İçeriğe atla

Yirmi Beşinci Söz/sq: Revizyonlar arasındaki fark

Yirmi Beşinci Söz/sq (kaynağı gör)

21.42, 12 Ocak 2025 tarihindeki hâli

4.703 bayt eklendi ,  21.42 dün itibarıyla
"Ju mund të sillni shembuj të tjerë nga fjalitë e tjera si këto: Si më poshtë: Ajo thotë në fillim: “Shpalli urdhëresat Hyjnore. Ti nuk je një falltar, sepse fjalët e falltarit janë të ngatërruara e të supozuara. Ndërsa fjalët e tua janë të vërteta e të sigurta. Dhe ti nuk je i çmendur; madje edhe armiqtë e tu e vërtetojnë dhe e dëshmojnë gjendjen tënde të përsosur mendore.”" içeriğiyle yeni sayfa oluşturdu
GörselVikimetin
("Dhe për shkak se ض‎ (dad) ﺙ‎‎‎ (The) ح (Ha). خ‎ (Kha) janë emfatike (të rënda) dhe posedojnë disa cilësi, në lidhje me shkronjat e tjera, secila nga ato është përmendur vetëm një herë. Meqenëse و‎ (vav) është më i lehtë se ح (Ha) dhe se Hemzeja, dhe më i rëndë se ﻯ (Je) dhe ا‎ (Elif), është përmendur shtatëmbëdhjetë herë, katër herë më shumë se Hemzeja e rëndë, dhe katër herë më pak se ا‎ (E..." içeriğiyle yeni sayfa oluşturdu)
("Ju mund të sillni shembuj të tjerë nga fjalitë e tjera si këto: Si më poshtë: Ajo thotë në fillim: “Shpalli urdhëresat Hyjnore. Ti nuk je një falltar, sepse fjalët e falltarit janë të ngatërruara e të supozuara. Ndërsa fjalët e tua janë të vërteta e të sigurta. Dhe ti nuk je i çmendur; madje edhe armiqtë e tu e vërtetojnë dhe e dëshmojnë gjendjen tënde të përsosur mendore.”" içeriğiyle yeni sayfa oluşturdu)
 
(Aynı kullanıcının aradaki diğer 34 değişikliği gösterilmiyor)
405. satır: 405. satır:
Dhe për shkak se ض‎ (dad) ﺙ‎‎‎ (The) ح (Ha). خ‎ (Kha) janë emfatike (të rënda) dhe posedojnë disa cilësi, në lidhje me shkronjat e tjera, secila nga ato është përmendur vetëm një herë. Meqenëse و‎ (vav) është më i lehtë se ح (Ha) dhe se Hemzeja, dhe më i rëndë se ﻯ (Je) dhe ا‎ (Elif), është përmendur shtatëmbëdhjetë herë, katër herë më shumë se Hemzeja e rëndë, dhe katër herë më pak se ا‎ (Elif) i lehtë.
Dhe për shkak se ض‎ (dad) ﺙ‎‎‎ (The) ح (Ha). خ‎ (Kha) janë emfatike (të rënda) dhe posedojnë disa cilësi, në lidhje me shkronjat e tjera, secila nga ato është përmendur vetëm një herë. Meqenëse و‎ (vav) është më i lehtë se ح (Ha) dhe se Hemzeja, dhe më i rëndë se ﻯ (Je) dhe ا‎ (Elif), është përmendur shtatëmbëdhjetë herë, katër herë më shumë se Hemzeja e rëndë, dhe katër herë më pak se ا‎ (Elif) i lehtë.


