'''Confidências'''
Ó meu Allah e Senhor!
Eu vejo com os olhos de crença, a instrução e luz do Alcorão, os ensinamentos do Nobre Mensageiro de Allah (Allah o abençoe e lhe dê paz), e as indicações do nome de Onisciente, que nos céus não há rotações e movimentos, mas por Sua ordem e regularidade eles apontam para a Sua existência.
Não há corpo celeste, mas por sua realização silenciosamente ao seu dever e, permanecendo no local sem sustentá-lo, atesta a sua religiosidade e unicidade.
Não há estrelas, mas por sua criação equilibrada, posição regular, sorriso luminoso, e o carimbo da sua semelhança com as outras estrelas, indica e testemunha a majestade de sua Divindade e sua unicidade.
Não é um dos doze planetas, mas por seu movimento sábio, sujeição dócil, deveres ordenados, e os satélites significativas, testemunha a Sua existência necessária e indica a soberania de Sua Divindade.
Sim, - O Criador dos Céus e da Terra, que dirige e administra tudo, as partículas, e todos os componentes ordenados que eles compõem, e gira os planetas e seus satélites regulares, subjugando- os a seu comando - assim como cada um dos habitantes dos céus testemunha por si próprio, portanto, em sua totalidade, eles testemunham a Sua necessária existência e unicidade de uma forma tão clara e poderosa que brilham como provas ao número de estrelas no céu e afirmam o seu depoimento.
Além disso, aparecendo como um exército regular ou frota imperial enfeitada com luzes elétricas, o límpido, belo céu impecável, com seus corpos extraordinariamente grandes e rápidos, apontam claramente para o esplendor de sua religiosidade e enormidade de Seu poder, que cria todas as coisas; e na medida sem limites de Sua soberania, que cobre os céus, e Sua misericórdia, que abraça todos os seres vivos; e testemunha indubitavelmente a abrangência de Seu conhecimento, o que está em causa com todos os Estados e as circunstâncias de todas as criaturas do céu, e abraça-os e ordena-os, e Sua sabedoria, que abrange todas as coisas. Este testemunho é tão evidente é como se as estrelas são palavras e formas de realizações luminosas do testemunho dos céus.
Além disso, como soldados disciplinados, navios, aviões ordenados maravilhosos, ou lâmpadas maravilhosas, as estrelas na arena dos céus, e em seus mares e vastos espaços, mostram o esplendor brilhando da soberania de Sua Divindade.
Como é sugerido pelos deveres da estrela sol - um entre os membros de Seu exército que está relacionado com seus planetas e nossa terra, alguns dos seus companheiros, as outras estrelas, olham para os mundos da vida após a morte e não são sem direitos; eles são os sóis de mundos eternos.
Ó Necessariamente Existente! O Único da Unicidade!
Estas estrelas maravilhosas, esses sóis e luas estranhas, são subjugados, em ordem, e empregados em Seus domínios, em Seus céus, por Seu comando, poder e força, e Sua administração e direção. Todos esses corpos celestes glorificam e exaltam o seu Criador único, Que cria, gira, e administra-os; na língua de disposição, eles declaram: "Glorificado seja Allah! Allah é o Maior!"Por todas as suas glorificações, eu também declaro Você Santo.
Ó Onipotente da Glória, oculto na intensidade de Sua manifestação e escondido na magnificência de Sua grandeza! Ó Único de Poder Absoluto!
Ó Onipotente da Glória, oculto na intensidade de Sua manifestação e escondido na magnificência de Sua grandeza!
Ó Único de Poder Absoluto!
Tenho entendido através do ensino do Prudente Alcorão e instrução de Seu Mensageiro mais Nobre (Allah o abençoe e lhe dê paz) que, assim como os céus e as estrelas testemunham a Sua existência e unicidade, portanto, com suas nuvens, relâmpago, trovões, ventos, chuva e a atmosfera testemunham a Sua existência e unicidade necessária.
Sim, os sem vida, nuvens inconscientes enviando a água da vida, a chuva, à assistência dos seres vivos carentes é somente por Sua misericórdia e sabedoria; a oportunidade confusa não poderia interferir de modo algum.
O mais poderoso de eletricidade, relâmpago, que aludindo à sua potencialidade para a iluminação, incentiva o ser humano a beneficiar-se dele e espetacularmente acende Seu poder no espaço.
O trovão anuncia a vinda da chuva, causando espaço ilimitado para falar, e faz com que os céus ressoam com as reverberações de sua glorificação; ele santifica Você verbalmente, atestando a Sua religiosidade.
Os ventos, que são acusados de inúmeros deveres como fornecer o sustento mais vital para criaturas animadas, e o mais fácil de beneficiar, e garantindo e facilitando a respiração, para alguma finalidade transformar a atmosfera em uma tábua para escrever e apagar ", apontando assim para a atividade de Seu poder e atestando a Sua existência. Da mesma forma, a misericórdia ordenada por Sua compaixão das nuvens e enviada para os seres vivos, testemunha pelas palavras de Seus equilibradas gotículas ordenadas, a amplitude da Sua misericórdia e compaixão.
Ó Determinante Potente e Ativo! Ó Sublime e Belo Agraciador!
As nuvens, os relâmpagos, os trovões, o vento e a chuva cada um testemunha Sua própria existência necessária, assim também como um todo, sendo um dentro do outro e ajudam uns aos outros em suas funções, embora sejam de natureza diferente e oposto a cada outro, eles indicam mais poderosamente Sua unicidade.
Eles apontam também para a magnificência de Sua dominicalidade, o que torna a grande atmosfera para uma exposição de maravilhas, em alguns dias, enchem e esvaziam várias vezes; e a imensidão e a onipresença de Seu poder, o que o torna parecido com uma ardósia que está escrita em seguida, esfregada limpa, e torcida como uma esponja, e molha o jardim da terra; e a Sua misericórdia sem limites e sem regras, que sob o véu da atmosfera administra toda a terra e todas as criaturas.
