The Nineteenth Word
[About the Messengership of Muhammad (PBUH)]
I could not praise Muhammad with my words; rather, my words were made praiseworthy by Muhammad.
Yes, this Word is beautiful, but what makes it so is the most beautiful of all things, the attributes and qualities of Muhammad (PBUH).
Also being the Fourteenth Flash, this Word consists of fourteen ‘Droplets.’
FIRST DROPLET
There are three great and universal things which make known to us our Sustainer.
One is the book of the universe, a jot of whose testimony we have heard from the thirteen Flashes together with the thirteenth lesson from the Arabic Risale-i Nur.
Another is the Seal of the Prophets (Peace and blessings be upon him), the supreme sign of the book of the universe.
The other is the Qur’an of Mighty Stature.
Now we must become acquainted with the Seal of the Prophets (PBUH), who is the second and articulate proof, and must listen to him.
Yes, consider the collective personality of this proof: the face of the earth has become his mosque, Mecca, his mihrab, and Medina, his pulpit. Our Prophet (Peace and blessings be upon him), this clear proof, is leader of all the believers, preacher to all mankind, the chief of all the prophets, lord of all the saints, the leader of a circle for the remembrance of God comprising all the prophets and saints. He is a luminous tree whose living roots are all the prophets, and fresh fruits are all the saints; whose claims all the prophets relying on their miracles and all the saints relying on their wonder-working confirm and corroborate.
For he declares and claims: “There is no god but God!” And all on left and right, that is, those luminous reciters of God’s Names lined up in the past and the future, repeat the same words, and through their consensus in effect declare: “You speak the truth and what you say is right!” What false idea has the power to meddle in a claim which is thus affirmed and corroborated by thousands?
SECOND DROPLET
Just as that luminous proof of Divine unity is affirmed by the unanimity and consensus of those two wings, so do hundreds of indications in the revealed scriptures, like the Torah and Bible,(*[1]) and the thousands of signs that appeared before the beginning of his mission, and the well-known news given by the voices from the Unseen and the unanimous testimony of the soothsayers, the indications of the thousands of his miracles like the Splitting of the Moon, and the justice of Shari’a all confirm and corroborate him. So too, in his person, his laudable morals, which were at the summit of perfection; and in his duties, his complete confidence and elevated qualities, which were of the highest excellence, and his extraordinary fear of God, worship, seriousness, and fortitude, which demonstrated the strength of his belief, and his total certainty and his complete steadfastness, – these all show as clearly as the sun how utterly faithful he was to his cause.
THIRD DROPLET
If you wish, come! Let us go to Arabian Peninsula, to the Era of Bliss! In our imaginations we shall see him at his duties and visit him. Look! We see a person distinguished by his fine character and beautiful form. In his hand is a miraculous book and on his tongue, a truthful address; he is delivering a pre-eternal sermon to all mankind, indeed, to man, jinn, and the angels, and to all beings. He solves and expounds the strange riddle of the mystery of the world’s creation; he discovers and solves the abstruse talisman which is the mystery of the universe; and he provides convincing and satisfying answers to the three awesome and difficult questions that are asked of all beings and have always bewildered and occupied minds: “Where do you come from? What are you doing here? What is your destination?”
FOURTH DROPLET
See! He spreads such a Light of truth that if you look at the universe as being outside the luminous sphere of his truth and guidance, you see it to be like a place of general mourning, and beings strangers to one another and hostile, and inanimate beings to be like ghastly corpses and living creatures like orphans weeping at the blows of death and separation.
Now look! Through the Light he spreads, that place of universal mourning has been transformed into a place where God’s Names and praises are recited in joy and ecstasy. The foreign, hostile beings have become friends and brothers. While the dumb, dead inanimate creatures have all become familiar officials and docile servants. And the weeping, complaining orphans are seen to be either reciting God’s Names and praises or offering thanks at being released from their duties.
FIFTH DROPLET
Also, through his Light, the motion and movement of the universe, and its variations, changes and transformations cease being meaningless, futile, and the playthings of chance; they rise to being dominical missives, pages inscribed with the signs of creation, mirrors to the Divine Names, and the world itself becomes a book of the Eternally Besought One’s wisdom.