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Kështu, vendosja e jashtëzakonshme e shkronjave tek pjesa e përmendur këtu, dhe lidhjet e tyre të fshehura, renditja e bukur, rregullsia dhe harmonia e hollë tregojnë aq qartë, sa dy edhe dy bëjnë katër, se nuk është brenda limiteve të mendimit njerëzor për ta përpiluar Kur’anin. Sa për rastësinë, është krejtësisht e pamundur të ketë ndërhyrë. Atëherë, ashtu si rregulli i çuditshëm e i mrekullueshëm dhe rregullsia  në  vendosjen  e  këtyre  shkronjave  që  janë  mjete  për rrjedhshmërinë dhe elokuencën në fjalët, po ashtu mund të ndodhen shumë shembuj të fshehtë të urtësisë. Meqenëse një renditje e tillë si kjo është vëzhguar tek shkronjat, sigurisht tek fjalët, fjalitë dhe kuptimet është vëzhguar një renditje e tillë misterioze dhe një harmoni e tillë brilante, saqë syri që do ta shikonte do të deklaronte: '''“Mashaall-llah”'''! Dhe arsyeja që do ta perceptonte, do të thonte me çudi: '''“Barekall-llah”'''!
İşte şu hurufun bu zikrinde hârikulâde bu vaziyet-i muntazama ile ve o münasebet-i hafiye ile ve o güzel intizam ve o dakik ve ince nazım ve insicam ile iki kere iki dört eder derecede gösterir ki beşer fikrinin haddi değil ki şunu yapabilsin. Tesadüf ise muhaldir ki ona karışsın. İşte şu vaziyet-i huruftaki intizam-ı acib ve nizam-ı garib, selaset ve fesahat-i lafziyeye medar olduğu gibi daha gizli çok hikmetleri bulunabilir. Madem hurufatında böyle intizam gözetilmiş. Elbette kelimelerinde, cümlelerinde, manalarında öyle esrarlı bir intizam, öyle envarlı bir insicam gözetilmiş ki göz görse “Mâşâallah”, akıl anlasa “Bârekellah” diyecek.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
'''Pika e pestë: Kjo është përsosmëria në mënyrën e shpjegimit.'''
'''Beşinci Nokta: Beyanındaki beraattir.'''
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Domethënë, epërsia, thukëtia dhe madhështia. Ashtu siç ka elokuencë në renditjen e fjalëve, në përpilim e në kuptim dhe një veçanti në stilin e tij, po ashtu në mënyrën e tij të shpjegimit ka një epërsi e përsosmëri. Në të vërtetë, të gjitha kategoritë dhe nivelet e fjalimit dhe të fjalës si: Inkurajimi e frikësimi, vlerësimi e kritika, demonstrimi e udhëzimi, shpjegimi dhe bërja të heshtur përmes argumentave, janë në shkallën më të lartë tek komentimi i Kur’anit.
Yani, tefevvuk ve metanet ve haşmettir. Nasıl ki nazmında cezalet, lafzında fesahat, manasında belâgat, üslubunda bedaat var. Beyanında dahi faik bir beraat vardır. Evet, tergib ve terhib, medih ve zem, ispat ve irşad, ifham  (إفحام)  ve ifham  (إفهام)  gibi bütün aksam-ı kelâmiyede ve tabakat-ı hitabiyede beyanat-ı Kur’aniye en yüksek mertebededir. Mesela:
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Një nga shembuj të shumtë të mënyrës së shpjegimit(<ref>Stili këtu ka veshur në rrobat e kuptimit të kësaj sureje.</ref>) të tij tek kategoria e “kurajimit dhe nxitjes” është në suren Insan: هَل۟ اَتٰى عَلَى ال۟اِن۟سَانِ “A nuk ka qenë mbi njeriun një periudhë e gjatë kohe, kur ai nuk ishte asgjë për t’u përmendur?” (<ref>Kur’an; 76:1</ref>) Kjo është e ëmbël si uji i Keutherit dhe ka rrjedhshmërinë e burimit të Selsebilit, është i shijshëm si frutat e Xhennetit dhe është aq e bukur sa veshja e Hurive.
'''Makam-ı tergib ve teşvikte''' hadsiz misallerinden '''mesela''', Sure-i هَل۟ اَتٰى عَلَى ال۟اِن۟سَانِ   de beyanatı (Hâşiye-1<ref>'''Hâşiye-1:''' Şu üslub-u beyan, o surenin mealinin libasını giymiş. </ref>)âb-ı kevser gibi hoş, selsebil çeşmesi gibi selasetle akar, cennet meyveleri gibi tatlı, huri libası gibi güzeldir.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Një nga shembujt e shumtë në kategorinë e “frikësimit e të kërcënimit” është fillimi i sures Gashijeh: هَل۟ اَتٰيكَ حَدٖيثُ ال۟غَاشِيَةِ “A të ka mbërritur ty lajmi i ngjarjes përmbytëse (trishtimi i ditës së kijametit)?”(<ref>Kur’an; 88:1</ref>) Këtu, komentimi i Kur’anit ka një efekt si plumb duke zier në veshët e njerëzve të çudhëzimit, si zjarri duke u djegur në trutë e tyre, dhe si Zekkumi duke përvëluar qiellzat (shijet) e tyre, si Ferri duke sulmuar fytyrat e tyre dhe si një pemë e ashpër me gjemba në stomakët e tyre. Sigurisht një nëpunës si Ferri i urdhëruar nga Një i Vetëm për të dhënë mundim e torturim me qëllim që të demonstrojë kërcënimet e tij duke pëlcitur nga mllefi e zemërimi i madh i tij, thotë: تَكَادُ تَمَيَّزُ مِنَ ال۟غَي۟ظِ “Ai (Ferri) pothuaj shpërthen me vrull e zemërim.” (<ref>Kur’an; 67:8</ref>) Kjo tregon se sa i tmerrshëm është torturimi i Atij të Vetmi.
'''Makam-ı terhib''' ve tehditte pek çok misallerinden mesela هَل۟ اَتٰيكَ حَدٖيثُ ال۟غَاشِيَةِ   suresinin başında beyanat-ı Kur’aniye ehl-i dalaletin sımahında kaynayan rasas gibi dimağında yakan ateş gibi damağında yanan zakkum gibi yüzünde saldıran cehennem gibi midesinde acı, dikenli dari’ gibi tesir eder. Evet, bir zatın tehdidini gösteren cehennem gibi bir azap memuru, öfkesinden ve gayzından parçalanmak vaziyetini alması ve   تَكَادُ تَمَيَّزُ مِنَ ال۟غَي۟ظِ   söylemesi, söyletmesi, o zatın terhibi ne derece dehşetli olduğunu gösterir.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Nga mijëra shembuj të kategorisë së vlerësimit është mënyra e shpjegimit të Kur’anit në pesë suret që fillojnë me '''“El hamdu lil-lah”''', një shpjegim që është i shndritshëm si Dielli(<ref>Në këto shprehje aludohet për temat e atyre sureve.</ref>), i zbukuruar si yjet, madhështor si qiejt e toka, i dashur si engjëjt, i dhembshur e i mëshirshëm si butësia e dashamirësia ndaj të voglit në këtë botë dhe i bukur si Parajsa në botën tjetër.
'''Makam-ı medhin''' binler misallerinden, başında “Elhamdülillah” olan beş surede beyanat-ı Kur’aniye güneş gibi parlak, (Hâşiye-2<ref>'''Hâşiye-2:''' Şu tabiratta o surelerdeki bahislere işaret var. </ref>) yıldız gibi ziynetli, semavat ve zemin gibi haşmetli, melekler gibi sevimli, dünyada yavrulara rahmet gibi şefkatli, âhirette cennet gibi güzeldir.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Nga mijëra shembuj në kategorinë e '''“kritikës e të ndalimit”'''
'''Makam-ı zem ve zecirde''' binler misallerinden '''mesela''' اَيُحِبُّ اَحَدُكُم۟ اَن۟ يَا۟كُلَ لَح۟مَ اَخٖيهِ مَي۟تًا âyetinde zemmi altı derece zemmeder. Gıybetten altı derece şiddetle zecreder. Şöyle ki: Malûmdur, âyetin başındaki hemze, sormak (âyâ) manasındadır. O sormak manası, su gibi âyetin bütün kelimelerine girer.
është vërseti:
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
اَيُحِبُّ اَحَدُكُم۟ اَن۟ يَا۟كُلَ لَح۟مَ اَخٖيهِ مَي۟تًا
İşte birinci, hemze ile der: Âyâ sual ve cevap mahalli olan aklınız yok mu ki bu derece çirkin bir şeyi anlamıyor?
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
“A do të pëlqente ndonjëri prej jush të hante mishin e vëllait të tij të vdekur?”(<ref>Kur’an; 49:12</ref>)
İkincisi:   يُحِبُّ   lafzı ile der: Âyâ sevmek, nefret etmek mahalli olan kalbiniz bozulmuş mu ki en menfur bir işi sever?
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Ky vërset e kritikon dhe e ndalon përgojosjen gjashtë herë në mënyrë të rreptë. Është siç vijon:
Üçüncüsü:   اَحَدُكُم۟   kelimesiyle der: Cemaatten hayatını alan hayat-ı içtimaiye ve medeniyetiniz ne olmuş ki böyle hayatınızı zehirleyen bir ameli kabul eder?
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Siç dihet hemzeja në fillim të vërsetit është pjesëz pyetëse. Kjo i përshkon si ujë të gjitha fjalët e vërsetit.
Dördüncüsü:   اَن۟ يَا۟كُلَ لَح۟مَ   kelâmıyla der: İnsaniyetiniz ne olmuş ki böyle canavarcasına arkadaşını dişle parçalamayı yapıyorsunuz?
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
'''Kështu me hemzen e parë ai thotë:''' “A nuk keni ju arsye, e cila është vendi i pyetjes e i përgjigjjes, që të mos kuptoni se sa gjë e shëmtuar është kjo?”
Beşincisi:   اَخٖيهِ   kelimesiyle der: Hiç rikkat-i cinsiyeniz, hiç sıla-i rahminiz yok mu ki böyle çok cihetlerle kardeşiniz olan bir mazlumun şahs-ı manevîsini insafsızca dişliyorsunuz? Hiç aklınız yok mu ki kendi azanızı kendi dişinizle divane gibi ısırıyorsunuz?
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
'''Me fjalën e dytë:''' يُحِبُّ “…A do të pëlqente…”, hemzeja pyet: “A është zemra juaj, vendi i dashurisë dhe i urrejtjes, kaq e prishur saqë të dëshirojë gjënë më të urryer?”
Altıncısı:   مَي۟تًا   kelâmıyla der: Vicdanınız nerede? Fıtratınız bozulmuş mu ki en muhterem bir halde bir kardeşine karşı, etini yemek gibi en müstekreh bir iş yapılıyor?
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
'''Me togfjalëshin e tretë:''' اَحَدُكُم۟ “...ndonjëri prej jush...”, hemzeja pyet: “Çfarë i ka ndodhur jetës suaj sociale dhe qytetërimit, e cila e merr jetën e saj nga komuniteti, që të gjejë të pranueshme një veprim që helmon kështu jetën tuaj?”
Demek zem ve gıybet, aklen, kalben ve insaniyeten ve vicdanen ve fıtraten ve asabiyeten ve milliyeten mezmumdur. İşte bak! Nasıl şu âyet, îcazkârane altı mertebe zemmi zemmetmekle i’cazkârane altı derece o cürümden zecreder.
 
