Habbe/de

(der sich in der Frucht der Früchte des qur'anischen Paradieses vorfindet)

Der Kern (Habbe)

حَبَّه مٖى گُويَد۟ Der Kern sagt:

مَن۟ شَاخِ دِرَخ۟تَم۟ پُر۟ اَز۟ مَي۟وَۀِ تَو۟حٖيد۟ Ich bin der Ast eines Baumes, der mit vielen Früchten der Einheit beladen ist.

يَك۟ شَب۟نَمَم۟ اَز۟ يَم۟ پُر۟ اَز۟ لُؤ۟لُؤِ تَم۟جٖيد۟ Ich bin der Tropfen aus einem Meer, das mit den Perlen des Ansehens und der Ehre erfüllt ist.

بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّح۪يمِ Im Namen Gottes, des Erbarmers, des Allbarmherzigen.

اَل۟حَم۟دُ لِلّٰهِ عَلٰى دٖينِ ال۟اِس۟لَامِ وَ كَمَالِ ال۟اٖيمَانِ وَالصَّلَاةُ وَالسَّلَامُ عَلٰى مُحَمَّدٍ نِ الَّذٖى هُوَ مَر۟كَزُ دَائِرَةِ ال۟اِس۟لَامِ وَ مَن۟بَعُ اَن۟وَارِ ال۟اٖيمَانِ وَعَلٰى اٰلِهٖ وَ صَح۟بِهٖ اَج۟مَعٖينَ مَا دَامَ ال۟مَلَوَانِ وَمَا دَارَ ال۟قَمَرَانِ Lopreis und Dank sei Allah für die Religion (din) des Islam und die Vollendung (kemal) des Glaubens (iman). Und Friede und Segen sei über Mohammed, der das Zentrum des Kreises des Islam und die Quelle der Lichter (envar) des Glaubens ist und über seiner Familie und seinen Gefährten insgesamt, solange Tag und Nacht, Sonne und Mond noch weiter bestehen.

Wisse, mein lieber Bruder! Falls man diese große Welt (alem), die du hier siehst, wie ein großes Buch betrachtet, so ist das mohammedanische Licht, die Tinte aus der Feder des Schreibers dieses Buches.

Falls man sich diese große Welt (alem) als einen Baum vorstellt, so wird das mohammedanische Licht (Nur) sowohl sein Kern als auch seine Frucht.

Falls man annimmt, dass diese Welt (dunya) eine Lebensgemeinschaft wäre (und das nicht nur als ein abstrakter Begriff, sondern eine konkrete) Gestalt angenommen hätte, so wäre dieses Licht (Nur) sein Geist (ruh).

Denkt man sich (diese Welt in der Gestalt) eines riesengroßen Menschen, so wird dieses Licht (Nur) zu seinem Verstand (aql).

Denkt man sie sich (in der Form) eines überaus schönen, prunkvollen paradiesischen Gartens, so wird das mohammedanische Licht (Nur) seine Nachtigall.

Denkt man sie sich (in der Form) eines gewaltig großen Schlosses, so wird das mohammedanische Licht (Nur) zu seinem Betrachter, sein (königlicher) Ausrufer und der, welcher dieses erhabene Schloss (erklärt und) beschreibt, das den Sitz des Königreiches des Urewigen Königs (Sultan-i Ezeli), Seiner Majestät (makarr-i saltanat ve hashmeti), Seine in Stein gefasste Schönheit (tedjelliyat-i djemaliye) und all Seine Kunstwerke umfasst. Er läd alle Menschen ein. Und er (erklärt und) beschreibt all die einzigartigen Kunstwerke und schildert all die außerordentlichen und wunderbaren (mu'djize) Ereignisse, die sich in diesem Schloss zugetragen haben.

Wisse, mein lieber Bruder! Die Frucht am Baume der Schöpfung (khilqat) ist der Mensch. Es ist ja auch bekannt, dass die Frucht, welche das vollendetste aller Produkte ist (die dieser Baum hervorgebracht hat) und am weitesten von seinen Wurzeln liegt, Eigenschaften und Besonderheiten aller Teile in sich trägt. Darüber hinaus ist aber auch der Kern, der (schon vor Anbeginn der Zeit) als Hauptgrund für die Erschaffung der Welt (khilqat-i alemin) gilt, wiederum der Mensch.

Anschließend hat Er einen der Menschen, die Früchte dieses Baumes sind, zu einem Kern für den Baum der Islamiyet gemacht. Also ist dieser Kern sowohl der Erbauer der islamischen Welt (alem-i Islamiyet), als auch ihr Fundament und ihre Sonne. Der Kern dieses Kernes ist jedoch das Herz (qalb). Das Herz ist durch die Bedürfnisse mit den Arten der Welten (alemin) und ihren einzelnen Mitgliedern in vielerlei Hinsichten verbunden. Es braucht alle Lichter (Nur) der schönen Namen Gottes (Esma-i husna). Das Herz hat sowohl ebenso viele Hoffnungen wie auch Feinde, welche die ganze Welt erfüllen könnten. Es kann nur durch den Vollkommen Reichen (Ghaniyy-i Mutlaq), den wahren Beschützer (Hafîz-i Haqiqi) zufrieden gestellt werden.

Des Weiteren hat dieses Herz (qalb) derart die Fähigkeit, die ganze Welt (alem) wie eine Landkarte darzustellen oder wie ein Inhaltsverzeichnis aufzulisten. Nichts nimmt im Mittelpunkt (dieses Herzens einen Platz) ein, außer dem einen Allgegenwärtigen (Vahid-i Ehad). Es ist mit nichts anderem zufrieden außer mit einer ewig währenden (ebedi sermedi) Beständigkeit (beqa).

Wenn das Herz (qalb), das der Kern des Menschen ist, im Dienst, in aller Aufrichtigkeit (ikhlas) und unter Gebet (ubudiyet) mit der Islamiyet bewässert wird, so keimt es aus dem Glauben (iman) heraus und erhält aus der bilderreichen Welt der Befehle (misali alem-i emir) den lichtvollen Befehl (emr), sich als ein derart lichtstrahlender (nurani) Baum zu begrünen, sodass es in seiner Sinnenwelt (djismani alem) zu dessen (belebendem) Geist (ruh) wird. Wenn der Kern dieses Herzens keine solche (geistliche) Pflege erfährt (terbiye), bleibt er nur ein dürrer Kern und muss im Feuer brennen, bis er sich in Licht (Nur) verwandelt (inkilab).

Des Weiteren gibt es um diesen Kern des Herzens (habbe-i qalb) sehr viele Diener. Wenn diese Gehilfen durch das Leben des Herzens sich selbst beleben und dadurch wachsen und gedeihen, so wird der gewaltige Kosmos für sie zu einem Ausflugsort und zu einem Parkgelände. Und selbst die Phantasie, die auch zu den Dienern des Herzens gehört, lässt ihren Besitzer, selbst wenn er völlig schwach und wertlos ist, wenn er, zum Beispiel, im Gefängnis, im Kerker gefesselt liegt, in der ganzen Welt umherstreifen und erfreut ihn damit. Sie lässt den, der hier im Osten betet (namaz), sich mit seinem Kopf vor dem schwarzen Stein in der Kaaba zur Erde neigen und das Zeugnis (shehadet, in seinem Herzen) dem schwarzen Stein überlassen, um es dort zu bewahren (muhafaza).

