Fjala e Njëzet e Tetë

TRAJTESA RRETH XHENNETIT

Kjo Fjalë ka të bëje me Parajsën dhe perbëhet nga dy Stacione. I Pari tregon disa nga çudirat e holla tê Parajsës. Megjithatë ajo nuk e provon ekzistencën e sajë, megenëse kjo êshtë provuar në mënyrën më të ndritshme me dymbëdhjetë prova vendimtare tek Fjala e Dhjetë dhe me argumentet më të gëndrueshme e më të garta të njëpasnjëshme në arabisht të cilat formojnë bazat e përmbledhjen e Fjalës së Dhjetë dhe përbëjnë Stacionin e Dytë të kësaj Fjale. Por ky Stacion diskuton disa prej situatave të Parajsës te cilat kanë genë shkak kritike, si dhe perbëhet nga pyetje e përgjigje. Ne dashtë Zoti xh.sh. do të shkruhet një Fjalë e madhe rreth asaj të vërtete më të madhe, me ndihmën e All-llahut.

بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيمِ

Me Emrin e All-llahut, i Gjithëmëshirshmi, Mëshirëploti.

وَبَشِّرِ الَّذٖينَ اٰمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ اَنَّ لَهُم۟ جَنَّاتٍ تَج۟رٖى مِن۟ تَح۟تِهَا ال۟اَن۟هَارُ كُلَّمَا رُزِقُوا مِن۟هَا مِن۟ ثَمَرَةٍ رِز۟قًا قَالُوا هٰذَا الَّذٖى رُزِق۟نَا مِن۟ قَب۟لُ وَ اُتُوا بِهٖ مُتَشَابِهًا وَ لَهُم۟ فٖيهَٓا اَز۟وَاجٌ مُطَهَّرَةٌ وَهُم۟ فٖيهَا خَالِدُونَ

“Dhe përgëzoji ata që besojnë dhe punojnë mirësi, se për ta do të ketë kopshte të begata nën të cilat rrjedhin lumenj. Çdo herë që t’u shërbehet me frutat të tij, ata do të thonë: “Këta janë nga ç’na është shërbyer më parë”, e atyre do t’u jepen gjëra të ngjashme; atje do të kenë bashkëshorte të pastërta dhe atje do të qëndrojnë përgjithmonë.”()

Përgjigje të shkurtëra për një numër pyetjesh rreth Parajsës së përjetshme.

Përshkrimet e vërseteve të Kur’anit rreth Parajsës, të cilat janë më të bukura se Parajsa, më të këndshme se Huritë dhe më të ëmbëla se sa uji i Selsebilit, nuk lënë më asgjë për t’u thënë arreth saj që mund të thotë dikush. Megjithatë me qëllim që ta sjellim më afër kuptimin e atyre vërseteve të ndritshme parapërjetësie e paspërjetësie, të larta dhe të bukura, ne do të përmendim një numër shkallësh, dhe si shembuj të asaj Parajse kur’anore, një numër nga pikat e holla të cilat janë si shembujt e luleve të saj. Ne do t’i tregojnë këto nëpërmjet pesë pyetjve aluduese dhe përgjigjjeve.

Në të vërtetë, Parajsa është boshti dhe përmbledhësja e të gjitha kënaqësive shpirtërore; gjithashtu ajo është boshti i të gjitha kënaqësive trupore.

Pyetje: Çfarë lidhje me përjetësinë dhe Parajsën ka trupësia, ekzistenca fizike e metë, e mangët, e ndryshueshme, e paqëndrueshme, e dhimbshme dhe e mundueshme? Meqenëse shpirti ka kënaqësi të larta, kjo do të ishte e mjaftueshme. Atëherë përse ringjallja trupore është e domosdoshme për kënaqësitë trupore?

Përgjigjja: Sepse, ashtu si në lidhje me ujin, ajrin dhe dritën, toka është e dendur dhe e errët, por meqenëse ajo është burimi dhe origjina e të gjitha llojeve të artifakteve Hyjnore, në kuptim ajo ngrihet mbi elementet e tjera; po kështu është nefsi njerëzor, pavarësisht dendësisë së tij, ai ngrihet dhe del sipër të gjitha aftësive të holla të njeriut me misterin e gjithëpërfshirjes së tij, me kusht që ai të pastrohet. Edhe trupësia gjithashtu është pasqyra më e pasur, më gjithëpërfshirëse dhe më e gjithanshme për shfaqjen e Emrave Hyjnorë. Të gjitha veglat dhe instrumentet për të peshuar kapacitetet dhe përmbajtjet e thesareve të mëshirës dhe vlerësimi i tyre janë në trupësi.

