι οποίες και συνιστούν μια πειστική απόδειξη της ανάστασης που διαλύουν όλες τις αμφιβολίες και παρουσιάζονται με τη μορφή μιας δυνατής αλλά περιεκτικής παράκλησης. Όπου στην Ικεσία λέει:

Ω Εσύ, ο Οικτίρμων Επιμορφωτής και Συντηρητής μου! (Rabb-i Rahîm)

Εγώ με τη διδαχή του Ένδοξου Απόστολου Αλεΐχι-ς Σαλλάτου Ουεσελλάμ,(Είθε η ειρήνη και οι ευλογίες του Αλλάχ να είναι μαζί του), και τη διδασκαλία του Πάνσοφου Κουράν κατάλαβα ότι: Κατ’αρχήν ο Ένδοξος Απόστολος Αλεΐχι-ς Σαλλάτου Ουεσελλάμ,(Είθε η ειρήνη και οι ευλογίες του Αλλάχ να είναι μαζί του), και το Πάνσοφο Κουράν, όλες οι Ιερές Γραφές και η κοινότητα των προφητών, με μια κοινή συμφωνία και ομοφωνία, μαρτυρούν, αποδεικνύουν και υποδεικνύουν ότι τα δείγματα των ισχυρών και των περικαλλών ονομάτων Σου που εκδηλώνονται σε αυτόν τον κόσμο, θα συνεχιστούν στον αιώνιο κόσμο με μια πολύ πιο λαμπερή μορφή, και ότι τα δείγματα των προσφορών που λαμβάνονται σε αυτών των μάταιο κόσμο θα συνεχίσουν να υπάρχουν αιωνίως με μια πολύ πιο φανταχτερή μορφή στο τόπο της αιώνιας ευτυχίας, και ότι θα είναι οι σύντροφοι και θα βρίσκονται μαζί και στην αιωνιότητα, με όλους αυτούς που τα έχουν παρατηρήσει και λατρέψει.

Επίσης, βασιζόμενοι στα εκατοντάδες θαύματα και οριστικά εδάφια, πρωτίστως ο Ένδοξος Απόστολος Αλεΐχι-ς Σαλλάτου Ουεσελλάμ,(Είθε η ειρήνη και οι ευλογίες του Αλλάχ να είναι μαζί του), και το Πάνσοφο Κουράν, και όλη αυτή η κοινότητα των πεφωτισμένων ψυχών των προφητών, η κοινότητα των πεφωτισμένων καρδιών των αγίων (evliya), και η κοινότητα των πεφωτισμένων μυαλών των πανάρετων αφοσιωμένων (sıddıkin), στηριζόμενοι στις υποσχέσεις και απειλές Σου που τόσο επαναλαμβάνεις σε όλες τις άγιες σελίδες και γραφές, βασιζόμενοι στις Δικιές Σου Άγιες Ιδιαιτερότητες όπως η δύναμη, η ευσπλαχνία, η χάρη, η σοφία, η σφοδρότητα, το κάλλος και τις λειτουργίες τους, στο μεγαλείο της σφοδρότητας Σου, στην Ηγεμονία της Επιμόρφωσης και Συντήρησης(Rubûbiyyet) Σου, στις αποκαλύψεις, διαπιστώσεις και μέσω της ορατής πίστης (aynelyakîn), και επιστημονικά αποδεδειγμένης πίστης (ilmelyakîn) τους, αναγγέλλουν την αιώνια ευτυχία στην ανθρωπότητα∙ και ανακοινώνουν προειδοποιώντας τους άπιστους ότι υπάρχει η Κόλαση, και ότι υπάρχει ο Παράδεισος για τους λυτρωμένους και φέρνουν μια ακράδαντη πίστη και μαρτυρία.

