Fjalae Parë
بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّح۪يمِ
وَ بِهٖ نَس۟تَعٖينُ
اَل۟حَم۟دُ لِلّٰهِ رَبِّ ال۟عَالَمٖينَ
وَ الصَّلَاةُ وَ السَّلَامُ عَلٰى سَيِّدِنَا مُحَمَّدٍ
وَ عَلٰى اٰلِهٖ وَ صَح۟بِهٖ اَج۟مَعٖينَ
Me Emrin e All-llahut, i Gjithëmëshirshmi, Mëshirëploti.
Dhe prej Atij ne kërkojmë ndihmë.
Të gjitha lavdërimet i takojnë All-llahut, Krijuesit të të gjitha botëve, dhe bekimet e paqja qofshin për shkëlqesinë tonë, Muhammedin Alejhis-salatu ves-selam, për të gjithë familjen e tij dhe për sahabët-shokët e tij.
Vëlla! Ti më kërkove disa këshilla. Atëherë degjo disa të vërteta te perfshira nè tetë tregime tê shkurtëra, ge duke marrë parasysh genien tênde ushtar, ato janë nê formën e krahasimeve të një natyre ushtarake. Unë e konsideroj nefsin -shpirtin- tim më të nevojshmin se të sdokujt tjetër për t'i dhënë Rëshilla. Ne një kohe unë iu adresova nefsit tim në mënyrë te hollesishme me tetë Fjalë tē inspiruara nga tetē vërsete te Kur'anit, prej të cilève unë pata perfituar. Tani unë do t'i drejtohem shpirtit tim po me këto fjalë, por shkurtazi dhe me gjufën e njerezve të zakonshem. Kushdo që desfiron mund të dëgjoje së bashku me mua.
Fjalae Parë
Bismil-lah, është fillimi i të gjitha gjërave të mira. Edhe ne gjithashtu do të fillojmë me të. Dije o nefsi im! Ashtu siç është kjo fjali e bekuar shenja e Islamit, po ashtu ajo përmendet vazhdimisht nga të gjitha qëniet nëpërmjet gjuhëve të gjendjeve dhe të prirjeve të tyre të natyrshme.
Në qoftë se dëshiron të dish se çfarë fuqie e pafundme dhe çfarë burimi i pashtershëm mirësish është "Bismil-lah", dëgjoje tregimin e mëposhtëm, i cili është në formën e një krahasimi:
Dikush që bën një udhëtim nëpër shkretëtirat e Arabisë duhet të udhëtojë në emrin e një kryetari fisi e të hyjë nën mbrojtjen e tij, sepse në këtë mënyrë ai mund të jetë i shpëtuar prej sulmeve të banditëve. Kështu përmbush nevojat e tij dhe arrin qëllimet; ndërsa vetëm e pa ndihmë, ai do të shkatërrohej përballë armiqve të shumtë dhe nevojave.
Dhe kështu, dy njerëz ndërmorën një udhëtim të tillë dhe hynë në shkretëtirë. Njëri nga ata ishte modest e i përulur, kurse tjetri ishte mendjemadh e kryelartë. Njeriu i përulur mori emrin e një kryetari fisi, ndërsa njeriu kryelartë e refuzoi... I pari udhëtoi i sigurt kudo që shkoi. "Në qoftë se takohej rastësisht me banditë, thonte: Unë po udhëtoj në emrin e kryetarit të filan fisi" atëherë ata nuk e shqetësonin. Në qoftë se do të vinte tek disa çadra, ai trajtohej me respekt për hir të atij emri. Kurse njeriu kryelartë vuajti gjatë gjithë udhëtimit, aq sa nuk përshkruhen fatkeqësitë. Ai gjithmonë dridhej nga frika përpara çdo gjëje, u bë si lypës, e poshtëroi veten dhe u bë objekt përbuzjeje.
Dhe kështu, o nefsi im kryelartë! Ti je udhëtari dhe kjo botë është një shkretëtirë. Pafuqia jote dhe varfëria janë të pakufishme dhe armiqtë e nevojat tuaja janë të pafund. Meqenëse është kështu, merre Emrin e Sunduesit të Parapërjetësisë dhe të Paspërjetësisë, Emrin e All-llahut të kësaj shkretëtire, që të jesh i shpëtuar nga të lypurit përpara të gjithë universit dhe nga dridhja e frika përpara çdo ngjarjeje.
Në të vërtetë, kjo frazë e bekuar Bismil-lah është një thesar i madh që nuk shteron kurrë, sepse me të lidhet “pafuqia jote” me një ‘Mëshirë të gjërë Absolute’, dhe lidhet “varfëria jote” me një ‘Fuqi të madhe Absolute’; ajo i bën atë pafuqi dhe atë varfëri si ndërmjetësit më të pranueshëm tek Gjykata e të Gjithëfuqishmit dhe Mëshirëplotit.