Die Söhne Adams sind nun einmal die Frucht der Schöpfung (kainat). Und so wie zur Erntezeit das Korn gedroschen, die Spreu vom Weizen getrennt, danach die Ernte eingelagert und gespeichert wird, so gleicht auch der Ort der Wiederauferstehung einer solchen Tenne. Sie wartet auf die Söhne Adams, die den Ähren gleichen und die Ernte der Schöpfung (kainat) sind.

Wisse, mein lieber Bruder! In dieser sichtbaren, allgemeinen Welt (alem) hat jeder Mensch seine eigene Welt. Seine eigene Welt ist jedoch die gleiche wie die allgemeine Welt. Was das Zentrum der allgemeinen Welt betrifft, so ist es die Sonne, während das Zentrum der privaten Welt die Person selbst ist. Die Schlüssel der privaten Welt liegen bei dem, dem die Welt gehört und ist von seinen Sinneseindrücken (letaif) abhängig. Die Reinerhaltung dieser privaten Welt, ob sie schön und gepflegt ist oder schlecht, lichtvoll gestaltet oder dunkel, hängt von der Person ab, die ihr Zentrum ist (und die Verantwortung für ihre kleine Welt übernimmt). So wie ein Garten, dessen Spiegelbild hinsichtlich der Bewegungen, Veränderungen und sonstigen Umstände von dem Spiegel abhängig ist (in dem das Spiegelbild des Gartens erscheint), so ist in der Tat auch die (innere) Welt jeder Person von dem Zentrum abhängig, das diese Person ist, und dessen Schatten oder Spiegelbild (seine innere Welt) ist.

Denke daher nicht, wenn du deinen Körper betrachtest und siehst, dass er klein ist, dass auch deine Sünden klein wären. Denn ein Fünkchen Kummer in deinem Herzen lässt alle Sterne der Welt in deiner Seele sich verfinstern (kusuf) und untergehen.

Wisse, mein lieber Bruder! Seit 30 Jahren führe ich meinen Kampf gegen zwei Rebellen (taghut). Der eine findet sich im inneren des Menschen, der andere in der Welt (alem) um ihn herum. Der eine ist das Ego (ene), der andere die Natur (tabiat).

Den ersten Rebellen habe ich als meinen ungebetenen Gast wieder erkannt, wie meinen Schatten oder mein Spiegelbild. Aber diejenigen, die diesen Rebellen unmittelbar und in sich selbst für bedeutend erachten, werden auf diese Weise zu einem Nimrod oder zu einem Pharao.

Was aber den zweiten Rebellen betrifft, so erkannte ich ihn als eine göttliche Kunst (Ilahi bir san'at), eine Kennzeichnung durch den Allerbarmer (Rahman bir sibghat), das heißt als eine farbige Markierung, eine bunte Kennzeichnung. Betrachtet man (diesen Rebellen) jedoch in seiner Gottvergessenheit (ghaflet) nur als bloße Natur, so wird er für die Materialisten zu einem Abgott (ilah). Was jedoch für bloße Natur gehalten wird, ist in Wirklichkeit eine göttliche Kunst (Ilahi bir san'at).

Lobpreis und Dank (hamd ve shukur) sei Gott dem Gerechten (Djenab-i Haqq) dafür, dass mein oben erwähnter Kampf durch den Segen (feyz) des Qur'an mit dem Tode beider Rebellen, der Zerschlagung der beiden Götzen geendet hat.

So wie in meinen Abhandlungen "Punkt, Tropfen (katre), Stäubchen, Spur, Welle, Korn" bereits bewiesen und erklärt wurde, wurde in der Tat der vorgetäuschte Schleier der Natur zerrissen und darunter kam das Naturgesetz Gottes (sheriat-i fitriye-i Ilahiye) und die ganz bewusst gestaltete Kunst des Allerbarmers (san'at-i shuuriye-i Rahman) sonnenklar zum Vorschein. Genauso trat aus dem Ego (ene), das auf den Pharaonenstolz verweist, das "Er" (=هُوَ) hervor, das auf den majestätischen Meister (Sani-i Dhu'lDjelal) zurückzuführen ist.

Wisse, mein lieber Bruder! In dieser Welt (dunya) gibt es viele Dinge, die dich betreffen. Du hast jedoch keinerlei Vorstellung vom Lauf der Welt, noch von ihrem Wesen.

Doch da ist ja dein Körper. Und wenn auch dein Körper in deiner Jugendzeit einer Rose ähnelt, welche anmutig, fein und noch taufrisch ist, ähnelt er in deinem Alter in der Tat einer bereits abgestorbenen und schon verdorrten Blume im Winter und verwandelt sich in sie.

Und dann ist da noch das Leben. Da hinzu gehört auch alles, was Leben (hayvaniyet) in sich trägt. Auch hier ist das Ende aber Tod und Verfall.

Und dann ist da noch die Menschlichkeit. Was diese betrifft, so pendelt sie zwischen dem Verfall (aller Werte einerseits) und ihrer Bewahrung (beqa). Man muss sie im Gedenken (dhikr) des Immerwährenden Beständigen (Daim-i Baqi) aufrecht (muhafaza) erhalten.

Und dann ist da noch die Lebensspanne und die Lebensweise. Ihre Grenzen sind bereits vorher bestimmt. Und man kann keinen Schritt vorwärts oder rückwärts tun, um sein Leben zu verlängern oder zu verkürzen, auch nicht den Ablauf der Zeit vor oder zurück drehen. Darum mach dir keine Sorge und gräme dich nicht darum! Belaste dich nicht mit einer langen Liste von Wünschen, die zu erfüllen deine Fähigkeiten überschreitet und Sorgen, die zu tragen du zu schwach bist.

Und dann ist da noch das Dasein selbst (vudjud). Dieses Dasein ist ja nicht dein Eigentum (mulk). Sein Eigentümer (mâlik) ist einzig der Herr und Besitzer allen Eigentums (Mâlik-ul Mulk). Er liebt (shefqat) dich und deine ganze Existenz (vudjud) mehr als du es selbst tun könntest! Daher wirst du deinem Dasein (vudjud) nur Schaden zufügen, wenn du dich in diese Angelegenheiten des Befehlsbereichs (daire-i emr) des wahren Eigentümers (Mâlik-i Haqiqi) einmischst (wie die Gier dies tut, welche die Verzweiflung in ihrem Gefolge hat).

Und dann sind da noch Übel, Krankheiten und Unglücke. Sie sind zeitlich begrenzt und dauern nicht ewig. Wenn man an ihr Ende denkt, erinnert man sich wieder an alles Positive und die Freude kehrt zurück.

Und dann ist da noch der Umstand, dass du hier nur zugast bist und auf der Wanderschaft zu einer anderen (bleibenden) Stätte. Wer nur auf der Wanderschaft ist, bindet sein Herz jedoch nicht an (weltliche) Dinge, die er ja doch nicht mitnehmen kann. So wie du dich von dieser Wohnstatt lösen musst, so wirst du auch diese Stadt verlassen müssen. Des Weiteren wirst du auch noch diese vergängliche Welt verlassen. Wenn dies aber so ist, bemühe dich, sie in Würde (aziz) zu verlassen.

