İçeriğe atla

Otuz Üçüncü Söz/en: Revizyonlar arasındaki fark

Otuz Üçüncü Söz/en (kaynağı gör)

13.08, 29 Ağustos 2024 tarihindeki hâli

4.263 bayt kaldırıldı ,  29 Ağustos
"Now consider the flowers and fruits! Their smiles, tastes, beauties, embroideries, and scents are all like invitations to and menus for the table of a Most Munificent Maker, an All-Compassionate Bestower of Bounties; they are given as various menus and invitations to each species of beings through their different colours, scents, and tastes." içeriğiyle yeni sayfa oluşturdu
GörselVikimetin
("==Sixth Window==" içeriğiyle yeni sayfa oluşturdu)
("Now consider the flowers and fruits! Their smiles, tastes, beauties, embroideries, and scents are all like invitations to and menus for the table of a Most Munificent Maker, an All-Compassionate Bestower of Bounties; they are given as various menus and invitations to each species of beings through their different colours, scents, and tastes." içeriğiyle yeni sayfa oluşturdu)
 
(Aynı kullanıcının aradaki diğer 45 değişikliği gösterilmiyor)
91. satır: 91. satır:
so too souls and spirits being situated in all animal bodies, and their  being armed  in most orderly fashion with numerous sorts of  systems and faculties, and their being sent on numerous different errands with perfect wisdom testify to  the number of animals, indeed to the number of their faculties, to the necessary existence of the All-Wise Maker and point to His unity. And in their totality they show most brilliantly the beauty of His mercy and the perfection of His dominicality.
so too souls and spirits being situated in all animal bodies, and their  being armed  in most orderly fashion with numerous sorts of  systems and faculties, and their being sent on numerous different errands with perfect wisdom testify to  the number of animals, indeed to the number of their faculties, to the necessary existence of the All-Wise Maker and point to His unity. And in their totality they show most brilliantly the beauty of His mercy and the perfection of His dominicality.


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Also, just as the inspirations from the Unseen imparted to all hearts, which make known to man every sort of science and knowledge and truth and teach the animals how to procure their needs, make known the existence of an All-Compassionate Sustainer and point to His dominicality, so their external and inner senses,
Hem nasıl bütün kalplere, insan ise her nevi ulûm ve hakikatleri bildiren, hayvan ise her nevi hâcetlerinin tedarikini öğreten bütün ilhamat-ı gaybiye, bir Rabb-i Rahîm’in vücudunu ihsas eder ve rububiyetine işaret eder.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
which like rays gathering immaterial flowers from the garden of the universe, are all  keys to different worlds, demonstrate as clearly as the sun the necessary existence, unity, oneness, and  perfect domin icality  of  the  All-Wise  Maker, the  All-Knowing  Creator, the  Most  Compassionate Creator, the All-Generous Provider.
Öyle de gözlere kâinat bostanındaki manevî çiçekleri toplayan şuâat-ı ayniye gibi zâhirî ve bâtınî bütün duyguların, ayrı ayrı âlemlere her biri birer anahtar olmaları, yine o Sâni’-i Hakîm, o Fâtır-ı Alîm, o Hâlık-ı Rahîm, o Rezzak-ı Kerîm’in vücub-u vücudunu ve vahdet ve ehadiyetini ve kemal-i rububiyetini güneş gibi gösterir.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Thus, from the twelve windows, the twelve aspects, mentioned here a vast window opens which displays with a twelve-coloured light of truth the oneness, unity, and perfect dominicality of God Almighty .
İşte şu yukarıda geçen on iki ayrı ayrı pencerelerden, on iki vecihten bir pencere-i a’zam açılıyor ki on iki renkli bir ziya-yı hakikat ile Cenab-ı Hakk’ın ehadiyetini ve vahdaniyetini ve kemal-i rububiyetini gösterir.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
O unhappy denier! With what can you block up this window which is as broad as the globe of the earth, indeed, as its yearly orbit? And with what can you extinguish this source of light which shines like the sun? Behind which veil of heedlessness can you hide it?
İşte ey bedbaht münkir! Şu daire-i arz kadar, belki medar-ı senevîsi kadar geniş olan şu pencereyi ne ile kapatabilirsin? Ve güneş gibi parlak olan şu maden-i nuru ne ile söndürebilirsin ve hangi perde-i gaflette saklayabilirsin?
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<span id="Yedinci_Pencere"></span>
== Yedinci Pencere ==
==Seventh Window==
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
The perfect order of the works of art scattered over the face of the universe, and their perfect  proportion and balance, and the perfection of their adornment, and the ease in their creation, and their  resembling one another, and their exhibiting a single nature demonstrate on a vast scale the necessary existence and perfect power and unity of an All-Wise Maker.
Şu kâinat yüzünde serpilen masnuatın kemal-i intizamları ve kemal-i mevzuniyetleri ve kemal-i ziynetleri ve icadlarının suhuleti ve birbirine benzemeleri ve bir tek fıtrat izhar etmeleri, nasıl ki bir Sâni’-i Hakîm’in vücub-u vücudunu ve kemal-i kudretini ve vahdetini gayet geniş bir mikyasta gösteriyorlar.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Moreover, just as the creation of innumerable, different, well-ordered  complex beings  from  inanimate  and  simple  elements again testifies, to  the number of those composite beings, to the All-Wise Maker’s necessary existence and points to His unity, so in their totality do those beings demonstrate in truly brilliant fashion His unity and the perfection of His power.
Öyle de camid ve basit unsurlardan, hadsiz ve ayrı ayrı ve muntazam mürekkebatın icadı, mürekkebat adedince yine o Sâni’-i Hakîm’in vücub-u vücuduna şehadet ve vahdetine işaret etmekle beraber, heyet-i mecmuasıyla gayet parlak bir tarzda kemal-i kudretini ve vahdetini gösterdiği gibi…
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Then the utmost distinguishing and differentiating of beings as they are renewed while being assembled and dissolved –that is, during what is called the composition of beings–  amid  the  utmost  degree  of  intermingling  and  confusion,  for  example  the distinguishing of the shoots and growth of seeds and roots without confusing them in any way although they are all mixed up, and the  mixed-up substances entering trees being divided between the leaves, flowers, and fruits, and the nutrients which enter the body in mixed-up form being differentiated and separated out with perfect wisdom and  perfect balance for the cells of the body, – again demonstrate the necessary existence and perfect power  and  unity  of  the  Absolutely  Wise  One, the  Absolutely  Knowing  One, the Absolutely Powerful One.
Terkibat-ı mevcudat tabir edilen terkip ve tahlil hengâmındaki teceddüdde nihayet derecede ihtilat ve karışma içinde nihayet derecede bir imtiyaz ve tefrik ile mesela, topraktaki tohumların ve köklerin çok karışık olduğu halde hiç şaşırmayarak bir surette sümbüllerini ve vücudlarını temyiz ve tefrik etmek ve ağaçlara giren karışık maddeleri yaprak ve çiçek ve meyvelere tefrik etmek ve hüceyrat-ı bedene karışık bir surette giden gıdaî maddeleri kemal-i hikmetle ve kemal-i mizanla ayırıp tefrik etmek, yine o Hakîm-i Mutlak ve o Alîm-i Mutlak ve o Kadîr-i Mutlak’ın vücub-u vücudunu ve kemal-i kudretini ve vahdetini gösterdiği gibi…
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Then too the making of the world of minute particles into a boundless, broad arable field and every instant sowing and harvesting it and obtaining the fresh crops of different universes  from  it, and  those inanimate, impotent, ignorant  particles  being  made  to perform innumerable orderly  duties most consciously, wisely, and capably – this also shows the necessary existence of the All-Powerful One of Glory and Maker of Perfection, and His perfect Power and the grandeur of His sovereignty and His unity and the perfection of His dominicality.
Zerreler âlemini hadsiz ve geniş bir tarla hükmüne getirip, her dakikada kemal-i hikmetle ekip biçip, yeni yeni kâinatlar mahsulatını ondan almak ve o camide, âcize, cahile olan zerrata gayet şuurkârane ve gayet hakîmane ve muktedirane hadsiz muntazam vazifeleri gördürmek, yine o Kadîr-i Zülcelal’in ve o Sâni’-i Zülkemal’in vücub-u vücudunu ve kemal-i kudretini ve azamet-i rububiyetini ve vahdetini ve kemal-i rububiyetini gösterir.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Thus through these four ways a large window is opened onto knowledge of God; addressing the reason, it displays the All-Wise Maker on a large scale.
İşte bu dört yol ile büyük bir pencere marifetullaha açılır. Ve büyük bir mikyasta bir Sâni’-i Hakîm’i akla gösterir.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Now, you unhappy heedless one! If you do not want to see Him and learn of Him in this way, divest yourself of your reason; become an animal, and thus be saved!
Şimdi ey bedbaht gafil! Şu halde onu görmek ve tanımak istemezsen aklını çıkar at, hayvan ol, kurtul.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<span id="Sekizinci_Pencere"></span>
== Sekizinci Pencere ==
==Eighth Window==
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
The testimony of all the  prophets (Peace  be upon them), who  among  mankind possessed  luminous  spirits,  relying  on  their  manifest  and  evident  miracles; and  the testimony of all the saints,  who with their luminous hearts are the spiritual poles of mankind, relying on their illuminations and  wonder-working; and testimony of all the purified  scholars,  who  possess  luminous  minds, relying  on  their  researches  and verifications; –the testimony of all these to the necessary existence, unity, and  perfect dominicality of the Single One of Unity, the Necessary Existent, the Creator of All Things, forms a truly vast and light-filled window.
Nev-i beşerdeki bütün ervah-ı neyyire ashabı olan enbiyalar aleyhimüsselâm, bâhir ve zâhir mu’cizatlarına istinad ederek ve bütün kulûb-ü münevvere aktabı olan evliyalar, keşif ve kerametlerine itimat ederek ve bütün ukûl-ü nuraniye erbabı olan asfiyalar, tahkikatlarına istinad ederek bir tek Vâhid-i Ehad, Vâcibü’l-vücud, Hâlık-ı külli şey’in vücub-u vücuduna ve vahdetine ve kemal-i rububiyetine şehadetleri, pek büyük ve nurani bir penceredir. Hem her vakit o makam-ı rububiyeti göstermektedir.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
O you unfortunate denier! In whom do you place your trust so that you do not heed these? Or by closing your eyes in the daytime do you imagine the world to be plunged into night?
Ey bîçare münkir! Kime güveniyorsun ki bunları dinlemiyorsun? Veyahut gündüz içinde gözünü kapamakla, dünyayı gece mi oldu zannediyorsun?
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<span id="Dokuzuncu_Pencere"></span>
== Dokuzuncu Pencere ==
==Ninth Window==
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
The universal worship in the cosmos self-evidently demonstrates an Absolute Object of Worship.  Yes, the perfect obedience and worship of all angels and spirit beings, – which is established by the testimony of those who have penetrated to the spirit world and the inner dimension of things and have met with the angels and spirit beings– and of all  living  beings  self-evidently  performing  their  duties  in  perfect  order  and  in  a worshipful manner, and of all inanimate things self-evidently carrying out  their duties with perfect  submission  and  in  a  worshipful  manner, all  demonstrate the  necessary existence and unity of a True Object of Worship.
Kâinattaki ibadat-ı umumiye, bilbedahe bir Mabud-u Mutlak’ı gösteriyor. Evet, âlem-i ervaha ve bâtına giden ve ruhanî ve meleklerle görüşen zatların şehadetleriyle sabit olan umum ruhanî ve melâikelerin kemal-i imtisal ile ubudiyetleri ve bilmüşahede bütün zîhayatların kemal-i intizamla ubudiyetkârane vazifeler görmeleri ve bilmüşahede anâsır gibi bütün cemadatın kemal-i itaatle ubudiyetkârane hizmetleri, bir Mabud-u Bi’l-hakk’ın vücub-u vücudunu ve vahdetini gösterdiği gibi…
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
So too the true knowledge of the knowing, which has the strength of consensus, and the fruitful thanks of all those who offer thanks, and the radiant glorification of all those who recite God’s Names, and the bounty-increasing praises of all those recite God’s praises, and all the demonstrative proofs and descriptions of Divine unity of all those who acknowledge it, and the true love and passion of all lovers of God, and the true will and desire of those who seek Him, and the earnest searching and penitence of all those who turn to Him, –all these demonstrate the necessary  existence  and  perfect  dominicality  and  unity  of  that  Pre-Eternal  All- Worshipped One, the One Who is Known, Mentioned, Thanked, Praised, One, Beloved, Desired, and Sought.
Her bir taifesi icma ve tevatür kuvvetini taşıyan bütün âriflerin hakikatli marifetleri, bütün şâkirler taifesinin semeredar şükürleri ve bütün zâkirlerin feyizli zikirleri ve bütün hâmidlerin nimet artıran hamdleri ve bütün muvahhidlerin bürhanlı tevhidleri ve tavsifleri ve bütün muhiblerin hakiki muhabbet ve aşkları ve bütün müridlerin sadık irade ve rağbetleri ve bütün münîblerin ciddi talep ve inabeleri, yine Maruf, Mezkûr, Meşkûr, Mahmud, Vâhid, Mahbub, Mergub, Maksud olan o Mabud-u Ezelî’nin vücub-u vücudunu ve kemal-i rububiyetini ve vahdetini gösterdiği gibi…
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
So  too  all  the  acceptable  worship  of  perfected  human  beings  and  the  spiritual radiance  and  supplications, visions  and  illuminations resulting  from their  acceptable worship again demonstrate the necessary existence and unity and perfect dominicality of that Eternal Being, the Enduring Object of Worship.
Kâmil insanlardaki bütün makbul ibadatın ve o makbul ibadatın neticesinden hasıl olan füyuzat ve münâcat, müşahedat ve keşfiyat, yine o Mevcud-u Lemyezel ve o Mabud-u Lâyezal’in vücub-u vücudunu ve vahdetini ve kemal-i rububiyetini gösterir.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Thus, these three aspects open up a broad, light-giving window onto Divine unity.
İşte şu üç cihette ziyadar büyük bir pencere, vahdaniyete açılır.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<span id="Onuncu_Pencere"></span>
== Onuncu Pencere ==
==Tenth Window==
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
And He sends down water from the sky and brings forth with it fruits for your sustenance; and He has made subject to you the ships, that they sail through the sea by His command; and He has made the rivers subject to you; * And He has made  subject  to  you  the  sun  and  the  moon,  both  diligently  pursuing  their courses; and He has made subject to you the night and the day. * And He gives you of all that you ask Him. But if you count God’s bounties, you will never be
وَاَن۟زَلَ مِنَ السَّمَٓاءِ مَٓاءً فَاَخ۟رَجَ بِهٖ مِنَ الثَّمَرَاتِ رِز۟قًا لَكُم۟ وَسَخَّرَ لَكُمُ ال۟فُل۟كَ لِتَج۟رِىَ فِى ال۟بَح۟رِ بِاَم۟رِهٖ وَسَخَّرَ لَكُمُ ال۟اَن۟هَارَ وَسَخَّرَ لَكُمُ الشَّم۟سَ وَال۟قَمَرَ دَٓائِبَي۟نِ وَسَخَّرَ لَكُمُ الَّي۟لَ وَالنَّهَارَ وَاٰتٰيكُم۟ مِن۟ كُلِّ مَا سَاَل۟تُمُوهُ وَاِن۟ تَعُدُّوا نِع۟مَتَ اللّٰهِ لَا تُح۟صُوهَا
able to number them.(*<ref>*Qur’an, 14:32-34.</ref>)
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
The mutual assistance and co-operation of beings in the universe and the fact that they respond to one another show that all creatures are raised by a single Nurturer, are organized by a single Director, are under the jurisdiction of a single Disposer, are the servants of a single Lord.
Şu kâinattaki mevcudatın birbirine teavünü, tecavübü, tesanüdü gösterir ki umum mahlukat; bir tek Mürebbi’nin terbiyesindedirler, bir tek Müdebbir’in idaresindedirler, bir tek Mutasarrıf’ın taht-ı tasarrufundadırlar, bir tek Seyyid’in hizmetkârlarıdırlar.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
For through an all-embracing law of mutual assistance, the sun cooks the necessities for the lives of living beings on  the earth through a dominical command, and the moon acts as a calendar, and light, air, water, and sustenance hasten to the assistance of living beings, and plants hasten to the assistance of animals, and animals hasten to the assistance of human beings, and the members of the body hasten to assist one another, and particles of food even hasten to the assistance of the cells o f the body. This most wise and generous mutual assistance of these beings, and their responding to one another’s needs and their  supporting and strengthening one another in accordance with a law of generosity, a law of compassion, a  law of mercy, show clearly and self- evidently that they are the servants, officials, and creatures of a sole, unique Single  One  of  Unity,  a  Peerless  Eternally  Besought  One, an  Absolutely  Powerful, Absolutely  Knowing, Absolutely  Compassionate, Absolutely  Generous  Necessarily Existent One.
Çünkü zemindeki zîhayatlara levazımat-ı hayatiyeyi emr-i Rabbanî ile pişiren güneşten ve takvimcilik eden kamerden tut tâ ziya, hava, mâ, gıdanın zîhayatların imdadına koşmalarına ve nebatatın dahi hayvanatın imdadına koşmalarına ve hayvanat dahi insanların imdadına koşmalarına, hattâ aza-yı bedenin birbirinin muavenetine koşmalarına ve hattâ gıda zerratının hüceyrat-ı bedeniyenin imdadına koşmalarına kadar cari olan bir düstur-u teavün ile camid ve şuursuz olan o mevcudat-ı müteavine, bir kanun-u kerem, bir namus-u şefkat, bir düstur-u rahmet altında gayet hakîmane, kerîmane birbirine yardım etmek, birbirinin sadâ-yı hâcetine cevap vermek, birbirini takviye etmek, elbette bilbedahe bir tek, yekta, Vâhid-i Ehad, Ferd-i Samed, Kadîr-i Mutlak, Alîm-i Mutlak, Rahîm-i Mutlak, Kerîm-i Mutlak bir Zat-ı Vâcibü’l-vücud’un hizmetkârları ve memurları ve masnuları olduklarını gösterir.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
O wretched bankrupt philosophy! What have you say in the face of this mighty window? Can your chance interfere in this?
İşte ey bîçare müflis felsefî! Bu muazzam pencereye ne diyorsun? Senin tesadüfün buna karışabilir mi?
