İçeriğe atla

Otuzuncu Lem'a/fa: Revizyonlar arasındaki fark

Otuzuncu Lem'a/fa (kaynağı gör)

09.36, 11 Ekim 2024 tarihindeki hâli

6.973 bayt eklendi ,  11 Ekim
"'''نتیجه این که اگر جهان موجود است و نمی‌توان آن را انکار نمود، حقایق قابل مشاهده‌یی چون حکمت، عنایت، رحمت، جمال، نظام، میزان، و زینت -که در حُکم الوان جهان خلقت، زینت‌ها، روشنایی‌ها، درخشانی‌ها، صفت ها، زندگی‌ها و روابط آن می‌باشند- به هیچ وجه قابل..." içeriğiyle yeni sayfa oluşturdu
GörselVikimetin
(" اسم اعظم اشارت دارد اُد۟عُ اِلٰى سَبٖيلِ رَبِّكَ بِال۟حِك۟مَةِ(<ref> با حکمت و اندرز نیکو به راه پروردگارت دعوت کن. (نحل: 125)</ref>) نکته‌یی از آیه فوق و جلوه‌یی از «اسم حَکم» به عنوان اسم اعظم یا نوری از انوار ششگانه اسم اعظم در ماه مبارک رمضان در زندان اسکی..." içeriğiyle yeni sayfa oluşturdu)
("'''نتیجه این که اگر جهان موجود است و نمی‌توان آن را انکار نمود، حقایق قابل مشاهده‌یی چون حکمت، عنایت، رحمت، جمال، نظام، میزان، و زینت -که در حُکم الوان جهان خلقت، زینت‌ها، روشنایی‌ها، درخشانی‌ها، صفت ها، زندگی‌ها و روابط آن می‌باشند- به هیچ وجه قابل..." içeriğiyle yeni sayfa oluşturdu)
 
(Aynı kullanıcının aradaki diğer 21 değişikliği gösterilmiyor)
147. satır: 147. satır:
'''سومین نکته‌یی که بر نور سوم از انوار ششگانه'''
'''سومین نکته‌یی که بر نور سوم از انوار ششگانه'''


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<span id="Üçüncü_Nükte"></span>
== Üçüncü Nükte ==
== سومین نکته ==
</div>


  اسم اعظم اشارت دارد
  اسم اعظم اشارت دارد
157. satır: 156. satır:
نکته‌یی از آیه فوق و جلوه‌یی از «اسم حَکم» به عنوان اسم اعظم یا نوری از انوار ششگانه اسم اعظم در ماه مبارک رمضان در زندان اسکی شهیر مشاهده شد. نکته سوم که شامل پنج نقطه است فقط با هدف اشاره‌یی به آن، با عجله نوشته شد و به شکل پیش‌نویس باقی ماند، که به شرح زیر می‌باشد:
نکته‌یی از آیه فوق و جلوه‌یی از «اسم حَکم» به عنوان اسم اعظم یا نوری از انوار ششگانه اسم اعظم در ماه مبارک رمضان در زندان اسکی شهیر مشاهده شد. نکته سوم که شامل پنج نقطه است فقط با هدف اشاره‌یی به آن، با عجله نوشته شد و به شکل پیش‌نویس باقی ماند، که به شرح زیر می‌باشد:


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<span id="Üçüncü_Nükte’nin_Birinci_Noktası"></span>
=== Üçüncü Nükte’nin Birinci Noktası ===
=== نقطه اول از سومین نکته ===
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
همان‌طور که در کلام دهم اشاره شد، تجلی اعظم اسم حَکم، کائنات را همانند کتابی می‌نُماید که هر صفحه‌اش حاوی صدها کتاب و هر سطرش در برگیرنده صدها صفحه و هر کلمه‌اش دارای صدها سطر و هر حرف آن دارای صد‌ها واژه و هر نقطه آن شامل فشرده و مختصری از کتاب است. صفحات و سطرها و نقطه‌های این کتاب به صدها شکل، رسّام و کاتب آن را به وضوح نشان می‌دهد به نحوی که مشاهده کتاب کائنات، صدها برابر بیش از آن که وجود کتاب را اثبات کند وجود کاتب و یگانگی آن را اثبات می‌کند، زیرا «حرف» در حالی که وجود خود را به اندازه «حرفی» بیان می‌دارد، به میزان سطری از نویسنده‌اش خبر می‌دهد.
Onuncu Söz’de işaret edildiği gibi ism-i Hakem’in tecelli-i a’zamı şu kâinatı öyle bir kitap hükmüne getirmiş ki her sahifesinde yüzer kitap yazılmış ve her satırında yüzer sahife dercedilmiş ve her kelimesinde yüzer satır mevcuddur ve her harfinde yüzer kelime var ve her noktasında kitabın muhtasar bir fihristeciği bulunur bir tarza getirmiştir. O kitabın sahifeleri, satırları, tâ noktalarına kadar yüzer cihette nakkaşını, kâtibini öyle vuzuhla gösteriyor ki o kitab-ı kâinatın müşahedesi, kendi vücudundan yüz derece daha ziyade kâtibinin vücudunu ve vahdetini ispat eder. Çünkü bir harf, kendi vücudunu bir harf kadar ifade ettiği halde, kâtibini bir satır kadar ifade ediyor.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
آری، روی زمین یکی از صفحات این کتاب بزرگ است، و انواع و اقسام نباتات و حیوانات را همانند کتاب‏های متعددی می‌توان با هم در یک زمان، بی‌هیچ خطایی و در نهایت کمال با چشم مشاهده کرد که در فصل بهار نگاشته شده‌اند.
Evet, bu kitab-ı kebirin bir sahifesi, zemin yüzüdür. O sahifede nebatat, hayvanat taifeleri adedince kitaplar, birbiri içinde, beraber, bir vakitte, yanlışsız, gayet mükemmel bir surette bahar mevsiminde yazıldığı gözle görünüyor. Bu sahifenin bir satırı, bir bahçedir. O bahçede bulunan çiçekler, ağaçlar, nebatlar adedince manzum kasideler; beraber, birbiri içinde, yanlışsız yazıldığını gözümüzle görüyoruz. O satırın bir kelimesi, çiçek açmış, meyve vermek üzere yaprağını vermiş bir ağaçtır. İşte bu kelime; muntazam, mevzun, süslü yaprak, çiçek ve meyveleri adedince Hakem-i Zülcelal’in medh ü senasına dair manidar fıkralardır. Güya çiçek açmış her ağaç gibi o ağaç dahi nakkaşının medîhelerini teganni eden manzum bir kasidedir.
</div>
سطری از این صفحه، باغی‌ست، و به تعداد گل‌ها و درختان این باغ، قصائد منظوم و تودرتویی را که بدون خطایی نوشته شده‌اند، با چشم می‌بینیم.  