Gib dein Sein (vudjud) dem, der dich erschaffen hat (Mudjid) zurück. Dafür wirst du einen großen Preis empfangen. Denn falls du es Ihm nicht wieder zurück gibst, wird es entweder ohne jede Gegenleistung von dir genommen und dir entschwinden, oder es kehrt als (Gottes) Eigentum wieder zu Ihm zurück.

Solange du nur auf dich selbst (in deinem augenblicklichen) Daseinszustand (vudjud) vertraust, stürzt du ins Nichts (adem). Denn nur durch die Aufgabe deiner Existenz (terkiyle vudjud) kannst du deine Existenz finden. Wenn du des Weiteren dich mit dem Gedanken (fikr) trägst, deinem Dasein (irgendeinen) Wert beizumessen, schrumpft dein Dasein (vudjud) am Ende zu einem winzig kleinen Pünktchen in deiner Hand zusammen. So verbleibt denn deine ganze Existenz (vudjud) mit all ihren vier Seiten nur noch ein Nichts (adem). Sobald du aber diesen Punkt in deiner Hand fort wirfst, verbleibt all dein Dasein (vudjud) voll und ganz im Licht (Nur).

Und dann sind da noch die irdischen Freuden. Was aber diese betrifft, so sind sie uns von Gott zugemessen (kismet). Angesichts des schnellen Untergangs lässt derjenige, der Verstand (aql) im Kopf hat, sie nicht in sein Herz (qalb) vordringen und misst ihnen keinen Wert bei.

Gleich wie nun immer der Lauf (akibet = das Ende) dieser Welt sein mag: Es ist besser, die Freuden aufzugeben. Denn dein Ende (akibet) ist entweder Glückseligkeit; was aber diese Glückseligkeit betrifft, so kommt sie nur durch die Aufgabe (terkiyle) dieser vergänglichen (fani) Freuden zustande. Oder es endet unter Qualen. Ja könnte denn ein Mann, der auf den Tod und seine Hinrichtung wartet, sich über den Schmuck und die Verzierungen seines Galgens freuen und sie genießen?

Auch für einen Mann, der sich in seinem Unglauben (kufr) einbildet, das Ende (akibet) seiner Welt sei das absolute Nichts (adem-i mutlaq), ist es besser, die Genüsse aufzugeben. Denn durch das eigene, persönlich bedingte Nichtsein (adem), welches eine Folge des Verfalles dieser Genüsse ist, wird in jeder Minute das schmerzliche Leiden (elim elem) eines absoluten Nichtseins (adem-i mutlaq) verspürt.Derartige Genüsse können über solche Schmerzen nicht hinweg täuschen.

Wisse, mein lieber Bruder! Ein Schaf, das von einem Stein getroffen wird, den der Hirte geworfen hat, damit seine Herde umkehrt, welche (die Grenzen) des Weidelandes überschreiten will, sagt in der Sprache seiner inneren Haltung (lisan-i hal): "Wir stehen unter der Führung (emri) unseres Hirten. Er kümmert sich besser um unser Wohlergehen als wir selbst. Da er nun einmal nicht mit uns zufrieden ist, kehren wir besser um." So kehrt es von sich aus um, und die ganze Herde mit ihm.

Oh meine Seele! Du bist nicht bockiger und gehst nicht mehr in die Irre als dieses Schaf. Wenn dich ein Stein des Unglücks trifft, den Gottes Voherbestimmung (qader) nach dir geworfen hat, so sage: اِنَّا لِلّٰهِ وَاِنَّاۤ اِلَيْهِ رَاجِعُونَ {"Gottes sind wir und zu Ihm kehren wir wieder zurück." (Sure 2, 156)} Wende dich um zu dem wahren Herrn deiner Rückkehr (Merdji-i Haqiqi)! Komm zum Glauben! Sei nicht betrübt! Er kümmert sich (besser) um dich, als du selbst (das jemals könntest).

Wisse, mein lieber Bruder! Das Herz (qalb) wurde ja nicht erschaffen, um sich vorsätzlich mit den irdischen Angelegenheiten zu beschäftigen; und das kann man folgendermaßen erklären:

Wir sehen, dass das Herz sich mit aller Kraft (quvvet) und Entschlossenheit an einer Sache festklammert, und zwar ganz gleich, worum es sich dabei handelt. Es nimmt sie mit großer Aufmerksamkeit in seine Hand und hält sie fest. Es möchte für immer und ewig mit ihr vereinigt bleiben; und löst sich ganz und gar in ihr auf (fena). Es ist hinter den größten, den beständigsten Dingen her und verlangt nach ihnen. In Wirklichkeit ist, um welches Ding (emir) auch immer es sich unter den irdischen Dingen (umur-u dunyeviye) handeln mag, in Anbetracht der (übersteigerten) Wünsche und Erwartungen des Herzens so unbedeutend wie ein Haar.

Das aber heißt, dass das Herz ein Fenster ist, das in die Ewigkeit der Ewigkeiten (ebed-ul abad) hin geöffnet ist; denn es ist mit dieser vergänglichen Welt nicht zufrieden.

Wisse, mein lieber Bruder! Der Qur'an ist vom Himmel herabgesandt worden. Und zugleich mit dieser Herabsendung wurde auch ein himmlischer Tisch (semavi bir ma'ide), ein göttliches Gastmahl (sofra-i Ilahiye) herabgesandt. Dieses Gastmahl (ma'ide) bezeichnet die einzelnen Gänge, die je nach dem Bedürfnis und dem Geschmack der verschiedenen Schichten der Menschheit voneinander getrennt sind. Der erste Gang, der bei diesem Gastmahl (ma'ide) aufgetragen wird, ist für das einfache Volk.

Zum Beispiel:

اَنَّ السَّمَوٰاتِ وَاْلاَرْضَ كَانَتَا رَتْقًا فَفَتَقْنَاهُمَا {"Siehe, Himmel und Erde waren eine zusammenhängende Masse und wir haben sie getrennt." (Sure 21, 30)}

Diese ehrwürdige Ayah lässt die erste Schicht der Menschen die folgende Bedeutung (mana) verstehen und drückt das so aus:

Solange unter wolkenlosen Himmeln eisige Winde wehen und nicht dazu imstande sind, Regen herniederströmen zu lassen, bleibt die Erde vollkommen trocken, sodass in ihr keine Pflanzen wachsen können. Dann haben wir diese zusammengeklebte Masse abgeteilt und voneinander getrennt. Sogleich begann von der einen Seite Wasser herabzuströmen und von der anderen Seite sprossen die Pflanzen empor.

Es ist dies die folgende ehrwürdige (mezkur) Ayah, die auf diese Bedeutung (mana) hinweist: وَجَعَلْنَا مِنَ الْمَاۤءِ كُلَّ شَىْءٍ حَىٍّ {"Und wir haben alles, was da lebt, aus dem Wasser geschaffen." (Sure 21, 30)} Denn all die Nahrung, die das Leben der Tiere und Pflanzen aufrecht erhält, kann nur in der Vermählung von Himmel und Erde hervorgebracht werden.

Mezkûr âyetin tabaka-i avama ait safhasının arkasında şöyle bir safha da vardır ki: Nur-u Muhammediyeden (asm) yaratılan madde-i aciniyeden, seyyarat ile şemsin o nurun macun ve hamurundan infisal ettirilmesine işarettir. Bu safhayı, delâletiyle teyid eden اَوَّلُ مَا خَلَقَ اللّٰهُ نُورٖى olan hadîs-i şeriftir.