</div>
'''Me togfjalëshin e katërt:''' اَن۟ يَا۟كُلَ لَح۟مَ “...të hajë mishin...”, pyet: “Çfarë i ka ndodhur humanizmit tuaj që ju po e shqyeni shokun tuaj si bishë e egër?”
 
'''Me togfjalëshin e pestë:''' اَخٖيهِ “…e vëllait të tij…”, hemzeja pyet: “A nuk keni dhembshuri e ndjenjë fisnikërie që ju zhytni dhëmbët tek karakteri i njeriut të lënduar, i cili është vëllau juaj në kaq shumë aspekte? A ka logjikë një njeri i cili kafshon çmendurisht gjymtyrët e trupit të tjetrit?”
 
'''Dhe me togfjalëshin e gjashtë:''' مَي۟تًا “…të vdekur…”, hemzeja pyet: “Ku është ndërgjegjja juaj? A është kaq e prishur dhe e zhytur në vese natyra juaj, saqë të shpërfillë e të mohojë me kaq babëzi, sa të hajë edhe mishin e vëllait të vdekur, kur ai duhet respektuar?”
 
Pra, sipas kuptimit të përgjithshëm të vërsetit Kur’anor dhe sipas interpretimit të fjalëve të tij, shpifja dhe përgojimi janë të dënueshme e të urryera nga mendja, zemra, humanizmi, ndërgjegjja, natyra, patriotizmi dhe nga shoqëria. Atëherë, shikojeni se si ky vërset e ndalon këtë krim në gjashtë shkallë të përmbledhura e në gjashtë nivele të mrekullueshme...
 
Nga mijëra shembuj të kategorisë së “provës dhe demonstrimit”
është vërseti që vijon:


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
'''Makam-ı ispatta''' binler misallerinden '''mesela'''
فَان۟ظُر۟ اِلٰٓى اٰثَارِ رَح۟مَتِ اللّٰهِ كَي۟فَ يُح۟يِى ال۟اَر۟ضَ بَع۟دَ مَو۟تِهَا
فَان۟ظُر۟ اِلٰٓى اٰثَارِ رَح۟مَتِ اللّٰهِ كَي۟فَ يُح۟يِى ال۟اَر۟ضَ بَع۟دَ مَو۟تِهَا
اِنَّ ذٰلِكَ لَمُح۟يِى ال۟مَو۟تٰى وَهُوَ عَلٰى كُلِّ شَى۟ءٍ قَدٖيرٌ
اِنَّ ذٰلِكَ لَمُح۟يِى ال۟مَو۟تٰى وَهُوَ عَلٰى كُلِّ شَى۟ءٍ قَدٖيرٌ
de haşri ispat ve istib’adı izale için öyle bir tarzda beyan eder ki fevkinde ispat olamaz. Şöyle ki: Onuncu Söz’ün Dokuzuncu Hakikat’inde, Yirmi İkinci Söz’ün Altıncı Lem’a’sında ispat ve izah edildiği gibi; her bahar mevsiminde ihya-yı arz keyfiyetinde üç yüz bin tarzda haşrin numunelerini nihayet derecede girift, birbirine karıştırdığı halde nihayet derecede intizam ve temyiz ile nazar-ı beşere gösteriyor ki bunları böyle yapan zata, haşir ve kıyamet ağır olamaz, der. Hem zeminin sahifesinde yüz binler envaı, beraber birbiri içinde kalem-i kudretiyle hatasız, kusursuz yazmak; bir tek Vâhid-i Ehad’in sikkesi olduğundan şu âyetle güneş gibi vahdaniyeti ispat etmekle beraber, güneşin tulû ve gurûbu gibi kolay ve kat’î, kıyamet ve haşri gösterir. İşte   كَي۟فَ   lafzındaki keyfiyet noktasında şu hakikati gösterdiği gibi çok surelerde tafsil ile zikreder.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
“Atëherë shikoji shenjat e mëshirës së Zotit; se si Ai i jep jetë tokës pas vdekjes së saj. Në të vërtetë është Ai i Cili i ngjall të vdekurit, sepse Ai është i Plotfuqishëm mbi gjithçka.”(<ref>Kur’an; 30:50</ref>)
'''Mesela''', Sure-i   قٓ وَ ال۟قُر۟اٰنِ ال۟مَجٖيدِ   de öyle parlak ve güzel ve şirin ve yüksek bir beyanla haşri ispat eder ki baharın gelmesi gibi kat’î bir surette kanaat verir. İşte bak: Kâfirlerin, çürümüş kemiklerin dirilmesini inkâr ederek “Bu acibdir, olamaz.” demelerine cevaben
 
اَفَلَم۟ يَن۟ظُرُٓوا اِلَى السَّمَٓاءِ فَو۟قَهُم۟ كَي۟فَ بَنَي۟نَاهَا وَ زَيَّنَّاهَا وَمَا لَهَا مِن۟ فُرُوجٍ … الخ
Shpjegimi i tij, me qëllim që të provojë ringjalljen e të heqë dyshimet, është i tillë saqë nuk do të mund të demonstrohej më qartë. Është si më poshtë:
كَذٰلِكَ ال۟خُرُوجُ   a kadar ferman ediyor. Beyanı su gibi akıyor, yıldızlar gibi parlıyor. Kalbe hurma gibi hem lezzet hem zevk veriyor hem rızık oluyor.
 