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
کلمه‌یی از آن سطر، درختی‌ست پر گل که برای میوه دادن، برگ و باری به هم زده است. این کلمه به تعداد میوه‌ها و گل‌ها و برگ‌های موزون و زیبا و منظمش، از لطایف معناداری در مدح و ثنای حَکم ذوالجلال برخوردار است.  
Hem güya Hakem-i Zülcelal, zeminin meşherinde teşhir ettiği antika ve acib eserlerine binler gözle bakmak istiyor.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
همین درخت مانند هر درخت پر گل دیگری، گویا قصیده‌یی منظوم در مدح آفریننده‌اش سر داده است.
Hem güya o Sultan-ı Ezelî’nin o ağaca verdiği murassa hediye ve nişanları ve formaları, hususi bayramı ve resm-i küşadı olan baharda padişahının nazarına arz etmek için öyle müzeyyen, mevzun, muntazam, manidar bir şekil almış ve öyle hikmetli bir şekil verilmiştir ki her bir çiçeğinde, her bir meyvesinde birbiri içinde çok vecihler ve deliller ile nakkaşının vücuduna ve esmasına şehadet ederler.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
نیز گویی حَکم ذوالجلال با هزاران چشم خواهان تماشای آثار عجیب و حیرت‌انگیزی‌ست که خود در گستره زمین در معرض دید دیگران گذارده است.
Mesela, her bir çiçekte, her bir meyvede bir mizan var. Ve o mizan, bir intizam içinde ve o intizam, tazelenen bir tanzim ve tevzin içinde ve o tevzin ve tanzim, bir ziynet ve sanat içinde ve o ziynet ve sanat, manidar kokular ve hikmetli tatlar içinde bulunduğundan her bir çiçek, o ağacın çiçekleri adedince Hakem-i Zülcelal’e işaretler ediyor.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
هم‌چنین گویی درخت برای آن که هدایای مُرصع و نشان‌ها و علائمی‌را که آن سلطان ازلی در اختیارش نهاده است در بهار- که عید خاص و زمان شکوفایی اوست- در معرض دید پادشاه قرار دهد، شکل تزیین شده، موزون، منظم و معناداری یافته است و چنان شکل حکیمانه‌یی به آن داده شده که در هر گل و میوه‌اش دلایل و وجوه متعدد تودرتویی بر وجود نقاش آن و نام‌هایش گواهی می‌دهند.
Ve bu bir kelime olan bu ağaçta, bir harf hükmünde olan bir meyvede bulunan bir çekirdek noktası, bütün ağacın fihristesini, programını taşıyan küçük bir sandukçadır. Ve hâkeza…
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
برای مثال در هر گل و میوه‌یی میزانی هست، میزانی در غایت انتظام، انتظامی‌در تنظیم و توزینی مدام نو شونده، توزین و تنظیمی‌غرق در زینت و صُنع، و زینت و صُنعی با رایحه‌ها و طعم‌های حکیمانه؛ این است که هر گل به تعداد همه گل‌های آن درخت بر حَکم ذوالجلال اشاره دارد.
Buna kıyasen kâinat kitabının bütün satırları, sahifeleri böyle ism-i Hakem ve Hakîm’in cilvesiyle yalnız her bir sahifesi değil, belki her bir satırı ve her bir kelimesi ve her bir harfi ve her bir noktası, birer mu’cize hükmüne getirilmiştir ki bütün esbab toplansa bir noktasının nazirini getiremezler, muaraza edemezler.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
در این درخت که چون کلمه‌یی‌ست، و میوه‌اش در حکم حرفی، هسته‌یی به مثابه نقطه‌یی هست که هم‌چون صندوقچه‏ی کوچکی خلاصه کاملی از درخت و برنامه‏هایش را دربردارد.
Evet, bu Kur’an-ı Azîm-i Kâinat’ın her bir âyet-i tekviniyesi, o âyetin noktaları ve hurufu adedince mu’cizeler gösterdiklerinden elbette serseri tesadüf, kör kuvvet, gayesiz, mizansız, şuursuz tabiat hiçbir cihetle o hakîmane, basîrane olan has mizana ve gayet ince intizama karışamazlar. Eğer karışsaydılar elbette karışık eseri görünecekti. Halbuki hiçbir cihette intizamsızlık müşahede olunmuyor.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
به این ترتیب و برهمین قیاس، همه سطرها و صفحات کتاب کائنات به واسطه تجلی اسم حَکم و حکیم، نه تنها هر صفحه، بلکه هر سطر و هر کلمه و هر حرف و هر نقطه‌اش چنان معجزه‌یی‌ست که اگر تمام اسباب جمع شوند نمی توانند نقطه ای نظیر آن را ایجاد کنند، و با آن به معارضه برخیزند.
=== Üçüncü Nükte’nin İkinci Noktası ===
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
آری، هر یک از آیات تکوینی قرآن عظیم کائنات، به تعداد نقطه‌ها و حروف هر آیه، حاوی معجزاتی‌ست، که صُدفه (<ref> تصادف، اتفاق و امری که بدون برنامه قبلی رخ می‌دهد.م </ref>) یا طبیعت بی‌شعور و بی‌نظم و بی‌غایت یا قدرت کور به هیچ وجه نمی‌توانند در نظم و ترتیب خاص و بی‏نهایت حکیمانه و بصیرانه آن دخل و تصرف داشته باشند که اگر دخالت داشتند اثرات بی‌نظمی در آن مشاهده می‌شد؛ ولی در طبیعت هیچ بی‌نظمی ‌و به هم ریختگی دیده نمی‌شود.
İki meseledir.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<span id="Üçüncü_Nükte’nin_İkinci_Noktası"></span>
==== Birinci Mesele: ====
=== نقطه دوم از سومین نکته ===
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
شامل دو مسأله به شرح زیر می‌باشد:
Onuncu Söz’de beyan edildiği gibi nihayet kemalde bir cemal ve nihayet cemalde bir kemal, elbette kendini görmek ve göstermek, teşhir etmek istemesi en esaslı bir kaidedir. İşte bu esaslı düstur-u umumîye binaendir ki bu kitab-ı kebir-i kâinatın Nakkaş-ı Ezelî’si, bu kâinatla ve bu kâinatın her bir sahifesiyle ve her bir satırıyla, hattâ harfleri ve noktalarıyla kendini tanıttırmak ve kemalâtını bildirmek ve cemalini göstermek ve kendisini sevdirmek için en cüz’îden en küllîye kadar her bir mevcudun müteaddid lisanlarıyla cemal-i kemalini ve kemal-i cemalini tanıttırıyor ve sevdiriyor.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<span id="Birinci_Mesele:"></span>
İşte ey gafil insan! Bu Hâkim-i Hakem-i Hakîm-i Zülcelali ve’l-cemal, sana karşı kendisini her bir mahlukuyla böyle hadsiz ve parlak tarzlarda tanıttırmak ve sevdirmek istediği halde, sen onun tanıttırmasına karşı imanla tanımazsan ve onun sevdirmesine mukabil ubudiyetinle kendini ona sevdirmezsen ne derece hadsiz muzaaf bir cehalet, bir hasaret olduğunu bil, ayıl!
==== مسأله اول: ====
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
چنان‌که در کلام دهم بیان گردید قاعده‏یی اساسی‌ست که جمالی در نهایت کمال و کمالی در نهایت جمال بخواهد خود را ببیند و بروز دهد و به دیگران بنمایاند. بنا بر همین قاعده اصولی عام است که نقاش ازلی کتاب کبیر کائنات، برای آن که با این عالم و هر صفحه این جریده و با هر سطر و حتی با هر حرف و نقطه‌اش خود را بشناساند و کمالات خویش را به دیگراند بفهماند و جمال خویش را ظاهر کند تا دیگران دوستش داشته باشند، با زبان‌های متعددِ همه موجودات اعم از جزیی و کلی، جمال کمال و کمالِ جمال خویش را می‏شناساند و موجب می‌شود دوستش داشته باشند.
==== İkinci Noktanın İkinci Meselesi: ====
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
'''حال‌ ای انسان غافل!''' حاکمِ حَکمِ حکیمِ ذوالجلال و الجمال بر آن است تا با هر یک از آفریدگانش و با شیوه‌های بی‌شمار و درخشان، خود را به تو بشناساند و تو او را دوست داشته باشی؛ بدان و آگاه باش! اگر در برابر خواست او برای معرفی اش، او را مؤمنانه نشناسی و با عبودیت خود نتوانی کاری کنی که او تو را دوست داشته باشد، خسارت و جهالت بی‌حد و حصری در انتظارت خواهد بود.
Bu kâinatın Sâni’-i Kadîr ve Hakîm’inin mülkünde iştirak yeri yoktur. Çünkü her şeyde nihayet derecede intizam bulunduğundan şirki kabul edemez. Çünkü müteaddid eller bir işe karışırsa o iş karışır. Bir memlekette iki padişah, bir şehirde iki vali, bir köyde iki müdür bulunsa o memleket, o şehir, o köyün her işinde bir karışıklık başlayacağı gibi; en edna bir vazifedar adam, o vazifesine başkasının müdahalesini kabul etmemesi gösteriyor ki hâkimiyetin en esaslı hâssası, elbette istiklal ve infiraddır. '''Demek intizam vahdeti ve hâkimiyet infiradı iktiza eder.'''
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<span id="İkinci_Noktanın_İkinci_Meselesi:"></span>
Madem hâkimiyetin bir muvakkat gölgesi, muavenete muhtaç ve âciz insanlarda böyle müdahaleyi reddederse elbette derece-i rububiyette hakiki bir hâkimiyet-i mutlaka, bir Kadîr-i Mutlak’ta bütün şiddetiyle müdahaleyi reddetmek gerektir. Eğer zerre kadar müdahale olsaydı intizam bozulacaktı.
==== مسأله دوم:  ====
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