Man’s boundless weakness and impotence make him inferior to all other animals and his intelligence, an instrument for conveying grief, sorrow, and sadness, makes him more wretched, yet when he is illumined with that Light, he rises above all animals and all creatures. Through entreaty, his illuminated impotence, poverty, and intelligence make him a petted monarch; due to his complaints, he becomes a spoiled vicegerent of the earth.
That is to say, if it were not for his Light, the universe and man, and all things, would be nothing. Yes, certainly such a person is necessary in such a wondrous universe; otherwise the universe and firmaments would not be in existence.
SIXTH DROPLET
Thus, that Being brings and announces the good news of eternal happiness; he is the discoverer and proclaimer of an infinite mercy, the herald and observer of the beauties of the sovereignty of dominicality, and the discloser and displayer of the treasures of the Divine Names. If you regard him in that way, that is in regard to his being a worshipful servant of God, you will see him to be the model of love, the exemplar of mercy, the glory of mankind, and the most luminous fruit of the tree of creation. While if you look in this way, that is, in regard to his Messengership, you see him to be the proof of God, the lamp of truth, the sun of guidance, and the means to happiness.
And look! His Light has lighted up from east to west like dazzling lightning, and half the earth and a fifth of mankind has accepted the gift of his guidance and preserved it like life itself. So how is it that our evil-commanding souls and satans do not accept with all its degrees, the basis of all such a Being claimed, that is, There is no god but God?
SEVENTH DROPLET
Now, consider how, eradicating in no time at all their evil, savage customs and habits to which they were fanatically attached, he decked out the various wild, unyielding peoples of that broad peninsula with all the finest virtues, and made them teachers of all the world and masters to the civilized nations. See, it was not an outward domination, he conquered and subjugated their minds, spirits, hearts, and souls. He became the beloved of hearts, the teacher of minds, the trainer of souls, the ruler of spirits.
EIGHTH DROPLET
You know that a small habit like cigarette smoking among a small nation can be removed permanently only by a powerful ruler with great effort. But look! This Being removed numerous ingrained habits from intractable, fanatical large nations with slight outward power and little effort in a short period of time, and in their place he so established exalted qualities that they became as firm as if they had mingled with their very blood. He achieved very many extraordinary feats like this.
Thus, we present the Arabian Peninsula as a challenge to those who refuse to see the testimony of the blessed age of the Prophet. Let them each take a hundred philosophers, go there, and strive for a hundred years; would they be able to carry out in that time one hundredth of what he achieved in a year?
NINTH DROPLET
Also, you know that an insignificant man of small standing among a small community in a disputed matter of small importance cannot tell a small but shameful lie brazen-faced and without fear without displaying anxiety or disquiet enough to inform the enemies at his side of his deception. Now look at that Being; although he undertook a tremendous task which required an official of great authority and great standing and a situation of great security, can any contradiction at all be found in the words he uttered among a community of great size in the face of great hostility concerning a great cause and matters of great significance, with great ease and freedom, without fear, hesitation, diffidence, or anxiety, with pure sincerity, great seriousness, and in an intense, elevated manner that angered his enemies? Is it at all possible that any trickery should have been involved? God forbid!
It is naught but Revelation inspired.(*[2]) The truth does not deceive, and one who perceives the truth is not deceived. His way, which is truth, is free of deception. How could a fancy appear to one who sees the truth to be the truth, and deceive him?
TENTH DROPLET
Now, look! What curiosity-arousing, attractive, necessary, and awesome truths he shows, what matters he proves!
You know that what impels man most is curiosity. Even, if it was to be said to you: “If you give half of your life and property, someone will come from the Moon and Jupiter and tell you all about them. He will also tell you the truth about your future and what will happen to you,” you would be bound to give them if you have any curiosity at all.
Whereas that Being tells of a Monarch Who is such that in His realm, the Moon flies round a moth like a fly, and the moth, the earth, flutters round a lamp, and the lamp, the sun, is merely one lamp among thousands in one guest-house out of thousands of that Monarch.
Also, he speaks truly of a world so wondrous and a revolution so momentous that if the earth was a bomb and exploded, it would not be all that strange. Look! Listen to Suras like, When the sun is folded up;(*[3]) * When the sky is cleft asunder;(*[4]) * [The Day] of Noise and Clamour;(*[5]) which he recites.