İkinci misal:

اَفَعَيٖينَا بِال۟خَل۟قِ ال۟اَوَّلِ بَل۟ هُم۟ فٖى لَب۟سٍ مِن۟ خَل۟قٍ جَدٖيدٍ olan âyet-i kerîmenin tabaka-i avama ait safhasında şu mana vardır:

“Onlar, daha acib olan birinci yaratılışlarını şehadetle ikrar ettikleri halde, daha ehven, daha kolay ikinci yaratılışlarını uzak görüyorlar.” Şu safhanın arkasında haşir ve neşrin pek kolay olduğunu tenvir eden büyük bir bürhan vardır.

Ey haşir ve neşri inkâr eden kafasız! Ömründe kaç defa cismini tebdil ediyorsun. Sabah ve akşam elbiseni değiştirdiğin gibi her senede bir defa tamamıyla cismini tebdil ve tecdid ediyorsun, haberin var mıdır? Belki her senede, her günde cisminden bir kısım şeyler ölür, yerine emsali gelir. Bunu hiç düşünemiyorsun. Çünkü kafan boştur. Eğer düşünebilseydin, her vakit âlemde binlerce numuneleri vukua gelen haşir ve neşri inkâr etmezdin. Doktora git, kafanı tedavi ettir.

İ’lem eyyühe’l-aziz! Nefsin belâhet ve hamakatine bak ki bir Rabb-i Muhtar-ı Hakîm tarafından terbiye edildiğini ve o Rabb-i Hakîm’in memlûk ve masnuu olduğunu bildiğine ve bu temellük ve terbiyenin bütün efrad, enva, ecnasta cari olmakla meselenin bir kaide-i külliye şeklini aldığına ve bu feyzin şümullü olmakla bir nevi icma ve fiilî bir tasdike mazhar olduğuna nazaran kanun ve düstur şeklinde olan hâdiseye ve kesb-i külliyet eden kaideye bakarak kanaat ve itminan etmesi lâzım iken, bütün âfakı cilvelendiren tecelliyat-ı esmayı –kendisi de o cilvelerde hissedar olduğu halde– vasıta-i tesettür ve alâmet-i ihmal sanıyor. Güya o nefsin fevkinde onun bütün ahvalini kontrol eden kimse yoktur. Ve kendisini, yaptığı fiillerinde fiil içinde müstetir هُوَ gibi görüyor. Tecelliyatın genişliğini imtinaa, büyüklüğünü ademe hamletmekle şeytanı bile yaptığı mugalatadan utandırıyor.

İ’lem eyyühe’l-aziz! Nefis daima ızdıraplar, kalaklar içinde evhamdan kurtulup tevekküle yanaşmıyor. Hükm-ü kadere razı olmuyor. Halbuki şemsin tulû ve gurûbu muayyen ve mukadder olduğu gibi insanın da bu dünyada tulû ve gurûbu ve sair mukadderatı, kalem-i kader ile cephesinde yazılıdır. İsterse başını taşa vursun ki o yazıları silsin. Fakat başı kırılır, yazılara bir şey olmaz hâ!

Ve illâ muhakkak bilsin ki: Semavat ve arzın haricine kaçıp kurtulamayan insan, Hâlık-ı külli şey’in rububiyetine muhabbetle rıza-dâde olmalıdır.

İ’lem eyyühe’l-aziz! Bir şeyin sâni’i, o şeyin içinde olursa aralarında tam bir münasebet lâzımdır. Ve masnuatın adedince sâni’lerin çoğalması lâzımdır. Bu ise muhaldir. Öyle ise sâni’, masnû içinde olamaz.

Mesela, matbaa ile teksir edilen bir kitap, yine bir adamın kalemiyle yazılıyor. O kitabın nakışları, harfleri; kendisinden sümbüllenmez. Kâtip de o kitabet sanatı içinde değildir. Ve illâ intizamdan çıkar. Öyle ise masnuun nakışları kendisinden değildir. Ancak kudret kalemiyle kaderin takdiri üzerine yazılıyor.

İ’lem eyyühe’l-aziz! Aklın pek garib bir hali vardır. Öyle bir yed-i tûlâ sahibidir ki bazen kâinatı ihata etmekle kucağına alıyor. Bazen daire-i imkândan çıkar, en yüksek dairelere müdahaleye çalışır. Bazen de bir katre suda boğulur, bir zerre içinde yok olur, bir kılda kaybolur. Maahâzâ hangi şeyde fena ve kaybolursa bütün varlığı o şeye münhasır olduğunu bilir. Ve hangi bir noktaya girse bütün âlemi beraberce götürmek isteğindedir.

İ’lem eyyühe’l-aziz! Eğer dünyanın veya vücudun mülkiyeti, zılliyeti sende ise taahhüd, tahaffuz, korku külfetleriyle nimetlerden lezzet alamazsın, daima rahatsız olursun. Çünkü noksanları tedarik, mevcudları telef olmaktan muhafaza ile daima evham, korkular, meşakkatlere mahal olursun. Halbuki o nimetler, Mün’im-i Kerîm’in taahhüdü altındadır. Senin işin onun sofra-i ihsanından yiyip içmekle şükretmektir. Şükürde bir zahmet yoktur. Bilakis nimetin lezzetini arttırır.

Çünkü şükür, nimette in’amı görmek demektir. İn’amı görmek, nimetin zevalinden hasıl olan elemi def’eder. Zira nimet zâil olduğunda Mün’im-i Hakiki onun yerini boş bırakmaz, misliyle doldurur ve teceddüdünden lezzet alırsın.

Evet وَ اٰخِرُ دَع۟وٰيهُم۟ اَنِ ال۟حَم۟دُ لِلّٰهِ رَبِّ ال۟عَالَمٖينَ olan âyet-i kerîme, hamdin ayn-ı lezzet olduğuna delâlet eder. Çünkü hamd, in’am şeceresini, nimet semeresinde gösterir. Ve bu vesile ile zeval-i nimetin tasavvurundan hasıl olan elem zâil olur. Çünkü şecerede çok semere vardır, biri giderse ötekisi yerine gelir. Demek hamd, ayn-ı lezzettir.

İ’lem eyyühe’l-aziz! Âfakî malûmat yani hariçten, uzaklardan alınan malûmat, evham ve vesveselerden hâlî olamıyor. Amma bizzat vicdanî bir şuura mahal olan enfüsî ve dâhilî malûmat ise evham ve ihtimallerden temizdir. Binaenaleyh merkezden muhite, dâhilden harice bakmak lâzımdır.

İ’lem eyyühe’l-aziz! Küre-i arzı bir köy şekline sokan şu medeniyet-i sefihe ile gaflet perdesi pek kalınlaşmıştır. Ta’dili, büyük bir himmete muhtaçtır. Ve keza beşeriyet ruhundan dünyaya nâzır pek çok menfezler açmıştır. Bunların kapatılması ancak Allah’ın lütfuna mazhar olanlara müyesser olur.