</div>
Kështu siç është demonstruar e shpjeguar tek “e Vërteta e Nëntë e Fjalës së Dhjetë” dhe në “Shkreptimën e Gjashtë të Fjalës së Njëzet e Dy”, meqenëse në çdo pranverë jepen shembujt e ringjalljes së tokës me treqindmijë llojet, me rregullsinë më të madhe dhe veç e veç duke dalluar secilën gjallesë, pavarësisht atyre specieve të panumërta duke qenë të gjitha të përziera së bashku në një konfuzion total, kjo është e qartë për vëzhgimin njerëzor se kijameti dhe ringjallja e të vdekurve nuk do të ishte aspak e vështirë për Atë të Vetëm që e bën këtë ringjallje të tokës e të llojeve të saj. Gjithashtu, të shkruash pa gabim e defekt me Penën e Fuqisë qindra e mijëra specie në faqen e tokës, të gjitha së bashku dhe njëra brenda tjetrës, padyshim ajo është vula e të Vetmit në Njësi; kështu së bashku me demonstrimin e Njësisë Hyjnore, në mënyrë aq të qartë si dielli, ajo me vërsetin provon Kijametin dhe ringjalljen e të vdekurve, aq lehtë dhe në mënyrë vendimtare, si lindja e perëndimi i diellit. Kështu, Kur’ani e demonstron këtë të vërtetë nga këndvështrimi i “mënyrës” siç përshkruhet nga fjala كَي۟فَ “si”, ashtu siç ajo e përmend në detaje në shumë sure.
 
Dhe për shembull: Në suren Kaf قٓ وَ ال۟قُر۟اٰنِ ال۟مَجٖيدِ “(Betohem) për Kur’anin e lavdishëm!”(<ref>Kur’an; 50:1</ref>)
 
Ajo e provon ringjalljen me një shpjegim të tillë brilant, të bukur, të ëmbël e të lartë, saqë ajo bind në një mënyrë aq të sigurtë, sa ardhja e pranverës. Shqyrtoje: Në përgjigjjen e Kur’anit ndaj jobesimtarëve, të cilët mohojnë ringjalljen e kockave të kalbura dhe duke thënë: “Kjo është e çuditshme, ajo nuk mund të ndodhë!” Kur’ani dekreton:
 
اَفَلَم۟ يَن۟ظُرُٓوا اِلَى السَّمَٓاءِ فَو۟قَهُم۟ كَي۟فَ بَنَي۟نَاهَا وَ زَيَّنَّاهَا وَمَا لَهَا مِن۟ فُرُوجٍ
 
“A nuk e kanë parë ata qiellin sipër tyre: si Ne e kemi ndërtuar atë dhe stolisur dhe s’ka asnjë të çarë në të? deri në fund... Dhe vazhdon të sqarojë deri tek كَذٰلِكَ ال۟خُرُوجُ “Kësisoj do të jetë ringjallja.” (<ref>Kur’an; 50:6-11</ref>) Mënyra e shpjegimit të tij rrjedh si ujë dhe shndrit si yjet. Ajo i jep zemrës gëzim e kënaqësi, dhe i jep një ushqim të ëmbël e të mirë si hurma. Kështu që është njëherësh edhe si ushqim dhe si kënaqësi.
 
Dhe në njërin nga shembujt më të hollë tek kategoria e “demonstrimit dhe e vërte-timit” ai thotë:
 
يٰسٓ ۝ وَال۟قُر۟اٰنِ ال۟حَكٖيمِ ۝ اِنَّكَ لَمِنَ ال۟مُر۟سَلٖينَ
 
“Jâ-sîn. “(Betohem) në Kur’anin gjithë urtësi. Vërtet ti (Muhammed) je njëri prej të dërguarve.” (<ref>Kur’an; 36:1-3</ref>)
 
Domethënë, '''“Unë betohem në Kur’anin Ploturtësi që ti je një nga profetët.”''' Ky betim tregon se prova e profetësisë është aq e sigurtë dhe e vërtetë, dhe në drejtësi është ngritur në rangun e respektit dhe të nderimit, saqë betohet në të. Kështu, duke e treguar këtë, ai thotë: '''“Ti je profet, sepse në dorën tënde është Kur’ani. Sa për Kur’anin, ai është e verteta dhe ai është Fjala e të Vërtetit; sepse në të është urtësia e vërtetë dhe mbi të është vula e mrekullisë.”'''


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Një nga shembujt e përmbledhur e të mrekullueshëm të kategorisë së “provës dhe demonstrimit” është ky,
Hem makam-ı ispatın en latîf misallerinden يٰسٓ ۝ وَال۟قُر۟اٰنِ ال۟حَكٖيمِ ۝ اِنَّكَ لَمِنَ ال۟مُر۟سَلٖينَ der. Yani, “Hikmetli Kur’an’a kasem ederim, sen resullerdensin.” Şu kasem işaret eder ki risaletin hücceti o derece yakînî ve haktır ki hakkaniyette makam-ı tazim ve hürmete çıkmış ki onunla kasem ediliyor. İşte şu işaret ile der: “Sen resulsün. Çünkü senin elinde Kur’an var. Kur’an ise haktır ve Hakk’ın kelâmıdır. Çünkü içinde hakiki hikmet, üstünde sikke-i i’caz var.”
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Hem makam-ı ispatın îcazlı ve i’cazlı misallerinden şu:
قَالَ مَن۟ يُح۟يِى ال۟عِظَامَ وَهِىَ رَمٖيمٌ ۝ قُل۟ يُح۟يٖيهَا الَّذٖٓى اَن۟شَاَهَٓا اَوَّلَ مَرَّةٍ وَهُوَ بِكُلِّ خَل۟قٍ عَلٖيمٌ
قَالَ مَن۟ يُح۟يِى ال۟عِظَامَ وَهِىَ رَمٖيمٌ ۝ قُل۟ يُح۟يٖيهَا الَّذٖٓى اَن۟شَاَهَٓا اَوَّلَ مَرَّةٍ وَهُوَ بِكُلِّ خَل۟قٍ عَلٖيمٌ
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
“(Njeriu mohues)”thotë: Kush do t’u japë jetë këtyre kockave kur të jenë kalbur e të jenë bërë pluhur? “Thuaj: Do t’i ringjallë ato Ai i Cili i krijoi ato për herë të parë, sepse Ai ka njohuri të plotë për çdo llojë krijimi.”(<ref>Kur’an; 36:78-79</ref>)
Yani, insan der: “Çürümüş kemikleri kim diriltecek?” Sen, de: “Kim onları bidayeten inşa edip hayat vermiş ise o diriltecek.”
 