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<span id="On_Birinci_Pencere"></span>
== On Birinci Pencere ==
==Eleventh Window==
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
For indeed in the remembrance of God do hearts find rest.(*<ref>*Qur’an, 13:28.</ref>)
اَلَا بِذِك۟رِ اللّٰهِ تَط۟مَئِنُّ ال۟قُلُوبُ
</div>  


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Through knowing a single Creator, all spirits and  hearts are delivered from the distress and  confusion arising from misguidance, and from the spiritual pains arising from distress. They are saved  by attributing all beings to a single Maker. They find assurance through the remembrance of a single God.
Bütün ervah ve kulûbün dalaletten neş’et eden ızdırabat ve keşmekeş ve ızdırabattan neş’et eden manevî elemlerden kurtulmaları, bir tek Hâlık’ı tanımakla olur. Bütün mevcudatı, bir tek Sâni’e vermekle necat buluyorlar. Bir tek Allah’ın zikriyle mutmain olurlar.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
For, as is proved decisively in the Twenty-Second  Word, if all  beings are  not  attributed to a  single  being, it  becomes necessary to ascribe a single thing to innumerable causes, and then the  existence of a single thing becomes as difficult as all beings. For if attributed to God, innumerable things are ascribed to a single being, and if they are not attributed to Him, it becomes necessary to attribute everything to innumerable causes. Then a single fruit becomes as difficult as the universe, indeed, more difficult. For just as if the management of one soldier  is given to a hundred different  people,  a hundred difficulties arise, and  if a hundred soldiers are given to the direction of one officer, they are as easy to manage as a single soldier, so too the coinciding of numerous different causes in the  creation of a single thing is difficult to the hundredth degree.
Çünkü hadsiz mevcudat bir tek zata verilmezse (Yirmi İkinci Söz’de kat’î ispat edildiği gibi) o zaman her bir tek şeyi, hadsiz esbaba isnad etmek lâzım gelir ki o halde bir tek şeyin vücudu, umum mevcudat kadar müşkül olur. Çünkü Allah’a verse hadsiz eşyayı bir zata verir. Ona vermezse her bir şeyi hadsiz esbaba vermek lâzım gelir. O vakit bir meyve, kâinat kadar müşkülat peyda eder, belki daha ziyade müşkül olur. Çünkü nasıl bir nefer yüz muhtelif adamın idaresine verilse yüz müşkülat olur. Ve yüz nefer, bir zabitin idaresine verilse bir nefer hükmünde kolay olur. Öyle de çok muhtelif esbabın bir tek şeyin icadında ittifakları, yüz derece müşkülatlı olur. Ve pek çok eşyanın icadı, bir tek zata verilse yüz derece kolay olur.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
And if the creation of numerous things is given to a single being, it becomes easy to the hundredth degree.
İşte mahiyet-i insaniyedeki merak ve taleb-i hakikat cihetinden gelen nihayetsiz ızdıraptan kurtaracak yalnız tevhid-i Hâlık ve marifet-i İlahiyedir. Madem küfürde ve şirkte nihayetsiz müşkülat ve ızdırabat var. Elbette o yol muhaldir, hakikati yoktur. Madem tevhidde, mevcudatın yaratılışındaki suhulete ve kesrete ve hüsn-ü sanata muvafık olarak nihayetsiz suhulet ve kolaylık var. Elbette o yol vâcibdir, hakikattir.
Thus, it is only by recognizing the Creator’s unity and knowledge of God that man may be delivered from the boundless distress arising from the desire to search for the truth inherent in his nature. Since there are endless difficulties and pains in unbelief and associating partners with God, that way is certainly impossible and devoid of truth. While since suitably to the ease, abundance, and fine art  in the creation of beings, there is a boundless ease in affirming Divine unity, that way is surely necessary and the truth.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
O you miserable people of misguidance! See how dark and full of pain is the way of misguidance! What is it that makes you take it? And see how easy and pleasant is the way of belief and affirming Divine unity! Take that way and be delivered!
İşte ey bedbaht ehl-i dalalet! Bak, dalalet yolu ne kadar karanlıklı ve elemli! Ne zorun var ki oradan gidiyorsun? Hem bak, iman ve tevhid yolu ne kadar kolay ve safalı! Oraya gir, kurtul.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<span id="On_İkinci_Pencere"></span>
== On İkinci Pencere ==
==Twelfth Window==
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Glorify the Name of your Sustainer, the All-Highest, * Who has created, and given order and proportion, * And Who has determined [the nature of all things] and guided [them towards their fulfilment].(*<ref>*Qur’an, 87:1-3.</ref>)
سَبِّحِ اس۟مَ رَبِّكَ ال۟اَع۟لٰى  اَلَّذٖى خَلَقَ فَسَوّٰى  وَالَّذٖى قَدَّرَ فَهَدٰى
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
According to the meaning of this verse, all things, and especially living creatures, have been given  a form and regular proportions in accordance with wisdom as though they have emerged from a  purposeful mould. Contained in those measured proportions are intricate extremities for various benefits and uses. And the form of their clothes and their proportions, which they change throughout the  periods of their  lives, are each immaterial and well-ordered and measured, and are composed of the appointed events of their lives again in a fashion suitable to wisdom and benefits. This shows clearly that those innumerable creatures, whose forms and proportions have been planned in the sphere of determining of an All-Powerful One of Glory, an All-Wise One of Perfection, and who have been given forms fashioned in the workshop of Divine power, point to that Being’s necessary existence and testify  to  His unity and perfect power with endless tongues.
sırrınca umum eşyada hususan zîhayat masnularda hikmetli bir kalıptan çıkmış gibi her şeye bir miktar-ı muntazam ve bir suret, hikmetle verildiği ve o suret ve o miktarda maslahatlar ve faydalar için eğri büğrü hudutlar bulunması… Hem müddet-i hayatlarında değiştirdikleri suret-i libasları ve miktarları yine hikmetlere, maslahatlara muvafık bir tarzda mukadderat-ı hayatiyeden terkip edilen manevî ve muntazam birer suret, birer miktar bulunması, bilbedahe gösterir ki bir Kadîr-i Zülcelal’in ve bir Hakîm-i Zülkemal’in kader dairesinde suretleri ve biçimleri tertip edilen ve kudretin destgâhında vücudları verilen o hadsiz masnuat, o zatın vücub-u vücuduna delâlet ve vahdetine ve kemal-i kudretine hadsiz lisan ile şehadet ederler.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Look at your own body and its members and  the fruits of its intricate and complex places! See the perfect power within the perfect wisdom!
Sen kendi cismine ve azalarına ve onlardaki eğri büğrü yerlerin meyvelerine ve faydalarına bak. Kemal-i hikmet içinde kemal-i kudreti gör.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<span id="On_Üçüncü_Pencere"></span>
== On Üçüncü Pencere ==
==Thirteenth Window==
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
According to the meaning of: And there is nothing but extols His limitless glory and praise,(*<ref>*Qur’an, 17:44.</ref>)
وَ اِن۟ مِن۟ شَى۟ءٍ اِلَّا يُسَبِّحُ بِحَم۟دِهٖ
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
everything recalls  its Creator through its own particular tongue and declares to His holiness. Yes, the glorifications all beings utter audibly and through the tongues of their beings demonstrate the existence of a single Most Holy Being.
sırrınca her şey, lisan-ı mahsusuyla Hâlık’ını yâd eder, takdis eder. Evet, bütün mevcudatın lisan-ı hal ve kāl ile ettiği tesbihat, bir tek Zat-ı Mukaddes’in vücudunu gösteriyor. Evet, fıtratın şehadeti reddedilmez. Delâlet-i hal ise hususan çok cihetlerle gelse şüphe getirmez.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
The testimony of innate disposition may not be rejected. Especially if the evidence comes from all sides, it cannot be doubted. Look! The well-ordered forms of beings, which  through their manner of creation comprise endless testimony, and offer evidence in innumerable ways through the tongue of disposition and look to a single centre like concentric circles – all these are tongues. Similarly, their well-proportioned and balanced assemblages are all testifying tongues. And  their  perfect lives are all glorifying tongues. Thus, as is proved in the Twenty-Fourth Word, their glorifying,extolling,  and  testifying  to  a  single  Most  Holy  Being  through  all  these  tongues demonstrate  a  Necessarily  Existent  One  as  light  shows  the  sun,  and  point  to  the perfection of His Godhead.
Bak hadsiz fıtrî şehadeti tazammun eden ve nihayetsiz tarzlarda lisan-ı hal ile delâlet eden ve mütedâhil daireler gibi bir tek merkeze bakan şu mevcudatın muntazam suretleri, her biri birer dildir. Ve mevzun heyetleri, her biri birer lisan-ı şehadettir. Ve mükemmel hayatları, her biri birer lisan-ı tesbihtir ki Yirmi Dördüncü Söz’de kat’î ispat edildiği gibi o bütün diller ile pek zâhir bir surette tesbihatları ve tahiyyatları ve bir tek mukaddes zata şehadetleri, ziya güneşi gösterdiği gibi bir Zat-ı Vâcibü’l-vücud’u gösterir ve kemal-i uluhiyetine delâlet eder.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<span id="On_Dördüncü_Pencere"></span>
== On Dördüncü Pencere ==
==Fourteenth Window==
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Say: who is it in whose hands is the governance of all things?(*<ref>*Qur’an, 23:88.</ref>)* And there is nothing but its treasuries are with Us.(*<ref>*Qur’an, 15:21.</ref>)* There is not a moving creature but He has grasp of its forelock.(*<ref>*Qur’an, 11:56.</ref>)
قُل۟ مَن۟ بِيَدِهٖ مَلَكُوتُ كُلِّ شَى۟ءٍ 
* Indeed my Sustainer watches over and records all things.(*<ref>*Qur’an, 11:57.</ref>)
وَ اِن۟ مِن۟ شَى۟ءٍ اِلَّا عِن۟دَنَا خَزَٓائِنُهُ  
مَا مِن۟ دَٓابَّةٍ اِلَّا هُوَ اٰخِذٌ بِنَاصِيَتِهَا 
اِنَّ رَبّٖى عَلٰى كُلِّ شَى۟ءٍ حَفٖيظٌ
sırlarınca her şey, her şeyinde ve her şe’ninde tek bir Hâlık-ı Zülcelal’e muhtaçtır.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
According to the meaning of these verses, all things are in need of a single All- Glorious Creator in everything, in all matters and circumstances. Indeed, we look at the beings in the universe and we see  that there is the manifestation of an absolute force within an absolute weakness, and the traces of an absolute power are apparent within an absolute impotence; like, for example, the wonderful states and  stages plants display when the life-force awakens in their seeds and roots.
Evet, kâinattaki mevcudata bakıyoruz ve görüyoruz ki zaaf-ı mutlak içinde bir kuvvet-i mutlaka tezahüratı var. Ve acz-i mutlak içinde bir kudret-i mutlakanın âsârı görünüyor. Mesela, nebatatın tohumlarında ve köklerindeki ukde-i hayatiyelerinin intibahları zamanında gösterdikleri hârika vaziyetleri gibi.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
There is the manifestation too of an absolute wealth within an absolute poverty and dryness; like the poverty of trees and the soil in winter and their glittering wealth and riches in the spring.
Hem fakr-ı mutlak ve kuruluk içinde bir gına-i mutlakın tezahüratı var, kıştaki toprağın ve ağaçların vaziyet-i fakiraneleri ve baharda şaşaalı servet ve gınaları gibi.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
The sprinklings of an absolute life are also apparent within an absolute lifelessness; like the transformation of the  elements  into  living  matter.
Hem cümud-u mutlak içinde bir hayat-ı mutlakanın tereşşuhatı görünüyor, anâsır-ı camidenin zîhayat maddelere inkılabı gibi.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
There is, moreover, the manifestation of an all- encompassing consciousness within an absolute ignorance; like everything, from minute particles to the stars, acting consciously and conforming to the order of the universe and to the demands of wisdom and requirements of life.
Hem bir cehl-i mutlak içinde muhit bir şuurun tezahüratı görünüyor, zerrelerden yıldızlara kadar her şeyin harekâtında nizamat-ı âleme ve mesalih-i hayata ve metalib-i hikmete muvafık bir tarzda hareket etmeleri ve şuurkârane vaziyetleri gibi.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Thus, this power within impotence, and strength within weakness, and wealth and riches  within  poverty,  and  life  and  consciousness  within  lifelessness  and  ignorance necessarily  and  self-evidently  open  up  windows  on  every  side  onto  the  necessary existence and unity of a Possessor of Absolute Power and Absolute Strength, a Possessor of Absolute Riches, an Absolutely Knowing, All-Living and Self-Sufficient One. In their totality they point to a luminous highway on a vast scale.
İşte bu acz içindeki kudret ve zaaf içindeki kuvvet ve fakr içindeki servet ve gına ve cümud ve cehil içindeki hayat ve şuur, bilbedahe ve bizzarure bir Kadîr-i Mutlak ve Kaviyy-i Mutlak ve Ganiyy-i Mutlak ve Alîm-i Mutlak ve Hayy-ı Kayyum bir zatın vücub-u vücuduna ve vahdetine karşı her taraftan pencereler açar. Heyet-i mecmuasıyla büyük bir mikyasta bir cadde-i nuraniyeyi gösterir.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
And so, O you heedless one who has fallen into the swamp of nature! If you do not quit nature and recognize Divine power, you have to accept that in everything, in every minute particle even, reside an infinite force and power, a boundless wisdom and skill, and the ability to see, know, and administer most other beings.
İşte ey tabiat bataklığına düşen gafil! Eğer tabiatı bırakıp kudret-i İlahiyeyi tanımazsan her bir şeye, hattâ her bir zerreye, hadsiz bir kuvvet ve kudret ve nihayetsiz bir hikmet ve maharet, belki ekser eşyayı görecek, bilecek, idare edecek bir iktidar, her şeyde bulunduğunu kabul etmek lâzım gelir.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<span id="On_Beşinci_Pencere"></span>
== On Beşinci Pencere ==
==Fifteenth Window==
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
According to the meaning of the verse: Who has created everything in the best way,(*<ref>*Qur’an, 32:7.</ref>) everything is cut out according to its innate abilities with perfect measure and order, and put together with the finest art, in the shortest way, the best form, the lightest manner, and most practicable shape. Look at the clothes of birds, for example, and the easy way they ruffle up their feathers and continuously use  them. Also, things are given bodies and dressed in forms in a wise manner with no waste and nothing in vain; they testify to their number to the necessary existence of an All-Wise Maker and point to that Possessor of Absolute Power and Knowledge.
اَلَّذٖٓى اَح۟سَنَ كُلَّ شَى۟ءٍ خَلَقَهُ sırrınca her şeye, o şeyin kabiliyet-i mahiyetine göre kemal-i mizan ve intizam ile biçilip hüsn-ü sanat ile tertip edilip en kısa yolda, en güzel bir surette, en hafif bir tarzda, istimalce en kolay bir şekilde (mesela, kuşların elbiselerine ve her vakit tüylerini kolayca oynatmalarına ve istimal etmelerine bak) hem israfsız, hikmetli bir tarzda vücud vermek, suret giydirmek, eşya adedince diller ile bir Sâni’-i Hakîm’in vücub-u vücuduna şehadet ve bir Kadîr-i Alîm-i Mutlak’a işaret ederler.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<span id="On_Altıncı_Pencere"></span>
== On Altıncı Pencere ==
==Sixteenth Window==
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
The order and ordering in the creation and disposal of creatures, which are renewed season by season on the earth, show clearly a universal wisdom. Since an attribute cannot be without the one it qualifies, this universal wisdom necessarily shows an All-Wise One.
Rûy-i zeminde mevsim be-mevsim tazelenen mahlukatın icad ve tedbirlerindeki intizamat ve tanzimat, bilbedahe bir hikmet-i âmmeyi gösterir. Sıfat, mevsufsuz olmadığından elbette o hikmet-i âmme, bizzarure bir Hakîm’i gösterir.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
The wonderful adornment within the  veil of wisdom, self-evidently shows a perfect beneficence, and that perfect beneficence necessarily points to a gracious, All-Generous Creator.
Hem o perde-i hikmet içinde hârika tezyinat, bilbedahe bir inayet-i tammeyi gösterir. Ve o inayet-i tamme, bizzarure inayetkâr bir Hâlık-ı Kerîm’i gösterir.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
The all-encompassing benevolence and bestowal within the veil of beneficence show  self-evidently  an  all-embracing  mercy, and  that  all-embracing  mercy  shows necessarily an All-Merciful and All-Compassionate One.
Ve o perde-i inayette umuma şâmil bir taltifat ve ihsanat, bilbedahe bir rahmet-i vâsiayı gösterir. Ve o rahmet-i vâsia, bizzarure bir Rahman-ı Rahîm’i gösterir.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
The sustenance and foods of all living creatures above the veil of mercy, all perfectly appropriate for their needs, show clearly a sustaining Providence and a compassionate dominicality, and that sustaining and administering necessarily point to an All-Generous Provider.
Ve o perde-i rahmet üstünde dahi bütün rızka muhtaç zîhayatların lâyık ve mükemmel bir tarzda iaşeleri ve irzakları, bilbedahe terbiyekârane bir rezzakıyet ve şefkatkârane bir rububiyeti gösterir. Ve o terbiye ve idare, bizzarure bir Rezzak-ı Kerîm’i gösterir.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Yes, all the creatures on the face of the earth, thus raised with perfect wisdom, adorned with perfect beneficence, bestowed upon with perfect mercy, and nurtured with perfect compassion, testify to  the  necessary existence of an All-Wise, Munificent, Compassionate, Providing Maker, and points to His unity. Look at and consider also the universal wisdom which is apparent on the face of the earth as a whole and is to be seen in its totality and shows clearly purpose and will; and the perfect beneficence embracing all creatures, which comprises the wisdom; and the all-encompassing mercy, which comprises the beneficence and wisdom and includes all the beings of the earth; and the most generous sustaining and nurturing, which comprises the mercy and wisdom and beneficence and embraces all living creatures.
Evet, zeminin yüzünde kemal-i hikmetle terbiye edilen ve kemal-i inayetle tezyin edilen ve kemal-i rahmetle taltif edilen ve kemal-i şefkatle iaşe edilen bütün mahlukat, birer birer bir Sâni’-i Hakîm, Kerîm, Rahîm, Rezzak’ın vücubuna şehadet ve vahdetine işaret ettikleri gibi yeryüzünün mecmuunda tezahür eden ve umumunda görülen ve kasd ve iradeyi bilbedahe gösteren hikmet-i âmme; ve hikmeti dahi tazammun eden umum masnuata şâmil inayet-i tamme; ve inayet ve hikmeti tazammun eden ve umum mevcudat-ı arziyeye şâmil olan rahmet-i vâsia; ve rahmet ve hikmet ve inayeti de tazammun eden umum zîhayata şâmil bir surette ve gayet kerîmane bir tarzda olan rızık ve iaşe-i umumiyeyi birden nazara al, bak.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Just as the seven colours form light, and the light, which illuminates the face of the earth, undoubtedly shows the sun, so  too that beneficence within wisdom, and mercy within beneficence, and sustaining and nurturing within mercy show brilliantly on a large scale and at a high degree the unity and perfect dominicality of an utterly Wise, Generous, Compassionate, Providing Necessarily Existent One.