Për shembull, në qoftë se shqisa e të shijuarit në gjuhë nuk do të ishte burimi për peshoret sa numri i llojeve të ushqimit dhe të kënaqësive të tyre, ajo nuk do ta ndjente e përjetonte secilën nga ato dhe nuk do ta njihte ndryshimin midis tyre, si dhe nuk do të mundej t’i shijonte e t’i peshonte ato. Gjithashtu instrumentet për t’i përjetuar e për t’i njohur shfaqjet e shumicës së Emrave Hyjnorë dhe për t’i shijuar e perceptuar ato, janë përsëri në trupësi. Dhe aftësitë për të përjetuar kënaqësitë e ndryshme të pafundme janë gjithashtu në trupësi.

Meqenëse, siç është provuar në Fjalën e Njëmbëdhjetë, kuptohet qartë nga gjendja e universit dhe nga gjithëpërfshirja e njeriut, se Krijuesi i universit dëshiron të bëjë të njohur të gjitha thesaret e mëshirës së Tij, dhe të gjitha shfaqjet e Emrave të Tij, dhe t’i bëjë të përjetshme të gjitha llojet e mirësive të Tij,

atëherë sigurisht, banesa e lumturisë e cila është një rezervuari i madh i universit rrjedhës, dhe është një ekspozitë e madhe për prodhimet e punuara në tezgjahun e këtij universi dhe një depo e përjetshme për fushën e lërueshme të kësaj dynjaje, padyshim është e domosdoshme që një banesë e tillë lumturie t’i ngjasojë këtij universi deri diku, dhe do të ruajë të gjitha bazat e tij trupor e shpirtëror.

Dhe padyshim që Ai Krijues i Gjithurtë dhe Ai Mëshirëploti i Drejtë, ka posaçëruar kënaqësi që u përshtaten atyre veglave dhe instrumenteve trupore si shpërblim për detyrat e tyre dhe si mëditje për adhurimet e tyre të veçanta. Përndryshe, do të ndodhte një situatë që do të ishte në kundërshtim të plotë me urtësinë, me drejtësinë dhe me mëshirën e Tij xh.sh., që në asnjë mënyrë nuk harmonizohet dhe nuk i përshtatet bukurisë së mëshirës së Tij dhe drejtësisë së plotë të Tij. Ajo nuk është e pajtueshme me të.

Pyetje: Në qoftë se një trup është i gjallë, pjesët e tij në mënyrë të vazhdueshme përbëhen e treten; ai është i dënuar për zhdukje dhe nuk mund të jetë i përjetshëm. E ngrëna dhe pirja janë për qëndrueshmërinë e vetë njeriut dhe marrdhëniet seksuale janë për përjetësimin e llojit, kështu këto çështje, u bënë themelore në këtë botë, por nuk janë të nevojshme në botën e përjetësisë dhe të Ahiretit. Atëherë përse ato kanë marrë vendin e tyre dhe vlerësohen si kënaqësitë më të mëdha të Parajsës?

Përgjigjja: Së pari, trupat e krijesave të gjalla duke qenë të dënuar për zhdukje e vdekje në këtë botë, buron nga një çekuilibrim midis të ardhurave dhe shpenzimeve. Nga fëmijëria deri në moshën e pjekurisë të ardhurat janë të shumta, ndërsa pas kësaj moshe shtohen shpenzimet; Kështu balanca prishet, dhe trupi vdes. Sa për botën e përjetësisë, grimcat e trupit mbeten të qëndrueshme dhe nuk i nënshtrohen përbërjes dhe shkrirjes, ose ndryshe, balanca është e qëndrueshme()., e plotë dhe e vazhdueshme midis të ardhurave dhe shpenzimeve.

Trupi bëhet i përjetshëm bashkë me funksionimin e makinerisë së jetës trupore për vazhdimësinë e të përjetuarit të kënaqësive.