</div>
Domethënë, '''“Njeriu thotë: Kush do t’i ringjallë kockat e kalbura? Ti thuaj: Ai që i bëri ato për herë të parë e që u dha jetë, Ai do t’i ringjallë ato.”'''
 
Siç u përshkrua në Krahasimin e Tretë tek e Vërteta e Nëntë në Fjalën e Dhjetë, në qoftë se dikush riformon apo rindërton një ushtri të madhe në një ditë përpara syve tanë, dhe dikush tjetër thotë: “Ky njeri mund të grumbullojë me rënien e borisë anëtarët e një batalioni që ishin shpërndarë për të pushuar; Ai është i mundur ta sjellë batalionin nën komandë”. Ndërsa ti thua: “O njeri! unë nuk e besoj atë”, ti do ta shikoje se sa mohim prej budallai do të ishte ai.


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Në të njëjtën mënyrë, i Gjithëfuqishmi e i Gjithëdituri i Vetëm rekruton e bashkon rishtas me komandën e '''“Kun fe jekun”, “bëhu dhe ajo bëhet në çast”''', dhe me një rregull perfekt e me balancën e urtësisë, grimcat dhe gjymtyrët e holla të batalionit –si trupat e të gjitha kafshëve– të cilat janë si një ushtri –dhe krijesat e tjera të gjalla dhe krijon në çdo shekull, e madje në çdo pranverë të gjitha qindrat e mijërat e ushtrisë– si speciet dhe llojet e gjallesave në faqen e tokës. Atëherë, a mund të diskutohet se si Ai mund t’i grumbullojë me një të rënë borisë së Israfilit grimcat themelore dhe pjesët kryesore të batalionit – si trupi, të cilat tashmë janë njohur me njëri-tjetrin nëpërmjet marrjes së tyre nën urdhër? A mund të konsiderohet e pamundur? Në qoftë se do të konsiderohej e pamundur, ajo do të ishte krejtësisht marrëzi.
Onuncu Söz’ün Dokuzuncu Hakikat’inin üçüncü temsilinde tasvir edildiği gibi bir zat, göz önünde bir günde yeniden büyük bir orduyu teşkil ettiği halde biri dese: “Şu zat, efradı istirahat için dağılmış olan bir taburu bir boru ile toplar. Tabur nizamı altına getirebilir.” Sen ey insan, desen: “İnanmam.” Ne kadar divanece bir inkâr olduğunu bilirsin.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Në kategorinë e “udhëzimit” mënyra e shpjegimit të Kur’anit është aq prekës, i butë, i këndshëm e i hollë saqë mbush shpirtin me ashk, zemrën me kënaqësi, mendjen me interesim dhe sytë me lotë.  
Aynen onun gibi hiçten, yeniden ordu-misal bütün hayvanat ve sair zîhayatın tabur-misal cesetlerini kemal-i intizamla ve mizan-ı hikmetle o bedenlerin zerratını ve letaifini “Emr-i kün feyekûn” ile kaydedip yerleştiren ve her karnda hattâ her baharda rûy-i zeminde yüz binler ordu-misal zevi’l-hayat envalarını, taifelerini icad eden bir Zat-ı Kadîr-i Alîm, tabur-misal bir cesedin nizamı altına girmekle birbiriyle tanışmış zerrat-ı esasiye ve ecza-yı asliyeyi bir sayha ile Sûr-u İsrafil’in borusuyla nasıl toplayabilir? İstib’ad suretinde denilir mi? Denilse eblehçesine bir divaneliktir.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Një nga mijëra shembuj është ky vërset:
'''Makam-ı irşadda''' beyanat-ı Kur’aniye o derece müessir ve rakiktir ve o derece munis ve şefiktir ki şevk ile ruhu, zevk ile kalbi; aklı merakla ve gözü yaşla doldurur.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
ثُمَّ قَسَت۟ قُلُوبُكُم۟ مِن۟ بَع۟دِ ذٰلِكَ فَهِىَ كَال۟حِجَارَةِ اَو۟ اَشَدُّ قَس۟وَةً
Binler misallerinden yalnız şu:
ثُمَّ قَسَت۟ قُلُوبُكُم۟ مِن۟ بَع۟دِ ذٰلِكَ فَهِىَ كَال۟حِجَارَةِ اَو۟ اَشَدُّ قَس۟وَةً … الخ
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
“Edhe pas (fakteve të qarta) zemrat tuaja u bënë gurë madje edhe më të fortë...”(<ref>Kur’an; 2:74</ref>) Deri në fund...
Yirminci Söz’ün Birinci Makamı’nda üçüncü âyet mebhasında ispat ve izah edildiği gibi Benî-İsrail’e der: “Musa aleyhisselâmın asâsı gibi bir mu’cizesine karşı sert taş, on iki gözünden çeşme gibi yaş akıttığı halde, size ne olmuş ki Musa aleyhisselâmın bütün mu’cizatına karşı lâkayt kalıp gözünüz kuru, yaşsız, kalbiniz katı, ateşsiz duruyor?” O sözde şu mana-yı irşadî izah edildiği için oraya havale ederek burada kısa kesiyorum.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Siç është provuar e shpjeguar në diskutimin e vërsetit të tretë në stacionin e parë të Fjalës së Njëzetë, ai u thotë bijve të Israilit: '''“Çfarë u ka ndodhur ju, që edhe shkëmbi i fortë derdh lotë nga dymbëdhjetë kroje përpara një mrekullie si Shkopi i Musait alejhis-selam, ndërsa ju qëndroni indiferentë përballë të gjitha mrekullive të tij, me sytë tuaj të thatë e të palotë dhe me zemrat tuaja të ngurta e pa nxehtësi e pasion?”''' Meqenëse ky kuptim i udhëzimit është shpjeguar atje, ne ju referojmë tek ajo “Fjalë” dhe këtu mjaftohemi me kaq.
'''Makam-ı ifham ve ilzamda''' binler misallerinden yalnız şu iki misale bak:
 