Nasıl ki elvan-ı seb’a, ziyayı teşkil eder. Ve yeryüzünü tenvir eden o ziya, nasıl şüphesiz güneşi gösterir. Öyle de o hikmet içindeki inayet ve inayet içindeki rahmet ve rahmet içindeki iaşe-i rızkî, nihayet derecede Hakîm, Kerîm, Rahîm, Rezzak bir Vâcibü’l-vücud’un vahdetini ve kemal-i rububiyetini büyük bir mikyasta, yüksek bir derecede, parlak bir surette gösterir.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
O you stupefied and heedless denier! With what can you explain this wise, generous, compassionate,  providential  sustaining, this  strange, wonderful, miraculous  state  of affairs which is before your eyes? With chance and coincidence, which are aimless like you? With force, which is blind like your  heart? With nature, which is deaf like your head? With causes which are impotent, lifeless, and ignorant like you? Or do you want to give the name of ‘nature,’ which is utterly impotent, ignorant, deaf, blind, contingent, and wretched, to the All-Glorious One, Who is utterly holy, pure, exalted, and free of all defect and absolutely Powerful, Knowing, Hearing, and Seeing, and thus perpetrate an infinite error? So with what force can you extinguish this truth brilliant as the sun? Under which veil of heedlessness can you conceal it?
İşte ey sersem münkir-i gafil! Göz önündeki bu hakîmane, kerîmane, rahîmane, rezzakane terbiyeti ve bu acib ve hârika ve mu’cize keyfiyeti ne ile izah edebilirsin? Senin gibi serseri tesadüfle mi? Ve kalbin gibi kör kuvvetle mi? Ve kafan gibi sağır tabiatla mı? Ve senin gibi âciz, camid, cahil esbabla mı? Yoksa nihayetsiz derecede mukaddes, münezzeh ve müberra, muallâ ve nihayetsiz derecede Kadîr, Alîm, Semî’, Basîr olan Zat-ı Zülcelal’e nihayetsiz derecede âciz, cahil, sağır, kör, mümkin, miskin olan “tabiat” namını verip nihayetsiz hata işlemek mi istersin? Hem güneş gibi parlak şu hakikati, hangi kuvvet ile söndürebilirsin? Hangi perde-i gaflet altında saklayabilirsin?
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<span id="On_Yedinci_Pencere"></span>
== On Yedinci Pencere ==
==Seventeenth Window==
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Indeed in the heavens and earth are signs for those who believe.(*<ref>*Qur’an, 45:3.</ref>)
اِنَّ فِى السَّمٰوَاتِ وَال۟اَر۟ضِ لَاٰيَاتٍ لِل۟مُؤ۟مِنٖينَ
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
If  we  observe  the  face  of  the  earth  in  the  summer, we  see  that  an  absolute munificence and liberality, which necessitate confusion and disarrangement, is to be seen within a total harmony and order.
Zeminin yüzünü yaz zamanında temaşa edip görüyoruz ki icad-ı eşyada, müşevveşiyeti iktiza eden ve intizamsızlığa sebep olan nihayetsiz sehavet ve bir cûd-u mutlak, gayet derecede bir insicam ve intizam içinde görünüyor. İşte zemin yüzünü tezyin eden bütün nebatatı gör.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Look at all the plants which adorn the face of the earth! And the utter speed in the creation of things, which necessitates imbalance and disorder, is apparent within a perfect equilibrium. Look at all the fruits which decorate the face of the earth!
Hem mizansızlığı ve kabalığı iktiza eden icad-ı eşyadaki sürat-i mutlaka dahi kemal-i mevzuniyet içinde görünüyor. İşte zemin yüzünü süslendiren bütün meyvelere bak.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
And an absolute multiplicity, which necessitates unimportance, indeed, ugliness, is apparent within a perfect beauty of art. Look at all the flowers which gild the face of the earth!
Hem ehemmiyetsizliği, belki çirkinliği iktiza eden kesret-i mutlaka dahi kemal-i hüsn-ü sanat içinde görünüyor. İşte yeryüzünü yaldızlayan bütün çiçeklere bak.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
And the absolute ease in the creation of things, which necessitates lack of art and simplicity, is to be seen within an infinite art and skill and attention. Look carefully at all seeds, which are like the tiny containers and programmes of the members of plants and trees and the small cases containing their life-histories!
Hem sanatsızlığı, basitliği iktiza eden icad-ı eşyadaki suhulet-i mutlaka dahi nihayetsiz derecede sanatkârlık ve maharet ve ihtimamkârlık içinde görünüyor. İşte yeryüzündeki ağaç ve nebatat cihazatının sandukçaları ve programları ve tarihçe-i hayatlarının kutucukları hükmünde olan bütün tohumlara, çekirdeklere dikkatle bak.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
And the great distances, which necessitate difference and diversity, appear within an correspondence and conformity. Look at all the varieties of cereal grains sown in every part of the earth!
Hem ihtilaf ve ayrılığı iktiza eden uzaklık ve bu’d-u mutlak dahi bir ittifak-ı mutlak içinde görünüyor. İşte bütün aktar-ı zeminde zer’edilen her nevi hububata bak.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
And the total intermingling, which necessitates confusion and muddle, is on the contrary to be seen within a perfect differentiation and separation. Consider the perfect differentiation of seeds when they sprout, despite being cast into the earth all mixed-up together and all resembling one another with regard to their substance, and the various substances which enter trees being separated out perfectly for the leaves, flowers, and fruits, and the foods which enter the stomach all mixed-up together being separated out
Hem karışmayı ve bulaşmayı iktiza eden kemal-i ihtilat, bilakis kemal-i imtiyaz ve tefrik içinde görünüyor. İşte bütün yer altına karışık atılan ve madde itibarıyla birbirine benzeyen tohumların sümbül vaktinde kemal-i imtiyazları ve ağaçlara giren muhtelif maddelerin yaprak, çiçek ve meyvelere kemal-i imtiyaz ile tefrikleri ve mideye giren karışık gıdaların muhtelif aza ve hüceyrata göre kemal-i imtiyazla ayrılmalarına bak. Kemal-i hikmet içinde kemal-i kudreti gör.
perfectly according to the various members and cells. See the perfect power within the perfect wisdom!
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
And the great abundance and infinite profusion, which necessitate unimportance and worthlessness, are to be seen as most valuable and expensive in regard to the creatures and art on the face of the earth. Within these innumerable wonders of art, consider only the varieties of  mulberry, those confections of Divine power, on the table of the All- Merciful One on the face of the earth! See them within the perfect mercy, the perfect art!
Hem ehemmiyetsizliği, kıymetsizliği iktiza eden gayet derecede mebzuliyet ve nihayet derecede ucuzluk dahi yeryüzünde masnuatça, sanatça nihayet derecede kıymettar ve pahalı bir keyfiyette görünüyor. İşte o hadsiz acayib-i sanat içinde yeryüzünün Rahmanî sofrasında yalnız kudretin şekerlemeleri olan dutların nevilerine bak. Kemal-i rahmeti, kemal-i sanat içinde gör.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Thus, just as the day shows the light, and the light the sun, the great value together with the utter profusion; and the boundless intermingling and intermixing together with the utmost differentiation and separation within the utter profusion; and the great distance together with the utmost conformity and resemblance within the limitless differentiation and separation; and the infinite ease and  facility together with the infinite care in the making within the utmost resemblance; and the absolute speed and rapidity together with the total equilibrium and balance and lack of waste within the most beautiful making; and the infinite abundance and multiplicity together with the highest degree of beauty of art within utter lack of waste; and the utmost munificence together with absolute order within the  highest degree of beauty of art, all testify to the necessary existence, perfect power, beautiful dominicality, and unity and oneness of an All-Powerful One of Glory, an  All-Wise One of Perfection, an  All-Compassionate  and  Beauteous  One.  They demonstrate the meaning of the verse:His are the Most Beautiful Names.(*<ref>*Qur’an, 20:8; 59:24.</ref>)
İşte bütün rûy-i zeminde gayet kıymettarlık ile beraber hadsiz ucuzluk; ve hadsiz ucuzluk içinde hadsiz ihtilat ve karışıklık ile beraber hadsiz imtiyaz ve tefrik; ve hadsiz imtiyaz ve tefrik içinde gayet uzaklık ile beraber son derecede muvafakat ve benzeyiş; ve son derece benzemek içinde gayet derecede suhulet ve kolaylık ile beraber gayet derecede ihtimamkârane yapılış; ve gayet derecede güzel yapılış içerisinde sürat-i mutlaka ve çabuklukla beraber gayet derecede mevzun ve mizanlı ve israfsızlık; ve gayet derecede israfsızlık içinde son derece çokluk ve kesret ile beraber son derecede hüsn-ü sanat; ve son derece hüsn-ü sanat içinde nihayet derecede sehavet ile beraber intizam-ı mutlak elbette gündüz ışığı, ışık güneşi gösterdiği gibi; bir Kadîr-i Zülcelal’in, bir Hakîm-i Zülkemal’in, bir Rahîm-i Zülcemal’in vücub-u vücuduna ve kemal-i kudretine ve cemal-i rububiyetine ve vahdaniyetine ve ehadiyetine şehadet ederler   لَهُ ال۟اَس۟مَٓاءُ ال۟حُس۟نٰى   sırrını gösterirler.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
So now, O you ignorant, heedless, obstinate wretch! With what can you interpret this mighty truth? With what can you explain this infinitely miraculous and wonderful state of affairs? To what can you attribute these truly extraordinary arts? What veil of heedlessness can you draw across this window as broad as the earth and so close it? Where is your chance and coincidence, your  unconscious companion on which you rely and call ‘nature,’ your friend and support in misguidance? It is totally impossible for chance and coincidence to interfere in these matters, isn’t it? And to attribute to ‘nature’ one thousandth of them is impossible a thousand times over, isn’t it?
Şimdi ey bîçare cahil, gafil, muannid, muattıl! Bu hakikat-i uzmayı ne ile tefsir edebilirsin? Bu nihayet derecede mu’cize ve hârika keyfiyeti ne ile izah edebilirsin? Bu hadsiz derecede acib şu sanatları neye isnad edebilirsin? Bu yeryüzü derecesinde geniş bu pencereye hangi perde-i gafleti atıp kapatabilirsin? Senin tesadüfün nerede, tabiat dediğin ve güvendiğin şuursuz yoldaşın ve dalalette istinadgâhın ve arkadaşın nerede? Bu işlere tesadüfün karışması yüz derece muhal değil mi? Ve şu hârika işlerin binden birinin tabiata havalesi, bin derece muhal olmuyor mu? Yoksa camid, âciz tabiatın; her bir şeyin içinde o şeyden yapılan eşya adedince manevî makine ve matbaaları mı var?
Or does lifeless, impotent nature have immaterial machines and printing presses within each single thing, made from each, and to the number of each?
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<span id="On_Sekizinci_Pencere"></span>
== On Sekizinci Pencere ==
==Eighteenth Window==
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Do they not consider the government of the heavens and the earth?(*<ref>*Qur’an, 7:185.</ref>)
اَوَلَم۟ يَن۟ظُرُوا فٖى مَلَكُوتِ السَّمٰوَاتِ وَ ال۟اَر۟ضِ
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Consider this comparison which is explained in the Twenty-Second Word: a fine, well-ordered, well-crafted work like a palace self-evidently points to a well-ordered act. That is to say, a building  indicates the act of building. And a fine, well-ordered act necessarily points to a proficient agent, a  skilful master, a builder. And the titles of proficient master and builder point self-evidently to a perfect attribute, that is, to a faculty for the craft. And that perfect attribute and that perfect faculty for the craft self-evidently indicate the existence of a perfect innate ability. And a perfect innate ability indicate the existence of an exalted spirit and elevated essence.
Yirmi İkinci Söz’de izah edilen şu temsile bak ki nasıl mükemmel, muntazam, sanatlı, saray gibi bir eser, bilbedahe muntazam bir fiile delâlet eder. Yani bir bina, bir dülgerliğe delâlet eder. Ve mükemmel, muntazam bir fiil, bizzarure mükemmel bir fâile ve mahir bir ustaya, bir dülgere delâlet eder. Ve mükemmel usta ve dülger unvanları, bilbedahe mükemmel bir sıfata, yani sanat melekesine delâlet eder. Ve mükemmel sıfat ve o mükemmel meleke-i sanat, bilbedahe mükemmel bir istidadın vücuduna delâlet eder. Ve mükemmel bir istidat ise âlî bir ruh ve yüksek bir zatın vücuduna delâlet eder.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
In just the same way, the constantly renewed works filling the face of the earth, indeed the universe, show clearly acts of the utmost perfection. And these acts, which are encompassed by total order and wisdom, point clearly to an agent whose titles and Names are perfect. For it is clearly obvious that  well-ordered, wise acts cannot be without the one who performs them. And titles of the utmost perfection point to the utterly perfect attributes of that agent. For according to the rules of grammar,  the active particle is formed from the infinitive [that is, what is called ‘the root’ in Arabic grammar]; so too the source and roots of nouns, names and titles are attributes. And attributes at the utmost degree of  perfection point indubitably to utterly perfect essential qualities. And those perfect essential qualities –which we are unable to describe– point most certainly to an essence which is at the utmost peak of perfection.
Öyle de zeminin yüzünü, belki kâinatı dolduran müteceddid eserler, bilbedahe gayet derece-i kemalde bulunan ef’ali gösteriyor. Ve şu nihayet derecedeki intizam ve hikmet dairesindeki ef’al, bilbedahe unvanları ve isimleri mükemmel olan bir fâili gösteriyor. Çünkü muntazam, hakîmane fiiller, fâilsiz olmadığı kat’iyen malûm. Ve son derece mükemmel unvanlar, o fâilin son derece kemaldeki sıfatlarına delâlet eder. Çünkü fenn-i sarfça nasıl ism-i fâil masdardan yapılır. Öyle de unvanların ve isimlerin dahi masdarları ve menşeleri, sıfatlardır. Ve son derece-i kemalde sıfatlar, şüphesiz son derece mükemmel olan şuunat-ı zatiyeye delâlet eder. Ve kabiliyet-i zatiye (tabir edemediğimiz) o mükemmel şuun-u zatiye, bihakkalyakîn hadsiz derece-i kemalde olan bir zata delâlet eder.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Thus, since in every part of the world all the works of art and creatures are perfect works, each of them testifies to an act, and the act testifies to a Name, and the Name to an attribute, and the attribute to a quality, and the quality to the Essence. Thus, just as singly they testify to  the necessary existence of the All-Glorious Maker to the number of creatures and indicate His oneness, so altogether they form an ascension in Divine knowledge as strong as the chains of beings. They  form  a proof of reality in continuous sequence which no doubt can pierce or penetrate.
İşte bütün âlemdeki âsâr-ı sanat ve bütün mahlukat, her biri birer eser-i mükemmel olduğundan, her biri bir fiile ve fiil ise isme, isim ise vasfa ve vasıf ise şe’ne ve şe’n ise zata şehadet ettikleri için; masnuat adedince bir tek Sâni’-i Zülcelal’in vücub-u vücuduna şehadet ve ehadiyetine işaret ettikleri gibi; heyet-i mecmuasıyla, silsile-i mahlukat kadar kuvvetli bir tarzda bir mi’rac-ı marifettir. Hiçbir cihette içine şüphe girmeyen müteselsil bir bürhan-ı hakikattir.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
So now, O wretched, heedless denier! With what can you smash this proof which is as powerful as the chain of the universe? With what can you close this latticed window with its innumerable spaces  through which shine rays of truth to the number of these creatures? Which veil of heedlessness can you draw over it?
Şimdi ey bîçare münkir-i gafil! Silsile-i kâinat kadar kuvvetli şu bürhanı ne ile kırabilirsin? Şu masnuat adedince hakikatin şuâını gösteren hadsiz delikli ve kafesli şu pencereyi ne ile kapatabilirsin? Hangi perde-i gafleti üstüne çekebilirsin?
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<span id="On_Dokuzuncu_Pencere"></span>
== On Dokuzuncu Pencere ==
==Nineteenth Window==
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
According to the meaning of the verse: The seven heavens and the earth and all within them extol His limitless glory, and there is nothing but it extols His limitless glory and praise,(*<ref>*Qur’an, 17:44.</ref>) the All-Glorious Maker has attached innumerable meanings and instances of wisdom to the heavenly bodies so that it is as if, in order to express His glory and beauty, He has adorned the heavens with the words of the suns, moons and stars. To the beings in the atmosphere also He has attached instances of wisdom and meanings and aims, as if to make it speak through the words of the thunder, lightning, and drops of rain, and give instruction in the perfection of His wisdom and beauty of His mercy.
تُسَبِّحُ لَهُ السَّمٰوَاتُ السَّب۟عُ وَال۟اَر۟ضُ وَمَن۟ فٖيهِنَّ
وَاِنْ مِنْ شَىْءٍ اِلاَّ يُسَبِّحُ بِحَمْدِهِ
sırrınca Sâni’-i Zülcelal, semavatın ecramına o kadar hikmetler, manalar takmış ki güya celal ve cemalini ifade etmek için semavatı güneşler, aylar, yıldızlar kelimeleriyle söylettirdiği gibi; cevv-i semada dahi olan mevcudata öyle hikmetler ve manalar ve maksatlar takmış ki güya o cevv-i semayı berkler, şimşekler, ra’dlar, katreler kelimeleriyle intak ediyor. Ve kemal-i hikmet ve cemal-i rahmetini ders veriyor.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
He causes the head of the earth to speak too with its meaningful words known as animals and plants and displays the perfections of His art to the universe. Then He makes the plants and  trees speak, all words of that head, through the words of their leaves, flowers, and fruits and again proclaims the perfection of His art and beauty of His mercy. Their flowers and fruits, too, He makes speak, through the words of their seeds, and gives instruction to the aware and conscious in the subtleties of His art and the perfection of His dominicality.