در مُلک صانع قادر و حکیم کائنات جایی برای اشتراک نیست، همه چیز در نهایت نظم است از این رو شرک‌پذیر نیست. اگر دستان متعددی اقدام به انجام کاری کنند، کار ناقص و بی‌نظم انجام خواهد شد، و اگر مملکتی دو پادشاه داشته باشد، و شهری دو والی و روستایی دو کدخدا، طبیعی‌ست که امور آن مملکت یا شهر یا روستا درهم خواهد ریخت؛ به همین ترتیب هر فردی که کم‌ترین مسؤولیتی داشته باشد دخالت دیگران در مسؤولیتش را نمی‌پذیرد. این‌ها نشان می‌دهند که '''اساسی‌ترین ویژگی حاکمیت، بی‌تردید استقلال و فردیت است، به عبارت دیگر وحدت، لازمه نظم و فردیت، لازمه حاکمیت است.'''
Halbuki bu kâinat öyle bir tarzda yaratılmış ki bir çekirdeği halk etmek için bir ağacı halk edebilir bir kudret lâzımdır. Ve bir ağacı halk etmek için de kâinatı halk edebilir bir kudret gerektir. Ve kâinat içinde parmak karıştıran bir şerik bulunsa en küçük bir çekirdekte de hissedar olmak lâzım gelir. Çünkü o, onun numunesidir. O halde, koca kâinatta yerleşmeyen iki rububiyet, bir çekirdekte belki bir zerrede yerleşmek lâzım gelir. Bu ise muhalatın ve bâtıl hayalatın en manasız ve en uzak bir muhalidir. Koca kâinatın umum ahval ve keyfiyatını mizan-ı adlinde ve nizam-ı hikmetinde tutan bir Kadîr-i Mutlak’ın aczini, hattâ bir çekirdekte dahi iktiza eden şirk ve küfür ne kadar hadsiz derecede muzaaf bir hilaf, bir hata, bir yalan olduğunu ve tevhid ne derece hadsiz muzaaf bir derecede hak ve hakikat ve doğru olduğunu bil, اَل۟حَم۟دُ لِلّٰهِ عَلَى ال۟اٖيمَانِ de.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
مادام که سایه‏ی موقتی از حاکمیت، در انسانی که عاجز و نیازمند معاونت است، این چنین مداخله‏ی (غیر) را رد می‏کند، بی تردید حاکمیتی مطلق و حقیقی (در درجه‏ی ربوبیّت) نزد قدیر مطلق دخالت و مداخله را به شدت رد خواهد کرد. چون اگر ذره‌یی دخالت در کار بود، نظمی‌باقی نمی‌ماند.
=== Üçüncü Nokta ===
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
در حقیقت جهان هستی طوری آفریده شده است '''که در آن برای آفریدن هسته‌یی، قدرتی لازم است که توانایی خلق درختی را داشته باشد؛ و برای خلق درختی، قدرتی لازم است که توان آفریدن کائنات را داشته باشد؛ و اگر در جهان هستی شریکی باشد که دخالت کند، در موجودیت کوچک‌ترین هسته نیز سهیم خواهد شد،''' زیرا هسته، نمونه‌یی از آن خواهد بود. در آن صورت دو ربوبیتی که در این عالم بزرگ جای نمی‌گیرند باید در هسته‌یی یا ذره‌یی جاگیر شوند؛ و این دورترین و بی‌معناترین محال در میان محالات و خیالات باطل است. شرک و کفر مقتضی عجز قادر مطلق (حتی در هسته‌یی) است، قادری که احوال عام و کیفیات کائنات عظیم را در میزان عدل و نظام حکمت خویش نگاه می‌دارد. آگاه باش! که شرک و کفر تا چه حد خلاف و خطا و دروغ است و توحید تا چه میزان حق و حقیقت می‌باشد و '''«الحمَدُللهِ عَلی الایمَان»''' بگو. (<ref> سپاس خدایی را که نعمت ایمان را ارزانی داشت.</ref>)
Sâni’-i Kadîr, ism-i Hakem ve Hakîm’iyle bu âlem içinde binler muntazam âlemleri dercetmiştir. O âlemler içinde en ziyade kâinattaki hikmetlere medar ve mazhar olan insanı bir merkez, bir medar hükmünde yaratmış. Ve o kâinat dairesinin en mühim hikmetleri ve faydaları, insana bakıyor. Ve insan dairesi içinde dahi rızkı bir merkez hükmüne getirmiş. Âlem-i insanîde ekser hikmetler, maslahatlar o rızka bakar ve onunla tezahür eder. Ve insanda şuur ve rızıkta zevk vasıtasıyla ism-i Hakîm’in cilvesi parlak bir surette görünüyor. Ve şuur-u insanî vasıtasıyla keşfolunan yüzer fenlerden her bir fen, Hakem isminin bir nevide bir cilvesini tarif ediyor.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<span id="Üçüncü_Nokta"></span>
Mesela, tıp fenninden sual olsa: “Bu kâinat nedir?” Elbette diyecek ki: “Gayet muntazam ve mükemmel bir eczahane-i kübradır. İçinde her bir ilaç güzelce ihzar ve istif edilmiştir.”
=== نقطه سوم ===
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
صانع قادر با اسم حَکم و حکیم خود هزاران عالم منظم را در متن این جهان گنجانده است. او در درون این عوالم، انسان را مدار و مرکز قرار داد. انسانی که بیشتر از همه‏ی (موجودات) مظهر و مدار حکمت‏های موجود در کائنات می باشد. در دایره انسان نیز «رزق» حکم مرکزی یافته است؛ در عالم انسانی غالب حکمت‌ها و مصلحت‌ها متوجه همین «رزق»‌اند و با آن ظهور می‌یابند. تجلی اسم حکیم به واسطه وجود شعور در انسان و ذوق در رزق، آشکارا مشاهده می‌گردد؛ و هر فن از فنون بی‌شماری که به واسطه شعور انسانی کشف می‌شود، مُعرف جلوه‌یی از اسم حَکم می‌باشد.
Fenn-i kimyadan sorulsa: “Bu küre-i arz nedir?” Diyecek: “Gayet muntazam ve mükemmel bir kimyahanedir.”
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
برای نمونه اگر از دانش پزشکی درباره چیستی کائنات سؤال شود چنین پاسخ خواهد داد: «داروخانه بزرگی‌ست در بالاترین حد کمال و نظم، داروخانه‌یی که انواع داروها در آن به شکل کامل و منظمی‌وجود دارد.»
Fenn-i makine diyecek: “Hiçbir kusuru olmayan gayet mükemmel bir fabrikadır.”
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
اگر از دانش شیمی‌پرسیده شود که کره زمین چیست؟ پاسخ خواهد داد:«کیمیا خانه‌یی‌ست در غایت کمال و نظم»
Fenn-i ziraat diyecek: “Nihayet derecede mahsuldar, her nevi hububu vaktinde yetiştiren muntazam bir tarladır ve mükemmel bir bahçedir.”
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
فن مکانیک خواهد گفت: «کارخانه‌یی‌ست کامل و بی‌نقص.»
Fenn-i ticaret diyecek: “Gayet muntazam bir sergi ve çok intizamlı bir pazar ve malları çok sanatlı bir dükkândır.”
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
فن زراعت خواهد گفت: «باغی در حد کمال؛ مزرعه‌یی پر محصول و منظم که مناسب کشت همه نوع حبوبات است.»
Fenn-i iaşe diyecek: “Gayet muntazam, bütün erzakın envaını câmi’ bir ambardır.”
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
فن تجارت پاسخ خواهد داد: «نمایشگاهی به غایت منظم و بازاری پررونق که اجناسش بسیار هنرمندانه است.»
Fenn-i rızık diyecek: “Yüz binler leziz taamlar, beraber kemal-i intizam ile içinde pişirilen bir matbah-ı Rabbanî ve bir kazan-ı Rahmanîdir.”
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
فن تغذیه و اعاشه خواهد گفت: «انبار بزرگی که همه نوع ارزاق در آن یافت می‌شود.»
Fenn-i askeriye diyecek ki: “Arz bir ordugâhtır. Her bahar mevsiminde yeni taht-ı silaha alınmış ve zemin yüzünde çadırları kurulmuş dört yüz bin muhtelif milletler o orduda bulunduğu halde; ayrı ayrı erzakları, ayrı ayrı libasları, silahları, ayrı ayrı talimatları, terhisatları kemal-i intizamla hiçbirini unutmayarak ve şaşırmayarak bir tek Kumandan-ı A’zam’ın emriyle, kuvvetiyle, merhametiyle, hazinesiyle gayet muntazam yapılıp idare ediliyor.”
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
فن طباخی خواهد گفت: «مطبخی رحمانی و مخزنی ربانی‌ست که صدها هزار طعام لذیذ در کمال نظم در آن حاصل می‌گردد.»
Ve Fenn-i elektrikten sorulsa elbette diyecek: “Bu muhteşem saray-ı kâinatın damı, gayet intizamlı, mizanlı hadsiz elektrik lambalarıyla tezyin edilmiştir. Fakat o kadar hârika bir intizam ve mizan iledir ki başta güneş olarak küre-i arzdan bin defa büyük o semavî lambalar, mütemadiyen yandıkları halde muvazenelerini bozmuyorlar, patlak vermiyorlar, yangın çıkarmıyorlar. Sarfiyatları hadsiz olduğu halde, vâridatları ve gaz yağları ve madde-i iştialleri nereden geliyor? Neden tükenmiyor? Neden yanmak muvazenesi bozulmuyor? Küçük bir lamba dahi muntazam bakılmazsa söner. Kozmoğrafyaca küre-i arzdan bir milyondan ziyade büyük ve bir milyon seneden ziyade yaşayan güneşi (Hâşiye<ref>'''Hâşiye:''' Acaba dünya sarayını ısındıran Güneş sobasına veyahut lambasına ne kadar odun ve kömür ve gaz yağı lâzım olduğu hesap edilsin. Her gün yanması için –kozmoğrafyanın sözüne bakılsa– bir milyon küre-i arz kadar odun yığınları ve binler denizler kadar gaz yağı gerektir. Şimdi düşün; onu odunsuz, gazsız daimî ışıklandıran Kadîr-i Zülcelal’in haşmetine, hikmetine, kudretine Güneşin zerreleri adedince '''“Sübhanallah, mâşâallah, bârekellah”''' de.</ref>) kömürsüz, yağsız yandıran, söndürmeyen Hakîm-i Zülcelal’in hikmetine, kudretine bak, ‘Sübhanallah’ de. Güneşin müddet-i ömründe geçen dakikalarının âşiratı adedince ‘Mâşâallah, bârekellah, lâ ilahe illâ hû’ söyle.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