Ω Εσύ ο Πάνσοφος Παντοδύναμος!(Kadîr-i Hakîm), Ω Εσύ ο Πολυεύσπλαχνος και Οικτίρμων!(Rahmânürrahîm!), Ω Εσύ ο απολύτως Έμπιστος και Φερέγγυος των Προσφορών σου!(Sâdıkul- Va'dil- Kerîm!). Ω Εσύ ο κάτοχος δόξας, υπερηφάνειας και σφοδρότητας που κατέχει το Μεγαλείο Ακατανίκητης και Εξολοθρευτικής Δύναμης!(Kahhâr-ı Zülcelâl!) Είσαι εκατοντάδες χιλιάδες φορές πανάγιος, απαλλαγμένος και υψηλός από την διάψευση αυτών των τόσο αφοσιωμένων σε Εσένα φίλων Σου, όλων των υποσχέσεων Σου, όλων αυτών των ιδιαιτεροτήτων Σου, και των λειτουργιών τους∙ από την παύση της ηγεμονίας της Επιμόρφωσης και Συντήρησης(Rubûbiyyet) Σου, από την απόρριψη των άπειρων δεήσεων και ισχυρισμών των άπειρων ορθών δούλων Σου, τους οποίους αγαπάς και σε επιβεβαιώνουν και μέσω των λατρειών τους κάνουν τους εαυτούς τους αγαπητούς, και από αυτούς που μέσω της απάρνησης και εξέγερσης διαψεύδουν την Δικιά Σου υπόσχεση, προσπαθούν να βλάψουν την μεγαλειότητα Σου και την περηφάνια της δύναμης Σου, την αξιοπρέπεια της Θεότητας Σου, και από όλους τους απαρνητές και άθεους που επιθυμούν να δυσαρεστήσουν την στοργή της Επιμόρφωσης και Συντήρησης(Rubûbiyyet) Σου, και να απαρνηθούν την ανάσταση. Καθαγιάζουμε την απόλυτη δικαιοσύνη, το κάλλος και την ευσπλαχνία Σου από ένα τέτοιο σκότος και ασχήμια!

Και πιστεύουμε με όλη μας τη δύναμη πως όλοι αυτοί οι αφοσιωμένοι, φερέγγυοι απόστολοι Σου, και όλο το βασίλειο των ορθών διαλαλητών Σου, μέσω βιωμένης «hakkalyakîn», ορατής «aynelyakîn», και γνωστικής «ilmelyakîn» πίστης μαρτυρούν, υποδεικνύουν και προαναγγέλλουν τους Δικούς Σου θησαυρούς ευσπλαχνίας στο υπερπέραν, τους θησαυρούς των προσφορών Σου στην αιωνιότητα, και τις θαυμάσιες εκδηλώσεις των όμορφων Σου ονομάτων, τα οποία θα εμφανιστούν πλήρως στον τόπο της ατέλειωτης ευτυχίας. Και διδάσκουν στους Δικούς Σου δούλους, φέρνοντας πίστη και οι ίδιοι σε αυτό, ότι η υπέρτατη ακτίνα του ονόματος Σου «Ο Αληθής, Ο Δικαίων»(Hak), που είναι η μεγαλύτερη πηγή, ο σκεπός και ο ήλιος όλων των αληθειών, είναι η μέγα αλήθεια της Ανάστασης. Και αυτή είναι η ίδια η αλήθεια την οποία ασκούν.

Ω Κύριε!(Rabb) χάριν αυτών των οποίων διδάσκουν και ασκούν αυτές τις αλήθειες και σε ένδειξη σεβασμού γι’ αυτά, πρόσφερε σε μας και όλους τους μαθητές του Ρισαλέ-ι Νουρ μια τέλεια πίστη και έναν ευτυχισμένο θάνατο. Και επίτρεψε μας να δεχτούμε τις πρεσβείες τους. Άμιν!

Hem nasıl ki Kur’an’ın belki bütün semavî kitapların hakkaniyetini ispat eden umum deliller ve hüccetler ve Habibullah’ın belki bütün enbiyanın nübüvvetlerini ispat eden umum mu’cizeler ve bürhanlar, dolayısıyla en büyük müddeaları olan âhiretin tahakkukuna delâlet ederler. Aynen öyle de Vâcibü’l-vücud’un vücuduna ve vahdetine şehadet eden ekser deliller ve hüccetler, dolayısıyla rububiyetin ve uluhiyetin en büyük medarı ve mazharı olan dâr-ı saadetin ve âlem-i bekanın vücuduna, açılmasına şehadet ederler.

Çünkü gelecek makamatta beyan ve ispat edileceği gibi; Zat-ı Vâcibü’l-vücud’un hem mevcudiyeti hem umum sıfatları hem ekser isimleri hem rububiyet, uluhiyet, rahmet, inayet, hikmet, adalet gibi vasıfları, şe’nleri lüzum derecesinde âhireti iktiza ve vücub derecesinde bâki bir âlemi istilzam ve zaruret derecesinde mükâfat ve mücazat için haşri ve neşri isterler.