Ve nasıl zemin kafasını, hayvanat ve nebatat denilen manidar kelimeleriyle söyleştirip kemalât-ı sanatını kâinata gösteriyor. Öyle de o kafanın birer kelimesi olan nebatları ve ağaçları dahi yapraklar, çiçekler, meyveler kelimeleriyle intak edip yine kemal-i sanatını ve cemal-i rahmetini ilan ediyor. Ve birer kelime olan çiçekleri ve meyveleri dahi tohumcuklar kelimeleriyle konuşturup dekaik-ı sanatını ve kemal-i rububiyetini ehl-i şuura talim ediyor.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
And so, out of these innumerable words of glorification, we shall lend our ears and listen to a single shoot and a single flower and their manner of expression, and learn the way in which they testify.
İşte bu hadsiz kelimat-ı tesbihiye içinde yalnız tek bir sümbül ve tek bir çiçeğin tarz-ı ifadesine kulak verip dinleyeceğiz. Nasıl şehadet eder, bileceğiz.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Yes, all plants and all trees describe their Maker with numerous tongues in such a way that they leave those who study them in amazement, causing them to exclaim: “Glory be to God! How wonderfully they bear witness to Him!”
Evet her bir nebat, her bir ağaç, pek çok lisan ile Sâni’lerini öyle gösteriyorlar ki ehl-i dikkati hayretlerde bırakır ve bakanlara “Sübhanallah! Ne kadar güzel şehadet ediyor!” dedirtirler.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Yes, the glorification of plants at the time their flowers open, and the moment they produce new shoots, and when they offer their smiling words is as beautiful and clear as themselves. For through the beautiful mouth of each flower and the tongues of its orderly shoots and the words of its well-measured seeds, the order demonstrates wisdom and is observedly within a balance which demonstrates knowledge. And the balance is within an embroidery of art which demonstrates skill and craft. And the embroidery of art is within an adornment which demonstrates favour and munificence. And the adornment is within subtle scents which demonstrate mercy and bestowal. And these meaningful qualities one within the other form such a tongue of testimony that it both describes the All-Beauteous Maker through His Names, and portrays Him through His attributes, and expounds the manifestation of His Names, and expresses His making Himself loved and known.
Evet, her bir nebatın çiçek açması zamanında ve sümbül vermesi anında, tebessümkârane manevî tekellümleri hengâmındaki tesbihleri, kendileri gibi güzel ve zâhirdir. Çünkü her bir çiçeğin güzel ağzı ile ve muntazam sümbülün lisanıyla ve mevzun tohumların ve muntazam habbelerin kelimatıyla hikmeti gösteren o nizam, bilmüşahede ilmi gösteren bir mizan içindedir. Ve o mizan ise maharet-i sanatı gösteren bir nakş-ı sanat içindedir. Ve o nakş-ı sanat, lütuf ve keremi gösteren bir ziynet içindedir. Ve o ziynet dahi rahmet ve ihsanı gösteren latîf kokular içindedir. Ve birbiri içinde bulunan şu manidar keyfiyetler, öyle bir lisan-ı şehadettir ki hem Sâni’-i Zülcemal’ini esmasıyla tarif eder hem evsafıyla tavsif eder hem cilve-i esmasını tefsir eder hem teveddüd ve taarrüfünü, yani sevdirilmesini ve tanıttırılmasını ifade eder.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
If you hear such testimony from a single flower, will your doubts and suspicions and heedlessness persist when you listen to all the flowers in the dominical gardens on the face of the earth and  hear  with what  elevated strength they proclaim the  necessary existence and unity of the All-Glorious Maker? If they do persist, can it be said of you that you are a conscious human being?
İşte bir tek çiçekten böyle bir şehadet işitsen, acaba zemin yüzündeki Rabbanî bağlarda umum çiçekleri dinleyebilsen, ne derece yüksek bir kuvvetle Sâni’-i Zülcelal’in vücub-u vücudunu ve vahdetini ilan ettiklerini işitsen, hiç şüphen ve vesvesen ve gafletin kalabilir mi? Eğer kalsa sana insan ve zîşuur denilebilir mi?
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Come, now  look  carefully at a  tree! See its  delicate  mouth within  the orderly emergence of the leaves in spring, and the blossoms opening in a measured manner, and the fruits swelling with wisdom and mercy and dancing at the blowing of the breeze in the hands of the branches  like innocent children. See the just balance within the wise order expressed through the tongue of the  leaves becoming green at a generous hand, through that of the flowers smiling with the joy of a favour  received, and through the words of the fruits laughing through a manifestation of mercy. See the careful arts and embroideries within the balance demonstrating justice; and the mercy within the skilful embroideries and adornment; and the various sweet tastes and delightful scents, which indicate mercy and bestowal; and the seeds, each of which is a miracle of power within the agreeable tastes: all these point in most clear fashion to the necessary existence and unity  of  an  All-Wise, Generous,   Compassionate, Beneficent, Bountiful  Maker, a Bestower of Beauty and Favours, to the beauty of  His mercy and perfection of His dominicality.
Gel, şimdi bir ağaca dikkatle bak! İşte bahar mevsiminde yaprakların muntazaman çıkması, çiçeklerin mevzunen açılması, meyvelerin hikmetle, rahmetle büyümesi ve dalların ellerinde, masum çocuklar gibi nesîmin esmesiyle oynaması içindeki latîf ağzını gör. Nasıl bir dest-i kerem ile yeşillenen yaprakların dili ile ve bir neşe-i lütuf ile tebessüm eden çiçeklerin lisanıyla ve bir cilve-i rahmet ile gülen meyvelerin kelimatı ile ifade edilen hikmetli nizam içindeki adilli mizan ve adli gösteren mizan içinde bulunan dikkatli sanatlar, nakışlar ve maharetli nakışlar ve ziynetler içinde rahmet ve ihsanı gösteren ayrı ayrı tatlı tatmaklar ve ayrı ayrı güzel kokular ve hoş tatmaklar içinde birer mu’cize-i kudret olan tohumlar ve çekirdekler, gayet zâhir bir surette bir Sâni’-i Hakîm, Kerîm, Rahîm, Muhsin, Mün’im, Mücemmil, Mufaddıl’ın vücub-u vücudunu ve vahdetini ve cemal-i rahmetini ve kemal-i rububiyetini gösterir.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Thus, if you can listen at the same time to the tongues of disposition of all the trees on the earth, you will see and understand what exquisite jewels are to be found in the treasury of the verse: All that is in the heavens and on the earth extols God’s limitless glory.(*<ref>*Qur’an, 62:1; 64:1.</ref>)
İşte eğer bütün rûy-i zemindeki ağaçların lisan-ı hallerini birden dinleyebilsen   يُسَبِّحُ لِلّٰهِ مَا فِى السَّمٰوَاتِ وَمَا فِى ال۟اَر۟ضِ      hazinesinde ne kadar güzel cevherler bulunduğunu göreceksin, anlayacaksın.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
O you unhappy heedless one who supposes himself to be  free  through  his ingratitude! If the All-Generous One of Beauty, Who makes Himself known to you and loved by you through these innumerable tongues had not wanted you to know Him, He would have silenced them. Since they have not been silenced, they should be heeded. You cannot be saved by closing your ears in heedlessness. For the universe does not fall silent at you stopping up your ears, the beings within it will not be silent, the witnesses to Divine unity will not hold their tongues. And for sure, they will condemn you...
İşte ey nankörlük içinde kendini başıboş zanneden bedbaht gafil! Bu derece hadsiz lisanlarla kendini sana tanıttıran ve bildiren ve sevdiren bir Kerîm-i Zülcemal, tanımak istenilmezse bu lisanları susturmalı. Mademki susturulmaz, dinlemeli. Gafletle kulağını kapasan kurtulamazsın. Çünkü sen kulağını kapamakla kâinat sükût etmez, mevcudat susmaz, vahdaniyet şahitleri seslerini kesmezler. Elbette seni mahkûm ederler.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<span id="Yirminci_Pencere"></span>
== Yirminci Pencere ==
==Twentieth Window==
</div>
(*<ref>*The true meaning of this Twentieth Window occurred to my heart at one time in Arabic in this way: The sparkling of the light is through Your illuminating and making it known;
The rolling on of the ages is through Your despatching and employing them;
Glory be unto You, how mighty is Your rule!
The flowing forth of the rivers is through Your storing them up and subjugating them; The decorations of stones is through Your designing and fashioning them;
Glory be unto You, how sublime is Your wisdom!
The smiling of the flowers is through Your adorning and beautifying them; The embellishing of fruits is through Your bestowal and munificence; Glory be unto You, how beautiful is Your art!
The carolling of the birds is through Your making them speak and Your avail; The singing of the rain is through Your causing it to fall, Your bestowal;
Glory be unto You, how vast is Your Mercy!
The motion of the moons is through Your determining, Your planning, Your rotating them, Your illuminating them;
Glory be unto You, how brilliant Your proofs, how dazzling Your sovereignty!</ref>)


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
So glory be to Him in Whose hands is the dominion of all things.(*<ref>*Qur’an, 36:83.</ref>) * And there is nothing but its treasuries are with Us; but We only send it down in a measure defined. * And We send  forth the winds to fertilize [the plants], and We send down rain from the skies providing you  with water therewith,
(Hâşiye<ref>Haşiye: Şu Yirminci Pencerenin hakikati, bir zaman Arabî bir surette şöyle kalbe gelmişti:<br> تَلَئْـُلأُ الضِّيَاۤءِ مِنْ تَنْوِيرِكَ تَشْهِيرِكَ - تَمَوُّجُ اْلاِعْصَارِ مِنْ تَصْرِيفِكَ تَوْظِيفِكَ <br> سُبْحَانَكَ مَاۤ اَعْظَمَ سُلْطَانَكَ - تَفَجُّرُ اْلأَنْهَارِ مِنْ تَدْخِيرِكَ تَسْخِيرِكَ <br> تَزَيُّنُ اْلأَحْجَارِ مِنْ تَدْبِيرِكَ تَصْوِيرِكَ - سُبْحَانَكَ مَاۤ أَبْدَعَ حِكْمَتَكَ <br> تَبَسُّمُ اْلأَزْهَارِ مِنْ تَزْيِينِكَ تَحْسِينِكَ - تَبَرُّجُ اْلأَثْمَارِ مِنْ اِنْعَامِكَ اِكْرَامِكَ <br> سُبْحَانَكَ مَاۤ اَحْسَنَ صَنْعَتَكَ - تَسَجُّعُ اْلأَطْيَارِ مِنْ اِنْطَاقِكَ اِرْفَاقِكَ <br> تَهَزُّجُ اْلأَمْطَارِ مِنْ اِنْزَالِكَ اِفْضَالِكَ - سَبْحَانَكَ مَاۤ اَوْسَعَ رَحْمَتَكَ <br> تَحَرُّكُ اْلأَقْمَارِ مِنْ تَقْدِيرِكَ تَدْبِيرِكَ تَدْوِيرِكَ تَنْوِيرِكَ <br> سُبْحَانَكَ مَاۤ أَنْوَرَ بُرْهَانَكَ وأَبْهَرَ سُلْطَانَكَ</ref>)
فَسُب۟حَانَ الَّذٖى بِيَدِهٖ مَلَكُوتُ كُلِّ شَى۟ءٍ 
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
and you are not the keepers of its stores.(*<ref>*Qur’an, 15:21-2.</ref>)
وَ اِن۟ مِن۟ شَى۟ءٍ اِلَّا عِن۟دَنَا خَزَٓائِنُهُ وَمَا نُنَزِّلُهُٓ اِلَّا بِقَدَرٍ مَع۟لُومٍ 
وَ اَر۟سَل۟نَا الرِّيَاحَ لَوَاقِحَ فَاَن۟زَل۟نَا مِنَ السَّمَٓاءِ مَٓاءً فَاَس۟قَي۟نَاكُمُوهُ وَ مَٓا اَن۟تُم۟ لَهُ بِخَازِنٖينَ
</div>  


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Just as perfect wisdom and beauty of art are apparent in particulars and results and in details,  so  do  the  universal elements and  large  creatures  take  up  their  positions  in accordance with wisdom and  art, despite their apparently being mixed up together by chance  without  order.
Nasıl cüz’iyat ve neticelerde ve teferruatta kemal-i hikmet ve cemal-i sanat görünüyor. Öyle de tesadüfî ve karışık tevehhüm edilen küllî unsurların, büyük mahlukatın zâhiren karışık vaziyetleri dahi bir hikmet ve sanat ile vaziyetler alıyorlar.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Thus, as its other wise duties show, light shines in order to proclaim and make known the Divine creatures on the face of the earth, with the permission of its Sustainer. This means that light is employed by a Wise Maker; by means of it, He makes manifest His antique works of art in the exhibitions of the market of this world.
İşte ziyanın parlaması, sair hikmetli hidematının delâletiyle, yeryüzünde masnuat-ı İlahiyeyi izn-i Rabbanî ile teşhir ve ilan etmektir. Demek, bir Sâni’-i Hakîm tarafından ziya istihdam ediliyor. Çarşı-yı âlem sergilerindeki antika sanatlarını onun ile irae ediyor.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Now consider the winds! According to the testimony of their other wise, generous benefits and duties, they are hastening to extremely numerous and important tasks. It means that their  movement in waves is a being employed, a being despatched, a being utilized by an All-Wise Maker; it  is a working expeditiously to speedily carry out the commands of their Sustainer.
Şimdi rüzgârlara bak ki sair hakîmane, kerîmane faydalarının ve vazifelerinin şehadetiyle gayet mühim ve kesretli vazifelere koşuyorlar. Demek, o dalgalanmak bir Sâni’-i Hakîm tarafından bir tavziftir, bir tasriftir, bir kullanmaktır. Dalgalanmaları ise emr-i Rabbanînin çabuk yerine getirilmesine süratle çalışmaktır.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Now consider the springs, the streams, and the rivers! Their welling-up out of the ground and out of mountains is not by chance. For it is demonstrated by the testimony of their benefits and fruits, the works of Divine mercy, and by the statement of their being stored up in mountains with the balance of wisdom in proportion to need, that they are subjugated and stored up by an All-Wise Sustainer, and that their flowing forth is their conforming exuberantly to His command.
Şimdi bak çeşmelere, çaylara, ırmaklara… Yerden, dağlardan kaynamaları tesadüfî değildir. Çünkü onlara terettüp eden âsâr-ı rahmet olan faydaların ve semerelerin şehadetiyle ve dağlarda bir mizan-ı hâcetle iddiharlarının ifadesiyle ve bir mizan-ı hikmetle gönderilmelerinin delâletiyle gösteriliyor ki bir Rabb-i Hakîm’in teshiriyle ve iddiharıyladır. Ve kaynamaları ise onun emrine heyecanla imtisal etmeleridir.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Now consider all the varieties of stones and jewels and minerals in the earth! Their decorations and  beneficial properties, the wise benefits connected to them, and their being prepared in a manner appropriate to human and animal needs and vital necessities all show that they are made in that way through the decoration, arrangement, planning, and forming of an All-Wise Maker.
Şimdi yerdeki bütün taşların ve cevahirlerin ve madenlerin envaına bak! Bunların tezyinatları ve menfaatli hâsiyetleri bir Sâni’-i Hakîm’in tezyini ile tertibi ile tedbiri ile tasviri ile olduğunu, onlara müteallik hakîmane faydaları ve mesalih-i hayatiye ve levazımat-ı insaniye ve hâcat-ı hayvaniyeye muvafık bir tarzda ihzarları gösteriyor.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Now consider the flowers and fruits! Their smiles, tastes, beauties, embroideries, and scents are all like invitations to and menus for the table of a Most Munificent Maker, an All-Compassionate  Bestower  of  Bounties; they  are  given  as  various  menus  and invitations to each species of beings through their different colours, scents, and tastes.
Şimdi çiçeklere, meyvelere bak! Bunların gülümsemeleri ve tatları ve güzellikleri ve nakışları ve koku vermeleri; bir Sâni’-i Kerîm’in, bir Mün’im-i Rahîm’in sofrasında birer tarife, birer davetname hükmünde olarak muhtelif renk ve koku ve tatlarla her nev’e ayrı ayrı tarife ve davetname olarak verilmiştir.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Now consider the birds! A certain indication that their twittering and chirruping is an All-Wise Maker’s causing them to speak is the astonishing way in which they express their feelings to one another with those sounds, and state their intentions.
Şimdi kuşlara bak! Onların söyleşmeleri ve cıvıldaşmaları, bir Sâni’-i Hakîm’in intak ve söyletmesi olduğuna delil-i kat’î ise hayret verir bir tarzda birbirine o seslerle müdavele-i hissiyat ve ifade-i maksat etmeleridir.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Now consider the clouds! A definite indication that the pattering of the rain is not a meaningless sound and that the crashing of thunder and lightning is not a futile din is that those strange beings are created in empty space. Also drops of rain like the water of life are milked from  the clouds, suckling the living creatures on the earth so needy and longing for them. These facts show that the pattering and crashing are most meaningful and full of wisdom. For at the command of a Most Generous Sustainer, the rain calls out to those longing for it: “Good news! We are coming!” They express this meaning.
Şimdi bulutlara bak! Yağmurun şıpıltıları, manasız bir ses olmadığına ve şimşek ile gök gürlemesi, boş bir gürültü olmadığına kat’î delil ise hâlî bir boşlukta o acayibi icad etmek ve onlardan âb-ı hayat hükmündeki damlaları sağmak ve zemin yüzündeki muhtaç ve müştak zîhayatlara emzirmek, gösteriyor ki o şırıltı, o gürültü gayet manidar ve hikmettardır ki bir Rabb-i Kerîm’in emriyle, müştaklara o yağmur bağırıyor ki “Sizlere müjde, geliyoruz!” manasını ifade ederler.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Now look at the sky and consider carefully only the moon out of all the innumerable bodies within it! That its motion is at the command of an All-Powerful and Wise One is demonstrated by the important  instances of wisdom connected to it and concerning the earth. Since we have explained these in other places in the Risale-i Nur, we cut this short here.
Şimdi göğe bak! Gök içinde hadsiz ecramdan yalnız kamere dikkat et! Onun hareketi, bir Kadîr-i Hakîm’in emriyle olduğu, ona müteallik ve yeryüzüne ait mühim hikmetlerdir ki başka yerde beyan ettiğimizden kısa kesiyoruz.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Thus, the universal elements we have enumerated from light to the moon open in large  measure  a  truly  extensive  window. They  proclaim  and  show  the  unity  of  a Necessarily  Existent  One,  and  the  perfection  of  His  power, and  grandeur  of  His sovereignty.