Also, he speaks truly about a future in comparison with which the future in this world is like a tiny mirage. And he tells most seriously of a happiness in comparison with which all worldly happiness is but a fleeting flash of lightning in relation to an eternal sun.
ELEVENTH DROPLET
For sure, wonders await us under the apparent veil of the universe which is thus strange and perplexing. So one thus wonderful and extraordinary, a displayer of marvels, is necessary to tell of its wonders. It is apparent from that Being’s conduct that he has seen them, and sees them, and says that he has seen them. And he instructs us most soundly concerning what the God of the heavens and the earth, Who nurtures us with His bounties, wants and desires of us.
Everyone should therefore leave everything and run to and heed this Being who teaches numerous other necessary and curiosity-arousing truths like these, so how is it that most people are deaf and blind, and mad even, so that they do not see this truth, and they do not listen to it and understand it?
TWELFTH DROPLET
İşte şu zat, şu mevcudat Hâlık’ının vahdaniyetinin hakkaniyeti derecesinde hak bir bürhan-ı nâtık, bir delil-i sadık olduğu gibi haşrin ve saadet-i ebediyenin dahi bir bürhan-ı kātı’ı, bir delil-i sâtııdır. Belki nasıl ki o zat, hidayetiyle saadet-i ebediyenin sebeb-i husulü ve vesile-i vusulüdür. Öyle de duasıyla, niyazıyla o saadetin sebeb-i vücudu ve vesile-i icadıdır. Haşir meselesinde geçen şu sırrı, makam münasebetiyle tekrar ederiz:
İşte bak, o zat öyle bir salât-ı kübrada dua ediyor ki güya şu cezire, belki arz, onun azametli namazıyla namaz kılar, niyaz eder. Bak hem öyle bir cemaat-i uzmada niyaz ediyor ki güya benî-Âdem’in zaman-ı Âdem’den asrımıza, kıyamete kadar bütün nurani kâmil insanlar, ona ittiba ile iktida edip duasına âmin diyorlar.
Hem bak, öyle bir hâcet-i âmme için dua ediyor ki değil ehl-i arz, belki ehl-i semavat, belki bütün mevcudat, niyazına “Evet, yâ Rabbenâ ver, biz dahi istiyoruz.” deyip iştirak ediyorlar. Hem öyle fakirane, öyle hazînane, öyle mahbubane, öyle müştakane, öyle tazarrukârane niyaz ediyor ki bütün kâinatı ağlattırıyor, duasına iştirak ettiriyor.
Bak, hem öyle bir maksat, öyle bir gaye için dua ediyor ki insanı ve âlemi, belki bütün mahlukatı esfel-i safilînden, sukuttan, kıymetsizlikten, faydasızlıktan a’lâ-yı illiyyîne yani kıymete, bekaya, ulvi vazifeye çıkarıyor.
Bak, hem öyle yüksek bir fîzar-ı istimdadkârane ve öyle tatlı bir niyaz-ı istirhamkârane ile istiyor, yalvarıyor ki güya bütün mevcudata ve semavata ve arşa işittirip vecde getirip duasına “Âmin Allahümme âmin” dedirtiyor.
Bak, hem öyle Semî’, Kerîm bir Kadîr’den, öyle Basîr, Rahîm bir Alîm’den hâcetini istiyor ki bilmüşahede en hafî bir zîhayatın en hafî bir hâcetini, bir niyazını görür, işitir, kabul eder, merhamet eder. Çünkü istediğini –velev lisan-ı hal ile olsun– verir. Ve öyle bir suret-i hakîmane, basîrane, rahîmanede verir ki şüphe bırakmaz bu terbiye ve tedbir öyle bir Semî’ ve Basîr ve öyle bir Kerîm ve Rahîm’e hastır.
On Üçüncü Reşha
Acaba bütün efazıl-ı benî-Âdem’i arkasına alıp, arz üstünde durup, arş-ı a’zama müteveccihen el kaldırıp dua eden şu şeref-i nev-i insan ve ferîd-i kevn ü zaman ve bihakkın fahr-i kâinat ne istiyor? Bak dinle:
Saadet-i ebediye istiyor, beka istiyor, lika istiyor, cennet istiyor. Hem meraya-yı mevcudatta ahkâmını ve cemallerini gösteren bütün esma-i kudsiye-i İlahiye ile beraber istiyor.