فن نظامی‌ خواهد گفت: «زمین اردوگاهی‌ست که هر بهار مسلح می‌شود و بر زمین چادرهایی می‏زنند. با این که چهار صد هزار ملّت از ملل مختلف در این اردوگاه به‌سر می‌برند، اما ارزاق و البسه و سلاح و تعلیمات و ترخیص آن‌ها در کمال نظم و ترتیب، بی‌آن که یکی از آن‌ها فراموش یا اشتباه شود، به امر و قدرت و لطف فرماندهی واحد و از خزانه او در نهایت نظم اداره می‌شود.»
Demek bu semavî lambalarda gayet hârika bir intizam var ve onlara çok dikkatle bakılıyor. Güya o pek büyük ve pek çok kitle-i nâriyelerin ve gayet çok kanadil-i nuriyelerin buhar kazanı ise harareti tükenmez bir cehennemdir ki onlara nursuz hararet veriyor. Ve o elektrik lambalarının makinesi ve merkezî fabrikası, daimî bir cennettir ki onlara nur ve ışık veriyor. İsm-i Hakem ve Hakîm’in cilve-i a’zamıyla, intizamla yanmakları devam ediyor.” Ve hâkeza…
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
اگراز فن برق و الکتریسیته سؤال شود که این عالم چیست خواهد گفت: «سقف کاخی که آن را کائنات می‌نامیم با چراغ‌های برقی بی‌نهایت منظم و متعادل و بی‌حد و حصری تزیین شده است، با چنان نظم و میزان عجیبی که چراغ‌های سماویِ هزاران بار بزرگ‌تر از کره زمین و در رأس همه آن‌ها خورشید، با این که مدام روشنند و نورافشانی می‌کنند، هیچ‏گاه موازنه خود را از دست نمی‌دهند، منهدم نمی‌شوند، و موجب آتش سوزی نمی‌گردند. با این که خرج و مصرف‌شان بی‌حد و حصر است سوخت‌شان و ماده اشتعال‌شان از کجا می‌آید؟ چرا پایان نمی‌پذیرد؟ چرا معادله سوختن در این جا به پایان نمی‌رسد؟ حتی اگر به چراغ کوچکی درست و منظم رسیدگی نشود خاموش خواهد شد. حکمت و قدرت حکیم ذوالجلال را ببین که خورشید را که – باتوجه به علم نجوم- از زمین یک میلیون مرتبه بزرگ‌تر است و یک میلیون سال بیش‌تراز آن عمر کرده است (<ref> اگر حساب کنیم خورشیدی که کاخ جهان را گرما و روشنی می بخشد، چقدر هیزم و زغال و یا روغن سوخت لازم دارد، براساس یافته های دانش نجوم، باید بگوئیم معادل یک میلیون کره زمین به هیزم، و به اندازه هزاران دریا به روغن سوخت احتیاج است. اینک بیندیش و در برابر حشمت و حکمت و قدرت قدیر ذوالجلالی که خورشید را بدون هیزم و سوخت همواره روشن نگاه می دارد به تعداد ذرات موجود در خورشید سبحان الله، ماشاءالله و بارک الله بگو.</ref>)، بدون زغال و روغن، افروخته می‌دارد و خاموش نمی‌کند؛ تسبیح خدای گو؛ به تعداد عاشرات دقایقی که از مدت عمر خورشید می‌گذرد '''«ماشاءَ الله و بارَکَ الله و لا اِله اِلاّ هُو»''' بگو.
Bunlara kıyasen yüzer fennin her birisinin kat’î şehadetiyle noksansız bir intizam-ı ekmel içinde hadsiz hikmetler, maslahatlarla bu kâinat tezyin edilmiştir. Ve o hârika ve ihatalı hikmetle, mecmu-u kâinata verdiği intizam ve hikmetleri, en küçük bir zîhayat ve bir çekirdekte küçük bir mikyasta dercetmiştir.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
بی‏تردید این چراغ‌های آسمانی دارای نظم بی‌نهایت حیرت‏انگیزی هستند و با دقت فراوان از آن‌ها مراقبت می‌شود. به نظر می‌رسد مخزن بخار اجرام آتشین آسمانی که بزرگند و بی‌شمار، و همه قندیل‌های نورانی، چون جهنمی‌دائمی‌‌ست که حرارتش هیچ گاه پایان نمی‌پذیرد و گرمایی بی‌نور به آن‌ها ارزانی می‌کند؛ گویا کارخانه مرکزی و موتور آن چراغ‌های برقی، بهشتی همیشگی‌ست که به آن‌ها نور و روشنایی می‌دهد، که فروزش آن‌ها با نظم همیشگی و به‌واسطه تجلی اعظم اسم حَکم و حکیم ادامه می‌یابد.
Ve malûm ve bedihîdir ki intizam ile gayeleri ve hikmetleri ve faydaları takip etmek, ihtiyar ile irade ile kasd ile meşiet ile olabilir, başka olamaz. İhtiyarsız, iradesiz, kasıdsız, şuursuz esbab ve tabiatın işi olmadığı gibi müdahaleleri dahi olamaz. Demek bu kâinatın bütün mevcudatındaki hadsiz intizamat ve hikmetleriyle iktiza ettikleri ve gösterdikleri bir Fâil-i Muhtar’ı, bir Sâni’-i Hakîm’i bilmemek veya inkâr etmek, ne kadar acib bir cehalet ve divanelik olduğu tarif edilmez.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
به همین ترتیب و بر همین قیاس و براساس گواهی قطعی فنون انسانی، جهان بر مبنای مصالح و حکمت‌های بی‌شمار و در متن نظم و ترتیبی بی‌نقص تزیین یافته است؛ و نظم حکیمانه‌یی را که با تدبیرهای خارق العاده و فراگیرش به کائنات ارزانی داشته در مقیاسی کوچک در درون یک هسته و در متن کوچکترین موجود زنده قرار داده است.
Evet, dünyada en ziyade hayret edilecek bir şey varsa o da bu inkârdır. Çünkü kâinatın mevcudatındaki hadsiz intizamat ve hikmetleriyle, vücud ve vahdetine şahitler bulunduğu halde; onu görmemek, bilmemek, ne derece körlük ve cehalet olduğunu, en kör cahil de anlar. Hattâ diyebilirim ki ehl-i küfrün içinde, kâinatın vücudunu inkâr ettiklerinden ahmak zannedilen sofestaîler, en akıllılarıdır. Çünkü kâinatın vücudunu kabul etmekle Allah’a ve Hâlık’ına inanmamak kabil ve mümkün olmadığından kâinatı inkâra başladılar. Kendilerini de inkâr ettiler. “Hiçbir şey yok.” diyerek akıldan istifa ederek akıl perdesi altında sair münkirlerin hadsiz akılsızlıklarından kurtulup bir derece akla yanaştılar.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
آشکار و بدیهی‌ست که تداوم منظم غایات و حکمت‌ها و فواید، با اختیار و اراده و قصد و مشیت ممکن است و لاغیر. این کار، کار اسباب و عوامل و طبیعت بی‌اختیار و بی‌اراده و بی‌قصد و بی‌شعور نیست؛ آن‌ها مداخله‌یی نمی‌توانند در این کار داشته باشند.
=== Dördüncü Nokta ===
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
پس نظم و حکمت بی‌نهایتی که در همه موجودات عالم دیده می‌شود، وجود فاعلی مختار و صانعی حکیم را نشان داده و اقتضا دارد؛ و انکار و عدم قبول او جهالت و جنون غیرقابل وصفی‌ست.
Onuncu Söz’de işaret edildiği gibi bir sâni’-i hakîm ve gayet hikmetli bir usta, bir sarayın her bir taşında yüzer hikmeti hassasiyetle takip etse, sonra o saraya dam yapmayıp boşu boşuna harap olmasıyla takip ettiği hadsiz hikmetleri zayi etmesini hiçbir zîşuur kabul etmediği ve bir hakîm-i mutlak, kemal-i hikmetinden bir dirhem kadar bir çekirdekten yüzer batman faydaları, gayeleri, hikmetleri dikkatle takip ettiği halde; dağ gibi koca ağaca bir dirhem kadar bir tek fayda, bir tek küçük gaye, bir tek meyve vermek için o koca ağacın pek çok masarifini yapmakla, kendi hikmetine bütün bütün zıt ve muhalif olarak müsrifane bir sefahet irtikâb etmesi hiçbir cihetle imkânı olmadığı gibi; aynen öyle de bu kâinat sarayının her bir mevcudatına yüzer hikmet takan ve yüzer vazife ile teçhiz eden, hattâ her bir ağaca meyveleri adedince hikmetler ve çiçekleri adedince vazifeler veren bir Sâni’-i Hakîm, kıyameti getirmemekle ve haşri yapmamakla, bütün hadd ü hesaba gelmeyen hikmetleri ve nihayetsiz vazifeleri manasız, abes, boş, faydasız zayi etmesi, o Kadîr-i Mutlak’ın kemal-i kudretine acz-i mutlak verdiği gibi; o Hakîm-i Mutlak’ın kemal-i hikmetine hadsiz abesiyet ve faydasızlığı ve o Rahîm-i Mutlak’ın cemal-i rahmetine nihayetsiz çirkinliği ve o Âdil-i Mutlak’ın kemal-i adaletine nihayetsiz zulmü vermek demektir. Âdeta kâinatta herkese görünen hikmet, rahmet, adaleti inkâr etmektir. Bu ise en acib bir muhaldir ki hadsiz bâtıl şeyler, içinde bulunur.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
آری، اگر در دنیا امر حیرت‌انگیزی وجود داشته باشد، همین انکار است. حکمت‌ها و نظم بی‌شماری که در خلایق عالم هست بر وجود و یگانگی او گواهی می‌دهند، و این را نابیناترین نادان هم می‌داند که ندیدن و نشناختن او تا چه حد جهالت و نابینایی‌ست، حتی می‌توانم بگویم سوفسطائیانی که در زمره اهل کفرند و به دلیل انکار وجود کائنات، احمق پنداشته می‌شوند، عاقل‌ترین‌اند، زیرا با قبول وجود کائنات، انکار خدا و خالق جهان امکان ندارد؛ این است که شروع به انکار کائنات کردند، حتی منکر خود نیز شدند و با گفتن «هیچ چیز نیست» دست از عقل و خرد شستند و زیر پردة عقل، از بی‏خردی فراوان منکران دیگر رهایی یافته و درجه‏ای به عقل نزدیک شدند.