İşte ziyadan tut tâ kamere kadar saydığımız küllî unsurlar gayet geniş bir tarzda ve büyük bir mikyasta bir pencere açar. Bir Vâcibü’l-vücud’un vahdetini ve kemal-i kudretini ve azamet-i saltanatını gösterir, ilan ederler.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
And so O heedless one! If you are able to silence this voice, crashing like thunder and extinguish this light brilliant as the sun, forget God! Otherwise come to your senses! Say, All Glory be unto You! And,
İşte ey gafil! Eğer bu gök gürlemesi gibi bu sadâyı susturabilirsen ve güneşin ışığı gibi parlak o ziyayı söndürebilirsen Allah’ı unut! Yoksa aklını başına al!   سُب۟حَانَ مَن۟ تُسَبِّحُ لَهُ السَّمٰوَاتُ السَّب۟عُ وَال۟اَر۟ضُ وَمَن۟ فٖيهِنَّ de.
The seven heavens and the earth and all within them extol His limitless glory!(*<ref>*Qur’an, 17:44.</ref>)
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<span id="Yirmi_Birinci_Pencere"></span>
== Yirmi Birinci Pencere ==
==Twenty-First Window==
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
And the sun runs its course to a place appointed, that is the determining of the Almighty, the All-Knowing.(*<ref>*Qur’an, 36:38.</ref>)
وَ الشَّم۟سُ تَج۟رٖى لِمُس۟تَقَرٍّ لَهَا ذٰلِكَ تَق۟دٖيرُ ال۟عَزٖيزِ ال۟عَلٖيمِ
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
The universe’s lamp, the sun, forms a window onto the existence and unity of the universe’s Maker that is as brilliant and luminous as the sun itself.
Şu kâinatın lambası olan güneş, kâinat Sâni’inin vücuduna ve vahdaniyetine güneş gibi parlak ve nurani bir penceredir.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Indeed, despite their great differences with regard to size, position, and speed, the twelve planets including our globe known as the solar system are  in  motion and revolve with perfect  order and wisdom and perfect balance without a second’s confusion,  and are bound to the sun through a Divine law known as gravity, that is, they follow their leader as  though in prayer. This demonstrates on a vast scale the tremendousness of Divine power and the unity of their Sustainer.
Evet, manzume-i şemsiye denilen küremizle beraber on iki seyyare; cirmleri küçüklük büyüklük itibarıyla pek çok muhtelif ve mevkileri uzaklık yakınlık noktasında pek çok mütefavit ve sürat-i hareketleri çok mütenevvi olduğu halde kemal-i intizam ve hikmet ile ve kemal-i mizan ile ve bir saniye kadar şaşırmayarak hareketleri ve deveranları ve güneş ile cazibe kanunu tabir edilen bir kanun-u İlahî ile bağlanmaları, yani onlar imamlarına iktidaları; büyük bir mikyasta bir azamet-i kudret-i İlahiyeyi ve vahdaniyet-i Rabbaniyeyi gösterir.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Those lifeless bodies, those vast unconscious masses, are rotated and employed within  the utmost order and wise balance, in various forms and over varying distances and in varying  motions, proving the degree of the power and the wisdom; you compare for yourself. If chance was to interfere the tiniest amount in this vast and complex matter, it  would cause an explosion so great  it  would scatter the universe. If it was to arrest the motion of one of them for a minute, it would cause it to leave its orbit and would open the possibility of its colliding with another planet. You can understand how awesome would be the collision of bodies thousands of times larger than the earth.
Çünkü o camid cirmleri, o şuursuz büyük kütleleri, nihayet derecede intizam ve mizan-ı hikmet içinde muhtelif şekillerde ve muhtelif mesafelerde ve muhtelif hareketlerde döndürmek, istihdam etmek, ne derece bir kudreti ve bir hikmeti ispat ettiğini kıyas et. Bu büyük ve ağır işe zerre miktar tesadüf karışsa öyle bir patlayış verecek ki kâinatı dağıtacak. Çünkü bir dakika, tesadüf birisini tevkif etse mihverinden çıkmasına sebebiyet verir, başkaları ile müsademe etmesine yol açar. Küre-i arzdan bin defa büyük cirmlerle müsademenin ne derece dehşetli olduğunu kıyas edebilirsin.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Now we shall refer to the all-encompassing knowledge of God the wonders of the solar system,  that is, the twelve planets which are the sun’s followers and fruits, and consider only our own planet, the earth, which is here before our eyes. We see that our planet is made to travel on a long journey around the sun by a dominical command as its most important duty –as is described in the Third Letter– in a way that demonstrates the grandeur of dominical majesty and the loftiness of the sovereignty of the Godhead and the perfection of His mercy and wisdom. It has been made a dominical ship filled with the  wonders  of  Divine  art, and  a  travelling  dwelling  like  an  exhibition,  for  God’s conscious  servants to  gaze on.
Manzume-i şemsiyenin yani şemsin me’mumları ve meyveleri olan on iki seyyarenin acayibini ilm-i muhit-i İlahîye havale edip yalnız gözümüzün önünde seyyaremiz bulunan arza bakıyoruz, görüyoruz ki bu seyyaremiz, bir azamet-i şevket-i rububiyeti ve haşmet-i saltanat-ı uluhiyeti ve kemal-i rahmet ve hikmeti gösterir bir surette güneşin etrafında, emr-i Rabbanî ile (Birinci Mektup’ta beyan edildiği gibi) pek büyük bir hizmet için bir uzun seyr ü seyahat ona ettiriliyor. Bir sefine-i Rabbaniye olarak acayib-i masnuat-ı İlahiye ile doldurulmuş ve zîşuur ibadullaha seyrangâh gibi bir mesken-i seyyar vaziyeti verilmiş. Ve evkat ve hesabı bildirecek saat akrebi gibi kamer dahi dakik hesaplarla, azîm hikmetlerle ona takılmış ve o kamere başka menzillerde ayrı seyr ü seyahat verilmiş.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
And  the  moon has  been attached  to  it  with precise reckoning for mighty instances of wisdom, like being an hour-hand for telling the time.
İşte bu mübarek seyyaremizin şu halleri, küre-i arz kuvvetinde bir şehadetle, bir Kadîr-i Mutlak’ın vücub-u vücudunu ve vahdetini ispat eder. Madem şu seyyaremiz böyledir, manzume-i şemsiyeyi ona kıyas edebilirsin.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
The moon too has been given various mansions through which to journey. Thus, these aspects of this  blessed planet  of ours prove the necessary existence and unity of a Possessor of Absolute Power with a testimony as powerful as the globe of the earth itself. You can make an analogy with the rest of the solar system from this.
Hem şemse kendi mihveri üstünde cazibe denilen manevî ipleri yumak yaptırmak için dolap ve çıkrık hükmünde olan güneşi, bir Kadîr-i Zülcelal’in emriyle döndürüp, o seyyaratı o manevî iplerle bağlayıp tanzim etmek ve güneşi bütün seyyaratıyla saniyede beş saatlik bir mesafeyi kestirecek kadar bir süratle, bir tahmine göre “Herkül Burcu” tarafına veya “Şemsü’ş-şümus” canibine sevk etmek, elbette ezel ve ebed sultanı olan Zat-ı Zülcelal’in kudretiyle ve emriyledir. Güya haşmet-i rububiyetini göstermek için bu emirber neferleri hükmünde olan manzume-i şemsiye ordusu ile bir manevra yaptırır.
Furthermore, the sun is made to turn on its own axis like a spinning-wheel, in order to wind into a ball the immaterial threads called gravity and tie the planets with them and set them in order. So too is it impelled together with its planets at a speed that cuts five hours’  distance  a  second  towards, according  to  one  estimate, the  Constellation  of Hercules, or towards the ‘Sun of Suns’. This most certainly occurs through the power and at the command of the All-Glorious One, the Monarch of Pre-Eternity and Post-Eternity. It is as though He makes the solar system perform these manoeuvres like a platoon of soldiers under orders, and so demonstrates the majesty of His dominicality.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
O you astronomers! What chance can interfere in these matters? The hands of what causes can reach them? What force can draw close to this? Come on, you say! Would an All-Glorious Monarch such as this display impotence and permit others to have a role in his sovereignty? Would He give to other hands living creatures in particular, which are the fruit, result, aim, and essence of the universe? Would He permit another to interfere? Especially man,  would He leave him to his own devices, the most comprehensive of those fruits, the most perfect of the results, vicegerent of the earth, and His mirror-like guest?  Would  He  refer  him  to  nature  and  chance  and  reduce  the  majesty  of  His sovereignty to nothing; reduce to nothing His perfect wisdom?
Ey kozmoğrafyacı efendi! Hangi tesadüf bu işlere karışabilir? Hangi esbabın eli buna ulaşabilir? Hangi kuvvet buna yanaşabilir? Haydi sen söyle. Hiç böyle bir Sultan-ı Zülcelal, aczini gösterip mülküne başkasını karıştırır mı? Bâhusus kâinatın meyvesi, neticesi, gayesi, hülâsası olan zîhayatları, başka ellere verir mi? Başkasını müdahale ettirir mi? Bâhusus o meyvelerin en câmii ve o neticelerin en mükemmeli ve zeminin halifesi ve o sultanın âyinedar bir misafiri olan insanları başıboş bırakır mı? Ve onları tabiata ve tesadüfe havale edip haşmet-i saltanatını hiçe indirir mi, kemal-i hikmetini sukut ettirir mi?
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<span id="Yirmi_İkinci_Pencere"></span>
== Yirmi İkinci Pencere ==
==Twenty-Second Window==
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Have We not made the earth a cradle, * And the mountains as pegs, * And created you as pairs?(*<ref>*Qur’an, 78:6-8.</ref>) * So behold the signs of God’s Mercy, how He raises to life the earth after its death.(*<ref>*Qur’an, 30:50.</ref>)
اَلَم۟ نَج۟عَلِ ال۟اَر۟ضَ مِهَادًا
وَ ال۟جِبَالَ اَو۟تَادًا
وَخَلَق۟نَاكُم۟ اَز۟وَاجًا
فَان۟ظُر۟ اِلٰٓى اٰثَارِ رَح۟مَتِ اللّٰهِ كَي۟فَ يُح۟يِى ال۟اَر۟ضَ بَع۟دَ مَو۟تِهَا
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
The globe of the earth is a head with a hundred thousand mouths. In each mouth are a hundred thousand tongues. On each tongue are a hundred thousand proofs, each one of which testifies in numerous ways to the necessary existence, unity, sacred attributes, and Most Beautiful Names of an All-Glorious One.
Küre-i arz bir kafadır ki yüz bin ağzı vardır. Her bir ağzında, yüz bin lisanı vardır. Her lisanında, yüz bin bürhanı var ki her biri çok cihetle Vâcibü’l-vücud, Vâhid-i Ehad, her şeye Kadîr, her şeye Alîm bir Zat-ı Zülcelal’in vücub-u vücuduna ve vahdetine ve evsaf-ı kudsiyesine ve esma-i hüsnasına şehadet ederler.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Yes, we consider the first creation of the earth and we see that rock was created from matter in a fluid state, and that soil was created from rock. If that substance had remained fluid, it would not have been habitable, and if after becoming rock, the fluid had become hard as iron, it would not have suitable for use. So what gave it its state was surely the wisdom of an All-Wise Maker Who saw the  needs of the earth’s inhabitants.
Evet, arzın evvel-i hilkatine bakıyoruz ki mayi haline gelen bir madde-i seyyaleden taş ve taştan toprak halk edilmiş. Mayi kalsaydı kabil-i sükna olmazdı. O mayi taş olduktan sonra, demir gibi sert olsa idi kabil-i istifade olmazdı. Elbette buna bu vaziyeti veren, yerin sekenelerinin hâcetlerini gören bir Sâni’-i Hakîm’in hikmetidir.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Then the layer of soil was thrown over the pegs of mountains so that the earthquakes arising from internal upheavals could breathe through the mountains and they would not  cause the earth to be shaken out of its motion and duties, and so that the mountains would preserve the  earth from the encroachment of the sea, and all would be storehouses for the vital necessities of living  beings, and would purify the air from noxious gases so allowing living beings to breathe, and so that they would accumulate and hold water reserves, and would be a source and mine for the minerals necessary for living creatures.
Sonra tabaka-i turabiye, dağlar direği üzerine atılmış, tâ içindeki dâhilî inkılablardan gelen zelzeleler, dağlarla teneffüs edip zemini hareketinden ve vazifesinden şaşırtmasın. Hem denizin istilasından toprağı kurtarsın. Hem zîhayatların levazımat-ı hayatiyesine birer hazine olsun. Hem havayı tarasın, gazat-ı muzırradan tasfiye etsin, tâ teneffüse kabil olsun. Hem suları biriktirip iddihar etsin. Hem zîhayata lâzım olan sair madenlere menşe ve medar olsun.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Thus, this situation testifies most clearly and powerfully to the necessary existence and unity of a Possessor of Absolute Power, an All-Wise and Compassionate One.
İşte bu vaziyet bir Kadîr-i Mutlak ve bir Hakîm-i Rahîm’in vücub-u vücuduna ve vahdetine gayet kat’î ve kuvvetli şehadet eder.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
O geographers! With what can you explain this? What chance could make this dominical ship full of these wonderful creatures into an exhibition of marvels, and spin it at a speed whereby it covers a distance of twenty-four thousand years a year while not allowing a single of the objects arranged on its face to fall off?
Ey coğrafyacı efendi! Bunu ne ile izah edersin? Hangi tesadüf şu acayib-i masnuat ile dolu sefine-i Rabbaniyeyi bir meşher-i acayip yaparak yirmi dört bin sene bir mesafede, bir senede süratle çevirip onun yüzünde dizilmiş eşyadan hiçbir şey düşürmesin?
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Consider also the strange arts on the face of the earth. How wisely the elements are employed in their functions! How well they attend to the guests of the Most Merciful One on the earth  through the command of that All-Wise and Powerful One, and hasten to serve them!
Hem zeminin yüzündeki acib sanatlara bak! Anâsırlar, ne derece hikmetle tavzif edilmişler. Bir Kadîr-i Hakîm’in emriyle zemin yüzündeki Rahman misafirlerine nasıl güzel bakıyorlar, hizmetlerine koşuyorlar.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Also look at these embroidered lines within strange and wondrous arts on face of the earth, multicolored and full of strange wisdom! See how the brooks and streams, seas and rivers, mountains and hills have all been made dwellings and means of transport suitable for His various creatures and servants. See how with perfect wisdom and order He has then filled them with hundreds of thousands of varieties of plants and animals, and given them life and made them rejoice, and how regularly minute by minute He discharges the creatures and empties those dwellings with death, and then once again in orderly fashion refills them in the form of ‘resurrection after death.’ This testifies with hundreds of thousands of  tongues to the necessary existence and unity of an All-Powerful One of Glory, an All-Wise One of Perfection.
Hem acib ve garib sanatlar içinde rengârenk acib hikmetli zemin yüzünün simasındaki bu nakışlı çizgilere bak! Nasıl sekenelerine enhar ve çayları, deniz ve ırmakları, dağ ve tepeleri, ayrı ayrı mahluklarına ve ibadına lâyık birer mesken ve vesait-i nakliye yapmış. Sonra yüz binler ecnas-ı nebatat ve enva-ı hayvanatıyla kemal-i hikmet ve intizam ile doldurup hayat vererek şenlendirmek, vakit be-vakit muntazaman mevt ile terhis ederek boşaltıp yine muntazaman   بَع۟ثُ بَع۟دَ ال۟مَو۟تِ   suretinde doldurmak; bir Kadîr-i Zülcelal’in ve bir Hakîm-i Zülkemal’in vücub-u vücuduna ve vahdetine yüz binler lisanlarla şehadet ederler.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
In Short: The earth, the face of which is an exhibition of marvels of art, a display of wonders of creation, a place of passage for the caravans of beings, and a mosque and dwelling for the ranks of worshippers, is like the heart of all the universe; it thus displays the light of Divine unity to the same degree as the universe.
Elhasıl: Yüzü, acayib-i sanata bir meşher ve garaib-i mahlukata bir mahşer ve kafile-i mevcudata bir memer ve sufûf-u ibadına bir mescid ve makar olan zemin, bütün kâinatın kalbi hükmünde olduğundan kâinat kadar nur-u vahdaniyeti gösterir.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
O geographer! If the head of the earth has a hundred thousand mouths and with the hundred thousand tongues in each it makes known God, and still you do not recognize Him and plunge your head in the swamp of nature, then ponder over the greatness of your fault! Know what a grievous punishment it makes you deserve! Come to your senses and extract  your  head  from  the  swamp!
İşte ey coğrafyacı efendi! Bu zemin kafası yüz bin ağız, her birinde yüz bin lisan ile Allah’ı tanıttırsa ve sen onu tanımazsan, başını tabiat bataklığına soksan derece-i kabahatini düşün. Ne derece dehşetli bir cezaya seni müstahak eder, bil, ayıl ve başını bataklıktan çıkar.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Say, I believe in God in Whose hand is the sovereignty of all things.
اٰمَن۟تُ بِاللّٰهِ الَّذٖى بِيَدِهٖ مَلَكُوتُ كُلِّ شَى۟ءٍ   de.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<span id="Yirmi_Üçüncü_Pencere"></span>
== Yirmi Üçüncü Pencere ==
==Twenty-Third Window==
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Who creates death and life.(*<ref>*Qur’an, 67:2.</ref>)
اَلَّذٖى خَلَقَ ال۟مَو۟تَ وَال۟حَيٰوةَ
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Life is the most luminous, the most beautiful of the miracles of dominical power. It is the most  powerful and most brilliant of the proofs of Divine unity. It is the most comprehensive and most  shining of the  mirrors displaying the manifestations of the Eternally Besought One.
Hayat, kudret-i Rabbaniye mu’cizatının en nuranisidir, en güzelidir. Ve vahdaniyet bürhanlarının en kuvvetlisi ve en parlağıdır. Ve tecelliyat-ı samedaniye âyinelerinin en câmii ve en berrakıdır.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Yes, on its own, life makes known a Living and Self-Subsistent One together with all his Names and acts. For life is a light, a medicament, like a potion blended from numerous attributes. Just as the seven colours are combined in light, and various drugs are blended together in a medicament, so life is a reality made of numerous attributes. Some of the attributes in its reality expand by means of the senses; they unfold and are differentiated. However the greater part make themselves perceived in the form of the emotions; they make themselves known by welling up out of life.