Hattâ eğer rahmet, inayet, hikmet, adalet gibi hesapsız o matlubun esbab-ı mûcibesi olmasa idi; şu zatın tek duası, baharımızın icadı kadar kudretine hafif gelen şu cennetin binasına sebebiyet verecekti. Evet, nasıl ki onun risaleti şu dâr-ı imtihanın açılmasına sebebiyet verdi. Öyle de onun ubudiyeti dahi öteki dârın açılmasına sebeptir.
Acaba ehl-i akıl ve tahkike لَي۟سَ فِى ال۟اِم۟كَانِ اَب۟دَعُ مِمَّا كَانَ dediren şu meşhud intizam-ı faik, şu rahmet içinde kusursuz hüsn-ü sanat ve misilsiz cemal-i rububiyet; hiç böyle bir çirkinliği, böyle bir merhametsizliği, böyle bir intizamsızlığı kabul eder mi ki en cüz’î, en ehemmiyetsiz arzuları, sesleri ehemmiyetle işitip îfa etsin; en ehemmiyetli, en lüzumlu arzuları ehemmiyetsiz görüp işitmesin, anlamasın, yapmasın? Hâşâ ve kellâ, yüz bin defa hâşâ! Böyle bir cemal, böyle bir çirkinliği kabul etmez, çirkin olmaz.
Yahu ey hayalî arkadaşım! Şimdilik kâfidir, geri gitmeliyiz. Yoksa yüz sene şu zamanda, şu cezirede kalsak yine o zatın garaib-i icraatını ve acayib-i vezaifini, yüzden birisine tamamen ihata edip temaşasında doyamayız.
Şimdi gel, üstünde döneceğimiz her asra birer birer bakacağız. Bak, nasıl her asır, o Şems-i Hidayet’ten aldıkları feyiz ile çiçek açmışlar. Ebu Hanife, Şafiî, Bayezid-i Bistamî, Şah-ı Geylanî, Şah-ı Nakşibend, İmam-ı Gazalî, İmam-ı Rabbanî gibi milyonlar münevver meyveler veriyor.
Meşhudatımızın tafsilatını başka vakte ta’lik edip o mu’ciz-nüma ve hidayet-edaya bir kısım kat’î mu’cizatına işaret eden bir salavat getirmeliyiz:
عَلٰى مَن۟ اُن۟زِلَ عَلَي۟هِ ال۟فُر۟قَانُ ال۟حَكٖيمُ مِنَ الرَّح۟مٰنِ الرَّحٖيمِ مِنَ ال۟عَر۟شِ ال۟عَظٖيمِ سَيِّدِنَا مُحَمَّدٍ اَل۟فُ اَل۟فِ صَلَاةٍ وَ اَل۟فُ اَل۟فِ سَلَامٍ بِعَدَدِ حَسَنَاتِ اُمَّتِهٖ ٠ عَلٰى مَن۟ بَشَّرَ بِرِسَالَتِهِ التَّو۟رٰيةُ وَ ال۟اِن۟جٖيلُ وَ الزَّبُورُ ٠
وَ بَشَّرَ بِنُبُوَّتِهِ ال۟اِر۟هَاصَاتُ وَ هَوَاتِفُ ال۟جِنِّ وَ اَو۟لِيَاءُ ال۟اِن۟سِ وَ كَوَاهِنُ ال۟بَشَرِ ٠ وَ ان۟شَقَّ بِاِشَارَتِهِ ال۟قَمَرُ ٠ سَيِّدِنَا مُحَمَّدٍ اَل۟فُ اَل۟فِ صَلَاةٍ وَ سَلَامٍ بِعَدَدِ اَن۟فَاسِ اُمَّتِهٖ ٠ عَلٰى مَن۟ جَائَت۟ لِدَع۟وَتِهِ الشَّجَرُ وَ نَزَلَ سُر۟عَةً بِدُعَائِهِ ال۟مَطَرُ وَ اَظَلَّت۟هُ ال۟غَمَامَةُ مِنَ ال۟حَرِّ وَ شَبَعَ مِن۟ صَاعٍ مِن۟ طَعَامِهٖ مِأَتٌ مِنَ ال۟بَشَرِ