</div>
Nga mijëra shembuj në kategorinë e “shpjegimit dhe të heshtjes me argumente”, shqyrto vetëm dy shembujt e mëposhtëm:  
 
Shembulli i parë:


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
'''Birinci misal:'''
وَاِن۟ كُن۟تُم۟ فٖى رَي۟بٍ مِمَّا نَزَّل۟نَا عَلٰى عَب۟دِنَا فَا۟تُوا بِسُورَةٍ مِن۟ مِث۟لِهٖ وَاد۟عُوا شُهَدَٓاءَكُم۟ مِن۟ دُونِ اللّٰهِ اِن۟ كُن۟تُم۟ صَادِقٖينَ
وَاِن۟ كُن۟تُم۟ فٖى رَي۟بٍ مِمَّا نَزَّل۟نَا عَلٰى عَب۟دِنَا فَا۟تُوا بِسُورَةٍ مِن۟ مِث۟لِهٖ وَاد۟عُوا شُهَدَٓاءَكُم۟ مِن۟ دُونِ اللّٰهِ اِن۟ كُن۟تُم۟ صَادِقٖينَ
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
“Dhe në qoftë se ju jeni në dyshim në lidhje me atë që Ne ia kemi zbritur (shpallur gradualisht) shërbëtorit Tonë, atëherë prodhoni edhe ju një sure si ai (Kur’ani), dhe thirrni dëshmitarët tuaj ose ndihmësat (zotërat nëse ka ndonjë) përveç All-llahut, në qoftë se jeni të vërtetë.”(<ref>Kur’an; 2:23</ref>)
Yani “Eğer bir şüpheniz varsa size yardım edecek, şehadet edecek bütün büyüklerinizi ve taraftarlarınızı çağırınız. Bir tek suresine bir nazire yapınız.” İşaratü’l-İ’caz’da izah ve ispat edildiği için burada yalnız icmaline işaret ederiz. Şöyle ki Kur’an-ı Mu’cizü’l-Beyan diyor:
 
</div>
'''Domethënë, në qoftë se ju keni ndonjë dyshim, thirrni të gjithë të parët dhe përkrahësit që t’ju ndihmojnë ju e të dëshmojnë për ju, atëherë prodhoni si shembulli i një sureje të vetme.''' Meqenëse kjo është shpjeguar e provuar në '''“Isharatu-l I’xhaz”''', ne këtu do të japim vetëm një përmbledhje të shkurtër të saj. Ajo është si më poshtë. Kur’ani i shpjegimit të mrekullueshëm thotë:
 
'''“O ju grupi i njerëzve e i xhindeve! Në qoftë se ju keni ndonjë dyshim që Kur’ani është Fjala e Zotit xh. , dhe e imagjinoni atë të jetë fjala e njeriut, atëherë dilni në mejdan, ja ku është, le të shohim! Ju sillni një libër si ky Kur’an nga ndonjë analfabet, i cili nuk di të lexojë as të shkruajë ashtu si personi i Muhammedit “i besuari”, dhe bëjeni atë të prodhojë si Kur’ani!'''
 
'''Në qoftë se ju nuk mund ta bëni këtë, atëherë ai nuk duhet të jetë i pashkolluar; le të jetë ai më i shquari i letërsisë, apo dijetar.'''