Megjithëse në këtë botë, e ngrëna, e pira dhe marrëdhëniet seksuale burojnë nga nevoja dhe kryejnë një funksion, kënaqësi e shije të ndryshme, janë lënë brenda tyre si një shpërblim i menjëhershëm për detyrën e kryer, të cilat janë më të larta se sa kënaqësitë e tjera. Meqenëse në këtë botë të dhimbjeve e ngrëna dhe marrëdhëniet seksuale janë mjete për kënaqësi të çuditshme të ndryshme deri në këtë shkallë, atëherë padyshim ato kënaqësi do të marrin format më të larta në banesën e këaqësisë dhe të lumturisë, e cila është Parajsa, dhe duke u shtuar atyre si kënaqësi shpërblimin e detyrave që i përkasin Ahiretit të kryera në dynja, dhe duke u shtruar gjithashtu vetë oreksin e hollë të Ahiretit, në vend të nevojës së dynjasë e cila i shton një kënaqësi tjetër.

Ato kënaqësi do të bëhen një burim i gjallë dhe gjithëpërfshirës kënaqësie të denja për Parajsën dhe të përshtatshme për përjetësinë.

Në të vërtetë, sipas kuptimit të vërsetit:

وَمَا هٰذِهِ ال۟حَيٰوةُ الدُّن۟يَٓا اِلَّا لَه۟وٌ وَلَعِبٌ وَاِنَّ الدَّارَ ال۟اٰخِرَةَ لَهِىَ ال۟حَيَوَانُ

“Dhe nuk është gjë tjetër jeta e kësaj bote, vetëm se zbavitje e lojë! Vërtet që banesa e jetës së Pastajme, ajo është jeta e vërtetë, veç sikur ta dinin.”()

Substancat, lëndët, të cilat janë të pajeta dhe pa vetëdije e jetë në banesën e kësaj bote, atje bëhen me vetëdije dhe jetë. Ashtu si qëniet njerëzore dhe si kafshët këtu, pemët dhe gurët atje do të kuptojnë urdhërat dhe do t’i zbatojnë. Në qoftë se ti do t’i thuash një peme që të të sjellë filan frut, ajo do ta sjellë. Dhe në qoftë se ti i thua filan gurit që të vijë, ai do të vijë. Meqenëse gurët dhe pemët do të marrin një formë të lartësuar deri në këtë shkallë, kjo do të bënte të domosdoshme se,

bashkë me ruajtjen e realiteteve të tyre trupore, e ngrëna, pirja dhe marrëdhëniet seksuale gjithashtu do të marrin një formë më të lartë se sa forma e tyre në dynja, një formë aq të lartë sa lartësia e shkallës së Xhennetit e krahasuar me atë të dunjasë.

Pyetje: Sipas kuptimit të: اَل۟مَر۟ءُ مَعَ مَن۟ اَحَبَّ "Secili do të jetë bashkë me ata që i do", në Parajsë, miku do të jetë bashkë me mikun. Kështu një dashuri për hir të Zotit xh.sh. lindet, del në dritë, tek një nomad i thjeshtë për një minut bisedimi me Profetin Muhammed Alejhis-salatu ves-selam nëpërmjet të cilës ai do të jetë pranë Profetit Muhammed Alejhis-salatu ves-selam në Parajsë, ashtu siç erdhi në Hadith. Por si mund të bashkohet shkëlqimi i pafund që mori Profeti Alejhis-salatu ves-selam me atë të nomadit të thjeshtë?

Përgjigjja: Ne do ta tregojmë këtë të vërtetë të lartë me një krahasim. Për shembull, një personalitet i madh ka përgatitur një gosti të madhe dhe një shfaqje të stolisur bukur, dhe ai e ka përgatitur atë në një mënyrë të tillë që në të janë përfshirë të gjitha ushqimet e shijshme që shqisa e të shijuarit mund të përjetojë, të gjitha gjërat e bukura që kënaqin shqisën e të shikuarit dhe të gjitha çudirat që argëtojnë aftësinë e imagjinatës, e kështu me radhë, Ai ka përfshirë në të gjithçka që do të përmbushte dëshirat dhe që do t’u jepte kënaqësi të gjitha shqisave të jasthme e të brendshme.

Tani, ndodheshin dy miq dhe ato të dy shkuan së bashku në gosti. Ata u ulën tek një tavolinë në një pavijon. Por, shqisa e të shijuarit e njërit prej tyre ishte shumë e kufizuar, kështu ai mori vetëm një kënaqësi të vogël. Sytë e tij mund të shkonin vetëm pak dhe ai nuk mund t’i kuptonte artet e çuditshme dhe nuk mund t’i merrte vesh mrekullirat. Domethënë, ai nuk mund të përfitonte nga ai kopsht i bukur, dhe nuk do të shijonte nga ajo gosti e mrekullueshme veçse një të një të mijtën ose madje një të miliontën e asaj që përfshihej në të, dhe kjo në pëputhje me aftësinë e tij të dobët. Ndërsa tjetri, meqenëse ai i kishte zhvilluar shqisat e tij të jashtme e të brendshme, mendjen e tij, zemrën, ndjenjat dhe aftësitë e holla në mënyrë aq të plotë dhe deri në një shkallë të tillë të plotë, ndonëse ishte pranë mikut të tij, ai mund të merrte, t’i shijonte e përjetonte të gjitha hollësitë, bukuritë e shfaqjet, dhe mori kënaqësitë e tyre të ndryshme.