وَ نَبَعَ ال۟مَاءُ مِن۟ بَي۟نِ اَصَابِعِهٖ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ كَال۟كَو۟ثَرِ وَ اَن۟طَقَ اللّٰهُ لَهُ الضَّبَّ وَ الظَّب۟ىَ وَ ال۟جِذ۟عَ وَ الذِّرَاعَ وَ ال۟جَمَلَ وَ ال۟جَبَلَ وَ ال۟حَجَرَ وَ ال۟مَدَرَ صَاحِبِ ال۟مِع۟رَاجِ وَ مَازَاغَ ال۟بَصَرُ ٠ سَيِّدِنَا وَ شَفٖيعِنَا مُحَمَّدٍ اَل۟فُ اَل۟فِ صَلَاةٍ وَ سَلَامٍ بِعَدَدِ كُلِّ ال۟حُرُوفِ ال۟مُتَشَكِّلَةِ فِى ال۟كَلِمَاتِ ال۟مُتَمَثِّلَةِ بِاِذ۟نِ الرَّح۟مٰنِ فٖى مَرَايَا تَمَوُّجَاتِ ال۟هَوَاءِ عِن۟دَ قِرَائَةِ كُلِّ كَلِمَةٍ مِنَ ال۟قُر۟اٰنِ مِن۟ كُلِّ قَارِءٍ
مِن۟ اَوَّلِ النُّزُولِ اِلٰى اٰخِرِ الزَّمَانِ وَ اغ۟فِر۟لَنَا وَ ار۟حَم۟نَا يَا اِلٰهَنَا بِكُلِّ صَلَاةٍ مِن۟هَا اٰمٖينَ
Şuâat-ı Marifeti’n-Nebi namındaki Türkçe bir risalede ve On Dokuzuncu Mektup’ta ve şu Söz’de icmalen işaret ettiğimiz delail-i nübüvvet-i Ahmediyeyi (asm) beyan etmişim. Hem onda Kur’an-ı Hakîm’in vücuh-u i’cazı icmalen zikredilmiş. Yine “Lemaat” namında Türkçe bir risalede ve Yirmi Beşinci Söz’de Kur’an’ın kırk vecihle mu’cize olduğunu icmalen beyan ve kırk vücuh-u i’cazına işaret etmişim. O kırk vecihte, yalnız nazımda olan belâgatı, “İşaratü’l-İ’caz” namındaki bir tefsir-i Arabîde kırk sahife içinde yazmışım. Eğer ihtiyacın varsa şu üç kitaba müracaat edebilirsin.
On Dördüncü Reşha
Mahzen-i mu’cizat ve mu’cize-i kübra olan Kur’an-ı Hakîm, nübüvvet-i Ahmediye (asm) ile vahdaniyet-i İlahiyeyi, o derece kat’î ispat ediyor ki başka bürhana hâcet bırakmıyor. Biz de onun tarifine ve medar-ı tenkit olmuş bir iki lem’a-i i’cazına işaret ederiz.
İşte Rabb’imizi bize tarif eden Kur’an-ı Hakîm; şu kitab-ı kebir-i kâinatın bir tercüme-i ezeliyesi,
Şu sahaif-i arz ve semada müstetir künuz-u esma-i İlahiyenin keşşafı,
Şu sutûr-u hâdisatın altında muzmer hakaikin miftahı,
Şu âlem-i şehadet perdesi arkasındaki âlem-i gayb cihetinden gelen iltifatat-ı Rahmaniye ve hitabat-ı ezeliyenin hazinesi,
Şu âlem-i maneviye-i İslâmiyenin güneşi, temeli, hendesesi,
Avâlim-i uhreviyenin haritası,
Zat ve sıfât ve şuun-u İlahiyenin kavl-i şârihi, tefsir-i vâzıhı, bürhan-ı nâtıkı, tercüman-ı sâtıı,
Şu âlem-i insaniyetin mürebbisi, hikmet-i hakikisi, mürşid ve hâdîsi,
Hem bir kitab-ı hikmet ve şeriat hem bir kitab-ı dua ve ubudiyet hem bir kitab-ı emir ve davet hem bir kitab-ı zikir ve marifet gibi; bütün hâcat-ı maneviyesine karşı birer kitap ve bütün muhtelif ehl-i mesalik ve meşarib olan evliya ve sıddıkînin, asfiya ve muhakkikînin her birinin meşreplerine lâyık birer risale ibraz eden bir “Kütüphane-i Mukaddese”dir.