Além disso, o ar é empregado em funções tão sábias e as nuvens e a chuva utilizadas em benefícios tão perceptivos que, se não fosse por conhecimento e sabedoria que englobam todas as coisas, eles não poderiam ser assim ocupados.
Ó Você Que atua como deseja!
Por Sua atividade na atmosfera, Seu poder, que exibe continuamente exemplos da ressurreição dos mortos e Grande Ajuntamento e transforma o verão no inverno e o inverno em atos de verão e similares, durante uma hora e a criação de um mundo e o envio de outro para o invisível dá o sinal de que ele irá transformar este mundo em Outra Vida, e exibir seus atos eternos.
Ó Todo-Poderoso de Glória! O ar, as nuvens, a chuva e os trovões e relâmpagos na atmosfera são subjugados e empregados em seus domínios, por Seu comando, poder e força. Essas criaturas que, por natureza, são tão diferentes entre si, santificam Seu governante e comandante, que os apresenta instantaneamente aos Seus comandos rápidos; eles louvam e exaltam Sua misericórdia.
Ó Criador Glorioso dos Céus e da Terra!
Pela instrução do Prudente Alcorão e do ensino do Nobre Mensageiro de Allah (Allah o abençoe e lhe dê paz), eu acredito e sei que, assim como os céus testemunham a Sua existência e unicidade necessária por suas estrelas e a atmosfera testemunha por tudo o que contém, por isso, a terra testemunha a Sua Existência e Unidade por todas as Suas criaturas e Seus estados.
De fato, não há nenhuma mudança na terra, tal como a das árvores e dos animais mudando seus trajes a cada ano, mas por Sua ordem indica Sua Existência e Unicidade.
Não há animal cujo sustento seja fornecido com compaixão em relação à sua necessidade e fraqueza, e ser atribuído a todos os membros e faculdades necessárias para prosseguir a sua vida, testemunha a Sua Existência e Unidade.
Não é uma planta ou animal criado diante de nossos olhos na primavera que, por sua arte maravilhosa, seu adorno sutil, seu ser distinguido de todas as outras criaturas, e por sua ordem e equilíbrio, O faz conhecido.
As maravilhas de Seu poder que enchem a terra e são conhecidas como plantas e animais, e sua criação a partir de sementes, grãos e gotículas de líquido, perfeitamente, sem erros, de forma adornada, cada um com suas características distintivas, formam um testemunho mais brilhante e poderoso do que o sol à existência, a unicidade, a sabedoria e o poder infinito de seu Onisciente Criador.
Além disso, todo elemento, como ar, água, luz, fogo e terra, por suas funções, desempenham consciente e perfeitamente, apesar da sua falta de consciência, e sendo os meios para a chegada de vários frutos bem regulados do tesouro do Invisível, apesar de simples, sem ordem, e sobrepostos uns aos outros, espalhados por toda parte, testemunham a Sua Existência e Unicidade.
Ó Onifeitor! Ó Onipotente! Ó Triunfante! Ó Onisciente! Ó Abridor! Ó Executante! Ó Criador!
Assim como em conjunto com todos os seus habitantes, a terra atesta a existência necessária de seu Criador, assim também testemunha a Sua Unicidade e Unidade, ó Único Um de Unidade! Ó Compassivo, ó Agraciador! Ó Provedor mais Generoso!, Seu sorriso no rosto, o jeito como ela anda nos rostos de seus habitantes, o ponto de união, concordância, sobreposição e cooperação entre eles, e a união dos nomes e atos de dominicalidade que olham para todos eles, ela testifica com o máximo de clareza a Sua Unidade e Unicidade; na verdade, Ele oferece testemunho ao número das criaturas.
Bem como a terra mostra, com a sua posição de semelhança a um acampamento, uma exposição e local de treinamento, e a concessão de vários dispositivos ao número de quatrocentas mil nações diferentes que compõem plantas e animais quanto à magnificência de Sua dominicalidade, e a força de sua habilidade em tudo, bem como os diversos meios de subsistência dos vivos é limitado e emergente de simples terra seca e enviá-la com toda a generosidade e misericórdia para cada membro, um de cada vez, em seu devido tempo e o controle daqueles membros ilimitados e sua obediência plena às ordens do Senhor e sua sentença completa, mostram a inclusão de Sua misericórdia que abrange tudo e Sua soberania engloba tudo.
Além disso, o envio das caravanas de criaturas, que estão em um estado de mudança constante sobre a terra, e as alternâncias da vida e da morte, e a administração e gestão das plantas e dos animais, e este sendo possível apenas por um conhecimento que está preocupado com todas as coisas e uma sabedoria infinita que governa todas as coisas, aponta para o Seu conhecimento abrangente e sabedoria.
Além disso, a suprema importância dada ao ser humano, que em um breve espaço realiza infinitos deveres, foi equipada com habilidades e faculdades que sugerem que ele vive por toda a eternidade, e tem disposição em cima de todos os seres da terra; e o desembolso infinito feito para ele neste treinamento do solo do mundo, este acampamento militar temporário da terra, esta exposição transitória; e as manifestações de religiosidade sem limites, endereços divinos inumeráveis e incalculáveis dons divinos, que se parecem com ele, certamente não podem ser contidos nesta desculpa, vida fugaz, confusa, neste mundo transitório tão cheio de atribulação. Uma vez que eles poderiam ser apenas para uma outra vida eterna, e uma morada eterna de bem-aventurança, eles apontam, e até mesmo testemunham para, as dádivas da Outra Vida no reino eterno.
Ó Criador de todas as coisas!
Todas as criaturas da terra são administradas e subjugadas em Seus domínios, em Sua terra, por Sua força, poder e vontade, e Seu conhecimento e sabedoria. A dominicalidade cuja atividade é observada na face da terra é tão abrangente, e sua administração e gestão são tão perfeitas e precisas, e são realizadas com tanta mesmice que ele mostra que é uma dominicalidade, uma disposição, que é um inteiro que não pode ser dividido em partes e uma universal que não pode ser dividida.