Meqenëse kjo botë e ngjashme, e trishtueshme dhe e ngushtë është kështu, dhe megjithëse më e madhja dhe më e vogla janë së bashku, ndryshimi midis tyre është aq i madh sa nga toka për tek plejadat, atëherë sigurisht në parajsë, në botën e lumturisë dhe të përjetësisë, ndërsa miku është bashkë me mikun, secili do të marrë pjesën e tij nga tryeza e të Gjithëmëshirshmit, Mëshirëplotit në përputhje me kapacitetin e tij dhe me shkallën e aftësive të tij. Edhe në qoftë se xhennetet në të cilët ata gjenden janë të ndryshëm, kjo nuk do të jetë një pengesë për qënien e tyre bashkë. Sepse, ndonëse tetë nivelet e parajsës janë njëri mbi tjetrin, mbulesa, çatia e të gjitha atyre është Froni sublim.

De në qoftë se janë ndërtuar shtëpi të ndërfutura njëra brenda tjetrës rreth një mali në trajtë konike, secila më e lartë se tjetra, si rrethet që rrethojnë malin, ato janë njëra mbi tjetrën, dhe shikojnë njëra-tjetrën, por asnjëra nuk e pengon tjetrën për të shikuar diellin. Gjithashtu ndodhen rrëfenja hadithesh që i tregojnë xhennetet në një mënyrë të afërt me këtë krahasim.

Pyetje: Thuhet në hadithe: “Megjithëse Huritë janë veshur me shtatëdhjetë veshje elegante, palca e kërcinjve të këmbëve të tyre mund të shihet.” Çfarë do të thotë kjo? Çfarë kuptimi mund të ketë kjo? Çfarë llojë bukurie është kjo?

Përgjigjja: Kuptimi i tij është më i bukuri dhe bukuria e tij është më e këndshmja. Është si më poshtë:

Në këtë dynja, e cila është e shëmtuar dhe e pajetë, dhe pjesa më e madhe e saj është lëvore, bukuria dhe hijeshia shfaqen të bukura vetëm për syrin, dhe për sa kohë që familiariteti, e zakonshmja, nuk është një pengesë, ajo është e mjaftueshme; domethënë mjafton që bukuria e hijeshia të duket se është e bukur, e gjallë, e ndritshme dhe krejtësisht esencë pa lëvore, dhe bërthamë pa lëvozhgë, të gjitha shqisat e njeriut dhe aftësitë e tij të holla, si syri, do të kërkojnë të marrin kënaqësitë e tyre të ndryshme dhe ëndjet e shumëllojshme nga seksi i butë të cilat janë Huritë dhe nga gratë e dynjasë së banorëve të Xhennetit, të cilat do të jenë si Huritë ose edhe më të bukura. Domethënë Hadithi tregon se duke filluar nga maja e bukurisë së veshjeve elegante e deri tek palca e kërcinjve, secila do të jetë një mjet kënaqësie për një shqisë të veçantë dhe për një aftësi të hollë të veçantë.

Po, me shprehjen: “Huritë veshin shtatëdhjetë veshje elegante dhe palca e kërcinjve të këmbëve të tyre’’ tregon se Huritë përfshijnë çdo lloj të stolisë, të hijeshisë dhe të bukurisë fizike, shpirtërore e jolëndore, të cilat kënaqin dhe përmbushin dëshirën e çdo gjëje që është tek njeriu prej ndjenjave, shqisave, fuqive dhe aftësive të holla të cilat janë të dashuruara pas bukurisë, të joshura pas shijes, të ngashënjyera pas stolisë dhe të robëruara pas hijeshisë.

Domethënë, Huritë veshin shtatëdhjetë lloje nga llojet e stolisë së xhennetit, të cilat nuk e fshehin njëra-tjetrën, ato shfaqin nga qëniet e tyre, nga vetet e tyre dhe nga trupat, ndoshta më shumë se shtatëdhjetë lloje të ndryshme të bukurisë dhe të hijeshisë.