Sebeb-i kusur tevehhüm edilen tekraratındaki lem’a-i i’caza bak ki Kur’an, hem bir kitab-ı zikir hem bir kitab-ı dua hem bir kitab-ı davet olduğundan içinde tekrar müstahsendir, belki elzemdir ve eblağdır. Ehl-i kusurun zannı gibi değil. Zira zikrin şe’ni tekrar ile tenvirdir. Duanın şe’ni terdad ile takrirdir. Emir ve davetin şe’ni tekrar ile tekiddir.
Hem herkes her vakit bütün Kur’an’ı okumaya muktedir olamaz. Fakat bir sureye galiben muktedir olur. Onun için en mühim makasıd-ı Kur’aniye ekser uzun surelerde derc edilerek her bir sure bir küçük Kur’an hükmüne geçmiş. Demek, hiç kimseyi mahrum etmemek için tevhid ve haşir ve kıssa-i Musa gibi bazı maksatlar tekrar edilmiş.
Hem cismanî ihtiyaç gibi manevî hâcat dahi muhteliftir. Bazısına insan her nefes muhtaç olur; cisme hava, ruha hû gibi. Bazısına her saat, Bismillah gibi ve hâkeza… Demek tekrar-ı âyet, tekerrür-ü ihtiyaçtan ileri gelmiş ve o ihtiyaca işaret ederek uyandırıp teşvik etmek hem iştiyakı ve iştihayı tahrik etmek için tekrar eder.
Hem Kur’an müessistir. Bir din-i mübinin esasatıdır ve şu âlem-i İslâmiyet’in temelleridir ve hayat-ı içtimaiye-i beşeriyeyi değiştirip muhtelif tabakata, mükerrer suallerine cevaptır. Müessise tesbit etmek için tekrar lâzımdır. Tekid için terdad lâzımdır. Teyid için takrir, tahkik, tekrir lâzımdır.
Hem öyle mesail-i azîme ve hakaik-i dakikadan bahsediyor ki umumun kalplerinde yerleştirmek için çok defa muhtelif suretlerde tekrar lâzımdır. Bununla beraber sureten tekrardır fakat manen her bir âyetin çok manaları, çok faydaları, çok vücuh ve tabakatı vardır. Her bir makamda ayrı bir mana ve fayda ve maksatlar için zikrediliyor.
Hem Kur’an’ın mesail-i kevniyenin bazısında ibham ve icmali ise irşadî bir lem’a-i i’cazdır. Ehl-i ilhadın tevehhüm ettikleri gibi medar-ı tenkit olamaz ve sebeb-i kusur değildir.
Eğer desen: Acaba neden Kur’an-ı Hakîm, felsefenin mevcudattan bahsettiği gibi etmiyor? Bazı mesaili mücmel bırakır, bazısını nazar-ı umumîyi okşayacak, hiss-i âmmeyi rencide etmeyecek, fikr-i avamı taciz edip yormayacak bir suret-i basitane-i zâhiranede söylüyor.
Cevaben deriz ki: Felsefe hakikatin yolunu şaşırmış, onun için. Hem geçmiş derslerden ve Sözlerden elbette anlamışsın ki Kur’an-ı Hakîm, şu kâinattan bahsediyor; tâ zat ve sıfât ve esma-i İlahiyeyi bildirsin. Yani bu kitab-ı kâinatın maânîsini anlattırıp tâ Hâlık’ını tanıttırsın. Demek, mevcudata kendileri için değil belki mûcidleri için bakıyor. Hem umuma hitap ediyor. İlm-i hikmet ise mevcudata mevcudat için bakıyor. Hem hususan ehl-i fenne hitap ediyor.
Öyle ise mademki Kur’an-ı Hakîm, mevcudatı delil yapıyor, bürhan yapıyor. Delil zâhirî olmak, nazar-ı umuma çabuk anlaşılmak gerektir. Hem mademki Kur’an-ı Mürşid, bütün tabakat-ı beşere hitap eder. Kesretli tabaka ise tabaka-i avamdır. Elbette irşad ister ki lüzumsuz şeyleri ibham ile icmal etsin ve dakik şeyleri temsil ile takrib etsin ve mağlatalara düşürmemek için zâhirî nazarlarında bedihî olan şeyleri, lüzumsuz belki zararlı bir surette tağyir etmemektir.