Junto a todos os seus habitantes, santifica e glorifica o Criador da Terra com inúmeras línguas muito mais claras do que a palavra falada; eles louvam e exaltam seu Provedor Glorioso por Suas infinitas graças com as línguas dos seus seres.
Ó mais Puro e Santo, oculto na intensidade da Sua manifestação e na magnificência de Sua grandeza! Por todas as santificações e glorificações da terra eu O santifico e declaro que Você está livre de todas as falhas, da impotência, e dos parceiros; e por todo o Seu louvor e exaltação, eu Lhe ofereço louvor e agradecimento.
Ó Senhor da Terra e dos mares!
Tenho entendido a partir do ensino do Alcorão e da instrução de Seu mais Nobre Mensageiro (Allah o abençoe e lhe dê paz) que, assim como o céu, a atmosfera e a Terra testemunham a Sua Unicidade e a Existência Necessária, assim como mares, rios, córregos e nascentes testemunham isso mais claramente.
Sim, não há ser no mar, ou seja, não há uma gota de água que seja no mar mundano, que é a fonte das coisas estranhas – como se fossem vapor -, mas por seu ser bem ordenado, seus benefícios e estados, dá a conhecer ao seu Criador.
Nenhuma das estranhas criaturas, cujo sustento esplêndido lhes é dado com areia simples e água simples, e nenhuma das criaturas vivas dos mares, com seus seres bem ordenados, especialmente os peixes que povoam os mares que produzem um milhão de ovas, que indicam seu Criador, e testemunham o seu Provedor, com suas feições e suas funções, com sua administração, nutrição e supervisão.
Além disso, das preciosas joias decoradas nos mares, não há uma, mas por meio de sua criação atraente e qualidades benéficas reconhece Você e O faz conhecido.
Sim, assim como cada um deles testemunha Você isoladamente, assim também na medida em que eles estão todos misturados, carregam o mesmo selo em suas naturezas, são criados com grande facilidade, e são encontrados em grandes números, eles completamente testemunham a Sua Unicidade. Além disso, através dos mares, que cercam o globo com as suas massas de terra, sendo mantidas suspensas sem derramar ou dispersar ou ultrapassar a terra como as viagens da Terra em torno do sol; e criar as múltiplas criaturas vivas ornamentadas e joias fora de areia simples e água, e todo o seu sustento e outras necessidades a serem fornecidas de forma geral e completa; e por sua administração, e limpar a sua superfície dos inúmeros cadáveres; eles testemunham indiretamente ao número de Sua Existência e de Sua Necessidade.
Além disso, da mesma forma que apontam claramente para a soberania esplêndida de Sua dominicalidade e para a magnificência do Seu poder, que abrange todas as coisas; desse modo, elas indicam a amplitude ilimitada de Sua misericórdia e regra que rege todas as coisas desde as grandes estrelas ainda ordenadas além dos céus até os pequenos peixes no fundo do mar, que são alimentados de forma regular. Eles apontam também para Seu conhecimento e sabedoria que, como demonstrado pelos pedidos, benefícios, exemplos de sabedoria, o balanço e o equilíbrio de todas as coisas, abrangem-nos e compreendem-nos.
Havendo tais reservatórios de misericórdia para os viajantes nesta casa de hóspedes do mundo e serem utilizados para a jornada do ser humano, e para o seu navio, e seu benefício mostra que Aquele que concede tal profusão de presentes fora dos mares a Seus convidados em uma noite em uma pousada, certamente deve ter mares eternos de misericórdia na sede do Seu governo eterno, e aqueles aqui são meramente suas pequenas e transitórias amostras.
Assim, a situação verdadeiramente maravilhosa dos mares ao redor da Terra e da administração extremamente ordeira e carinho de Suas criaturas demonstram autoevidentemente que é somente através do Seu poder, vontade, e administração que eles são subjugados ao Seu comando em Seu domínio; e pelas suas línguas que santificam o seu Criador, declarando: "Allah é o Maior!"
Ey dağları zemin sefinesine hazineli direkler yapan Kadîr-i Zülcelal!
Resul-i Ekrem aleyhissalâtü vesselâmın talimiyle ve Kur’an-ı Hakîm’inin dersiyle anladım ki: Nasıl denizler, acayipleriyle seni tanıyorlar ve tanıttırıyorlar. Öyle de dağlar dahi zelzele tesiratından zeminin sükûnetine ve içindeki dâhilî inkılabat fırtınalarından sükûtuna ve denizlerin istilasından kurtulmasına ve havanın gazat-ı muzırradan tasfiyesine ve suyun muhafaza ve iddiharlarına ve zîhayatlara lâzım olan madenlerin hazinedarlığına ettiği hizmetleriyle ve hikmetleriyle seni tanıyorlar ve tanıttırıyorlar.
Evet, dağlardaki taşların envaından ve muhtelif hastalıklara ilaç olan maddelerin aksamından ve zîhayata, hususan insanlara çok lâzım ve çok mütenevvi olan madeniyatın ecnasından ve dağları, sahraları çiçekleriyle süslendiren ve meyveleriyle şenlendiren nebatatın esnafından hiçbirisi yoktur ki tesadüfe havalesi mümkün olmayan hikmetleriyle, intizamıyla, hüsn-ü hilkatiyle, faydalarıyla hususan madeniyatın tuz, limon tuzu, sulfato ve şap gibi sureten birbirine benzemekle beraber, tatlarının şiddet-i muhalefetiyle ve bilhassa nebatatın basit bir topraktan çeşit çeşit envalarıyla, ayrı ayrı çiçek ve meyveleriyle, nihayetsiz Kadîr, nihayetsiz Hakîm, nihayetsiz Rahîm ve Kerîm bir Sâni’in vücub-u vücuduna bedahetle şehadet ettikleri gibi heyet-i mecmuasındaki vahdet-i idare ve vahdet-i tedbir ve menşe ve mesken ve hilkat ve sanatça beraberlik ve birlik ve ucuzluk ve kolaylık ve çokluk ve yapılmakta çabukluk noktalarından, o Sâni’in vahdetine ve ehadiyetine şehadet ederler.