Ato demonstrojnë të vërtetën e treguar nga vërseti: وَفٖيهَا مَا تَش۟تَهٖيهِ ال۟اَن۟فُسُ وَتَلَذُّ ال۟اَع۟يُنُ “Dhe në të do të ketë çfarë t’ju dojë shpirti dhe gjithçka që mund të kënaqë sytë.”()

Për më tepër,hadithi tregon se meqenëse në Xhennet nuk ka mbeturina e lëndë të panevojshme, njerëzit e Parajsës nuk do të bëjnë jashtëqitje pas të ngrënit dhe pirjes. Meqenëse në këtë dynja të ulët, pemët të cilat janë në shkallën më të ulët midis gjallesave, nuk bëjnë jashtëqitje, pavarësisht se marrin shumë ushqim, përse atëherë të mos jenë njerëzit e Parajsës, pa jashtëqitje?

Pyetje: Në disa hadithe thuhet: “Disa njerëzve në Xhennet u jepet një vend aq i madh sa dynjaja dhe mijëra pallate e qindra e mijëra Huri u jepen atyre.” Çfarë nevoje ka një person për të gjitha këto gjëra, çfarë domoshmërie është për to? Si mund të jetë kjo dhe çfarë do të thotë?

Përgjigjja: Në qoftë se njeriu do të ishte vetëm një krijesë vegjetale që përbëhet nga një stomak, ose përbëhet nga një trup shtazor, nga një trupësi e kufizuar, e rëndë dhe e thjeshtë, ai nuk do t’i kishte ato pallate të shumta e Huri, as nuk do të ishte i përshtatshëm për to.

Por njeriu është një mrekulli e tillë gjithëpërfshirëse e Fuqisë, saqë madje në këtë dynja të përkohshme dhe në këtë jetë të shkurtër, në qoftë se do t’i jepej atij sundimi i të gjithë botës si dhe pasuria dhe kënaqësitë e saja, nuk do ta ngopnin lamkinë e tij, meqenëse ka disa nevoja për një pjesë të aftësive të tij të holla të cilat nuk janë zbuluar këtu,

kurse njeriu në banesën e lumturisë së përjetshme është poseduesi i aftësive të pafundme; ai troket derën e një mëshire absolute me gjuhën e nevojave të pafundme dhe me dorën e dëshirave të pafundme; atëherë padyshim marrja e atyre mirësive Hyjnore nga ana e tij të përshkruara në hadithe, është e arsyeshme, e drejtë dhe e vërtetë. Ne do ta vëzhgojmë këtë të vërtetë të lartë nëpërmjet teleskopit të krahasimit që vijon:

Secili nga këto kopshte që gjenden në Barla, ka pronarin e tij ashtu siç është gjendja me këtë kopsht në luginë (), veçse ama çdo bletë, çdo zog e çdo trumcak në Barla mund të thotë: “Të gjitha kopshtet dhe pemishtet e Barlas janë vendet e mia të këndshme për shëtitje e zbavitje, pavarësisht se atyre u mjafton si ushqim vetëm një grusht kokrra drithi.” Domethënë, secili mund ta përfshijë të gjithë Barlan në pronën e tij. Dhe pjesëmarrja e të tjerëve me të nuk e shkel këtë rregull.

Po kështu njeriu, i cili është me të vërtetë njeri, mund të thotë: “Krijuesi im e bëri këtë botë një shtëpi për mua. Dielli është llamba ime, yjet janë dritat e mia elektrike, faqja e tokës është vendpushimi im i shtruar me qilima të zbukuruara me lule, i falënderon All-llahut.” Dhe pjesëmarrja e krijesave të tjera bashkë me të në dynja nuk e thyenin këtë rregullin e tij, përkundrazi, krijesat e zbukurojnë dhe e stolisin dynjanë, shtëpinë e tij.

Acaba bu daracık dünyada insan, insaniyet itibarıyla hattâ bir kuş dahi böyle bir daire-i azîmede bir nevi tasarruf dava etse, cesîm bir nimete mazhar olsa geniş ve ebedî bir dâr-ı saadette, ona beş yüz senelik bir mesafede bir mülk ihsan etmek, nasıl istib’ad edilebilir?