Evet, madem ezelî ve ebedî bir Allah var; elbette saltanat-ı uluhiyetinin sermedî bir medarı olan âhiret vardır. Ve madem bu kâinatta ve zîhayatta gayet haşmetli ve hikmetli ve şefkatli bir rububiyet-i mutlaka var ve görünüyor. Elbette o rububiyetin haşmetini sukuttan ve hikmetini abesiyetten ve şefkatini gadirden kurtaran, ebedî bir dâr-ı saadet bulunacak ve girilecek.

Hem madem göz ile görünen bu hadsiz in’amlar, ihsanlar, lütuflar, keremler, inayetler, rahmetler; perde-i gayb arkasında bir Zat-ı Rahman-ı Rahîm’in bulunduğunu sönmemiş akıllara, ölmemiş kalplere gösterir. Elbette in’amı istihzadan ve ihsanı aldatmaktan ve inayeti adâvetten ve rahmeti azaptan ve lütf u keremi ihanetten halâs eden ve ihsanı ihsan eden ve nimeti nimet eden, bir âlem-i bâkide bir hayat-ı bâkiye var ve olacaktır.

Hem madem bahar faslında zeminin dar sahifesinde hatasız yüz bin kitabı birbiri içinde yazan bir kalem-i kudret gözümüz önünde yorulmadan işliyor. Ve o kalem sahibi yüz bin defa ahd ve vaad etmiş ki: “Bu dar yerde ve karışık ve birbiri içinde yazılan bahar kitabından daha kolay olarak geniş bir yerde güzel ve lâyemut bir kitabı yazacağım ve size okutturacağım.” diye bütün fermanlarda o kitaptan bahsediyor. Elbette ve herhalde o kitabın aslı yazılmış ve haşir ve neşir ile hâşiyeleri de yazılacak ve umumun defter-i a’malleri onda kaydedilecek.

Hem madem bu arz, kesret-i mahlukat cihetiyle ve mütemadiyen değişen yüz binler çeşit çeşit enva-ı zevi’l-hayat ve zevi’l-ervahın meskeni, menşei, fabrikası, meşheri, mahşeri olması haysiyetiyle bu kâinatın kalbi, merkezi, hülâsası, neticesi, sebeb-i hilkati olarak gayet büyük öyle bir ehemmiyeti var ki küçüklüğüyle beraber koca semavata karşı denk tutulmuş. Semavî fermanlarda daima رَبُّ السَّمٰوَاتِ وَ ال۟اَر۟ضِ deniliyor.

Ve madem bu mahiyetteki arzın her tarafına hükmeden ve ekser mahlukatına tasarruf eden ve ekser zîhayat mevcudatını teshir edip kendi etrafına toplattıran ve ekser masnuatını kendi hevesatının hendesesiyle ve ihtiyacatının düsturlarıyla öyle güzelce tanzim ve teşhir ve tezyin ve çok antika nevilerini liste gibi birer yerlerde öyle toplayıp süslettirir ki değil yalnız ins ve cin nazarlarını, belki semavat ehlinin ve kâinatın nazar-ı dikkatlerini ve takdirlerini ve kâinat sahibinin nazar-ı istihsanını celbetmekle gayet büyük bir ehemmiyet ve kıymet alan ve bu haysiyetle bu kâinatın hikmet-i hilkati ve büyük neticesi ve kıymetli meyvesi ve arzın halifesi olduğunu fenleriyle, sanatlarıyla gösteren ve dünya cihetinde Sâni’-i âlem’in mu’cizeli sanatlarını gayet güzelce teşhir ve tanzim ettiği için isyan ve küfrüyle beraber dünyada bırakılan ve azabı tehir edilen ve bu hizmeti için imhal edilip muvaffakiyet gören nev-i benî-Âdem var.

Ve madem bu mahiyetteki nev-i benî-Âdem, mizaç ve hilkat itibarıyla gayet zayıf ve âciz ve gayet acz ve fakrıyla beraber hadsiz ihtiyacatı ve teellümatı olduğu halde, bütün bütün kuvvetinin ve ihtiyarının fevkinde olarak koca küre-i arzı, o nev-i insana lüzumu bulunan her nevi madenlere mahzen ve her nevi taamlara ambar ve nev-i insanın hoşuna gidecek her çeşit mallara bir dükkân suretine getiren gayet kuvvetli ve hikmetli ve şefkatli bir mutasarrıf var ki böyle nev-i insana bakıyor, besliyor, istediğini veriyor.