Hem nasıl ki dağların yüzünde ve karnındaki masnûlar, zeminin her tarafında, her bir nevi aynı zamanda, aynı tarzda, yanlışsız, gayet mükemmel ve çabuk yapılmaları ve bir iş bir işe mani olmadan, sair neviler ile beraber karışık iken karıştırmaksızın icadları; senin rububiyetinin haşmetine ve hiçbir şey ona ağır gelmeyen kudretinin azametine delâlet eder.
Öyle de zeminin yüzündeki bütün zîhayat mahlukların hadsiz hâcetlerini, hattâ mütenevvi hastalıklarını, hattâ muhtelif zevklerini ve ayrı ayrı iştihalarını tatmin edecek bir surette, dağların yüzlerini ve içlerini muntazam eşcar ve nebatat ve madeniyatla doldurmak ve muhtaçlara teshir etmek cihetiyle, senin rahmetinin hadsiz genişliğine ve hâkimiyetinin nihayetsiz vüs’atine delâlet ve toprak tabakatı içinde, gizli ve karanlık ve karışık bulunduğu halde; bilerek, görerek, şaşırmayarak, intizamla, hâcetlere göre ihzar edilmeleriyle, senin her şeye taalluk eden ilminin ihatasına ve her bir şeyi tanzim eden hikmetinin bütün eşyaya şümulüne ve ilaçların ihzaratı ve madenî maddelerin iddiharatıyla rububiyetinin rahîmane ve kerîmane olan tedabirinin mehasinine ve inayetinin ihtiyatlı letaifine pek zâhir bir surette işaret ve delâlet ederler.
Hem bu dünya hanında misafir yolcular için koca dağları levazımatlarına ve istikbaldeki ihtiyaçlarına muntazam ihtiyat deposu ve cihazat ambarı ve hayata lüzumlu olan çok definelerin mükemmel mahzeni olmak cihetinde işaret, belki delâlet, belki şehadet eder ki bu kadar Kerîm ve misafirperver ve bu kadar Hakîm ve şefkat-perver ve bu kadar Kadîr ve rububiyet-perver bir Sâni’in, elbette ve herhalde, çok sevdiği o misafirleri için ebedî bir âlemde, ebedî ihsanatının ebedî hazineleri vardır. Buradaki dağlara bedel, orada yıldızlar o vazifeyi görürler.
Ey Kādir-i külli şey! Dağlar ve içindeki mahluklar senin mülkünde ve senin kuvvet ve kudretinle ve ilim ve hikmetinle musahhar ve müddehardırlar. Onları bu tarzda tavzif ve teshir eden Hâlık’ını takdis ve tesbih ederler.
Ey Hâlık-ı Rahman ve ey Rabb-i Rahîm!
Resul-i Ekrem aleyhissalâtü vesselâmın talimiyle ve Kur’an-ı Hakîm’inin dersiyle anladım: Nasıl ki sema ve feza ve arz ve deniz ve dağ, müştemilat ve mahluklarıyla beraber seni tanıyorlar ve tanıttırıyorlar. Öyle de zemindeki bütün ağaç ve nebatat, yaprakları ve çiçekleri ve meyveleriyle, seni bedahet derecesinde tanıttırıyorlar ve tanıyorlar.
Ve umum eşcarın ve nebatatın cezbedarane hareket-i zikriyede bulunan yapraklarından ve ziynetleriyle Sâni’inin isimlerini tavsif ve tarif eden çiçeklerinden ve letafet ve cilve-i merhametinden tebessüm eden meyvelerinden her birisi, tesadüfe havalesi hiçbir cihet-i imkânı olmayan hârika sanat içindeki nizam ve nizam içindeki mizan ve mizan içindeki ziynet ve ziynet içindeki nakışlar ve nakışlar içindeki güzel ve ayrı ayrı kokular ve kokular içindeki meyvelerin muhtelif tatlarıyla, nihayetsiz Rahîm ve Kerîm bir Sâni’in vücub-u vücuduna bedahet derecesinde şehadet ettikleri gibi heyet-i mecmuasıyla, bütün zemin yüzünde birlik ve beraberlik, birbirine benzemeklik ve sikke-i hilkatte müşabehet ve tedbir ve idarede münasebet ve onlara taalluk eden icad fiilleri ve Rabbanî isimlerde muvafakat ve o yüz bin envaın hadsiz efradlarını birbiri içinde şaşırmayarak birden idareleri gibi noktalarıyla, o Vâcibü’l-vücud Sâni’in bilbedahe vahdetine ve ehadiyetine dahi şehadet ederler.
Hem nasıl ki onlar senin vücub-u vücuduna ve vahdetine şehadet ediyorlar. Öyle de rûy-i zeminde dört yüz bin milletlerden teşekkül eden zîhayat ordusundaki hadsiz efradın yüz binler tarzda iaşe ve idareleri; şaşırmayarak, karıştırmayarak mükemmel yapılmasıyla, senin rububiyetinin vahdaniyetteki haşmetine ve bir baharı, bir çiçek kadar kolay icad eden kudretinin azametine ve her şeye taallukuna delâlet ettikleri gibi; koca zeminin her tarafında, hadsiz hayvanatına ve insanlara, hadsiz taamların çeşit çeşit aksamını ihzar eden rahmetinin hadsiz genişliğine ve o hadsiz işler ve in’amlar ve idareler ve iaşeler ve icraatlar kemal-i intizamla cereyanları ve her şey, hattâ zerreler o emirlere ve icraata itaat ve musahhariyetleriyle, hâkimiyetinin hadsiz vüs’atine kat’î delâlet etmekle beraber o ağaçların ve nebatların ve her bir yaprak ve çiçek ve meyve ve kök ve dal ve budak gibi her birisinin her bir şeyini, her bir işini bilerek, görerek; faydalara, maslahatlara, hikmetlere göre yapılmakla, senin ilminin her şeye ihatasına ve hikmetinin her şeye şümulüne pek zâhir bir surette delâlet ve hadsiz parmaklarıyla işaret ederler. Ve senin gayet kemaldeki cemal-i sanatına ve nihayet cemaldeki kemal-i nimetine hadsiz dilleriyle sena ve medhederler.