Evet, hayat tek başıyla bir Hayy-ı Kayyum’u bütün esma ve şuunatıyla bildirir. Çünkü hayat, pek çok sıfâtın memzuç bir macunu hükmünde bir ziya, bir tiryaktır. Elvan-ı seb’a, ziyada ve muhtelif edviyeler, tiryakta nasıl ki mümtezicen bulunur. Öyle de hayat dahi pek çok sıfâttan yapılmış bir hakikattir. O hakikatteki sıfatlardan bir kısmı, duygular vasıtasıyla inbisat ederek inkişaf edip ayrılırlar. Kısm-ı ekseri ise hissiyat suretinde kendilerini ihsas ederler ve hayattan kaynama suretinde kendilerini bildirirler.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Furthermore, life comprises provision, mercy, grace,  and  wisdom,  which  are dominant in the regulation, and administration of the universe. It is as if life fastens them on behind it and  draws them into the place it enters. For example, when life enters a body, the Name of All-Wise is also manifested; it makes its home well and orders it with wisdom. In the same way, the Name of All-Generous is manifested, and it organizes and decorates its dwelling according to its needs. At the same time, the manifestation of the Name  of All-Compassionate is apparent; it bestows all  sorts  of bounties for the continuance and perfection of life. Again at the same time, the manifestation of the Name of Provider appears; it produces the sustenance, material and immaterial, necessary for the perpetuation and unfolding of the life, and in part stores them up within its body.
Hem hayat, kâinatın tedbir ve idaresinde hüküm-ferma olan rızık ve rahmet ve inayet ve hikmeti tazammun ediyor. Güya hayat, onları arkasına takıp girdiği yere çekiyor. Mesela hayat bir cisme, bir bedene girdiği vakit; Hakîm ismi dahi tecelli eder, hikmetle yuvasını güzelce yapıp tanzim eder. Aynı halde Kerîm ismi de tecelli edip, meskenini hâcatına göre tertip ve tezyin eder. Yine aynı halde Rahîm isminin cilvesi görünüyor ki o hayatın devam ve kemali için türlü türlü ihsanlarla taltif eder. Yine aynı halde Rezzak isminin cilvesi görünüyor ki o hayatın bekasına ve inkişafına lâzım maddî, manevî gıdaları yetiştiriyor. Ve kısmen bedeninde iddihar ediyor.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
That is to say, life is like a point of focus; various attributes enter one another, indeed, they become one and the same. It is as if in its entirety life is both knowledge, and at the same time power, and at the same time wisdom and mercy, and so on... Thus, with regard to this comprehensive essence, life is a mirror of the Eternally Besought One reflecting the essential dominical attributes.
Demek hayat, bir nokta-i mihrakıye hükmünde; muhtelif sıfât birbiri içine girer, belki birbirinin aynı olur. Güya hayat tamamıyla hem ilimdir, aynı halde kudrettir, aynı halde de hikmet ve rahmettir ve hâkeza… İşte hayat bu câmi’ mahiyeti itibarıyla şuun-u zatiye-i Rabbaniyeye âyinedarlık eden bir âyine-i samediyettir.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
It is due to this mystery that the Necessarily Existent One, Who is the  Ever-Living and Self-Subsistent One, creates life in great abundance and plenitude, and scatters it far and wide and broadcasts it, and gathers everything around life and makes it serve it. For life’s duty is great. Yes, it is not easy to be the mirror of the Eternally Besought One, it is not some petty duty.
İşte bu sırdandır ki Hayy-ı Kayyum olan Zat-ı Vâcibü’l-vücud, hayatı pek çok kesretle ve mebzuliyetle halk edip neşir ve teşhir eder. Ve her şeyi hayatın etrafına toplattırıp ona hizmetkâr eder. Çünkü hayatın vazifesi büyüktür. Evet, samediyetin âyinesi olmak kolay bir şey değil, âdi bir vazife değil.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Thus, the instantaneous and continuous coming into existence from nothing of these countless,  numberless lives which we all the time see before our eyes, –and of spirits, which are the origins and essences of lives– their being sent, demonstrate the necessary existence, sacred attributes, and Most  Beautiful Names of a Necessarily Existent and Ever-Living and Self-Subsistent One as clearly as sunbeams show the existence of the sun. Just as someone who does not recognize and accept the  existence of the sun is compelled to deny the light which fills the day, so one who does not recognize the Sun of Divine Oneness, Who  is Ever-Living and Self-Subsistent and the Giver of Life and Death, has to deny the existence of the living creatures which fill the earth and even the past and the future; he has to fall a hundred times lower than an animal, to fall from the level of life to become something utterly ignorant and lifeless.
İşte göz önünde her vakit gördüğümüz bu hadd ü hesaba gelmeyen yeni yeni hayatlar ve hayatların asılları ve zatları olan ruhlar, birden ve hiçten vücuda gelmeleri ve gönderilmeleri, bir Zat-ı Vâcibü’l-vücud ve Hayy-ı Kayyum’un vücub-u vücudunu ve sıfât-ı kudsiyesini ve esma-i hüsnasını; lemaatın güneşi gösterdiği gibi gösteriyorlar. Güneşi tanımayan ve kabul etmeyen adam, nasıl gündüzü dolduran ziyayı inkâr etmeye mecbur oluyor. Öyle de Hayy-ı Kayyum, Muhyî ve Mümît olan Şems-i Ehadiyet’i tanımayan adam, zeminin yüzünü belki mazi ve müstakbeli dolduran zîhayatların vücudunu inkâr etmeli ve yüz derece hayvandan aşağı düşmeli. Hayat mertebesinden düşüp camid bir cahil-i echel olmalı.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<span id="Yirmi_Dördüncü_Pencere"></span>
== Yirmi Dördüncü Pencere ==
==Twenty-Fourth Window==
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
There is no God but He, everything will perish save His countenance, His is the command and to Him shall you return.(*<ref>*Qur’an, 28:88.</ref>)
لَٓا اِلٰهَ اِلَّا هُوَ كُلُّ شَى۟ءٍ هَالِكٌ اِلَّا وَج۟هَهُ لَهُ ال۟حُك۟مُ وَ اِلَي۟هِ تُر۟جَعُونَ
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Death is a proof of dominicality as much as life is a proof of it; it is a most powerful proof of Divine unity. As the verse, Who creates death and life(*<ref>*Qur’an, 67:2.</ref>) indicates, death is not non-existence, annihilation, non-being, an authorless extinction; rather, as is shown in the First Letter, it is a being discharged from service by an All- Wise Author, a change of residence, an exchange of bodies, a rest from duty, a being freed from the prison of the body; it is a wise and orderly work of wisdom.
Mevt, hayat kadar bir bürhan-ı rububiyettir. Gayet kuvvetli bir hüccet-i vahdaniyettir.   اَلَّذٖى خَلَقَ ال۟مَو۟تَ وَال۟حَيٰوةَ   delâletince mevt; adem, idam, fena, hiçlik, fâilsiz bir inkıraz değil belki bir Fâil-i Hakîm tarafından hizmetten terhis ve tahvil-i mekân ve tebdil-i beden ve vazifeden paydos ve haps-i bedenden âzad etmek ve muntazam bir eser-i hikmet olduğu, Birinci Mektup’ta gösterilmiştir.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Indeed, just as the living face of the earth and the well-fashioned and living creatures upon it testify to the necessary existence and unity of an All-Wise Maker, so too with their deaths do those living beings bear witness to the eternity and unity of an Ever-Living and Self-Subsistent One. Since it  is proved and elucidated in the Twenty-Second Word that death is an extremely powerful  proof of Divine unity and eternity, we refer the discussion to that Word and here only explain one important point. It is as follows:
Evet, nasıl zemin yüzündeki masnuat ve zîhayatlar ve hayattar zemin yüzü, bir Sâni’-i Hakîm’in vücub-u vücuduna ve vahdaniyetine şehadet ediyorlar. Öyle de o zîhayatlar ölümleriyle bir Hayy-ı Bâki’nin sermediyetine ve vâhidiyetine şehadet ediyorlar. Yirmi İkinci Söz’de mevt, gayet kuvvetli bir bürhan-ı vahdet ve bir hüccet-i sermediyet olduğu ispat ve izah edildiğinden, şu bahsi o söze havale edip yalnız mühim bir nüktesini beyan edeceğiz. Şöyle ki:
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Both with their existences do living beings point to the existence of a Necessarily Existent One, and with their deaths do those living beings testify to the eternity and unity of an Ever-Living Eternal One. For example, the face of the earth, which is a single living creature, points to its Maker with  its order and circumstances; so too it points to Him when it dies. That is, when winter conceals the earth’s face with its white shroud, it turns the gazes of men away from itself –their gaze moves to the past behind the corpse of that departing spring– and it shows them a far wider scene.
Nasıl zîhayatlar, vücudlarıyla bir Vâcibü’l-vücud’un vücuduna delâlet ediyorlar. Öyle de o zîhayatlar, ölümleriyle bir Hayy-ı Bâki’nin sermediyetine, vâhidiyetine şehadet ediyorlar. Mesela, yalnız bir tek zîhayat olan zemin yüzü, intizamatıyla, ahvaliyle Sâni’i gösterdiği gibi öldüğü vakit yani kış, beyaz kefeni ile ölmüş o zemin yüzünü kapaması ile nazar-ı beşeri ondan çeviriyor. Veyahut nazar, o giden bahar cenazesinin arkasından maziye gider, daha geniş bir manzarayı gösterir.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
That is to say, all the past springs of the earth, which were all miracles of power, inform them that new living springtime creatures of the earth will come, and since they all testify to the existence of those future wonders of Divine power, each a living earth, they testify brilliantly and powerfully and on a vast scale to the necessary existence, unity, everlastingness, and eternity of an All- Glorious Maker, an All-Powerful One of Perfection, an Ever-Living Eternal One; they demonstrate such brilliant proofs that whether one wants to or not they make one declare: “I believe in God, the One, the Unique!”
Yani her biri birer mu’cize-i kudret olan zemin dolusu bütün geçen baharlar misillü yeni gelecek birer hârika-i kudret ve birer hayattar zemin olan, bahar dolusu hayattar mevcudat-ı arziyenin gelmelerini ihsas ve vücudlarına şehadet ettiklerinden; öyle geniş bir mikyasta, öyle parlak bir surette, öyle kuvvetli bir derecede bir Sâni’-i Zülcelal’in bir Kadîr-i Zülkemal’in, bir Kayyum-u Bâki’nin, bir Şems-i sermedî’nin vücub-u vücuduna ve vahdetine ve beka ve sermediyetine şehadet ederler ve öyle parlak delaili gösterirler ki ister istemez bedahet derecesinde اٰمَن۟تُ بِاللّٰهِ ال۟وَاحِدِ ال۟اَحَدِ    dedirtir.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
'''In Short:''' According to the meaning of the verse,
'''Elhasıl,'''   وَ يُح۟يِى ال۟اَر۟ضَ بَع۟دَ مَو۟تِهَا   sırrınca hayattar bu zemin, bir baharda Sâni’e şehadet ettiği gibi onun ölmesiyle, zamanın geçmiş ve gelecek iki kanadına dizilmiş mu’cizat-ı kudretine nazarı çeviriyor. Bir bahar yerine binler baharı gösteriyor. Bir mu’cize yerine binler mu’cizat-ı kudretine işaret eder. Ve onlardan her bahar, şu hazır bahardan daha kat’î şehadet eder. Çünkü mazi tarafına geçenler, zâhirî esbablarıyla beraber gitmişler; arkalarında yine kendileri gibi başkalar yerlerine gelmişler.
And gives life to the earth after its death,(*<ref>*Qur’an, 30:19.</ref>) just as this living earth testifies to the Maker with the spring, so with its death it turns man’s gaze to the miracles of Divine power lined up on the two wings of time, the past and the future; it alludes to thousands of miracles of power in place of one miracle. And each of those springs testifies more  certainly  than this present spring, for those which have departed towards the past have gone together with their apparent causes, and after them others like them have come in their places.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
This means that  apparent causes are nothing: only that an All-Powerful One of Glory creates the springs, and tying them to causes with His wisdom shows that He has sent them. As for the faces of the earth lined up in future  time, they testify still more brilliantly. For they will be made anew from nothing, from non-being, and sent; they will be put on the earth, made to do their duty, and then sent away.
Demek, esbab-ı zâhiriye hiçtir. Yalnız bir Kadîr-i Zülcelal, onları halk edip, hikmetiyle esbaba bağlayarak gönderdiğini gösteriyor. Ve gelecek zamanda dizilmiş hayattar olan zemin yüzleri ise daha parlak şehadet eder. Çünkü yeniden, yoktan, hiçten yapılıp gönderilecek, yere konup vazife gördürüp sonra gönderilecekler.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
And so, O heedless one deviated into nature and drowning in its swamp! How can something which does not possess hands wise and powerful enough to reach all the past and all the  future  interfere in the life of the earth? Can your total nonentity of nature interfere in it? If you want to be saved, say: “At the very most, nature is a notebook of Divine power. And as for chance, it is a veil to hidden Divine wisdom which conceals our ignorance.” Approach the truth!
İşte ey tabiata saplanan ve bataklıkta boğulmak derecesine gelen gafil! Bütün mazi ve müstakbele ulaşacak hikmetli ve kudretli manevî el sahibi olmayan bir şey, nasıl bu zeminin hayatına karışabilir? Senin gibi hiç-ender hiç olan tesadüf ve tabiat buna karışabilir mi? Kurtulmak istersen “Tabiat, olsa olsa bir defter-i kudret-i İlahiyedir. Tesadüf ise cehlimizi örten gizli bir hikmet-i İlahiyenin perdesidir.” de, hakikate yanaş.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<span id="Yirmi_Beşinci_Pencere"></span>
== Yirmi Beşinci Pencere ==
==Twenty-Fifth Window==
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Like one struck points to the striker, and a finely fashioned work of art necessitates the artist, and an offspring requires a parent, and an under surface demands a top surface, and so on... like all these qualities known as relative matters which are not absolute and cannot exist without each other, contingency, which is apparent in particulars in the universe as well as in it as a whole, points to necessity. And the state of being acted upon which is to be seen in all of them points to an act, and the createdness apparent in all of them points to creativity, and the multiplicity and composition to be seen in all demand unity. And necessity, an act, creativity, and unity clearly and necessarily require one who is  not  contingent, acted  upon, numerous, compounded, and  created, but  bears  the attributes of being necessary, an agent, one, and a creator.
Nasıl ki madrub, elbette dâribe delâlet eder. Sanatlı bir eser, sanatkârı icab eder. Veled, validi iktiza eder. Tahtiyet, fevkiyeti istilzam eder ve hâkeza… Bütün umûr-u izafiye tabir ettikleri biri birisiz olmayan evsaf-ı nisbiye misillü şu kâinatın cüz’iyatında ve heyet-i umumiyesinde görünen imkân dahi vücubu gösterir. Ve bütün onlarda görünen infial, bir fiili gösterir. Ve umumunda görünen mahlukıyet, hâlıkıyeti gösterir. Ve umumunda görünen kesret ve terkip, vahdeti istilzam eder. Ve vücub ve fiil ve hâlıkıyet ve vahdet, bilbedahe ve bizzarure mümkin, münfail, kesîr, mürekkeb, mahluk olmayan; vâcib ve fâil, vâhid ve hâlık olan mevsuflarını ister.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
In which case, all contingency, states  of  being  acted  upon, createdness, multiplicity  and  composition  testify  to  the Necessarily Existent One, the One Who acts as He wills, the Creator of All Things, the Single One of Unity.
Öyle ise bilbedahe bütün kâinattaki bütün imkânlar, bütün infialler, bütün mahlukıyetler, bütün kesret ve terkipler bir Zat-ı Vâcibü’l-vücud, Fa’alün limâ yürîd, Hâlık-ı külli şey’, Vâhid-i Ehad’e şehadet eder.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
'''In Short:''' Just as necessity is apparent from contingency, the act from the state of being acted upon, and unity from multiplicity, and the existence of the former indicate the latter with certainty, in the same way, qualities like createdness and having all their needs provided for, which are to be seen in beings, clearly point to the existence of attributes like Making and Providing. In turn the existence of these attributes point necessarily and self-evidently to the existence of an All-Compassionate Maker Who  is a Creator and a Provider.
'''Elhasıl,''' nasıl imkândan vücub görünüyor, infialden fiil ve kesretten vahdet; bunların vücudu, onların vücuduna kat’iyen delâlet eder. Öyle de mevcudat üstünde görünen mahlukıyet ve merzukıyet gibi sıfatlar dahi sâni’iyet, rezzakıyet gibi şe’nlerin vücudlarına kat’î delâlet ediyor. Şu sıfâtın vücudu dahi bizzarure ve bilbedahe bir Hallak ve bir Rezzak Sâni’-i Rahîm’in vücuduna delâlet eder.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
That is to say, with the tongues of the hundreds of attributes of this sort which they bear, every being testifies to hundreds of the Necessarily Existent One’s Most Beautiful Names. If this testimony is not admitted, it becomes necessary to deny all the attributes of this sort pertaining to beings...
Demek her bir mevcud, taşıdığı yüzler bu çeşit sıfatlar lisanıyla, Zat-ı Vâcibü’l-vücud’un yüzler esma-i hüsnasına şehadet ederler. Bu şehadetler kabul edilmezse mevcudatın bütün bu çeşit sıfatlarını inkâr etmek lâzım gelir.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<span id="YİRMİ_ALTINCI_PENCERE"></span>
== YİRMİ ALTINCI PENCERE ==
==Twenty-Sixth Window==
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
(*<ref>*This window addresses those lovers of God who approach Him with the heart in particular, rather than people generally.</ref>)
(Hâşiye<ref>Hâşiye: Şu pencere umumî değil. Ehl-i kalp ve ehl-i muhabbete hususiyeti var.</ref>)
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
The ever-renewed instances of beauty and fairness passing over the faces of the beings in the  universe show that they are shadows of the manifestations of an Eternal Beauteous One. Yes, bubbles sparkling on the surface of a river and then disappearing, and other bubbles coming after them and sparkling like those that preceded them shows that they are mirrors to the rays of a perpetual sun. In the same way, the flashes of beauty which sparkle on the travelling beings in the river of flowing time point  to an Eternal Beauteous One and are signs of Him.
Şu kâinatın mevcudatı yüzünde tazelenen ve gelip geçen cemaller ve hüsünler, bir cemal-i sermedî cilvelerinin bir nevi gölgeleri olduğunu gösterir. Evet, ırmağın yüzündeki kabarcıkların parlayıp gitmesinden sonra arkadan gelenlerin gidenler gibi parlamaları, daimî bir şemsin şuâlarının âyineleri olduklarını gösterdikleri gibi; seyyal zaman ırmağında, seyyar mevcudatın üstünde parlayan lemaat-ı cemaliye dahi bir cemal-i sermedîye işaret ederler ve onun bir nevi emareleridirler.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Also, the ardent love in the heart of the universe points to an Undying Beloved. As is indicated by the fact that something which is not found in the tree itself will not be present in authentic form in its fruit, the ardent love of God present in human kind, the responsive fruit of the tree of the universe, shows that a true love and passion is to be found in all the universe, but in other forms. In which case, this true love and passion in the heart of the universe points to a Pre-Eternal Beloved.