İ’lem eyyühe’l-aziz! Bir zerre, kocaman şemsi tecelli ile yani in’ikas itibarıyla istiab eder, içine alır. Fakat küçücük iki zerreyi bizzat yani hacimleri itibarıyla içine alamaz. Binaenaleyh yağmurun şemsin timsaline ma’kes olan katreleri gibi kâinatın zerrat ve mürekkebatı, ilim ve iradeye müstenid kudret-i nuraniye-i ezeliyenin –tecelli ve in’ikas itibarıyla– lem’alarına mazhar olabilirler. Fakat gözün içindeki bir hüceyre zerresi “âsab, evride, şerayin”de tesirleri görünen bir kudret, şuur ve iradeye menba olamaz. Bu acib sanat, muntazam nakış, ince hikmetin iktizasına göre kâinatın her bir zerresi, her bir mürekkebatı, uluhiyete mahsus muhit ve mutlak sıfatlara menba ve masdar olması lâzım gelir. Veya o sıfatlar ile muttasıf Şems-i Ezelî’nin tecelliyat lem’alarına ma’kes olmaları lâzımdır.

Birinci şıkta kâinatın zerratı adedince muhalat vardır. Binaenaleyh her bir zerre o büyük yükün tahammülünden âciz olduğunu ikrar ile “Mûcid, Hâlık, Rab, Mâlik, Kayyum ancak Allah’tır.” diye şehadetini ilan eder. Ve keza her bir zerre, her bir mürekkebat, muhtelif lisan ve delâletleriyle şu beyti terennüm ediyorlar:

عِبَارَاتُنَا شَتّٰى وَ حُس۟نُكَ وَاحِدٌ

وَ كُلٌّ اِلٰى ذَاكَ ال۟جَمَالِ يُشٖيرُ

Evet, her bir harf kendi vücuduna bir vecihle delâlet eder. Amma kâtibinin, sâni’inin vücuduna çok vecihlerle delâlet eder. Evet

تَاَمَّل۟ سُطُورَ ال۟كَائِنَاتِ فَاِنَّهَا

مِنَ ال۟مَلَاِ ال۟اَع۟لٰى اِلَي۟كَ رَسَائِلُ

İ’lem eyyühe’l-aziz! Cam, su, hava, âlem-i misal, ruh, akıl, hayal, zaman vesaire gibi tecelli, timsal, akislere mahal ve mazhar olan çok şeyler vardır. Maddiyat-ı kesifenin timsalleri hem münfasıl hem ölü hükmündedirler. Çünkü asıllarına gayr oldukları gibi asıllarının hâsiyetlerinden de mahrumdurlar. Nuranilerin timsalleri ise asıllarıyla muttasıl ve asıllarının hâsiyetlerine mâlik ve asıllarına gayr değillerdir.

Binaenaleyh Cenab-ı Hak şemsin hararetini hayat, ziyasını şuur, ziyadaki renkleri duygu gibi yapmış olsa idi, senin elindeki âyinede temessül eden şemsin timsali seninle konuşacaktı. Çünkü o, timsalinde oldukça harareti, ziyası, renkleri olurdu. Hararetiyle hayat bulurdu. Ziyasıyla şuurlu olurdu. Renkleri ile de duygulu olurdu. Böyle olduktan sonra, seninle konuşabilirdi.

Bu sırra binaendir ki Resul-i Ekrem (asm) kendisine okunan bütün salavat-ı şerifeye bir anda vâkıf olur.

İ’lem eyyühe’l-aziz! Sübhanallah ve Elhamdülillah cümleleri, Cenab-ı Hakk’ı celal ve cemal sıfatlarıyla zımnen tavsif ediyorlar. Celal sıfatını tazammun eden “Sübhanallah” abdin ve mahlukun Allah’tan baîd olduklarına nâzırdır. Cemal sıfatını içine alan “Elhamdülillah” Cenab-ı Hakk’ın rahmetiyle abde ve mahlukata karib olduğuna işarettir.

Mesela biri kurb, diğeri bu’d olmak üzere bize nâzır şemsin iki ciheti vardır. Kurb cihetiyle hararet ve ziyayı veriyor. Bu’d cihetiyle insanların mazarratlarından tahir ve safi kalıyor. Bu itibarla insan şemse karşı yalnız kabil olabilir, fâil ve müessir olamaz.

Kezalik –bilâ-teşbih– Cenab-ı Hak rahmetiyle bize karib olduğu cihetle ona hamdediyoruz. Biz ondan uzak olduğumuz cihetle onu tesbih ediyoruz. Binaenaleyh rahmetiyle kurbüne bakarken hamdet. Ondan baîd olduğuna bakarken tesbih et. Fakat her iki makamı karıştırma ve her iki nazarı birleştirme ki hak ve istikamet mültebis olmasın. Lâkin iltibas ve mezc olmadığı takdirde, her iki makamı ve her iki nazarı hem tebdil hem cem’edebilirsin. Evet “Sübhanallahi ve bihamdihî” her iki makamı cem’eden bir cümledir.

İ’lem eyyühe’l-aziz! Dört şey için dünyayı kesben değil, kalben terk etmek lâzımdır:

1- Dünyanın ömrü kısa olup süratle zeval ve gurûba gider. Zevalin elemiyle, visalin lezzeti zeval buluyor.

2- Dünyanın lezaizi zehirli bala benzer. Lezzeti nisbetinde elemi de vardır.

3- Seni intizar etmekte ve senin de süratle ona doğru gitmekte olduğun kabir, dünyanın ziynetli, lezzetli şeylerini hediye olarak kabul etmez. Çünkü dünya ehlince güzel addedilen şey, orada çirkindir.

4- Düşmanlar ve haşerat-ı muzırra arasında bir saat durmakla dost ve büyükler meclisinde senelerce durmak arasındaki muvazene, kabir ile dünya arasındaki aynı muvazenedir. Maahâzâ Cenab-ı Hak da bir saatlik lezzeti terk etmeye davet ediyor ki senelerce dostlarınla beraber rahat edesin. Öyle ise kayıtlı ve kelepçeli olarak sevk edilmezden evvel, Allah’ın davetine icabet et.

Fesübhanallah, Cenab-ı Hakk’ın insanlara fazl u keremi o kadar büyüktür ki insana vedia olarak verdiği malı, büyük bir semeni ile insandan satın alır, ibka ve himaye eder. Eğer insan o malı temellük edip Allah’a satmazsa büyük bir belaya düşer. Çünkü o malı uhdesine almış oluyor. Halbuki kudreti taahhüde kâfi gelmiyor. Çünkü arkasına alırsa beli kırılır; eli ile tutarsa kaçar, tutulmaz. En-nihayet meccanen fena olur gider, yalnız günahları miras kalır.

İ’lem eyyühe’l-aziz! Geceye benzeyen gençliğim zamanında gözlerim uyumuş idi ancak ihtiyarlık sabahıyla uyandım, mealinde olan وَ عَي۟نٖى قَد۟ نَامَت۟ بِلَي۟لِ شَبٖيبَتٖى وَ لَم۟ تَن۟تَبِه۟ اِلَّا بِصُب۟حِ مَشٖيبِ şiirin şümulüne dâhilim. Çünkü gençliğimde en yüksek bir intibah şâhikasına çıktığımı sanıyordum. Şimdi anlıyorum ki o intibah, intibah değilmiş. Ancak uykunun en derin kuyusunda bulunmaktan ibaret imiş. Binaenaleyh medenilerin iftihar ile dem vurdukları tenevvür-ü intibahları, benim gençlik zamanımdaki intibah kabilesinden olsa gerektir.