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
'''Në qoftë se nuk mund ta bëni edhe këtë, atëherë sillni të gjitha veprat e holla të të gjithë oratorëve tuaj dhe burrave të elokuencës, madje veprat e të gjithë gjenive letrarë të së shkuarës, dhe të gjitha ato të së ardhmes, dhe kërkoni ndihmën e të gjithë zotrave tuaj. Punoni me të gjithë fuqinë tuaj dhe prodhoni si Kur’ani.'''
Ey ins ve cin! Eğer Kur’an, Kelâm-ı İlahî olduğunda şüpheniz varsa, bir beşer kelâmı olduğunu tevehhüm ediyorsanız, haydi işte meydan, geliniz! Siz dahi ona Muhammedü’l-Emin dediğiniz zat gibi okumak yazmak bilmez, kıraat ve kitabet görmemiş bir ümmiden bu Kur’an gibi bir kitap getiriniz, yaptırınız.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
'''Dhe në qoftë se nuk mund ta bëni edhe këtë, i lini mënjanë të vërtetat e Kur’anit dhe aspektet e shumta të tij të mrekullisë, të cilat janë të pamundura të imitohen dhe prodhoni një vepër që të jetë e barabartë me Kur’anin vetëm në elokuencë e në renditjen e fjalëve.”'''
Bunu yapamazsanız, haydi ümmi olmasın, en meşhur bir edib, bir âlim olsun.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Nëpërmjet fjalëve sfiduese, فَا۟تُوا بِعَش۟رِ سُوَرٍ مِث۟لِهٖ مُف۟تَرَيَاتٍ “Atëherë sillni ju dhjetë sure si ai (Kur’ani), ashtu të trilluara (nga ana juaj)”(<ref>Kur’an; 11:13</ref>), ai thotë: “Ejani! Unë nuk dua kuptimin e tij të vërtetë nga ju; le të jenë ato trillime, gënjeshtra e gjëra të sajuara.
Bunu da yapamazsanız, haydi bir tek olmasın, bütün büleganız, hutebanız, belki bütün geçmiş beliğlerin güzel eserlerini ve bütün gelecek ediblerin yardımlarını ve ilahlarınızın himmetlerini beraber alınız. Bütün kuvvetinizle çalışınız, şu Kur’an’a bir nazire yapınız.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Dhe ju nuk do të jeni në gjendje ta bëni as këtë; nuk është nevoja të jetë aq i madh sa i gjithë Kur’ani, por sillni بِعَش۟رِ سُوَرٍ dhjetë sure si të tij.
Bunu da yapamazsanız, haydi kabil-i taklit olmayan hakaik-i Kur’aniyeden ve manevî çok mu’cizatından kat-ı nazar, yalnız nazmındaki belâgatına nazire olarak bir eser yapınız.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Por ju nuk do të jeni në gjendje as edhe për këtë; atëherë hajdeni sillni vetëm një sure.
فَا۟تُوا بِعَش۟رِ سُوَرٍ مِث۟لِهٖ مُف۟تَرَيَاتٍ   ilzamıyla der: Haydi sizden mananın doğruluğunu istemiyorum. Müftereyat ve yalanlar ve bâtıl hikâyeler olsun.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Kjo gjithashtu do të jetë shumë e vështirë për ju;  atëherë hajdeni e shfaqni një sure të shkurtër... madje ju nuk e bëni dhe nuk do të mund ta bëni, megjithëse nevoja e juaj për ta bërë është shumë e madhe, pasi nderi e sedra juaj, feja, nderi fisnor e krenaria, jeta juaj, pasuria, jetët tuaja në këtë botë dhe në tjetrën do të ishin të gjitha të shpëtuara po të prodhohej një vepër si shembulli i Kur’anit. Përndryshe, në këtë botë ju do të mbeteni të poshtëruar, pa nder, pa dinjitet, pa sedër, pa fe apo krenari, dhe jetët e pasuritë tuaja do të shkatërrohen e do të zhduken dhe, në Ahiret, siç tregohet nga vërseti:
Bunu da yapamıyorsunuz. Haydi bütün Kur’an kadar olmasın, yalnız   بِعَش۟رِ سُوَرٍ   on suresine nazire getiriniz.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
فَاتَّقُوا النَّارَ الَّتٖى وَقُودُهَا النَّاسُ وَ ال۟حِجَارَةُ “Atëherë kini frikë zjarrin (Xhehennemin), lënda djegëse e të cilit janë njerëz e gurë.” (<ref>Kur’an; 2:24</ref>) Ju do të dënoheni me burgosje të përjetshme në Ferr; së bashku me idhujt tuaj ju do të jeni lënda djegëse për zjarret e tij.
Bunu da yapamıyorsunuz. Haydi, bir tek suresine nazire getiriniz.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Meqenëse nevoja juaj është kaq e madhe, dhe meqenëse ju tani e keni kuptuar pafuqinë tuaj në tetë shkallë, sigurisht ju duhet ta dini tetë herë më shumë se Kur’ani është një mrekulli; prandaj, ose ejani në iman, ose jini të heshtur e shkoni në Ferr!
Bu da çoktur. Haydi, kısa bir suresine bir nazire ibraz ediniz. Hattâ, madem bunu da yapmazsanız ve yapamazsınız. Hem bu kadar muhtaç olduğunuz halde; çünkü haysiyet ve namusunuz, izzet ve dininiz, asabiyet ve şerefiniz, can ve malınız, dünya ve âhiretiniz, buna nazire getirmekle kurtulabilir. Yoksa dünyada haysiyetsiz, namussuz, dinsiz, şerefsiz, zillet içinde, can ve malınız helâkette mahvolup ve âhirette  فَاتَّقُوا النَّارَ الَّتٖى وَقُودُهَا النَّاسُ وَ ال۟حِجَارَةُ işaretiyle cehennemde haps-i ebedî ile mahkûm ve sanemlerinizle beraber ateşe odunluk edeceksiniz.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Atëherë shikojeni mënyrën e shpjegimit të mrekullueshëm të Kur’anit që i detyron ata të pranojnë argumentin në këtë kategori të “heshtjes me argumenta”, e cila është brenda kategorisë së shpjegimit, dhe thotë: Nuk ka mënyrë më të mirë shpjegimi se sa ajo e Kur’anit.”
Hem madem sekiz mertebe aczinizi anladınız. Elbette sekiz defa, Kur’an dahi mu’cize olduğunu bilmekliğiniz gerektir. Ya imana geliniz veyahut susunuz, cehenneme gidiniz!
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
İşte Kur’an-ı Mu’cizü’l-Beyan’ın makam-ı ifhamdaki ilzamına bak ve de:
لَي۟سَ بَع۟دَ بَيَانِ ال۟قُر۟اٰنِ بَيَانٌ
لَي۟سَ بَع۟دَ بَيَانِ ال۟قُر۟اٰنِ بَيَانٌ
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
“Po, në të vërtetë, nuk mbetet më nevojë për shpjegim të mëtejshëm pas atij të Kur’anit.”
Evet, beyan-ı Kur’an’dan sonra beyan olamaz ve hâcet kalmaz.
 
</div>
'''Shpjegimi i dytë:'''
 
فَذَكِّر۟ فَمَٓا اَن۟تَ بِنِع۟مَتِ رَبِّكَ بِكَاهِنٍ وَلَا مَج۟نُونٍ ۝ اَم۟ يَقُولُونَ شَاعِرٌ نَتَرَبَّصُ بِهٖ رَي۟بَ ال۟مَنُونِ ۝ قُل۟ تَرَبَّصُوا فَاِنّٖى مَعَكُم۟ مِنَ ال۟مُتَرَبِّصٖينَ ۝ اَم۟ تَا۟مُرُهُم۟ اَح۟لَامُهُم۟ بِهٰذَٓا اَم۟ هُم۟ قَو۟مٌ طَاغُونَ ۝ اَم۟ يَقُولُونَ تَقَوَّلَهُ بَل۟ لَا يُؤ۟مِنُونَ ۝ فَل۟يَا۟تُوا بِحَدٖيثٍ مِث۟لِهٖٓ اِن۟ كَانُوا صَادِقٖينَ ۝ اَم۟ خُلِقُوا مِن۟ غَي۟رِ شَى۟ءٍ اَم۟ هُمُ ال۟خَالِقُونَ ۝ اَم۟ خَلَقُوا السَّمٰوَاتِ وَال۟اَر۟ضَ بَل۟ لَا يُوقِنُونَ ۝ اَم۟ عِن۟دَهُم۟ خَزَٓائِنُ رَبِّكَ اَم۟ هُمُ ال۟مُصَي۟طِرُونَ ۝ اَم۟ لَهُم۟ سُلَّمٌ يَس۟تَمِعُونَ فٖيهِ فَل۟يَا۟تِ مُس۟تَمِعُهُم۟ بِسُل۟طَانٍ مُبٖينٍ ۝ اَم۟ لَهُ ال۟بَنَاتُ وَلَكُمُ ال۟بَنُونَ ۝ اَم۟ تَس۟ئَلُهُم۟ اَج۟رًا فَهُم۟ مِن۟ مَغ۟رَمٍ مُث۟قَلُونَ ۝ اَم۟ عِن۟دَهُمُ ال۟غَي۟بُ فَهُم۟ يَك۟تُبُونَ ۝ اَم۟ يُرٖيدُونَ كَي۟دًا فَالَّذٖينَ كَفَرُوا هُمُ ال۟مَكٖيدُونَ ۝ اَم۟ لَهُم۟ اِلٰهٌ غَي۟رُ اللّٰهِ سُب۟حَانَ اللّٰهِ عَمَّا يُش۟رِكُونَ
 
Këtu ne do të shpjegojmë vetëm një nga mijëra të vërteta të këtyre vërseteve si një shembull i mëtejshëm i kategorisë së “heshtjes përmes argumentit”; ai është si më poshtë: Me fjalën, اَم۟ - اَم۟  (Apo mos…, apo...), ai i hesht çdo grup të popullit të çudhëzimit me një pyetje retorike në pesëmbëdhjetë nivele duke shprehur habi dhe i mbyll të gjitha burimet e dyshimeve të tyre. Ai nuk lë plasa djallëzore permes të cilave mund të hyjnë dyshimet e të fshehin vetveten; ai i mbyll ato të gjitha. Ai nuk lë perde çudhëzimi poshtë të cilave ato mund të fshihen; ai i gris të gjitha ato. Ai nuk lë asgjë nga gënjeshtrat e tyre; ai i dërrmon ato.
 