Hem kâinat kalbindeki ciddi aşk, bir Maşuk-u Lâyezalî’yi gösterir. Evet, ağacın mahiyetinde olmayan bir şey, esaslı bir surette meyvesinde bulunmadığı delâletiyle; şecere-i kâinatın hassas meyvesi olan nev-i insandaki ciddi aşk-ı lahutî gösterir ki bütün kâinatta –fakat başka şekillerde– hakiki aşk ve muhabbet bulunuyor. Öyle ise kalb-i kâinattaki şu hakiki muhabbet ve aşk, bir Mahbub-u Ezelî’yi gösterir.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Moreover, all the attractions and magnetic forces which appear in numerous different forms in the heart of the universe, show to aware hearts that they are thus through the attraction of a drawing truth.
Hem kâinatın sinesinde çok suretlerde tezahür eden incizablar, cezbeler, cazibeler; ezelî bir hakikat-i cazibedarın cezbiyle olduğunu hüşyar kalplere gösterir.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Also, according to the consensus of the saints and those who uncover the mysteries of creation, who  are  the  most  sensitive and  luminous of creatures, relying on their illuminations and witnessing, they have received the manifestation of a Beauteous One of Glory and through their  illuminations have perceived that All-Glorious One of Beauty making Himself known to them and loved by them. Their unanimously telling of this again testifies with certainty to a Necessarily  Existent One, to the existence of a Beauteous One of Glory, and to His making Himself known to man.
Hem mahlukatın en hassas ve nurani taifesi olan ehl-i keşif ve velayetin ittifakıyla, zevk ve şuhuda istinad ederek bir Cemil-i Zülcelal’in cilvesine, tecellisine mazhar olduklarını ve o Celil-i Zülcemal’in (kendini) tanıttırılmasına ve sevdirilmesine zevk ile muttali olduklarını, müttefikan haber vermeleri, yine bir Zat-ı Vâcibü’l-vücud’un, bir Cemil-i Zülcelal’in vücuduna ve insanlara kendini tanıttırmasına kat’iyen şehadet eder.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Also, the pen of beautifying and adorning which works on beings and on the face of the universe points clearly to the beauty of the Names of the pen’s Owner.
Hem kâinat yüzünde ve mevcudat üstünde işleyen kalem-i tahsin ve tezyin, o kalem sahibi zatın esmasının güzelliğini vâzıhan gösteriyor.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Thus, the beauty on the face of the universe, and the love in its heart, and the attraction in its breast, and the uncovering and witnessing  in its eye, and the beauty and adornment on it as a whole, open up a truly subtle and luminous  window. It displays to aware minds and hearts a Beauteous One of Glory, an Undying Beloved, an Eternal Worshipped One all of Whose Names are beautiful.
İşte kâinat yüzündeki cemal ve kalbindeki aşk ve sinesindeki incizab ve gözlerindeki keşif ve şuhud ve hey’atındaki hüsün ve tezyinat; pek latîf, nurani bir pencere açar. Onun ile bütün esması cemile bir Cemil-i Zülcelal’i ve bir Mahbub-u Lâyezalî’yi ve bir Mabud-u Lemyezel’i, hüşyar olan akıl ve kalplere gösterir.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
O heedless one who flounders amid suffocating doubts in the darkness of matter and obscurity of delusion! Come to your senses! Rise to a state worthy of humanity! Look through these four openings, see the beauty of unity, attain perfect belief, and become a true man!...
İşte ey maddiyat karanlığında, evham zulümatında, boğucu şübehat içinde çırpınan gafil! Kendine gel. İnsaniyete lâyık bir surette yüksel. Şu dört delik ile bak; cemal-i vahdeti gör, kemal-i imanı kazan, hakiki insan ol!
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<span id="Yirmi_Yedinci_Pencere"></span>
== Yirmi Yedinci Pencere ==
==Twenty-Seventh Window==
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
God is the Creator of all things, and of all things He is the Guardian and Disposer.(*<ref>*Qur’an, 39:62.</ref>)
اَللّٰهُ خَالِقُ كُلِّ شَى۟ءٍ وَهُوَ عَلٰى كُلِّ شَى۟ءٍ وَكٖيلٌ
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
We look at things which appear to be causes and effects in the universe and we see that the most  elevated cause possesses insufficient power for the most ordinary effect.
Kâinatta “esbab ve müsebbebat” görünen eşyaya bakıyoruz ve görüyoruz ki en a’lâ bir sebep, en âdi bir müsebbebe kuvveti yetmiyor. Demek esbab bir perdedir, müsebbebleri yapan başkadır.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
This means that causes are a veil, and something else makes the effects. To take only a small example out of innumerable creatures let us consider the faculty of memory, which is situated in man’s head in a space as tiny as a mustard seed: we see that it is like a book so comprehensive –indeed, like a library– that within it is written without confusion the entire story of a person’s life.
Mesela, hadsiz masnuattan yalnız cüz’î bir misal olarak insan başı içinde bir hardal küçüklüğünde bir yerde yerleştirilen kuvve-i hâfızaya bakıyoruz. Görüyoruz ki öyle bir câmi’ kitap belki kütüphane hükmündedir ki bütün sergüzeşt-i hayatı, içinde karıştırılmaksızın yazılıyor.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
What cause can be shown for this miracle of power? The grey matter of the brain? The simple unconscious particles of its cells? The winds of chance and coincidence? But that miracle of art can only be the work of an All-Wise Maker Who, in order to inform man that all the actions he has performed have been recorded and will be recalled at the time of accounting, writes out a small ledger from the great book of man’s deeds to be published at the resurrection, and gives it to the hand of his mind.
Acaba şu mu’cize-i kudrete hangi sebep gösterilebilir? Telâfif-i dimağiye mi? Basit, şuursuz hüceyrat zerreleri mi? Tesadüf rüzgârları mı? Halbuki o mu’cize-i sanat, öyle bir zatın sanatı olabilir ki beşerin haşirde neşredilecek büyük defter-i a’malinden muhasebe vaktinde hatıra getirilecek ve işlediği her fiilleri yazıldığını bildirmek için bir küçük senet istinsah edip, yazıp aklının eline verecek bir Sâni’-i Hakîm’in sanatı olabilir.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Thus, since they are comparable to man’s faculty of memory, make an analogy with all eggs, seeds, and grains, and then compare other effects to these small and comprehensive  miracles. Because  whichever  effect  and  work  of  art  you  look  at,  it contains such wonderful art that not only its common, simple cause, but if all causes were to gather, they would declare their impotence before it. For example, suppose the sun, which is imagined to be a large cause, to possess will and consciousness; if it is said to it: “Are you able to make a fly?”, of course it would reply: “Through  my Creator’s bounty, there is plenty of light, heat, and colours in my shop, but such things in the fly’s being as eyes, ears, and life are neither in my shop, nor are they within my power.”
İşte beşerin kuvve-i hâfızasına misal olarak bütün yumurtaları, çekirdekleri, tohumları kıyas et ve bu câmi’ küçücük mu’cizelere, sair müsebbebatı da kıyas et. Çünkü hangi müsebbebe ve masnua baksan o derece hârika bir sanat var ki değil onun âdi, basit sebebi, belki bütün esbab toplansa ona karşı izhar-ı acz edecekler. Mesela, büyük bir sebep zannedilen güneşi; ihtiyarlı, şuurlu farz ederek ona denilse: “Bir sineğin vücudunu yapabilir misin?” Elbette diyecek ki: “Hâlık’ımın ihsanıyla dükkânımda ziya, renkler, hararet çok. Fakat sineğin vücudunda göz, kulak, hayat gibi öyle şeyler var ki ne benim dükkânımda bulunur ve ne de benim iktidarım dâhilindedir.”
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Furthermore, the wonderful art and adornment in  effects dismiss causes, and indicating the  Necessarily Existent One, the Causer of Causes, in accordance with the verse, And to Him goes back every affair,(*<ref>*Qur’an, 11:123.</ref>) hand over matters to Him. In the same way, the results, purposes, and benefits attached to effects demonstrate self-evidently that they are the works of an All-Generous Sustainer, an All-Wise and Compassionate One, beyond the veil of causes.
Hem nasıl ki müsebbebdeki hârika sanat ve tezyinat, esbabı azledip Müsebbibü’l-esbab olan Vâcibü’l-vücud’a işaret ederek وَ اِلَي۟هِ يُر۟جَعُ ال۟اَم۟رُ كُلُّهُ  sırrınca ona teslim-i umûr eder. Öyle de müsebbebata takılan neticeler, gayeler, faydalar; bilbedahe perde-i esbab arkasında bir Rabb-i Kerîm’in, bir Hakîm-i Rahîm’in işleri olduğunu gösterir.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
For unconscious causes certainly cannot think of some  aim and work for it. And yet we see that each creature which comes into existence does so following  not one, but many aims, benefits, and instances of wisdom. That  means an All-Wise  and Generous  Sustainer  makes those things and sends them. He makes those benefits the aim of their existence.
Çünkü şuursuz esbab, elbette bir gayeyi düşünüp çalışmaz. Halbuki görüyoruz; vücuda gelen her mahluk, bir gaye değil belki çok gayeleri, çok faydaları, çok hikmetleri takip ederek vücuda geliyor. Demek bir Rabb-i Hakîm ve Kerîm, o şeyleri yapıp gönderiyor. O faydaları onlara gaye-i vücud yapıyor.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
For example, it is going to rain. It is obvious how distant the causes that apparently result in rain are from thinking of animals and having pity and compassion on them. That means it is sent to their assistance through the wisdom of a Compassionate Creator Who creates  the  animals  and  guarantees  their  sustenance. Rain  is  even  called  ‘mercy’. Because, since it comprises numerous works of mercy and benefits, it is as if mercy has become embodied as rain, has been formed into drops, and arrives in that way.
Mesela, yağmur geliyor. Yağmuru zâhiren intac eden esbab; hayvanatı düşünüp, onlara acıyıp merhamet etmekten ne kadar uzak olduğu malûmdur. Demek, hayvanatı halk eden ve rızıklarını taahhüd eden bir Hâlık-ı Rahîm’in hikmetiyle imdada gönderiliyor. Hattâ yağmura “rahmet” deniliyor. Çünkü çok âsâr-ı rahmet ve faydaları tazammun ettiğinden güya yağmur şeklinde rahmet tecessüm etmiş, takattur etmiş, katre katre geliyor.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Furthermore, all the finely adorned plants which smile  at creatures and  the embellishments and displays in animals self-evidently point to the necessary existence and unity of an All-Glorious One behind the veil of the Unseen; One Who wants to make Himself known and loved through these beautifully adorned fine arts. That is to say, this adornment in things and these displays  and  embellishment indicate of a certainty the attributes of making known and making loved. While the attributes of making known and making loved self-evidently testify to  the  necessary existence and unity of an All- Powerful Maker Who is Loving and Known.
Hem bütün mahlukatın yüzüne tebessüm eden bütün ziynetli nebatat ve hayvanattaki tezyinat ve gösterişler, bilbedahe perde-i gayb arkasında bu süslü ve güzel sanatlar ile kendini tanıttırmak ve sevdirmek ve bildirmek isteyen bir Zat-ı Zülcelal’in vücub-u vücuduna ve vahdetine delâlet ederler. Demek eşyadaki süslü vaziyetler, gösterişli keyfiyetler; tanıttırmak ve sevdirmek sıfatlarına kat’iyen delâlet eder. Sevdirmek ve tanıttırmak sıfatları ise bilbedahe Vedud, Maruf bir Sâni’-i Kadîr’in vücub-u vücuduna ve vahdetine şehadet eder.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
'''In Short:''' Since causes are extremely commonplace and impotent and the effects attributed to them are most valuable and full of art, this dismisses causes. The aims and benefits of effects also discharge ignorant and lifeless causes, and hand them over to an All-Wise Maker. Also, the adornment and skill on the face of effects indicates a Wise Maker  Who  wants  to  make His power known to conscious beings and desires to make Himself loved.
'''Elhasıl:''' Sebep gayet âdi, âciz ve ona isnad edilen müsebbeb ise gayet sanatlı ve kıymetli olduğundan sebebi azleder. Hem müsebbebin gayesi, faydası dahi cahil ve camid olan esbabı ortadan atar, bir Sâni’-i Hakîm’in eline teslim eder. Hem müsebbebin yüzündeki tezyinat ve maharetler, kendi kudretini zîşuurlara bildirmek isteyen ve kendini sevdirmek arzu eden bir Sâni’-i Hakîm’e işaret eder.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
O wretched worshipper of causes! With what can you explain these important truths? How can you deceive yourself? If you have sense, rend the veil of causes and declare: “He is One, He has no partners!” Be saved from innumerable delusions!
Ey esbab-perest bîçare! Bu üç mühim hakikati ne ile izah edebilirsin? Sen nasıl kendini kandırabilirsin? Aklın varsa esbab perdesini yırt. ‌وَح۟دَهُ لَا شَرٖيكَ لَهُ‌   de, hadsiz evhamdan kurtul.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<span id="Yirmi_Sekizinci_Pencere"></span>
== Yirmi Sekizinci Pencere ==
==Twenty-Eighth Window==
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
And  among His  signs is  the  creation  of  the  heavens and  the  earth  and  the variations in your tongues and in your colours; verily in that are signs for those who know.(*<ref>*Qur’an, 30:22.</ref>)
وَمِن۟ اٰيَاتِهٖ خَل۟قُ السَّمٰوَاتِ وَال۟اَر۟ضِ وَاخ۟تِلَافُ اَل۟سِنَتِكُم۟ وَ اَل۟وَانِكُم۟
اِنَّ فٖى ذٰلِكَ لَاٰيَاتٍ لِل۟عَالِمٖينَ
</div>  


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
We look at the universe, and we see that a wisdom and ordering embrace everything from the cells of the body to the totality of the world. We  look  at  the  cells  of the  body, and  we  see  that  through the  command  and according to the law of one who considers what is beneficial for the body and administers it, there is a significant management in those miniscule cells. One the one hand a sort of sustenance is stored up in the  stomach in the form of fat and expended at the time of need, and on the other in those tiny cells there is a regulation and storing up. We look at plants, and a most wise planning and nurturing are apparent. We look at animals, and we see a rearing and nurturing which are generous to the utmost degree. We look at the mighty elements of the universe, and we see a majestic government and illumination following momentous aims.
Şu kâinata bakıyoruz, görüyoruz ki hüceyrat-ı bedenden tut tâ mecmu-u âleme şâmil bir hikmet ve tanzim var. Hüceyrat-ı bedene bakıyoruz, görüyoruz ki mesalih-i bedeni gören ve idare eden birisinin emriyle, kanunuyla o küçücük hüceyrelerde ehemmiyetli bir tedbir var. Mideye, nasıl bir kısım rızık, iç yağı suretinde iddihar olunup vakt-i hâcette sarf edilir. Aynen o küçücük hüceyrelerde de o tasarruf ve iddihar var. Nebatata bakıyoruz, gayet hakîmane bir terbiye, bir tedbir görünüyor. Hayvanata bakıyoruz; nihayet derecede kerîmane bir terbiye ve iaşe görüyoruz. Kâinatın erkân-ı azîmesine bakıyoruz, mühim gayeler için haşmetkârane bir tedvir ve tenvir görüyoruz. Âlemin mecmuuna bakıyoruz, muntazam bir memleket, bir şehir, bir saray hükmünde âlî hikmetler, gâlî gayeler için mükemmel bir tanzimat görüyoruz.
We look at the universe as a whole, and we see a perfect ordering for exalted instances of wisdom and elevated aims, as though it was a country, a city, or a palace.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
As is described and proved in the First Stopping-Place of the Thirty-Second Word, from minute particles to the stars, not the tiniest place is left for associating partners with God. All beings are in effect so interrelated that one who cannot subjugate all the stars and hold them in his hand, cannot make a particle heed his claims to be its lord and sustainer. It is necessary to own all the stars in order to be the true sustainer of a single particle. Furthermore, as is described and proved in the Second Stopping-Place of the Thirty- Second Word, one not capable of creating and arranging the heavens cannot make the individual features on the human face. That is to say, one who is not Sustainer  of all the heavens cannot make the distinguishing features on a single human face.
Otuz İkinci Söz’ün Birinci Mevkıfı’nda izah ve ispat edildiği üzere, bir zerreden tut tâ yıldızlara kadar zerre miktar şirke yer bırakmıyor. Öyle birbirlerine manen münasebettardırlar ki bütün yıldızları musahhar etmeyen ve elinde tutmayan, bir zerreye rububiyetini dinlettiremez. Bir zerreye hakiki Rab olmak için bütün yıldızlara sahip olmak lâzım gelir. Hem Otuz İkinci Söz’ün İkinci Mevkıfı’nda izah ve ispat edildiği üzere semavatın halk ve tesviyesine muktedir olmayan, beşerin simasındaki teşahhusu yapamaz. Demek, bütün semavatın Rabb’i olmayan, bir tek insanın simasındaki alâmet-i farika olan nakş-ı simavîyi yapamaz.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Thus,this is a window as large as the universe, which,  if looked through, the following verses will also appear to the mind’s eye, written on the pages of the universe in large letters: God is the Creator of all things, and of all things He is the Guardian and
İşte kâinat kadar büyük bir pencere ki onunla bakılsa اَللّٰهُ خَالِقُ كُلِّ شَى۟ءٍ وَهُوَ عَلٰى كُلِّ شَى۟ءٍ وَكٖيلٌلَهُ مَقَالٖيدُ السَّمٰوَاتِ وَ ال۟اَر۟ضِ âyetleri, büyük harflerle kâinat sahifelerinde yazılı olduğu, akıl gözüyle de görülecek. Öyle ise görmeyenin ya aklı yok ya kalbi yok veya insan suretinde bir hayvandır.
Disposer * His are the keys of the heavens and the earth.(*<ref>*Qur’an, 39:62-3.</ref>) One who does not see these has either no mind or no heart. Or he is an animal in human form!