Hem bu muvakkat handa ve fâni misafirhanede ve kısa bir zamanda ve az bir ömürde, eşcar ve nebatatın elleriyle, bu kadar kıymettar ihsanlar ve nimetler ve bu kadar fevkalâde masraflar ve ikramlar işaret belki şehadet eder ki:
Misafirlerine burada böyle merhametler yapan kudretli, keremkâr Zat-ı Rahîm, bütün ettiği masrafı ve ihsanı, kendini sevdirmek ve tanıttırmak neticesinin aksiyle, yani bütün mahlukat tarafından “Bize tattırdı fakat yedirmeden bizi idam etti.” dememek ve dedirmemek ve saltanat-ı uluhiyetini ıskat etmemek ve nihayetsiz rahmetini inkâr etmemek ve ettirmemek ve bütün müştak dostlarını mahrumiyet cihetinde düşmanlara çevirmemek noktalarından, elbette ve herhalde ebedî bir âlemde, ebedî bir memlekette, ebedî bırakacağı abdlerine, ebedî rahmet hazinelerinden, ebedî cennetlerinde, ebedî ve cennete lâyık bir surette meyvedar eşcar ve çiçekli nebatlar ihzar etmiştir. Buradakiler ise müşterilere göstermek için numunelerdir.
Hem ağaçlar ve nebatlar, umumen yaprak ve çiçek ve meyvelerinin kelimeleriyle seni takdis ve tesbih ve tahmid ettikleri gibi o kelimelerden her birisi dahi ayrıca seni takdis eder. Hususan meyvelerin bedî’ bir surette, etleri çok muhtelif, sanatları çok acib, çekirdekleri çok hârika olarak yapılarak o yemek tablalarını ağaçların ellerine verip ve nebatların başlarına koyarak zîhayat misafirlerine göndermek cihetinde, lisan-ı hal olan tesbihatları, zuhurca lisan-ı kāl derecesine çıkar. Bütün onlar senin mülkünde, senin kuvvet ve kudretinle, senin irade ve ihsanatınla, senin rahmet ve hikmetinle musahhardırlar ve senin her bir emrine mutîdirler.
Ey şiddet-i zuhurundan gizlenmiş ve ey kibriya-yı azametinden tesettür etmiş olan Sâni’-i Hakîm ve Hâlık-ı Rahîm! Bütün eşcar ve nebatatın, bütün yaprak ve çiçek ve meyvelerin dilleriyle ve adediyle; seni kusurdan, aczden, şerikten takdis ederek hamd ü sena ederim.
Ey Fâtır-ı Kadîr! Ey Müdebbir-i Hakîm! Ey Mürebbi-i Rahîm!
Resul-i Ekrem aleyhissalâtü vesselâmın talimiyle ve Kur’an-ı Hakîm’in dersiyle anladım ve iman ettim ki: Nasıl nebatat ve eşcar seni tanıyorlar, senin sıfât-ı kudsiyeni ve esma-i hüsnanı bildiriyorlar. Öyle de zîhayatlardan ruhlu kısmı olan insan ve hayvanattan hiçbirisi yoktur ki cisminde gayet muntazam saatler gibi işleyen ve işlettirilen dâhilî ve haricî azalarıyla ve bedeninde gayet ince bir nizam ve gayet hassas bir mizan ve gayet mühim faydalar ile yerleştirilen âlât ve duygularıyla ve cesedinde gayet sanatlı bir yapılış ve gayet hikmetli bir tefriş ve gayet dikkatli bir muvazene içinde konulan cihazat-ı bedeniyesiyle, senin vücub-u vücuduna ve sıfatlarının tahakkukuna şehadet etmesin.
Çünkü bu kadar basîrane nazik sanat ve şuurkârane ince hikmet ve müdebbirane tam muvazeneye, elbette kör kuvvet ve şuursuz tabiat ve serseri tesadüf karışamazlar ve onların işi olamaz ve mümkün değildir. Ve kendi kendine teşekkül edip öyle olması ise yüz derece muhal içinde muhaldir. Çünkü o halde her bir zerresi; her bir şeyini ve cesedinin teşekkülünü, belki dünyada alâkadar olduğu her şeyini bilecek, görecek, yapabilecek âdeta ilah gibi ihatalı bir ilmi ve kudreti bulunacak. Sonra teşkil-i ceset ona havale edilir ve “Kendi kendine oluyor.” denilebilir.
Ve heyet-i mecmuasındaki vahdet-i tedbir ve vahdet-i idare ve vahdet-i neviye ve vahdet-i cinsiye ve umumun yüzlerinde göz, kulak, ağız gibi noktalarda ittifak cihetinde müşahede edilen sikke-i fıtratta birlik ve her bir nev’in efradı simalarında görülen sikke-i hikmette ittihat ve iaşede ve icadda beraberlik ve birbirinin içinde bulunmak gibi keyfiyetlerinden hiçbirisi yoktur ki senin vahdetine kat’î şehadette bulunmasın. Ve her bir ferdinde, kâinata bakan bütün isimlerin cilveleri bulunmakla, vâhidiyet içinde senin ehadiyetine işareti olmasın.