Onların misali, rüyasında güya uyanıp rüyasını halka hikâye eden nâim meselidir. Halbuki rüyasında onun o intibahı, uykunun hafif perdesinden derin ve kalın bir perdeye intikal ettiğine işarettir. Böyle bir nâim ölü gibidir. Yarı buçuk uykuda bulunan insanları nasıl ikaz edebilir?

Ey uykuda iken kendilerini ayık zannedenler! Umûr-u diniyede müsamaha veya teşebbühle medenilere yanaşmayın. Çünkü aramızdaki dere pek derindir. Doldurup hatt-ı muvasalayı temin edemezsiniz. Ya siz de onlara iltihak edersiniz veya dalalete düşer boğulursunuz.

İ’lem eyyühe’l-aziz! Masiyetin mahiyetinde, bilhassa devam ederse küfür tohumu vardır. Çünkü o masiyete devam eden, ülfet peyda eder. Sonra ona âşık ve müptela olur. Terkine imkân bulamayacak dereceye gelir. Sonra o masiyetinin ikaba mûcib olmadığını temenniye başlar. Bu hal böylece devam ettikçe küfür tohumu yeşillenmeye başlar. En-nihayet, gerek ikabı gerek dârü’l-ikabı inkâra sebep olur.

Ve keza masiyete terettüp eden hacaletten dolayı, o masiyetin masiyet olmadığını iddia etmekle, o masiyete muttali olan melekleri bile inkâr eder. Hattâ şiddet-i hacaletten yevm-i hesabın gelmeyeceğini temenni eder.

Şayet yevm-i hesabı nefyeden edna bir vehmi bulursa o vehmi kocaman bir bürhan addeder. En-nihayet nedamet edip terk etmeyenlerin kalbi küsufa tutulur, mahvolur gider. –El-iyazü billah–

İ’lem eyyühe’l-aziz! Kur’an-ı Mu’cizü’l-Beyan’ın i’caz ve belâgatına dair “Lemaat” namındaki eserimde izah edilen bazı lem’aları dinleyeceksin:

1- Kur’an’ın okunuşunda yüksek bir selaset vardır ki lisanlara ağır gelmez.

2- Büyük bir selâmet vardır ki lafzen ve manen hatadan salimdir.

3- Âyetler arasında büyük bir tesanüd vardır ki kârgir binalar gibi âyetleri birbirine dayanarak bünye-i Kur’aniyeyi sarsılmaktan vikaye ediyor.

4- Büyük bir tenasüp, tecavüb, teavün vardır ki âyetleri birbirine ecnebi olmadığı gibi birbirinin vuzuhuna yardım, istizahına cevap veriyor.

5- Parça parça, ayrı ayrı zamanlarda nâzil olduğu halde, şiddet-i tenasüpten sanki bir defada nâzil olmuştur.

6- Esbab-ı nüzul ayrı ayrı ve mütebayin olduğu halde, şiddet-i tesanüdden sanki sebep birdir.

7- Mükerrer, mütefavit suallere cevap olduğu halde, şiddet-i imtizaç ve ittihattan sanki sual birdir.

8- Müteaddid, mütegayir hâdisata beyan olduğu halde, kemal-i intizamdan sanki hâdise birdir ve bir hâdiseye cevaptır.

9- “Tenezzülat-ı İlahiye” ile tabir edilen muhatapların fehimlerine yakın ve münasip üsluplar üzerine nâzil olmuştur.

10- Bütün zaman ve mekânlarda gelip geçen insanlara tevcih-i kelâm ettiği halde, suhulet-i beyandan dolayı sanki muhatap birdir.

11- İrşadın gayelerine îsal için tekrarları, tahkik ve takriri ifade eder. Maahâzâ tekrarları halel vermez. İadesi, zevki izale etmez. Tekerrür ettikçe misk gibi kokar.

12- Kur’an kalplere kuvvet ve gıdadır. Ruhlara şifadır. Gıdanın tekrarı kuvveti artırır. Tekrar etmekle daha me’luf ve me’nus olduğundan lezzeti artar.

13- İnsan maddî hayatında; her anda havaya, her vakit suya, her zaman ve her gün gıdaya, her hafta ziyaya muhtaçtır. Bunların tekerrürü haddizatında tekerrür olmayıp ihtiyaçların tekerrürü içindir.

Kezalik insan hayat-ı ruhiyesi cihetiyle Kur’an’da zikredilen bütün nevilere muhtaçtır. Bazı nevilere her anda muhtaçtır. “Hüvallah” gibi. Çünkü ruh bunun ile nefes alıyor. Bazı nevilere her vakit, bazılarına her zaman muhtaçtır.

İşte hayat-ı kalbiyenin ihtiyaçlarına binaen Kur’an tekrarlar yapıyor. Mesela “Bismillah” hava-i nesîmî gibi kalbi ve ruhu tatmin ettiğinden kesret-i ihtiyaca binaen Kur’an’da çok tekrar edilmiştir.

14- Kıssa-i Musa gibi bazı hâdisat-ı cüz’iyenin tekrarı, o hâdisenin büyük bir düsturu tazammun ettiğine işarettir.

Hülâsa: Kur’an hem zikirdir hem fikirdir hem hikmettir hem ilimdir hem hakikattir hem şeriattır hem sadırlara şifa, mü’minlere hüda ve rahmettir.

İ’lem eyyühe’l-aziz! Fıtrat-ı insaniyenin garib bir hali, gaflet zamanında letaif ile havassın hükümlerini, iltibas ile birbirine benzetir, tefrik edemez. Mesela, el ile gözü birbirine benzetip hizmetlerini ve vazifelerini tefrik edemeyen bir mecnun, yüksekte gözüyle gördüğü bir şeyi almak için elini uzatıyor. El gözün komşusu olduğu münasebetle, onun yaptığı işi, el de yapabilir zanneder.

Kezalik insan-ı gafil, kendi şahsına ait edna, cüz’î bir tanzimden âciz olduğu halde gururuyla, hayaliyle Cenab-ı Hakk’ın ef’aline tahakküm ile el uzatıyor.

Yine insanın fıtratında acib bir hal: İnsanın efradı arasında cismen ve sureten ayrılık varsa da pek azdır. Amma manen ve ruhen, aralarında zerre ile şems arasındaki ayrılık kadar bir ayrılık vardır. Fakat sair hayvanat öyle değildir. Mesela, balık ile kuş, kıymet-i ruhiyece birbirine pek yakındırlar. En küçüğü en büyüğü gibidir. Çünkü insanın kuvve-i ruhiyesi tahdid edilmemiştir. Enaniyet ile o kadar aşağı düşerler ki zerreye müsavi olur. Ubudiyet ile de o kadar yükseğe çıkıyor ki iki cihanın güneşi olur. Hazret-i Muhammed aleyhissalâtü vesselâm gibi.

İ’lem eyyühe’l-aziz! Eşyada esas bekadır, adem değildir. Hattâ ademe gittiklerini zannettiğimiz kelimat, elfaz, tasavvurat gibi seriü’z-zeval olan bazı şeyler de ademe gitmiyorlar. Ancak suretlerini ve vaziyetlerini değişerek zevalden masûn kalıp bazı yerlerde tahassunla adem-i mutlaka gitmezler. Fen dedikleri hikmet-i cedide, bu sırra vâkıf olmuş ise de vuzuhuyla vâkıf olamamıştır.