Ai në çdo fjali ose shkatërron esencën e ideve blasfemuese e mallkuese të një grupi permes një fraze të shkurtër, ose meqenëse ajo refuzohet në detaje tek vërsetet e tjera, ai aludon këtu për të shkurtazi.
 
Për shembull, fjalia e parë aludon për vërsetin:
 
وَمَا عَلَّم۟نَاهُ الشِّع۟رَ وَمَا يَن۟بَغٖى لَهُ


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
“Dhe Ne nuk i kemi mësuar atij (Muhammedit a.s.m) poezi dhe as që i shkon (kjo gjë atij).” (<ref>Kur’an; 36:69</ref>)
'''İkinci Misal:'''
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Ndërsa fjalia e pësëmbëdhjetë tregon këtë vërset:
فَذَكِّر۟ فَمَٓا اَن۟تَ بِنِع۟مَتِ رَبِّكَ بِكَاهِنٍ وَلَا مَج۟نُونٍ ۝ اَم۟ يَقُولُونَ شَاعِرٌ نَتَرَبَّصُ بِهٖ رَي۟بَ ال۟مَنُونِ ۝ قُل۟ تَرَبَّصُوا فَاِنّٖى مَعَكُم۟ مِنَ ال۟مُتَرَبِّصٖينَ ۝ اَم۟ تَا۟مُرُهُم۟ اَح۟لَامُهُم۟ بِهٰذَٓا اَم۟ هُم۟ قَو۟مٌ طَاغُونَ ۝ اَم۟ يَقُولُونَ تَقَوَّلَهُ بَل۟ لَا يُؤ۟مِنُونَ ۝ فَل۟يَا۟تُوا بِحَدٖيثٍ مِث۟لِهٖٓ اِن۟ كَانُوا صَادِقٖينَ ۝ اَم۟ خُلِقُوا مِن۟ غَي۟رِ شَى۟ءٍ اَم۟ هُمُ ال۟خَالِقُونَ ۝ اَم۟ خَلَقُوا السَّمٰوَاتِ وَال۟اَر۟ضَ بَل۟ لَا يُوقِنُونَ ۝ اَم۟ عِن۟دَهُم۟ خَزَٓائِنُ رَبِّكَ اَم۟ هُمُ ال۟مُصَي۟طِرُونَ ۝ اَم۟ لَهُم۟ سُلَّمٌ يَس۟تَمِعُونَ فٖيهِ فَل۟يَا۟تِ مُس۟تَمِعُهُم۟ بِسُل۟طَانٍ مُبٖينٍ ۝ اَم۟ لَهُ ال۟بَنَاتُ وَلَكُمُ ال۟بَنُونَ ۝ اَم۟ تَس۟ئَلُهُم۟ اَج۟رًا فَهُم۟ مِن۟ مَغ۟رَمٍ مُث۟قَلُونَ ۝ اَم۟ عِن۟دَهُمُ ال۟غَي۟بُ فَهُم۟ يَك۟تُبُونَ ۝ اَم۟ يُرٖيدُونَ كَي۟دًا فَالَّذٖينَ كَفَرُوا هُمُ ال۟مَكٖيدُونَ ۝ اَم۟ لَهُم۟ اِلٰهٌ غَي۟رُ اللّٰهِ سُب۟حَانَ اللّٰهِ عَمَّا يُش۟رِكُونَ
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
لَو۟ كَانَ فٖيهِمَٓا اٰلِهَةٌ اِلَّا اللّٰهُ لَفَسَدَتَا
İşte şu âyâtın binler hakikatlerinden yalnız beyan-ı ifhamîye misal için bir hakikatini beyan ederiz. Şöyle ki:   اَم۟ - اَم۟   lafzıyla on beş tabaka istifham-ı inkârî-i taaccübî ile ehl-i dalaletin bütün aksamını susturur ve şübehatın bütün menşelerini kapatır. Ehl-i dalalet için içine girip saklanacak şeytanî bir delik bırakmıyor, kapatıyor. Altına girip gizlenecek bir perde-i dalalet bırakmıyor, yırtıyor. Yalanlarından hiçbir yılanı bırakmıyor, başını eziyor.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
“Po të kishte pasur në to (në qiej e në tokë) perëndi të tjera përveç All- llahut, atëherë padyshim që të dyja, toka dhe qiejt, do të ishin shkatërruar...” (<ref>Kur’an; 21:22</ref>)
Her bir fıkrada bir taifenin hülâsa-i fikr-i küfrîlerini ya bir kısa tabir ile iptal eder, ya butlanı zâhir olduğundan sükûtla butlanını bedahete havale eder veya başka âyetlerde tafsilen reddedildiği için burada mücmelen işaret eder. Mesela, birinci fıkra وَمَا عَلَّم۟نَاهُ الشِّع۟رَ وَمَا يَن۟بَغٖى لَهُ âyetine işaret eder. On beşinci fıkra ise لَو۟ كَانَ فٖيهِمَٓا اٰلِهَةٌ اِلَّا اللّٰهُ لَفَسَدَتَا âyetine remzeder. Daha sair fıkraları buna kıyas et.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Ju mund të sillni shembuj të tjerë nga fjalitë e tjera si këto: Si më poshtë: Ajo thotë në fillim: “Shpalli urdhëresat Hyjnore. Ti nuk je një falltar, sepse fjalët e falltarit janë të ngatërruara e të supozuara. Ndërsa fjalët e tua janë të vërteta e të sigurta. Dhe ti nuk je i çmendur; madje edhe armiqtë e tu e vërtetojnë dhe e dëshmojnë gjendjen tënde të përsosur mendore.”
Şöyle ki: Başta diyor: Ahkâm-ı İlahiyeyi tebliğ et. Sen kâhin değilsin. Zira kâhinin sözleri, karışık ve tahminîdir. Seninki hak ve yakînîdir. Mecnun olamazsın, düşmanın dahi senin kemal-i aklına şehadet eder.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
"https://risale.site/index.php/Özel:MobileDiff/203845...204133" sayfasından alınmıştır