Hem nasıl ki insan ile beraber hayvanatın, zeminin bütün yüzünde yayılan yüz bin envaı, muntazam bir ordu gibi teçhiz ve talimat ve itaat ve musahhariyetle ve en küçükten tâ en büyüğe kadar, rububiyetin emirleri intizamla cereyanlarıyla o rububiyetinin derece-i haşmetine ve gayet çoklukla beraber gayet kıymetli ve gayet mükemmel olmakla beraber gayet çabuk yapılmaları ve gayet sanatlı olmakla beraber gayet kolay yapılışlarıyla, kudretinin derece-i azametine delâlet ettikleri gibi; şarktan garba, şimalden cenuba kadar yayılan mikroptan tâ gergedana kadar, en küçücük sinekten tâ en büyük kuşa kadar bütün onların rızıklarını yetiştiren rahmetinin hadsiz vüs’atine ve her biri emirber nefer gibi vazife-i fıtriyesini yapmak ve zemin yüzü her baharda, güz mevsiminde terhis edilenler yerinde yeniden taht-ı silaha alınmış bir orduya ordugâh olmak cihetiyle, hâkimiyetinin nihayetsiz genişliğine kat’î delâlet ederler.
Hem nasıl ki hayvanattan her birisi, kâinatın bir küçük nüshası ve bir misal-i musağğarı hükmünde gayet derin bir ilim ve gayet dakik bir hikmetle, karışık eczaları karıştırmayarak ve bütün hayvanların ayrı ayrı suretlerini şaşırmayarak, hatasız, sehivsiz, noksansız yapılmalarıyla, ilminin her şeye ihatasına ve hikmetinin her şeye şümulüne, adetlerince işaretler ederler.
Öyle de her biri birer mu’cize-i sanat ve birer hârika-i hikmet olacak kadar sanatlı ve güzel yapılmasıyla, çok sevdiğin ve teşhirini istediğin sanat-ı Rabbaniyenin kemal-i hüsnüne ve gayet derecede güzelliğine işaret ve her birisi, hususan yavrular, gayet nazdar, nâzenin bir surette beslenmeleriyle ve heveslerinin ve arzularının tatmini cihetiyle, senin inayetinin gayet şirin cemaline hadsiz işaretler ederler.
Ey Rahmanu’r-Rahîm! Ey Sadıku’l-Va’di’l-Emin! Ey Mâlik-i Yevmi’d-din!
Senin Resul-i Ekrem aleyhissalâtü vesselâmının talimiyle ve Kur’an-ı Hakîm’inin irşadıyla anladım ki: Madem kâinatın en müntehab neticesi hayattır. Ve hayatın en müntehab hülâsası ruhtur. Ve zîruhun en müntehab kısmı zîşuurdur. Ve zîşuurun en câmii insandır. Ve bütün kâinat ise hayata musahhardır ve onun için çalışıyor. Ve zîhayatlar, zîruhlara musahhardır, onlar için dünyaya gönderiliyorlar. Ve zîruhlar, insanlara musahhardır, onlara yardım ediyorlar. Ve insanlar fıtraten Hâlık’ını pek ciddi severler ve Hâlık’ları onları hem sever hem kendini onlara her bir vesile ile sevdirir. Ve insanın istidadı ve cihazat-ı maneviyesi, başka bir bâki âleme ve ebedî bir hayata bakıyor. Ve insanın kalbi ve şuuru, bütün kuvvetiyle beka istiyor. Ve lisanı, hadsiz dualarıyla beka için Hâlık’ına yalvarıyor.
Elbette ve herhalde, o çok seven ve sevilen ve mahbub ve muhib olan insanları dirilmemek üzere öldürmekle, ebedî bir muhabbet için yaratılmış iken, ebedî bir adâvetle gücendirmek olamaz ve kabil değildir. Belki başka bir ebedî âlemde mesudane yaşaması hikmetiyle, bu dünyada çalışmak ve onu kazanmak için gönderilmiştir. Ve insana tecelli eden isimlerin, bu fâni ve kısa hayattaki cilveleriyle âlem-i bekada onların âyinesi olan insanların, ebedî cilvelerine mazhar olacaklarına işaret ederler.
Evet, ebedînin sadık dostu, ebedî olacak. Ve bâkinin âyine-i zîşuuru, bâki olmak lâzım gelir.
Hayvanların ruhları bâki kalacağı ve Hüdhüd-ü Süleymanî (as) ve Neml’i; ve Naka-i Salih (as) ve Kelb-i Ashab-ı Kehf gibi bazı efrad-ı mahsusa hem ruhu hem cesediyle bâki âleme gideceği ve her bir nev’in ara sıra istimal için bir tek cesedi bulunacağı rivayat-ı sahihadan anlaşılmakla beraber; hikmet ve hakikat hem rahmet ve rububiyet öyle iktiza ediyorlar.
Ey Kādir-i Kayyum!
Bütün zîhayat, zîruh, zîşuur; senin mülkünde, yalnız senin kuvvet ve kudretinle ve ancak senin irade ve tedbirinle ve rahmet ve hikmetinle, rububiyetinin emirlerine teshir ve fıtrî vazifelerle tavzif edilmişler. Ve bir kısmı, insanın kuvveti ve galebesi için değil belki fıtraten zaafı ve aczi için rahmet tarafından ona musahhar olmuşlar. Ve lisan-ı hal ve lisan-ı kāl ile Sâni’lerini ve Mabud’larını kusurdan, şerikten takdis ve nimetlerine şükür ve hamdederek, her biri ibadet-i mahsusasını yapıyorlar.
Ey şiddet-i zuhurundan gizlenmiş ve ey azamet-i kibriyasından perdelenmiş olan Zat-ı Akdes! Bütün zîruhların tesbihatıyla, seni takdis etmek niyet edip سُب۟حَانَكَ يَا مَن۟ جَعَلَ مِنَ ال۟مَٓاءِ كُلَّ شَى۟ءٍ حَىٍّ diyorum.