Ve aynı zamanda “Âlemde adem-i mutlak yoktur. Ancak terekküp ve inhilal vardır.” diye ifrat ve hata etmiştir. Çünkü âlemde Cenab-ı Hakk’ın sun’uyla terkip vardır. Allah’ın izniyle tahlil vardır. Allah’ın emriyle icad ve idam vardır.

يَف۟عَلُ اللّٰهُ مَا يَشَٓاءُ وَ يَح۟كُمُ مَا يُرٖيدُ

İ’lem eyyühe’l-aziz! Kabir, âlem-i âhirete açılmış bir kapıdır. Arka ciheti rahmettir, ön ciheti ise azaptır. Bütün dost ve sevgililer o kapının arka cihetinde duruyorlar. Senin de onlara iltihak zamanın gelmedi mi? Ve onlara gidip onları ziyaret etmeye iştiyakın yok mudur? Evet, vakit yaklaştı. Dünya kazuratından temizlenmek üzere bir gusül lâzımdır. Yoksa onlar istikzar ile ikrah edeceklerdir.

Eğer İmam-ı Rabbanî Ahmed-i Farukî bugün Hindistan’da hayattadır diye ziyaretine bir davet vuku bulsa bütün zahmetlere ve tehlikelere katlanarak ziyaretine gideceğim. Binaenaleyh İncil’de “Ahmed” Tevrat’ta “Ahyed” Kur’an’da “Muhammed” ismiyle müsemma, iki cihanın güneşi, kabrin arka tarafında milyonlarca Farukî Ahmedler ile muhat olarak sakindir. Onların ziyaretlerine gitmek için niye acele etmiyoruz? Geri kalmak hatadır.

Şu esasata dikkat lâzımdır:

1- Allah’a abd olana her şey musahhardır. Olmayana her şey düşmandır.

2- Her şey kader ile takdir edilmiştir. Kısmetine razı ol ki rahat edesin.

3- Mülk Allah’ındır. Sende emaneten duruyor. O emaneti ibka edip senin için muhafaza edecek. Sende kalırsa meccanen zâil olur gider.

4- Devam olmayan bir şeyde lezzet yoktur. Sen zâilsin. Dünya da zâildir. Halkın dünyası da zâildir. Kâinatın şu şekl-i hazırı da zâildir. Bunlar saniye ve dakika ve saat ve gün gibi birbirini takiben zevale gidiyorlar.

5- Âhirette seni kurtaracak bir eserin olmadığı takdirde, fâni dünyada bıraktığın eserlere de kıymet verme.

İ’lem eyyühe’l-aziz! Sübhanallah, Elhamdülillah, Allahu ekber bu üç mukaddes cümlenin faydalarını ve mahall-i istimallerini dinle:

1- Kalbinde hayat bulunan bir insan kâinata, âleme bakarken idrakinden âciz bilhassa şu boşlukta yapılan İlahî manevraları görmekle hayretler içinde kalır. İşte bu gibi hayret ve dehşet-engiz vaziyetleri ancak Sübhanallah cümlesinden nebean eden mâ-i zülâli içmekle o hayret ateşi söner.

2- Aynı o insan, gördüğü leziz nimetlerden duyduğu zevkleri izhar etmekle “Hamd” unvanı altında in’amı nimette ve mün’imi in’amda görmekle idame-i nimet ve tezyid-i lezzet talebinde bulunarak Elhamdülillah cümlesiyle nimetler definesini bulan adam gibi nefes alıyor.

3- Aynı o insan, mahlukat-ı acibe ve harekât-ı garibeden aklının tartamadığı ve zihninin içine alamadığı şeyleri gördüğü zaman Allahu ekber demekle rahat bulur. Yani Hâlık’ı daha azîm ve daha büyüktür. Onların halk ve tedbirleri kendisine ağır değildir.

İ’lem eyyühe’l-aziz! İnsan seyyiatıyla, Allah’a zarar vermiş olmuyor. Ancak nefsine zarar eder. Mesela hariçte, vakide ve hakikatte Allah’ın şeriki yoktur ki onun hizbine girmekle Cenab-ı Hakk’ın mülküne ve âsârına müdahale edebilsin. Ancak şeriki zihninde düşünür, boş kafasında yerleştirir. Çünkü hariçte şerikin yeri yoktur. O halde o kafasız, kendi eliyle kendi evini yıkıyor.

İ’lem eyyühe’l-aziz! Allah’a tevekkül edene Allah kâfidir.

Allah, kâmil-i mutlak olduğundan lizatihî mahbubdur.

Allah mûcid, vâcibü’l-vücud olduğundan kurbiyetinde vücud nurları, bu’diyetinde adem zulmetleri vardır.

Allah melce ve mencedir. Kâinattan küsmüş, dünya ziynetinden iğrenmiş, vücudundan bıkmış ruhlara melce ve mence odur.

Allah bâkidir, âlemin bekası ancak onun bekasıyladır.

Allah mâliktir, sendeki mülkünü senin için saklamak üzere alıyor.

Allah ganiyy-i muğnîdir, her şeyin anahtarı ondadır. Bir insan Allah’a hâlis bir abd olursa Allah’ın mülkü olan kâinat, onun mülkü gibi olur.

İ’lem eyyühe’l-aziz! Aklı başında olan insan, ne dünya umûrundan kazandığına mesrur ve ne de kaybettiği şeye mahzun olmaz. Zira dünya durmuyor, gidiyor. İnsan da beraber gidiyor. Sen de yolcusun. Bak, ihtiyarlık şafağı kulakların üstünde tulû etmiştir. Başının yarısından fazlası beyaz kefene sarılmış. Vücudunda tavattun etmeye niyet eden hastalıklar, ölümün keşif kollarıdır.

Maahâzâ ebedî ömrün önündedir. O ömr-ü bâkide göreceğin rahat ve lezzet ancak bu fâni ömürde sa’y ve çalışmalarına bağlıdır. Senin o ömr-ü bâkiden hiç haberin yok. Ölüm sekeratı uyandırmadan evvel uyan!

İ’lem eyyühe’l-aziz! Cenab-ı Hakk’a malûm ve maruf unvanıyla bakacak olursan meçhul ve menkûr olur. Çünkü bu malûmiyet, örfî bir ülfet, taklidî bir sema’dır. Hakikati i’lam edecek bir ifade de değildir. Maahâzâ o unvan ile fehme gelen mana, sıfât-ı mutlakayı beraberce alıp zihne ilka edemez. Ancak Zat-ı Akdes’i mülahaza için bir nevi unvandır.

Amma Cenab-ı Hakk’a mevcud-u meçhul unvanıyla bakılırsa marufiyet şuâları bir derece tebarüz eder. Ve kâinatta tecelli eden sıfât-ı mutlaka-i muhita ile bu mevsufun o unvandan tulû etmesi ağır gelmez.

İ’lem eyyühe’l-aziz! Esma-i hüsnanın her birisi, ötekileri icmalen tazammun eder. Ziyanın elvan-ı seb’ayı tazammun ettiği gibi. Ve keza her birisi ötekilere delil olduğu gibi onların her birisine de netice olur. Demek esma-i hüsna, mir’at ve âyine gibi birbirini gösteriyor. Binaenaleyh neticeleri beraber mezkûr kıyaslar gibi veya delilleri beraber neticeler gibi okuması mümkündür.