Ve madem bu hakikatteki bir Rab, hem insanı sever hem kendini insana sevdirir hem bâkidir hem bâki âlemleri var hem adaletle her işi görür ve hikmetle her şeyi yapıyor. Hem bu kısa hayat-ı dünyeviyede ve bu kısacık ömr-ü beşerde ve bu muvakkat ve fâni zeminde o Hâkim-i Ezelî’nin haşmet-i saltanatı ve sermediyet-i hâkimiyeti yerleşemiyor.

Ve nev-i insanda vuku bulan ve kâinatın intizamına ve adalet ve muvazenelerine ve hüsn-ü cemaline münafî ve muhalif çok büyük zulümleri ve isyanları ve velinimetine ve onu şefkatle besleyene karşı ihanetleri, inkârları, küfürleri bu dünyada cezasız kalıp gaddar zalim, rahat ile hayatını ve bîçare mazlum, meşakkatler içinde ömürlerini geçirirler. Ve umum kâinatta eserleri görünen şu adalet-i mutlakanın mahiyeti ise dirilmemek suretiyle o gaddar zalimlerin ve meyus mazlumların vefat içindeki müsavatlarına bütün bütün zıttır, kaldırmaz, müsaade etmez!

Ve madem nasıl ki kâinatın sahibi, kâinattan zemini ve zeminden nev-i insanı intihab edip gayet büyük bir makam, bir ehemmiyet vermiş. Öyle de nev-i insandan dahi makasıd-ı rububiyetine tevafuk eden ve kendilerini iman ve teslim ile ona sevdiren hakiki insanlar olan enbiya ve evliya ve asfiyayı intihab edip kendine dost ve muhatap ederek, onları mu’cizeler ve tevfikler ile ikram ve düşmanlarını semavî tokatlar ile tazip ediyor.

Ve bu kıymetli, sevimli dostlarından dahi onların imamı ve mefhari olan Muhammed aleyhissalâtü vesselâmı intihab ederek, ehemmiyetli küre-i arzın yarısını ve ehemmiyetli nev-i insanın beşten birisini uzun asırlarda onun nuruyla tenvir ediyor. Âdeta bu kâinat onun için yaratılmış gibi bütün gayeleri onun ile ve onun dini ile ve Kur’an’ı ile tezahür ediyor.

Ve o pek çok kıymettar ve milyonlar sene yaşayacak kadar hadsiz hizmetlerinin ücretlerini hadsiz bir zamanda almaya müstahak ve lâyık iken, gayet meşakkatler ve mücahedeler içinde altmış üç sene gibi kısacık bir ömür verilmiş. Acaba hiçbir cihetle hiçbir imkânı, hiçbir ihtimali, hiçbir kabiliyeti var mı ki o zat, bütün emsali ve dostlarıyla beraber dirilmesin ve şimdi de ruhen diri ve hay olmasın? İdam-ı ebedî ile mahvolsunlar? Hâşâ, yüz bin defa hâşâ ve kellâ! Evet, bütün kâinat ve hakikat-i âlem, onun dirilmesini dava eder ve hayatını Sahib-i kâinat’tan talep ediyor.

Ve madem Yedinci Şuâ olan Âyetü’l-Kübra’da her biri bir dağ kuvvetinde otuz üç adet icma-ı azîm ispat etmişler ki: Bu kâinat bir elden çıkmış ve bir tek zatın mülküdür. Ve kemalât-ı İlahiyenin medarı olan vahdetini ve ehadiyetini bedahetle göstermişler. Ve vahdet ve ehadiyet ile bütün kâinat, o Zat-ı Vâhid’in emirber neferleri ve musahhar memurları hükmüne geçiyor. Ve âhiretin gelmesiyle, kemalâtı sukuttan ve adalet-i mutlakası müstehziyane gadr-ı mutlaktan ve hikmet-i âmmesi sefahetkârane abesiyetten ve rahmet-i vâsiası lâhiyane tazibden ve izzet-i kudreti zelilane aczden kurtulurlar, takaddüs ederler.

Elbette ve elbette ve herhalde iman-ı billahın yüzer nüktesinden bu altı mademlerdeki hakikatlerin muktezasıyla; kıyamet kopacak, haşir ve neşir olacak, dâr-ı mücazat ve mükâfat açılacak. Tâ ki arzın mezkûr ehemmiyeti ve merkeziyeti ve insanın ehemmiyeti ve kıymeti tahakkuk edebilsin. Ve arz ve insanın Hâlık’ı ve Rabb’i olan Mutasarrıf-ı Hakîm’in mezkûr adaleti, hikmeti, rahmeti, saltanatı takarrur edebilsin. Ve o Bâki Rabb’in mezkûr hakiki dostları ve müştakları idam-ı ebedîden kurtulsun. Ve o dostların en büyüğü ve en kıymettarı, bütün kâinatı memnun ve minnettar eden kudsî hizmetlerinin mükâfatını görsün. Ve Sultan-ı Sermedî’nin kemalâtı naks ve kusurdan ve kudreti aczden ve hikmeti sefahetten ve adaleti zulümden tenezzüh ve takaddüs ve teberri etsin.