Po, njeriu që vepron duke thënë, Bismil-lah “Me Emrin e All- llahut”, i ngjason dikujt që ka hyrë në ushtri, ai s’ka frikë nga askush; ai flet, kryen çdo punë dhe përballon gjithçka “me emrin e ligjit dhe me emrin e shtetit.”
Në fillim ne thamë se: “Të gjitha qëniet thonë: "Bismil-lah", nëpërmjet gjuhëve të prirjeve të tyre të natyrshme.” A është ashtu?
Po, ashtu është. Në qoftë se do të shikoje se një person i vetëm kishte ardhur e i kishte shtyrë me forcë të gjithë banorët e një qyteti tek një vend dhe i kishte detyruar ata të punonin, ti do të ishe i sigurt se ai person nuk ka vepruar në emrin e tij dhe përmes fuqisë së tij personale, por se ai ishte një ushtar, duke vepruar në emrin e shtetit e duke u mbështetur në fuqinë e një mbreti.
Öyle de her şey, Cenab-ı Hakk’ın namına hareket eder ki zerrecikler gibi tohumlar, çekirdekler başlarında koca ağaçları taşıyor, dağ gibi yükleri kaldırıyorlar.
Demek her bir ağaç, Bismillah der. Hazine-i rahmet meyvelerinden ellerini dolduruyor, bizlere tablacılık ediyor.
Her bir bostan, Bismillah der. Matbaha-i kudretten bir kazan olur ki çeşit çeşit, pek çok muhtelif leziz taamlar, içinde beraber pişiriliyor.
Her bir inek, deve, koyun, keçi gibi mübarek hayvanlar Bismillah der. Rahmet feyzinden birer süt çeşmesi olur. Bizlere Rezzak namına en latîf, en nazif, âb-ı hayat gibi bir gıdayı takdim ediyorlar.
Her bir nebat ve ağaç ve otların ipek gibi yumuşak kök ve damarları, Bismillah der. Sert olan taş ve toprağı deler, geçer. Allah namına, Rahman namına der, her şey ona musahhar olur. Evet, havada dalların intişarı ve meyve vermesi gibi o sert taş ve topraktaki köklerin kemal-i suhuletle intişar etmesi ve yer altında yemiş vermesi hem şiddet-i hararete karşı aylarca nazik, yeşil yaprakların yaş kalması, tabiiyyunun ağzına şiddetle tokat vuruyor. Kör olası gözüne parmağını sokuyor ve diyor ki:
En güvendiğin salabet ve hararet dahi emir tahtında hareket ediyorlar ki, o ipek gibi yumuşak damarlar, birer asâ-yı Musa (as) gibi فَقُل۟نَا اض۟رِب۟ بِعَصَاكَ ال۟حَجَرَ emrine imtisal ederek taşları şakkeder. Ve o sigara kâğıdı gibi ince, nâzenin yapraklar; birer aza-yı İbrahim (as) gibi ateş saçan hararete karşı يَا نَارُ كُونٖى بَر۟دًا وَ سَلَامًا âyetini okuyorlar.
Madem her şey manen Bismillah der. Allah namına Allah’ın nimetlerini getirip bizlere veriyorlar. Biz dahi Bismillah demeliyiz. Allah namına vermeliyiz, Allah namına almalıyız. Öyle ise Allah namına vermeyen gafil insanlardan almamalıyız.
Sual: Tablacı hükmünde olan insanlara bir fiyat veriyoruz. Acaba asıl mal sahibi olan Allah, ne fiyat istiyor?
Elcevap: Evet, o Mün’im-i Hakiki, bizden o kıymettar nimetlere, mallara bedel istediği fiyat ise üç şeydir. Biri zikir, biri şükür, biri fikirdir.
Başta Bismillah zikirdir.
Âhirde Elhamdülillah şükürdür.
Ortada, bu kıymettar hârika-i sanat olan nimetler, Ehad-i Samed’in mu’cize-i kudreti ve hediye-i rahmeti olduğunu düşünmek ve derk etmek fikirdir. Bir padişahın kıymettar bir hediyesini sana getiren bir miskin adamın ayağını öpüp hediye sahibini tanımamak ne derece belâhet ise öyle de zâhirî mün’imleri medih ve muhabbet edip Mün’im-i Hakiki’yi unutmak, ondan bin derece daha belâhettir.
Ey nefis, böyle ebleh olmamak istersen Allah namına ver, Allah namına al, Allah namına başla, Allah namına işle. Vesselâm.