Hem nasıl ki şu kesafetli, karanlıklı, dar dünyada güneşin pek çok âyinelerde bir anda aynen bulunması gibi öyle de nurani bir zat, bir anda çok yerlerde aynen bulunması –On Altıncı Söz’de ispat edildiği gibi– mesela, Hazret-i Cebrail aleyhisselâm bin yıldızda bir anda hem arşta hem huzur-u Nebevîde hem huzur-u İlahîde bir vakitte bulunması hem Hazret-i Peygamber aleyhissalâtü vesselâmın haşirde bir anda ekser etkıya-ı ümmetiyle görüşmesi ve dünyada hadsiz makamlarda bir anda tezahür etmesi ve evliyanın bir nevi garibi olan ebdalların bir vakitte çok yerlerde görünmesi ve avamın rüyada bazen bir dakikada bir sene kadar işler görmesi ve müşahede etmesi ve herkesin kalp, ruh, hayal cihetiyle bir anda pek çok yerlerle temas edip alâkadarane bulunması, malûm ve meşhud olduğundan…

Elbette nurani, kayıtsız, geniş ve ebedî olan cennette, cisimleri ruh kuvvetinde ve hiffetinde ve hayal süratinde olan ehl-i cennet, bir vakitte yüz bin yerlerde bulunup yüz bin hurilerle sohbet ederek yüz bin tarzda zevk almak; o ebedî cennete, o nihayetsiz rahmete lâyıktır ve Muhbir-i Sadık’ın (asm) haber verdiği gibi hak ve hakikattir. Bununla beraber, bu küçücük aklımızın terazisiyle o muazzam hakikatler tartılmaz.

İdrak-i maâlî bu küçük akla gerekmez.

Zira bu terazi o kadar sıkleti çekmez.

سُب۟حَانَكَ لَا عِل۟مَ لَنَٓا اِلَّا مَا عَلَّم۟تَنَٓا اِنَّكَ اَن۟تَ ال۟عَلٖيمُ ال۟حَكٖيمُ

رَبَّنَا لَا تُؤَاخِذ۟نَٓا اِن۟ نَسٖينَٓا اَو۟ اَخ۟طَا۟نَا

اَللّٰهُمَّ صَلِّ عَلٰى حَبٖيبِكَ الَّذٖى فَتَحَ اَب۟وَابَ ال۟جَنَّةِ بِحَبٖيبِيَّتِهٖ وَ بِصَلَاتِهٖ وَ اَيَّدَت۟هُ اُمَّتُهُ عَلٰى فَت۟حِهَا بِصَلَوَاتِهِم۟ عَلَي۟هِ، عَلَي۟هِ الصَّلَاةُ وَ السَّلَامُ

اَللّٰهُمَّ اَد۟خِل۟نَا ال۟جَنَّةَ مَعَ ال۟اَب۟رَارِ بِشَفَاعَةِ حَبٖيبِكَ ال۟مُخ۟تَارِ اٰمٖينَ

CENNET SÖZÜNE KÜÇÜK BİR ZEYL

Cehenneme Dairdir

İkinci ve Sekizinci Sözlerde ispat edildiği gibi iman, manevî bir cennetin çekirdeğini taşıyor. Küfür dahi manevî bir cehennemin tohumunu saklıyor.

Nasıl ki küfür, cehennemin bir çekirdeğidir. Öyle de cehennem, onun bir meyvesidir.

Nasıl küfür, cehenneme duhûlüne sebeptir; öyle de cehennemin vücuduna ve icadına dahi sebeptir. Zira küçük bir hâkimin küçük bir izzeti, küçük bir gayreti, küçük bir celali bulunsa bir edepsiz ona serkeşane dese: “Beni te’dib etmezsin ve edemezsin.” Herhalde o yerde hapishane yoksa da tek o edepsiz için bir hapishane teşkil edecek, onu içine atacaktır.

Halbuki kâfir, cehennemi inkâr ile nihayetsiz izzet ve gayret ve celal sahibi ve gayet büyük ve nihayetsiz kadîr bir zatı tekzip ve isnad-ı acz ediyor, yalancılıkla ve acz ile ittiham ediyor, izzetine şiddetle dokunuyor, gayretine dehşetli dokunduruyor, celaline âsiyane ilişiyor. Elbette farz-ı muhal olarak, cehennemin hiçbir sebeb-i vücudu bulunmazsa da şu derece tekzip ve isnad-ı aczi tazammun eden küfür için bir cehennem halk edilecek, o kâfir içine atılacaktır.

رَبَّنَا مَا خَلَق۟تَ هٰذَا بَاطِلًا سُب۟حَانَكَ فَقِنَا عَذَابَ النَّارِ

---

Yirmi Yedinci Söz ⇐ | Sözler | ⇒ Yirmi Dokuzuncu Söz

---