İktisad, Kanaat, İsraf Mevzuunda Bir Mektup/el

[Είναι μια πραγματικότητα που έχει εξηγήσει o δάσκαλος μας ο αξιοσέβαστος Μπεντιουζζαμάν Σαΐντ Νούρσι σε ένα γράμμα σχετικά με την εξοικονόμηση, την ολιγάρκεια και σπατάλη.]

Ερώτηση: Εσύ παλιά όταν ταξίδευες στην ανατολή εκεί στις φυλές των Βεδουίνων, τους ενθάρρυνες πολύ και τους προσκαλούσες στον πολιτισμό και στην πρόοδο. Γιατί εδώ και περίπου σαράντα χρόνια, αποκαλείς ως «βαρβαρότητα» τον σημερινό πολιτισμό και αποσύρθηκες από την κοινωνική ζωή και μπήκες στον ασκητισμό;

Απάντηση:

Διότι στον σημερινό δυτικό πολιτισμό που ενεργεί αντίθετα στους επουράνιους Οικουμενικούς κανόνες, τα αρνητικά έχουν υπερτερήσει στα θετικά και τα λάθη, οι ζημιές έχουν υπερτερήσει στις ωφέλειες του. Επειδή ο πραγματικός σκοπός του πολιτισμού ο οποίος είναι η γενική άνεση και η ευτυχία στον κόσμο, καταστράφηκε και επειδή η σπατάλη και η ασωτία πήρε τη θέση της εξοικονόμησης και της ολιγάρκειας, και υπερίσχυσε η τάση για τεμπελιά και ξεκούραση στο μόχθο και την εξυπηρέτηση, αυτό οδήγησε την απελπισμένη ανθρωπότητα στην φτώχια και στην τεμπελιά. Ο βασικός κανόνας του επουράνιου Κουρ`αν είναι: كُلُوا وَ اشْرَبُوا وَ لاَتُسْرِفُوا “Τρώτε και πίνετε, αλλά μην υπερβάλλετε, σπαταλάτε! ” ()

لَيْسَ ِلْلاِنْسَانِ اِلاَّ مَا سَعَى “ Και ότι ο άνθρωπος δεν μπορεί να έχει τίποτα περισσότερο από ότι έχει μοχθήσει γι` αυτό (σαν αμοιβή των πράξεων του).”()

Σύμφωνα με αυτήν την βασική διαταγή, «Η ευτυχία του ανθρώπου είναι στην εξοικονόμηση, στην εργασία και προσπάθεια, και μόνο με αυτό, είναι δυνατόν να συμφιλιωθούν τα λαϊκά στρώματα της ανθρωπότητας με τα στρώματα των διακεκριμένων» Στηριζόμενος σ` αυτή την εξήγηση του Ρισαλέ-ι Νουρ θα πω μερικά σύντομα ευφυολογήματα:

Birincisi:

Bedevilikte beşer üç-dört şeye muhtaç oluyordu. O üç-dört hacatını tedarik etmeyen on adedde ancak ikisi idi. Şimdiki garb medeniyet-i zalime-i hazırası sû'-i istimalât ve israfat ve hevesatı tehyic ve havaic-i gayr-ı zaruriyeyi, zarurî hacatlar hükmüne getirip görenek ve tiryakilik cihetiyle şimdiki o medenî insanın tam muhtaç olduğu dört hacatı yerine, yirmi şeye bu zamanda muhtaç oluyor. O yirmi hacatı tam helâl bir tarzda tedarik edecek, yirmiden ancak ikisi olabilir. Onsekizi muhtaç hükmünde kalır. Demek bu medeniyet-i hazıra insanı çok fakir ediyor. O ihtiyaç cihetinde beşeri zulme, başka haram kazanmaya sevk etmiş. Bîçare avam ve havas tabakasını daima mübarezeye teşvik etmiş. Kur'an'ın kanun-u esasîsi olan "vücub-u zekat, hurmet-i riba" vasıtasıyla avamın havassa karşı itaatini ve havassın avama karşı şefkatini temin eden o kudsî kanunu bırakıp burjuvaları zulme, fukaraları isyana sevk etmeye mecbur etmiş. İstirahat-ı beşeriyeyi zîr ü zeber etti!