Mesela, güneşe der: “Döner bir siracdır, bir lambadır.” Zira güneşten, güneş için mahiyeti için bahsetmiyor. Belki bir nevi intizamın zembereği ve nizamın merkezi olduğundan, intizam ve nizam ise Sâni’in âyine-i marifeti olduğundan bahsediyor. Evet, der: اَلشَّم۟سُ تَج۟رٖى “Güneş döner.” Bu döner tabiriyle kış yaz, gece gündüzün deveranındaki muntazam tasarrufat-ı kudreti ihtar ile azamet-i Sâni’i ifham eder. İşte bu dönmek hakikati ne olursa olsun, maksud olan ve hem mensuc hem meşhud olan intizama tesir etmez.
Hem der: وَجَعَل۟نَا ( الشَّم۟سَ ) سِرَاجًا Şu sirac tabiriyle âlemi bir kasır suretinde, içinde olan eşya ise insana ve zîhayata ihzar edilmiş müzeyyenat ve mat’umat ve levazımat olduğunu ve güneş dahi musahhar bir mumdar olduğunu ihtar ile rahmet ve ihsan-ı Hâlık’ı ifham eder.
Şimdi bak, şu sersem ve geveze felsefe ne der? Bak, diyor ki:
“Güneş, bir kitle-i azîme-i mayia-yi nâriyedir. Ondan fırlamış olan seyyaratı etrafında döndürüp cesameti bu kadar, mahiyeti böyledir şöyledir.” Mûhiş bir dehşetten, müthiş bir hayretten başka, ruha bir kemal-i ilmî vermiyor. Bahs-i Kur’an gibi etmiyor. Buna kıyasen bâtınen kof, zâhiren mutantan felsefî meselelerin ne kıymette olduğunu anlarsın. Onun şaşaa-i surîsine aldanıp Kur’an’ın gayet mu’ciz-nüma beyanına karşı hürmetsizlik etme!
اَللّٰهُمَّ اج۟عَلِ ال۟قُر۟اٰنَ شِفَاءً لَنَا وَ لِكَاتِبِهٖ وَ اَم۟ثَالِهٖ مِن۟ كُلِّ دَاءٍ وَ مُونِسًا لَنَا وَ لَهُم۟ فٖى حَيَاتِنَا وَ بَع۟دَ مَمَاتِنَا وَ فِى الدُّن۟يَا قَرٖينًا وَ فِى ال۟قَب۟رِ مُونِسًا وَ فِى ال۟قِيَامَةِ شَفٖيعًا وَ عَلَى الصِّرَاطِ نُورًا وَ مِنَ النَّارِ سِت۟رًا وَ حِجَابًا وَ فِى ال۟جَنَّةِ رَفٖيقًا وَ اِلَى ال۟خَي۟رَاتِ كُلِّهَا دَلٖيلًا وَ اِمَامًا بِفَض۟لِكَ وَ جُودِكَ وَ كَرَمِكَ وَ رَح۟مَتِكَ يَا اَك۟رَمَ ال۟اَك۟رَمٖينَ وَ يَا اَر۟حَمَ الرَّاحِمٖينَ اٰمٖينَ
اَللّٰهُمَّ صَلِّ وَ سَلِّم۟ عَلٰى مَن۟ اُن۟زِلَ عَلَي۟هِ ال۟فُر۟قَانُ ال۟حَكٖيمُ
وَ عَلٰى اٰلِهٖ وَ صَح۟بِهٖ اَج۟مَعٖينَ اٰمٖينَ اٰمٖينَ
İhtar: Arabî Risaletü’n-Nur’da On Dördüncü Reşha’nın altı katresi, bâhusus Dördüncü Katre’nin altı nüktesi, Kur’an-ı Hakîm’in kırk kadar enva-ı i’cazından on beşini beyan eder. Ona iktifaen burada ihtisar ettik. İstersen ona müracaat et, bir hazine-i mu’cizat bulursun.