Yâ Rabbe’l-âlemîn! Yâ İlahe’l-evvelîne ve’l-âhirîn!
Yâ Rabbe’s-semavati ve’l-aradîn!
Resul-i Ekrem aleyhissalâtü vesselâmın talimiyle ve Kur’an-ı Hakîm’in dersiyle anladım ve iman ettim ki: Nasıl sema, feza, arz, berr ve bahir, şecer, nebat, hayvan; efradıyla, eczasıyla, zerratıyla seni biliyorlar, tanıyorlar ve varlığına ve birliğine şehadet ve delâlet ve işaret ediyorlar. Öyle de kâinatın hülâsası olan zîhayat ve zîhayatın hülâsası olan insan ve insanın hülâsası olan enbiya, evliya, asfiyanın hülâsası olan kalplerinin ve akıllarının müşahedat ve keşfiyat ve ilhamat ve istihracat ile, yüzer icma ve yüzer tevatür kuvvetinde bir kat’iyetle senin vücub-u vücuduna ve senin vahdaniyet ve ehadiyetine şehadet edip, ihbar ediyorlar. Mu’cizat ve keramat ve yakînî bürhanlarıyla haberlerini ispat ediyorlar.
Evet kalplerde, perde-i gaybda ihtar edici bir zata bakan hiçbir hatırat-ı gaybiye ve ilham edici bir zata baktıran hiçbir ilhamat-ı sadıka ve hakkalyakîn suretinde sıfât-ı kudsiye ve esma-i hüsnanı keşfeden hiçbir itikad-ı yakîne ve enbiya ve evliyada bir Vâcibü’l-vücud’un envarını aynelyakîn ile müşahede eden hiçbir nurani kalp ve asfiya ve sıddıkînde, bir Hâlık-ı külli şey’in âyât-ı vücubunu ve berahin-i vahdetini ilmelyakîn ile tasdik eden, ispat eden hiçbir münevver akıl yoktur ki senin vücub-u vücuduna ve sıfât-ı kudsiyene ve senin vahdetine ve ehadiyetine ve esma-i hüsnana şehadet etmesin, delâleti bulunmasın ve işareti olmasın.
Ve bilhassa bütün enbiya ve evliya ve asfiya ve sıddıkînin imamı ve reisi ve hülâsası olan Resul-i Ekrem aleyhissalâtü vesselâmın ihbarını tasdik eden hiçbir mu’cizat-ı bâhiresi ve hakkaniyetini gösteren hiçbir hakikat-i âliyesi ve bütün mukaddes ve hakikatli kitapların hülâsatü’l-hülâsası olan Kur’an-ı Mu’cizü’l-Beyan’ın hiçbir âyet-i tevhidiye-i kātıası ve mesail-i imaniyeden hiçbir mesele-i kudsiyesi yoktur ki senin vücub-u vücuduna ve kudsî sıfatlarına ve senin vahdetine ve ehadiyetine ve esma ve sıfâtına şehadet etmesin ve delâleti olmasın ve işareti bulunmasın.
Hem nasıl ki bütün o yüz binler muhbir-i sadıklar, mu’cizatlarına ve keramatlarına ve hüccetlerine istinad ederek, senin varlığına ve birliğine şehadet ederler. Öyle de her şeye muhit olan arş-ı a’zamın külliyat-ı umûrunu idareden, tâ kalbin gayet gizli ve cüz’î hatıratını ve arzularını ve dualarını bilmek ve işitmek ve idare etmeye kadar cereyan eden rububiyetinin derece-i haşmetini ve gözümüz önünde hadsiz muhtelif eşyayı birden icad eden hiçbir fiil, bir fiile; bir iş, bir işe mani olmadan, en büyük bir şeyi, en küçük bir sinek gibi kolayca yapan kudretinin derece-i azametini icma ile ittifak ile ilan ve ihbar ve ispat ediyorlar.
Hem nasıl ki bu kâinatı, zîruha hususan insana mükemmel bir saray hükmüne getiren ve cenneti ve saadet-i ebediyeyi cin ve inse ihzar eden ve en küçük bir zîhayatı unutmayan ve en âciz bir kalbin tatminine ve taltifine çalışan rahmetinin hadsiz genişliğini ve zerrattan tâ seyyarata kadar bütün enva-ı mahlukatı emirlerine itaat ettiren ve teshir ve tavzif eden hâkimiyetinin nihayetsiz vüs’atini haber vererek, mu’cizat ve hüccetleriyle ispat ederler. Öyle de kâinatı, eczaları adedince risaleler içinde bulunan bir kitab-ı kebir hükmüne getiren ve Levh-i Mahfuz’un defterleri olan İmam-ı Mübin ve Kitab-ı Mübin’de bütün mevcudatın bütün sergüzeştlerini kaydedip yazan ve umum çekirdeklerde umum ağaçlarının fihristlerini ve programlarını ve zîşuurun başlarında bütün kuvve-i hâfızalarda, sahiplerinin tarihçe-i hayatlarını yanlışsız, muntazaman yazdıran ilminin her şeye ihatasına ve her bir mevcuda çok hikmetleri takan, hattâ her bir ağaçta meyveleri sayısınca neticeleri verdiren ve her bir zîhayatta azaları, belki eczaları ve hüceyratları adedince maslahatları takip eden hattâ insanın lisanını çok vazifeler ile tavzif etmekle beraber, taamların tatları adedince, zevkî olan mizancıklar ile teçhiz ettiren hikmet-i kudsiyenin her bir şeye şümulüne hem bu dünyada numuneleri görülen celalî ve cemalî isimlerinin tecellileri, daha parlak bir surette ebedü’l-âbâdda devam edeceğine ve bu fâni âlemde numuneleri müşahede edilen ihsanatının daha şaşaalı bir surette dâr-ı saadette istimrarına ve bekasına ve bu dünyada onları gören müştakların ebedde dahi refakatlerine ve beraber bulunmalarına bi’l-icma, bi’l-ittifak şehadet ve delâlet ve işaret ederler.