Ehl-i dalalet gelsin, baksın; gireceği ve düşündüğü kendi kabri gibi kendi dalaletinde ne derece dehşetli bir zulmet, bir karanlık ve yılanların, akreplerin yuvası bir kuyu olduğunu görsün. Ve âhirete iman ise cennet gibi güzel ve nurani bir yol olduğunu bilsin, imana girsin.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<span id="Dördüncü_Nokta"></span>
=== Beşinci Nokta ===
=== نقطه چهارم ===
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
همان طور که در کلام دهم بیان گردید، اگر صانعی حکیم و استادی ماهر، هر سنگ کاخی را با حساسیت زیاد و صدها حکمت بنا کند اما برای آن کاخ سقفی قرار ندهد و موجب تخریب آن شود به معنای ضایع کردن حکمت‌هایی خواهد بود که در بنای آن کاخ به کار گرفته است و این امر از نظر هیچ ذی شعوری پذیرفتنی نیست؛ به همین ترتیب حکیم مطلقی که براساس کمال حکمت خود قادر است در هسته‌یی به اندازه یک درهم، صدها فایده و غایت و حکمت را قرار دهد، غیر ممکن است برای این که از درختی بزرگ فایده‌یی به اندازه یک درهم، و میوه‌یی خرد تحصیل کند و در پی هدفی حقیر، مصارف فراوانی هزینه کند، و مرتکب کارهای مُسرفانه و بی‌خردانه‌یی گردد که کاملاً با حکمت خویش در تضاد است و مخالفت دارد؛ درست به همین صورت، چگونه ممکن است صانع حکیمی‌که در هریک از موجودات عالم صدها حکمت نهاده و هر کدام از آن‌ها را با صدها وظیفه مسؤول قرار داده و حتی درهر درخت به تعداد میوه‌هایش حکمت‌هایی قرار داده و به تعداد شکوفه‌هایش به آن وظیفه داده است، قیامت و حشر را در نظر نگیرد و با این کار همه حکمت‌ها و مسؤولیت‌های بی‌حد و حصر رابی‌معنا و عبث و بی‌فایده و ضایع کند؟ این امر همانگونه که عجزی‌ست در کمالِ قدرتِ قادرِ مطلق، نشان از بیهودگی و بی‌فایدگی بی‌نهایت در کمالِ حکمتِ آن حکیمِ مطلق دارد؛ این موضوع، زشتی بی‌انتهایی‌ست در حق جمالِ رحمت آن رحیم مطلق، و ظلمی‌عظیم است بر کمالِ عدالت آن عادل مطلق؛ به عبارت دیگر، انکار حکمت، رحمت و عدالتی‌ست که در جهان هستی دیده می‌شود، و در واقع  عجیب‌ترین محالی‌ست که مطلقاً باطل می‌باشد.
İki meseledir.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
گمراهان بیایند و ببینند در چه ضلالتی قرار گرفته‌اند؛ ضلالتی که تاریکی و ظلمتی دهشت انگیز دارد، و چاهی‌ست که لانه ماران و عقربان است، هم‌چون قبری که وارد آن خواهند شد و خود می‌دانند؛ آگاه باشند که ایمان به آخرت راهی‌ست زیبا و نورانی چون بهشت، و ایمان بیاورند.
==== Birinci Mesele: ====
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<span id="Beşinci_Nokta"></span>
Sâni’-i Zülcelal, ism-i Hakîm’in muktezasıyla her şeyde en hafif sureti, en kısa yolu, en kolay tarzı, en faydalı şekli ehemmiyetle takip ettiği gösteriyor ki israf, abesiyet, faydasızlık fıtratta yoktur. İsraf ise ism-i Hakîm’in zıddı olduğu gibi iktisat, onun lâzımıdır ve düstur-u esasıdır.
=== نقطه پنجم ===
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
شامل دو مسأله به شرح زیر می‌باشد:
Ey iktisatsız israflı insan! Bütün kâinatın en esaslı düsturu olan iktisadı yapmadığından, ne kadar hilaf-ı hakikat hareket ettiğini bil!
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<span id="Birinci_Mesele:"></span>
كُلُوا وَ اش۟رَبُوا وَ لَا تُس۟رِفُوا âyeti ne kadar esaslı, geniş bir düsturu ders verdiğini anla!
==== مسأله اول: ====
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
صانع ذوالجلال به اقتضای اسم حکیم خود در هر چیز، ساده‌ترین صورت، کوتاه‌ترین راه، آسان‏ترین شیوه و مفیدترین شکل را برگزیده است و این نشان می‌دهد که فطرت فاقد اسراف و بیهودگی و خسران است. اسراف با اسم حکیم در تضاد است و میانه روی، قاعده اساسی و لازمه آن می‌باشد.
==== İkinci Mesele: ====
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
ای انسان مُسرف و افراطی! بدان که با رعایت نکردن اساسی‌ترین قاعده جهان هستی یعنی میانه روی، تا چه حد در مخالفت با حقیقت حرکت کرده‌یی،
İsm-i Hakem ve Hakîm, bedahet derecesinde Resul-i Ekrem aleyhissalâtü vesselâmın risaletine delâlet ve istilzam ediyor denilebilir. Evet, madem gayet manidar bir kitap, onu ders verecek bir muallim ister. Ve gayet güzel bir cemal, kendini görecek ve gösterecek bir âyine iktiza eder. Ve gayet kemalde bir sanat, teşhirci bir dellâl ister. Elbette her bir harfinde yüzer manalar, hikmetler bulunan bu kitab-ı kebir-i kâinatın muhatabı olan nev-i insan içinde elbette bir rehber-i ekmel, bir muallim-i ekber bulunacak. Tâ ki o kitapta bulunan kudsî ve hakiki hikmetleri ders verecek belki kâinattaki hikmetlerin vücudunu bildirecek belki kâinatın hilkatindeki makasıd-ı Rabbaniyenin zuhuruna, belki husulüne vesile olacak ve umum kâinatta Hâlık tarafından gayet ehemmiyetle izharını irade ettiği kemal-i sanatını, cemal-i esmasını bildirecek, âyinedarlık edecek ve o Hâlık, bütün mevcudatla kendini sevdirmek ve zîşuur mahluklarından mukabele istediğinden, o zîşuurların namına birisi o geniş tezahürat-ı rububiyete karşı geniş bir ubudiyet ile mukabele edip berr ve bahri cezbeye getirecek, semavat ve arzı çınlatacak bir velvele-i teşhir ve takdis ile o zîşuurların nazarını, o sanatların Sâni’ine çevirecek ve kudsî dersler ve talimatla bütün ehl-i aklın kulaklarını kendine çevirecek bir Kur’an-ı Azîmüşşan’la, o Sâni’-i Hakem-i Hakîm’in makasıd-ı İlahiyesini en güzel bir surette gösterecek ve bütün hikmetlerinin tezahürüne ve tezahürat-ı cemaliye ve celaliyesine karşı en ekmel bir mukabele edecek bir zat, güneşin vücudu gibi bu kâinata lâzımdır, zarurîdir. Ve öyle eden ve en ekmel bir surette o vazifeleri yapan, bilmüşahede Resul-i Ekrem aleyhissalâtü vesselâmdır. Öyle ise güneş ziyayı, ziya gündüzü istilzam ettiği derecede; kâinattaki hikmetler, risalet-i Ahmediyeyi (asm) istilzam eder.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
پس قاعده مبنایی و گسترده‌یی را که آیه:
Evet, nasıl ki ism-i Hakem ve Hakîm’in cilve-i a’zamı ile a’zamî derecede risalet-i Ahmediyeyi iktiza ediyor; öyle de esma-i hüsnadan Allah, Rahman, Rahîm, Vedud, Mün’im, Kerîm, Cemil, Rab gibi çok isimlerin her biri, kâinatta görünen bir cilve-i a’zamla a’zamî derecede ve mertebe-i kat’iyette risalet-i Ahmediyeyi (asm) istilzam ederler.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
كُلُوا وَ اش۟رَبُوا وَ لَا تُس۟رِفُوا(<ref> بخورید و بنوشید ولی اسراف و زیاده‏روی مکنید. (اعراف:31)</ref>) می‏آموزد، درک نما و بدان و عمل کن.
Mesela, ism-i Rahman’ın cilvesi olan rahmet-i vâsia, o Rahmeten li’l-âlemîn ile tezahür eder. Ve ism-i Vedud’un cilvesi olan tahabbüb-ü İlahî ve taarrüf-ü Rabbanî, o Habib-i Rabbü’l-âlemîn ile netice verir, mukabele görür. Ve ism-i Cemil’in bir cilvesi olan bütün cemaller; yani cemal-i zat, cemal-i esma, cemal-i sanat, cemal-i masnuat dahi o âyine-i Ahmediyede görülür, gösterilir. Ve haşmet-i rububiyet ve saltanat-ı uluhiyetin cilveleri dahi o dellâl-ı saltanat-ı rububiyet olan Zat-ı Ahmediye’nin risaletiyle bilinir, görünür, anlaşılır, tasdik edilir. Ve hâkeza… Bu misaller gibi ekser esma-i hüsnanın her biri, risalet-i Ahmediyeye birer parlak bürhandır.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<span id="İkinci_Mesele:"></span>
'''Elhasıl:''' Madem kâinat mevcuddur ve inkâr edilmiyor; elbette kâinatın renkleri, ziynetleri, ışıkları, ziyaları, sıfatları, hayatları, rabıtaları hükmünde olan hikmet, inayet, rahmet, cemal, nizam, mizan, ziynet gibi meşhud hakikatler hiçbir cihetle inkâr edilmez. Madem bu sıfatların, fiillerin inkârı mümkün değildir; elbette o sıfatların mevsufu ve o fiillerin fâili ve o ziyaların güneşi olan Zat-ı Vâcibü’l-vücud, Hakîm, Kerîm, Rahîm, Cemil, Hakem, Adl dahi hiçbir cihetle inkâr edilmez ve inkârı kabil olmaz. Ve elbette o sıfatların ve o fiillerin medar-ı zuhurları, belki medar-ı kemalleri, belki medar-ı tahakkukları olan rehber-i ekber, muallim-i ekmel ve dellâl-ı a’zam ve tılsım-ı kâinatın keşşafı ve âyine-i Samedanî ve Habib-i Rahmanî olan Muhammed aleyhissalâtü vesselâmın risaleti hiçbir cihetle inkâr edilmez. Âlem-i hakikatin ve hakikat-i kâinatın ziyaları gibi bunun risaleti dahi kâinatın en parlak bir ziyasıdır.
==== مسأله دوم: ====
</div>
 