* * *

TAZARRU VE NİYÂZ

تَضَرُّعْ وَ نِيَازْ

اِلٰهٖى لَازِمٌ عَلَىَّ اَن۟ لَا اُبَالِىَ وَ لَو۟ فَاتَ مِنّٖى حَيَاةُ الدَّارَي۟نِ وَ عَادَت۟نٖى ال۟كَائِنَاتُ بِتَمَامِهَا اِذ۟ اَن۟تَ رَبّٖى وَ خَالِقٖى وَ اِلٰهٖى اِذ۟ اَنَا مَخ۟لُوقُكَ وَ مَص۟نُوعُكَ لٖى جِهَةُ تَعَلُّقٍ وَ اِن۟تِسَابٍ مَعَ قَط۟عِ نِهَايَةِ عِص۟يَانٖى وَ غَايَةِ بُع۟دٖى لِسَائِرِ رَوَابِطِ ال۟كَرَامَةِ فَاَتَضَرَّعُ بِلِسَانِ مَخ۟لُوقِيَّتٖى يَا خَالِقٖى يَا رَبّٖى يَا رَازِقٖى يَا مَالِكٖى يَا مُصَوِّرٖى

يَا اِلٰهٖى اَس۟ئَلُكَ بِاَس۟مَائِكَ ال۟حُس۟نٰى وَ بِاِس۟مِكَ ال۟اَع۟ظَمِ وَ بِفُر۟قَانِكَ ال۟حَكٖيمِ وَ بِحَبٖيبِكَ ال۟اَك۟رَمِ وَ بِكَلَامِكَ ال۟قَدٖيمِ وَ بِعَر۟شِكَ ال۟اَع۟ظَمِ وَ بِاَل۟فِ اَل۟فِ قُل۟ هُوَ اللّٰهُ اَحَدٌ

اِر۟حَم۟نٖى يَا اَللّٰهُ يَا رَح۟مٰنُ يَا حَنَّانُ يَا مَنَّانُ يَا دَيَّانُ اِغ۟فِر۟لٖى يَا غَفَّارُ يَا سَتَّارُ يَا تَوَّابُ يَا وَهَّابُ اُع۟فُ عَنّٖى يَا وَدُودُ يَا رَؤُفُ يَا عَفُوُّ

يَا غَفُورُ اُل۟طُف۟ بٖى يَا لَطٖيفُ يَا خَبٖيرُ يَا سَمٖيعُ يَا بَصٖيرُ وَ تَجَاوَز۟ عَنّٖى يَا حَلٖيمُ يَا عَلٖيمُ يَا كَرٖيمُ يَا رَحٖيمُ اِه۟دِنَا الصِّرَاطَ ال۟مُس۟تَقٖيمَ

يَا رَبِّ يَا صَمَدُ يَا هَادٖى جُد۟ عَلَىَّ بِفَض۟لِكَ يَا بَدٖيعُ يَا بَاقٖى يَا عَد۟لُ

يَا هُوَ اَح۟ىِ قَل۟بٖى وَ قَب۟رٖى بِنُورِ ال۟اٖيمَانِ وَ ال۟قُر۟اٰنِ يَا نُورُ يَا حَقُّ يَا حَىُّ يَا قَيُّومُ يَا مَالِكَ ال۟مُل۟كِ يَا ذَا ال۟جَلَالِ وَ ال۟اِك۟رَامِ يَا اَوَّلُ يَا اٰخِرُ

يَا ظَاهِرُ يَا بَاطِنُ يَا قَوِىُّ يَا قَادِرُ يَا مَو۟لَاىَ يَا غَافِرُ يَا اَر۟حَمَ الرَّاحِمٖينَ

اَس۟ئَلُكَ بِاِس۟مِكَ ال۟اَع۟ظَمِ فِى ال۟قُر۟اٰنِ وَ بِمُحَمَّدٍ عَلَي۟هِ الصَّلَاةُ

وَ السَّلَامُ اَلَّذٖى هُوَ سِرُّكَ ال۟اَع۟ظَمُ فٖى كِتَابِ ال۟عَالَمِ اَن۟ تَف۟تَحَ مِن۟ هٰذِهِ ال۟اَس۟مَاءِ ال۟حُس۟نٰى كُوَاةً مُفٖيضَةً اَن۟وَارَ ال۟اِس۟مِ ال۟اَع۟ظَمِ اِلٰى قَل۟بٖى فٖى قَالِبٖى وَ اِلٰى رُوحٖى فٖى قَب۟رٖى فَتَصٖيرَ هٰذِهِ الصَّحٖيفَةُ كَسَق۟فِ قَب۟رٖى

وَ هٰذِهِ ال۟اَس۟مَاءُ كَكُوَاتٍ تُفٖيضُ اَشِعَّةَ شَم۟سِ ال۟حَقٖيقَةِ اِلٰى رُوحٖى

اِلٰهٖى اَتَمَنّٰى اَن۟ يَكُونَ لٖى لِسَانٌ اَبَدِىٌّ يُنَادٖى بِهٰذِهِ ال۟اَس۟مَاءِ اِلٰى قِيَامِ السَّاعَةِ فَاَق۟بَل۟ هٰذِهِ النُّقُوشَ ال۟بَاقِيَةَ بَع۟دٖى نَائِبًا عَن۟ لِسَانِىَ الزَّائِلِ

اَللّٰهُمَّ صَلِّ وَ سَلِّم۟ عَلٰى سَيِّدِنَا مُحَمَّدٍ صَلَاةً تُن۟جٖينَا بِهَا مِن۟ جَمٖيعِ ال۟اَه۟وَالِ وَ ال۟اٰفَاتِ وَ تَق۟ضٖى لَنَا بِهَا جَمٖيعَ ال۟حَاجَاتِ وَ تُطَهِّرُنَا بِهَا مِن۟ جَمٖيعِ السَّيِّئَاتِ وَ تَغ۟فِرُ لَنَا بِهَا جَمٖيعَ الذُّنُوبِ وَ ال۟خَطٖيئَاتِ يَا اَللّٰهُ يَا مُجٖيبَ الدَّعَوَاتِ اِج۟عَل۟ لٖى فٖى مُدَّةِ حَيَاتٖى وَ بَع۟دَ مَمَاتٖى فٖى كُلِّ اٰنٍ اَض۟عَافَ اَض۟عَافِ ذٰلِكَ اَل۟فُ اَل۟فِ صَلَاةٍ وَ سَلَامٍ مَض۟رُوبٖينَ فٖى مِث۟لِ ذٰلِكَ وَ اَم۟ثَالِ اَم۟ثَالِ ذٰلِكَ عَلٰى سَيِّدِنَا مُحَمَّدٍ وَ عَلٰى اٰلِهٖ وَ اَص۟حَابِهٖ وَ اَن۟صَارِهٖ وَ اَت۟بَاعِهٖ وَاج۟عَل۟ كُلَّ صَلَاةٍ مِن۟ كُلِّ ذٰلِكَ تَزٖيدُ عَلٰى اَن۟فَاسِىَ ال۟عَاصِيَةِ فٖى مُدَّةِ عُم۟رٖى وَ اغ۟فِر۟لٖى وَ ار۟حَم۟نٖى بِكُلِّ صَلَاةٍ مِن۟هَا

بِرَح۟مَتِكَ يَا اَر۟حَمَ الرَّاحِمٖينَ اٰمٖينَ

---

Zeylû'l-Hubâb ⇐ | Mesnevi-i Nuriye | ⇒ Zeylü'l-Habbe

---