Elhasıl: Madem Allah var, elbette âhiret vardır.

Hem nasıl ki mezkûr üç erkân-ı imaniye onları ispat eden bütün delilleriyle haşre şehadet ve delâlet ederler. Öyle de وَ بِمَلٰئِكَتِهٖ وَ بِال۟قَدَرِ خَي۟رِهٖ وَ شَرِّهٖ مِنَ اللّٰهِ تَعَالٰى olan iki rükn-ü imanî dahi haşri istilzam edip kuvvetli bir surette âlem-i bekaya şehadet ve delâlet ederler. Şöyle ki:

Melâikenin vücudunu ve vazife-i ubudiyetlerini ispat eden bütün deliller ve hadsiz müşahedeler, mükâlemeler, dolayısıyla âlem-i ervahın ve âlem-i gaybın ve âlem-i bekanın ve âlem-i âhiretin ve ileride cin ve ins ile şenlendirilecek olan dâr-ı saadetin ve cennet ve cehennemin vücudlarına delâlet ederler. Çünkü melekler bu âlemleri izn-i İlahî ile görebilirler ve girerler. Ve Hazret-i Cebrail gibi, insanlar ile görüşen umum melâike-i mukarrebîn mezkûr âlemlerin vücudlarını ve onlar, onlarda gezdiklerini müttefikan haber veriyorlar. Görmediğimiz Amerika kıtasının vücudunu, ondan gelenlerin ihbarıyla bedihî bildiğimiz gibi yüz tevatür kuvvetinde bulunan melâike ihbaratıyla âlem-i bekanın ve dâr-ı âhiretin ve cennet ve cehennemin vücudlarına o kat’iyette iman etmek gerektir ve öyle de iman ederiz.

Hem Yirmi Altıncı Söz olan Risale-i Kader’de “iman-ı bi’l-kader” rüknünü ispat eden bütün deliller, dolayısıyla haşre ve neşr-i suhufa ve mizan-ı ekberdeki muvazene-i a’male delâlet ederler. Çünkü her şeyin mukadderatını gözümüz önünde nizam ve mizan levhalarında kaydetmek ve her zîhayatın sergüzeşt-i hayatiyelerini kuvve-i hâfızalarında ve çekirdeklerinde ve sair elvah-ı misaliyede yazmak ve her zîruhun hususan insanların defter-i a’mallerini elvah-ı mahfuzada tesbit etmek ve geçirmek; elbette öyle muhit bir kader ve hakîmane bir takdir ve müdakkikane bir kayıt ve hafîzane bir kitabet, ancak mahkeme-i kübrada umumî bir muhakeme neticesinde daimî bir mükâfat ve mücazat için olabilir. Yoksa o ihatalı ve inceden ince olan kayıt ve muhafaza, bütün bütün manasız, faydasız kalır, hikmete ve hakikate münafî olur.

Hem haşir gelmezse kader kalemiyle yazılan bu kitab-ı kâinatın bütün muhakkak manaları bozulur ki hiçbir cihet-i imkânı olamaz ve o ihtimal, bu kâinatın vücudunu inkâr gibi bir muhal belki bir hezeyan olur.

Elhasıl: İmanın beş rüknü bütün delilleriyle, haşir ve neşrin vukuuna ve vücuduna ve dâr-ı âhiretin vücuduna ve açılmasına delâlet edip isterler ve şehadet edip talep ederler. İşte hakikat-i haşriyenin azametine tam muvafık böyle azametli ve sarsılmaz direkleri ve bürhanları bulunduğu içindir ki Kur’an-ı Mu’cizü’l-Beyan’ın hemen hemen üçten birisi haşir ve âhireti teşkil ediyor ve onu bütün hakaikine temel taşı ve üssü’l-esas yapıyor ve her şeyi onun üstüne bina ediyor.

(Mukaddime nihayet buldu.)

---

Yedinci Şuâ ⇐ | Şualar | ⇒ On Birinci Şuâ

---