İkinci Nükte:

Bu medeniyet-i hazıranın hârikaları, beşere birer nimet-i Rabbaniye olmasından, hakikî bir şükür ve menfaat-ı beşerde istimali iktiza ettiği halde, şimdi görüyoruz ki: Ehemmiyetli bir kısım insanı tenbelliğe ve sefahete ve sa'yi ve çalışmayı bırakıp istirahat içinde hevesatı dinlemek meylini verdiği için sa'yin şevkini kırıyor. Ve kanaatsizlik ve iktisadsızlık yoluyla sefahete, israfa, zulme, harama sevkediyor. Meselâ: Risale-i Nur'daki "Nur Anahtarı"nın dediği gibi: "Radyo büyük bir nimet iken, maslahat-ı beşeriyeye sarf edilmek ile bir manevî şükür iktiza ettiği halde, beşte dördü hevesata, lüzumsuz malayani şeylere sarf edildiğinden; tenbelliğe, radyo dinlemekle heveslenmeye sevk edip, sa'yin şevkini kırıyor. Vazife-i hakikiyesini bırakıyor. Hattâ çok menfaatli olan bir kısım hârika vesait, sa'y ve amel ve hakikî maslahat-ı ihtiyac-ı beşeriyeye istimali lâzım gelirken, ben kendim gördüm; ondan bir-ikisi zarurî ihtiyacata sarfedilmeye mukabil, ondan sekizi keyf, hevesat, tenezzüh, tenbelliğe mecbur ediyor. Bu iki cüz'î misale binler misaller var.

Elhasıl:

Medeniyet-i garbiye-i hazıra, semavî dinleri tam dinlemediği için, beşeri hem fakir edip ihtiyacatı ziyadeleştirmiş. İktisad ve kanaat esasını bozup, israf ve hırs ve tama'ı ziyadeleştirmeye, zulüm ve harama yol açmış. Hem beşeri vesait-i sefahete teşvik etmekle o bîçare muhtaç beşeri tam tenbelliğe atmış. Sa'y ve amelin şevkini kırıyor. Hevesata, sefahete sevk edip ömrünü faidesiz zayi' ediyor. Hem o muhtaç ve tenbelleşmiş beşeri hasta etmiş. Sû'-i istimal ve israfat ile yüz nevi hastalığın sirayetine, intişarına vesile olmuş.

Hem üç şiddetli ihtiyaç ve meyl-i sefahet ve ölümü her vakit hatıra getiren kesretli hastalıklar ve dinsizlik cereyanlarının o medeniyetin içlerine yayılmasıyla; intibaha gelip uyanmış beşerin gözü önünde ölümü i'dam-ı ebedî suretinde gösterip, her vakit beşeri tehdid ediyor. Bir nevi cehennem azabı veriyor.

İşte bu dehşetli musibet-i beşeriyeye karşı Kur'an-ı Hakîm'in dörtyüz milyon talebesinin intibahıyla ve içinde semavî, kudsî kanun-u esasîleriyle bin üçyüz sene evvel gösterdiği gibi, yine bu dörtyüz milyonun kendi kudsî esasî kanunlarıyla beşerin bu üç dehşetli yarasını tedavi etmesini; ve eğer yakında kıyamet kopmazsa, beşerin hem saadet-i hayat-ı dünyeviyesini, hem saadet-i hayat-ı uhreviyesini kazandıracağını ve ölümü, i'dam-ı ebedîden çıkarıp âlem-i nura bir terhis tezkeresi göstermesini ve ondan çıkan medeniyetin mehasini, seyyiatına tam galebe edeceğini ve şimdiye kadar olduğu gibi; dinin bir kısmını, medeniyetin bir kısmını kazanmak için rüşvet vermek değil, belki medeniyeti ona, o semavî kanunlara bir hizmetkâr, bir yardımcı edeceğini Kur'an-ı Mu'ciz-ül Beyan'ın işarat ve rumuzundan anlaşıldığı gibi rahmet-i İlahiyeden şimdiki uyanmış beşer bekliyor, yalvarıyor, arıyor!

اَلْبَاقِى هُوَ الْبَاقِى

Said Nursi