می‌توان گفت اسم حَکم و حکیم آشکارا و واضح بر رسالت رسول اکرم  (ع) دلالت دارد و آن را اثبات می‌کند.
 
آری، وقتی کتابی به غایت معنادار باشد، قطعاً معلمی‌لازم است تا آن را درس بدهد. نیز جمالی به غایت زیبا آیینه‌یی لازم دارد تا خود را در آن ببیند و بنمایاند؛ هم‌چنین هنری در اوجِ کمال، نیازمند کسی‌ست که آن را به دیگران بشناساند. بی‌تردید چنین کتاب بزرگی که در هر حرفش صدها معنا و حکمت نهفته است، باید در میان نوع انسان که مخاطب آن است راهبری اکمل و معلمی‌اکبر داشته باشد تا حکمت‌های قدسی و حقیقی کتاب را به دیگران بیاموزد، و از وجود حکمت‌های مندرج در کائنات یاد کند، و وسیله ظهور مقاصد ربانی در خلقت عالم و حصول آن گردد؛ و کمال صنعت و جمال اسماء خالق را که اظهار آن با اهمیت تمام در سراسر هستی اراده شده است به دیگران بیاموزد و آیینه داری کند. خالق نیز به‌واسطه موجودات می‌خواهد دوست داشته شود و در مقابل، خواهان واکنش مخلوقات ذی شعور خویش است، لذا باید کسی به نام ذی شعوران مذکور در برابر ظهورات ربوبی، عبودیتی گسترده داشته باشد با ولوله‏ی تشهیر و تقدیس که در آسمانها و زمین طنین انداز می شود و برّ و بحر را به جذبه درمی‏آورد، نظر خلایق را متوجه صانع مخلوقات کند. او می‌بایست با درس‏ها و تعالیم قدسی خود و با قرآن عظیم الشأن- که توجه همه‏ی اهل عقل را به خود جلب می کند- مقاصد الهی آن صانع حکم و حکیم را به بهترین وجه نشان دهد. وجود چنین شخصی که به کامل‌ترین صورت مخاطب ظهور تمام حکمت‌ها و تجلی جمال و جلال او قرار گیرد، هم‌چون وجود خورشید برای این عالم لازم و ضروری‌ست. کسی که چنین عمل می‌کند و آن مسؤولیت‏ها را به کامل‌ترین شکلی به انجام می‌رساند، بالمشاهده رسول اکرم (ع) است. همان‌طور که نور مستلزم خورشید است و روز مستلزم نور و روشنایی؛ حکمت‌های موجود در عالم هستی نیز مستلزم رسالت احمدیه (ع) می‌باشند.
 