Hem yüzer mu’cizat-ı bâhiresine ve âyât-ı kātıasına istinaden, başta Resul-i Ekrem aleyhissalâtü vesselâm ve Kur’an-ı Hakîm’in olarak, bütün ervah-ı neyyire ashabı olan enbiyalar ve kulûb-ü nuraniye aktabı olan evliyalar ve ukûl-ü münevvere erbabı olan asfiyalar; bütün suhuf ve kütüb-ü mukaddesede, senin çok tekrar ile ettiğin vaadlerine ve tehditlerine istinaden ve senin kudret ve rahmet ve inayet ve hikmet ve celal ve cemalin gibi kudsî sıfatlarına ve şe’nlerine ve izzet-i celaline ve saltanat-ı rububiyetine itimaden ve keşfiyat ve müşahedat ve ilmelyakîn itikadlarıyla, saadet-i ebediyeyi cin ve inse müjdeliyorlar. Ve ehl-i dalalet için cehennem bulunduğunu haber verip ilan ediyorlar ve iman edip şehadet ediyorlar.
Ey Kadîr-i Hakîm! Ey Rahman-ı Rahîm! Ey Sadıku’l-Va’di’l-Kerîm! Ey izzet ve azamet ve celal sahibi Kahhar-ı Zülcelal!
Bu kadar sadık dostlarını ve bu kadar vaadlerini ve bu kadar sıfât ve şuunatını tekzip edip, saltanat-ı rububiyetinin kat’î mukteziyatını ve sevdiğin ve onlar dahi seni tasdik ve itaatle kendilerini sana sevdiren hadsiz makbul ibadının hadsiz dualarını ve davalarını reddederek, küfür ve isyan ile ve seni vaadinde tekzip etmekle, senin azamet-i kibriyana dokunan ve izzet-i celaline dokunduran ve uluhiyetinin haysiyetine ilişen ve şefkat-i rububiyetini müteessir eden ehl-i dalalet ve ehl-i küfrü, haşrin inkârında tasdik etmekten yüz bin derece mukaddessin ve hadsiz derece münezzeh ve âlîsin!
Böyle nihayetsiz bir zulümden, bir çirkinlikten, senin nihayetsiz adaletini ve cemalini ve rahmetini takdis ediyorum!
سُب۟حَانَهُ وَ تَعَالٰى عَمَّا يَقُولُونَ عُلُوًّا كَبٖيرًا âyetini, vücudumun bütün zerratı adedince söylemek istiyorum!
Belki senin o sadık elçilerin ve o doğru dellâl-ı saltanatın –hakkalyakîn, aynelyakîn, ilmelyakîn suretinde– senin uhrevî rahmet hazinelerine ve âlem-i bekada ihsanatının definelerine ve dâr-ı saadette tamamıyla zuhur eden güzel isimlerinin hârika güzel cilvelerine şehadet, işaret, beşaret ederler. Ve bütün hakikatlerin mercii ve güneşi ve hâmisi olan “Hak” isminin en büyük bir şuâı, bu hakikat-i ekber-i haşriye olduğunu iman ederek, senin ibadına ders veriyorlar.
Ey Rabbü’l-enbiya ve’s-sıddıkîn! Bütün onlar; senin mülkünde, senin emrin ve kudretin ile senin irade ve tedbirin ile senin ilmin ve hikmetin ile musahhar ve muvazzaftırlar. Takdis, tekbir, tahmid, tehlil ile küre-i arzı bir zikirhane-i a’zam, bu kâinatı bir mescid-i ekber hükmünde göstermişler.
Yâ Rabbî ve yâ Rabbe’s-semavati ve’l-aradîn! Yâ Hâlıkî ve yâ Hâlık-ı külli şey!
Gökleri yıldızlarıyla, zemini müştemilatıyla ve bütün mahlukatı bütün keyfiyatıyla teshir eden kudretinin ve iradetinin ve hikmetinin ve hâkimiyetinin ve rahmetinin hakkı için nefsimi bana musahhar eyle! Ve matlubumu bana musahhar kıl! Kur’an’a ve imana hizmet için insanların kalplerini Risale-i Nur’a musahhar yap! Ve bana ve ihvanıma iman-ı kâmil ve hüsn-ü hâtime ver. Hazret-i Musa aleyhisselâma denizi ve Hazret-i İbrahim aleyhisselâma ateşi ve Hazret-i Davud aleyhisselâma dağı, demiri ve Hazret-i Süleyman aleyhisselâma cinni ve insi ve Hazret-i Muhammed aleyhissalâtü vesselâma şems ve kameri teshir ettiğin gibi Risale-i Nur’a kalpleri ve akılları musahhar kıl! Ve beni ve Risale-i Nur talebelerini, nefis ve şeytanın şerrinden ve kabir azabından ve cehennem ateşinden muhafaza eyle ve cennetü’l-firdevste mesud kıl, âmin âmin âmin!
سُب۟حَانَكَ لَا عِل۟مَ لَنَٓا اِلَّا مَا عَلَّم۟تَنَٓا اِنَّكَ اَن۟تَ ال۟عَلٖيمُ ال۟حَكٖيمُ
وَ اٰخِرُ دَع۟وٰيهُم۟ اَنِ ال۟حَم۟دُ لِلّٰهِ رَبِّ ال۟عَالَمٖينَ
Kur’an’dan ve münâcat-ı Nebeviye olan Cevşenü’l-Kebir’den aldığım bu dersimi, bir ibadet-i tefekküriye olarak, Rabb-i Rahîm’imin dergâhına arz etmekte kusur etmişsem, kusurumun affı için Kur’an’ı ve Cevşenü’l-Kebir’i şefaatçi ederek rahmetinden affımı niyaz ediyorum.
Said Nursî