پس همان طور که اسم حَکم و حکیم با تجلی اعظم خود در بالاترین درجه، مقتضی رسالت احمدیه است، هر یک از اسماء الحسنی مانند الله، رحمان، رحیم، ودود، مُنعم، کریم، جمیل و رب نیز در کائنات با تجلی قابل شهودی در بالاترین درجه و مرتبه‏ی قطعی مستلزم رسالت احمدیه (ع) می‌باشند.
 
برای نمونه، رحمت واسعه که تجلی اسم رحمان است با او که '''رحمة للعالمین''' است ظهور می‌یابد، نیز حب الهی و تعرّف ربانی که تجلی اسم ودود است با او که '''حبیب رب العالمین''' است نتیجه می‌دهد و بازتاب می‌یابد؛ و همه زیبایی‌ها که یکی از تجلیات اسم جمال می‌باشند، یعنی جمال ذات، جمال اسماء، جمال آفرینش و جمال آفریدگان، در آیینه احمدیه روئیت می‌شوند و ظهور می‌یابند؛ به همین ترتیب تجلیات حشمت ربوبیت و سلطنت الوهیت با رسالت ذات احمدیه -که منادی سلطنت ربوبیت است- دانسته می‌شود، مشاهده می‌گردد، ادراک می‌شود و تصدیق می‌گردد؛ هم‌چنین بیش‌تر اسما الحسنی مانند همین مثال‌ها برهان‌های واضحی در اثبات رسالت احمدیه (ع) می‌باشند.
 
'''نتیجه این که اگر جهان موجود است و نمی‌توان آن را انکار نمود، حقایق قابل مشاهده‌یی چون حکمت، عنایت، رحمت، جمال، نظام، میزان، و زینت -که در حُکم الوان جهان خلقت، زینت‌ها، روشنایی‌ها، درخشانی‌ها، صفت ها، زندگی‌ها و روابط  آن می‌باشند- به هیچ وجه قابل انکار نخواهند بود. حال که انکار این صفات و افعال امکان ندارد موصوف آن صفات و فاعل آن افعال و خورشید آن انوار یعنی ذات واجب الوجود، خدای حکیم، کریم، رحیم، جمیل، حَکم، و عدل نیز به هیچ وجه قابل انکار نخواهد بود؛ که البته رسالت کسی که مدار ظهور صفات و افعال مذکورمی‌باشد و شاید مدار کمال آن‌ها و مدار تحقق‌شان، راهبر بزرگ، معلم اکمل، منادی اعظم، کشاف طلسم کائنات، آیینه صمدانی و حبیب رحمانی یعنی محمد  نیز غیرقابل انکار خواهد بود. رسالت او مانند انوار عالم حقیقت و حقیقت کائنات، درخشان‌ترین نور جهان وجود است.'''


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
عَلَي۟هِ وَعَلٰى اٰلِهٖ وَ صَح۟بِهِ الصَّلَاةُ وَالسَّلَامُ بِعَدَدِ عَاشِرَاتِ ال۟اَيَّامِ وَذَرَّاتِ ال۟اَنَامِ
عَلَي۟هِ وَعَلٰى اٰلِهٖ وَ صَح۟بِهِ الصَّلَاةُ وَالسَّلَامُ بِعَدَدِ عَاشِرَاتِ ال۟اَيَّامِ وَذَرَّاتِ ال۟اَنَامِ
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
سُب۟حَانَكَ لَا عِل۟مَ لَنَٓا اِلَّا مَا عَلَّم۟تَنَٓا اِنَّكَ اَن۟تَ ال۟عَلٖيمُ ال۟حَكٖيمُ
سُب۟حَانَكَ لَا عِل۟مَ لَنَٓا اِلَّا مَا عَلَّم۟تَنَٓا اِنَّكَ اَن۟تَ ال۟عَلٖيمُ ال۟حَكٖيمُ
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
"https://risale.site/index.php/Özel:MobileDiff/165708...165782" sayfasından alınmıştır