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<span id="Yirmi_Dokuzuncu_Pencere"></span>
== Yirmi Dokuzuncu Pencere ==
==Twenty-Ninth Window==
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
And there is not a thing but extols His limitless glory and praise.(*<ref>*Qur’an, 17:44.</ref>)
وَ اِن۟ مِن۟ شَى۟ءٍ اِلَّا يُسَبِّحُ بِحَم۟دِهٖ
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
One spring I was setting out on a journey, a stranger, and deep in contemplation. While skirting a hill, a brilliant yellow buttercup struck my eye. It immediately brought to mind the same species of buttercup I had seen long before in my native land and in other countries. This meaning was imparted to my heart: whoever this flower is the seal of, the stamp of, the signature of, the impress of, all the flowers of that species throughout the earth are surely His seals, His stamps.
Bir bahar mevsiminde, garibane, mütefekkirane seyahate gidiyordum. Bir tepeciğin eteğinden geçerken parlak bir sarıçiçek nazarıma ilişti. Eskiden vatanımda ve sair memleketlerde gördüğüm o cins sarıçiçekleri derhatır ettirdi. Şöyle bir mana kalbe geldi ki: Bu çiçek kimin turrası ise kimin sikkesi ise ve kimin mührü ise ve kimin nakşı ise elbette bütün zemin yüzündeki o nevi çiçekler, onun mühürleridir, sikkeleridir.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
After this notion of the seal, the following thought occurred to me: just as a seal stamped on a letter denotes the letter’s author, in the same way, this flower is a seal signifying the Most Merciful One. And this hillock which is inscribed with the impresses of these species and written with the lines of these plants so full of meaning, is the missive of the flower’s Maker. This hill too is a seal. This plateau and plain have taken on the form of a missive of the Most Merciful One.
Şu mühür tahayyülünden sonra şöyle bir tasavvur geldi ki: Nasıl bir mühür ile mühürlenmiş bir mektup; o mühür, o mektubun sahibini gösterir. Öyle de şu çiçek, bir mühr-ü Rahmanîdir. Şu enva-ı nakışlarla ve manidar nebatat satırlarıyla yazılan şu tepecik dahi bu çiçek Sâni’inin mektubudur. Hem şu tepecik dahi bir mühürdür. Şu sahra ve ova bir mektub-u Rahmanî hey’atını aldı.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
After this thought, the following fact came to mind: like a seal, everything ascribes all things to its own Creator; it proves each is the letter of its own Scribe. Thus, all things are windows onto Divine unity in such a way that each ascribes all things to a Single One of Unity.
İşbu tasavvurdan şöyle bir hakikat zihne geldi ki: Her bir şey, bir mühr-ü Rabbanî hükmünde bütün eşyayı kendi Hâlık’ına isnad eder. Kendi kâtibinin mektubu olduğunu ispat eder. İşte her bir şey, öyle bir pencere-i tevhiddir ki bütün eşyayı bir Vâhid-i Ehad’e mal eder.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
That is to say, there is an impress so wonderful, an art so miraculous in each thing, and especially in each living being, that the one who  makes it and inscribes it so meaningfully can make all things, and the one who makes all things is  certainly Him. That is to say, one who cannot make all things cannot create a single thing.
Demek her bir şeyde, hususan zîhayatlarda öyle hârika bir nakış, öyle mu’cizekâr bir sanat var ki onu öyle yapan ve öyle manidar nakşeden, bütün eşyayı yapabilir ve bütün eşyayı yapan, elbette o olacaktır. Demek bütün eşyayı yapamayan, bir tek şeyi icad edemez.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
O heedless one! Look at the face of the universe! See the pages of beings one within the other like letters of the Eternally Besought One, each letter stamped with innumerable seals of Divine unity! Who  can deny the testimony of all these seals? What power can silence them? Whichever of them you listen to with the ear of the heart, you will hear it declaring: “I testify that there is no god but God!”
İşte ey gafil! Şu kâinatın yüzüne bak ki birbiri içinde hadsiz mektubat-ı Samedaniye hükmünde olan sahaif-i mevcudat ve her bir mektup üstünde hadsiz sikke-i tevhid mühürleriyle temhir edilmiş. Bütün bu mühürlerin şehadetlerini kim tekzip edebilir? Hangi kuvvet onları susturabilir? Kalp kulağı ile hangisini dinlesen   اَش۟هَدُ اَن۟ لَٓا اِلٰهَ اِلَّا اللّٰهُ dediğini işitirsin.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<span id="Otuzuncu_Pencere"></span>
== Otuzuncu Pencere ==
==Thirtieth Window==
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
If there were in the heavens and the earth other gods besides God, there surely would  have  been  confusion  in  both.(*<ref>*Qur’an, 21:22.</ref>) *  Everything  will  perish  save  His countenance; His is the command, and to Him shall you return.(*<ref>*Qur’an, 28:88.</ref>)
لَو۟ كَانَ فٖيهِمَٓا اٰلِهَةٌ اِلَّا اللّٰهُ لَفَسَدَتَا
كُلُّ شَى۟ءٍ هَالِكٌ اِلَّا وَج۟هَهُ لَهُ ال۟حُك۟مُ وَ اِلَي۟هِ تُر۟جَعُونَ
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
This is the Window of the scholars of theology (kalam), based on contingency and createdness, and  their highway for proving the Necessarily Existent One. For all the details, we refer you to the scholars’ great books like Sharh al-Mawaqif and Sharh al- Maqasid, and here only demonstrate one or two rays which spill on the spirit from the effulgence of the Qur’an and this Window. It is as follows:
Şu pencere, '''imkân ve hudûsa''' müesses umum mütekellimînin penceresidir ve ispat-ı Vâcibü’l-vücud’a karşı caddeleridir. Bunun tafsilatını “Şerhü’l-Mevakıf” ve “Şerhü’l-Makasıd” gibi muhakkiklerin büyük kitaplarına havale ederek yalnız Kur’an’ın feyzinden ve şu pencereden ruha gelen bir iki şuâyı göstereceğiz. Şöyle ki:
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
It is the requirement of dominion and rulership not to accept rivals; they reject partnership; they repudiate interference. It is because of this that if there are two headmen in a village, they will destroy its tranquillity and order. Or if there are two chief officials in a district, or two governors in a province, they will cause chaos. Or if there are two kings in a country, they will cause complete and stormy confusion.
'''Âmiriyet ve hâkimiyetin muktezası; rakip kabul etmemektir, iştiraki reddetmektir, müdahaleyi ref’etmektir.''' Onun içindir ki küçük bir köyde iki muhtar bulunsa köyün rahatını ve nizamını bozarlar. Bir nahiyede iki müdür, bir vilayette iki vali bulunsa herc ü merc ederler. Bir memlekette iki padişah bulunsa fırtınalı bir karmakarışıklığa sebebiyet verirler.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Since a pale shadow and  petty example  of dominion  and  rulership  in  impotent  human  beings  needy  for assistance does not accept the interference of rivals, opponents, or peers, then you may compare  how  fully a  rulership  which  is  in the  form of absolute  sovereignty and  a dominion  at  the  degree  of  dominicality  will  enforce  that  law  of  the  rejection  of interference in  One Possessing Absolute Power.
Madem hâkimiyet ve âmiriyetin gölgesinin zayıf bir gölgesi ve cüz’î bir numunesi, muavenete muhtaç âciz insanlarda böyle rakip ve zıddı ve emsalinin müdahalesini kabul etmezse; acaba saltanat-ı mutlaka suretindeki hâkimiyet ve rububiyet derecesindeki âmiriyet, bir Kadîr-i Mutlak’ta ne derece o redd-i müdahale kanunu ne kadar esaslı bir surette hükmünü icra ettiğini kıyas et.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
That is to say, the most definite and constant necessity of Godhead and dominicality are unity and singleness. The clear proof and certain testimony to this are the perfect order and beautiful harmony in the universe. There is such an order from the wing of a fly to the lamps in the heavens that the intellect prostrates before it  in wonder and appreciation, declaring:  “Glory be to  God!
Demek, uluhiyet ve rububiyetin en kat’î ve daimî lâzımı; vahdet ve infiraddır. Buna bir bürhan-ı bâhir ve şahid-i kātı’, kâinattaki intizam-ı ekmel ve insicam-ı ecmeldir. Sinek kanadından tut, tâ semavat kandillerine kadar öyle bir nizam var ki akıl onun karşısında hayretinden ve istihsanından “Sübhanallah, mâşâallah, bârekellah” der, secde eder.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
What wonders God has willed! How great are God’s blessings!” Had there been an iota of space for partners to God, and had there been interference, as the verse, If there were in the heavens and the earth other gods besides God, there would have been confusion in both(*<ref>*Qur’an, 21:22.</ref>) indicates, the order would have been destroyed, the form changed, and signs of disorder would have appeared. But as the verses, So turn your vision again: do you see any flaw? * Then turn your vision a second time;  your vision will come back to you in a state dazzled and truly defeated(*<ref>*Qur’an, 67:3-4.</ref>) state and point out, however much the human gaze tries to find faults, it can find none anywhere, and  returns worn out to its dwelling, the eye, and says to the fault-finding mind who sent it: “I am worn out for nothing; there are no faults.” This shows that the order and regularity are most perfect. That is  to say, the order in the universe is a definitive witness to Divine unity.
Eğer zerre miktar şerike yer bulunsa idi, müdahalesi olsa idi لَو۟ كَانَ فٖيهِمَٓا اٰلِهَةٌ اِلَّا اللّٰهُ لَفَسَدَتَا âyet-i kerîmesinin delâletiyle nizam bozulacaktı, suret değişecekti, fesadın âsârı görünecekti. Halbuki فَار۟جِعِ ال۟بَصَرَ هَل۟ تَرٰى مِن۟ فُطُورٍ  ثُمَّ ار۟جِعِ ال۟بَصَرَ كَرَّتَي۟نِ يَن۟قَلِب۟ اِلَي۟كَ ال۟بَصَرُ خَاسِئًا وَ هُوَ حَسٖيرٌ delâletiyle ve şu ifade ile nazar-ı beşer, kusuru aramak için ne kadar çabalasa hiçbir yerde kusuru bulamayarak, yorgun olarak menzili olan göze gelip onu gönderen münekkid akla diyecek: “Beyhude yoruldum, kusur yok.” demesiyle gösteriyor ki nizam ve intizam, gayet mükemmeldir. Demek intizam-ı kâinat, vahdaniyetin kat’î şahididir.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Come now, let us consider ‘createdness’.  
'''Gel gelelim “hudûs”a.'''
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
The scholars of theology stated: “The world is subject to change. And everything which is subject to change is
Mütekellimîn demişler ki: “Âlem, mütegayyirdir. Her mütegayyir, hâdistir. Her bir hâdisin, bir muhdisi, yani mûcidi var. Öyle ise bu kâinatın kadîm bir mûcidi var.”
created. Every created thing has a creator, a maker.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
In which case, the universe has a pre- eternal creator.” And we say, yes, the universe is created. For we see that every century, indeed, every year and every season one universe, one world, goes and another comes. This means that there is an  All-Powerful One  of Glory Who, creating the universe anew,creates a universe every year, indeed, every season, and every day, and shows it to the aware and conscious. Then He takes it back and puts another in its place. He attaches one universe after the other like the links of a chain, and hangs them on the string of time. For sure, the
Biz de deriz: Evet, kâinat hâdistir. Çünkü görüyoruz her asırda, belki her senede, belki her mevsimde bir kâinat, bir âlem gider, biri gelir. Demek, bir Kadîr-i Zülcelal var ki bu kâinatı hiçten icad ederek her senede belki her mevsimde, belki her günde birisini icad eder, ehl-i şuura gösterir ve sonra onu alır, başkasını getirir. Birbiri arkasına takıp zincirleme bir surette zamanın şeridine asıyor. Elbette bu âlem gibi birer kâinat-ı müteceddide hükmünde olan her baharda, gözümüzün önünde hiçten gelen ve giden kâinatları icad eden bir Zat-ı Kadîr’in mu’cizat-ı kudretidirler. Elbette âlem içinde her vakit âlemleri halk edip değiştiren zat, mutlaka şu âlemi dahi o halk etmiştir. Ve şu âlemi ve rûy-i zemini, o büyük misafirlere misafirhane yapmıştır.
universes which appear from nothing and disappear before our eyes every spring, each a new universe the same as this world, are miracles of the power of the Omnipotent One Who creates them. The One Who continuously creates and changes the worlds within the world most definitely created the world too. And He made the world and the face of the earth a guest-house for those great visitors.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Now let us come to the discussion of ‘contingency’.  
'''Gelelim “imkân” bahsine.'''
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
The scholars of theology said: “Contingency is equal in regard to both existence and non-existence.” That is, if existence and non-existence are both equally possible, one who will specify, prefer, and create is necessary. For contingent beings cannot create one another in uninterrupted and never-ending chains of cause and effect. Neither can one create another, and that the next, in the form of causation. In which case there is a Necessarily Existent One Who creates them. They rendered null and void the never-ending causal sequences with the famous  twelve  categorical  proofs  called  ‘the  ladder  argument,’  and  demonstrated causality to be impossible. They cut the chains of causes and proved the existence of the Necessarily Existent One.
Mütekellimîn demişler ki: “İmkân, mütesaviyü’t-tarafeyndir.” Yani adem ve vücud, ikisi de müsavi olsa bir tahsis edici, bir tercih edici, bir mûcid lâzımdır. Çünkü mümkinat, birbirini icad edip teselsül edemez. Yahut o onu, o da onu icad edip devir suretinde dahi olamaz. Öyle ise bir Vâcibü’l-vücud vardır ki bunları icad ediyor. Devir ve teselsülü, on iki bürhan yani arşî ve süllemî gibi namlar ile müsemma meşhur on iki delil-i kat’î ile devri iptal etmişler ve teselsülü muhal göstermişler. Silsile-i esbabı kesip Vâcibü’l-vücud’un vücudunu ispat etmişler.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
And we say this: it is more certain and easier to demonstrate a stamp peculiar to the Creator of All Things on everything than causes being cut at the extremities of the world with the proofs refuting causality. Through the effulgence of the Qur’an, all the Windows and all the Words are based on  this principle. Nevertheless, the point of contingency possesses an infinite breadth. It demonstrates the  existence of the Necessarily Existent One in innumerable respects. It is not restricted to the way of the scholars of theology – cutting the chains of causes, which in truth is a mighty and broad highway; it  opens a path to  knowledge of the Necessarily Existent  One  by ways  beyond count. It is as follows:
Biz de deriz ki: Esbab, teselsülün berahini ile âlemin nihayetinde kesilmesinden ise her şeyde Hâlık-ı külli şey’e has sikkeyi göstermek daha kat’î, daha kolaydır. Kur’an’ın feyziyle bütün Pencereler ve bütün Sözler, o esas üzerine gitmişler. Bununla beraber imkân noktasının hadsiz bir vüs’ati var. Hadsiz cihetlerle Vâcibü’l-vücud’un vücudunu gösteriyor. Yalnız, mütekellimînin teselsülün kesilmesi yoluna, elhak geniş ve büyük olan o caddeye münhasır değildir. Belki hadd ü hesaba gelmeyen yollar ile Vâcibü’l-vücud’un marifetine yol açar. Şöyle ki:
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
We see that in its existence, its attributes, and its lifetime, while hesitant among innumerable  possibilities, that is, among truly numerous ways and aspects, each thing follows a well-ordered way in regard to its being in innumerable respects. Its attributes also are given it  in a particular way. All the  attributes and states which it  changes throughout its life are specified in the same fashion. This means it is impelled on a wise way amid innumerable ways through the will of one who specifies, the choice of one who chooses, and the creation of a wise creator. He clothes it with well-ordered attributes and states.
Her bir şey vücudunda, sıfâtında, müddet-i bekasında hadsiz imkânat, yani gayet çok yollar ve cihetler içinde mütereddid iken, görüyoruz ki o hadsiz cihetler içinde vücudca muntazam bir yolu takip ediyor. Her bir sıfatı da mahsus bir tarzda ona veriyor. Müddet-i bekasında bütün değiştirdiği sıfat ve haller dahi böyle bir tahsis ile veriliyor. Demek, bir muhassısın iradesiyle, bir müreccihin tercihiyle, bir mûcid-i hakîmin icadıyladır ki hadsiz yollar içinde, hikmetli bir yolda onu sevk eder, muntazam sıfâtı ve ahvali ona giydiriyor.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Then  it is taken out of isolation and made part of a compound body, and the possibilities increase, for they may be found in that body in thousands of ways. Whereas among  those  fruitless  possibilities,  it  is  given  a  particular,  fruitful  state,  whereby important results and benefits are obtained from that body, and it is made to carry out important functions. Then the body is made a component of another body. Again the possibilities increase, for it could exist in thousands of ways. Thus, it is given one state among those thousands of ways. And through that state it is made to perform important functions; and so on. It progressively demonstrates more certainly the necessary existence of an All-Wise Planner. It makes known that it is being impelled by the command of an All-Knowing Commander.
Sonra infiraddan çıkarıp bir terkipli cisme cüz yapar, imkânat ziyadeleşir. Çünkü o cisimde binler tarzda bulunabilir. Halbuki neticesiz o vaziyetler içinde neticeli, mahsus bir vaziyet ona verilir ki mühim neticeleri ve faydaları ve o cisimde vazifeleri gördürülüyor. Sonra o cisim dahi diğer bir cisme cüz yaptırılıyor. İmkânat daha ziyadeleşir. Çünkü binlerle tarzda bulunabilir. İşte o binler tarz içinde, bir tek vaziyet veriliyor. O vaziyet ile mühim vazifeler gördürülüyor ve hâkeza… Gittikçe daha ziyade kat’î bir Hakîm-i Müdebbir’in vücub-u vücudunu gösteriyor. Bir Âmir-i Alîm’in emriyle sevk edildiğini bildiriyor.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Body within body, each has a function, a well-ordered duty, in all the compounds that one within the other themselves become components of larger compounds, and has relationships particular to each, in the same way that a soldier has a function and well-ordered duty in his squad, his company, his battalion, his regiment, his division, and his army, and a relationship particular to each of these sections, one within the other. A cell from the pupil of your eye has a duty in your eye and a relationship with it, and has wise functions and duties in your head as a whole and a relationship with it. If it confuses these the tiniest jot, the health and organization of the body will be spoilt. It has particular functions with regard to each of the veins, the sensory and motor nerves, and even the body as a whole, and wise relations with them. That specified state has been given  it  within thousands of possibilities through the wisdom of an All-Wise Maker.
Cisim içinde cisim, birbiri içinde cüz olup giden bütün bu terkiplerde, nasıl bir nefer; takımında, bölüğünde, taburunda, alayında, fırkasında, ordusunda mütedâhil o heyetlerden her birisine mahsus birer vazifesi, hikmetli birer nisbeti, intizamlı birer hizmeti bulunuyor. Hem nasıl ki senin göz bebeğinden bir hüceyre, gözünde bir nisbeti ve bir vazifesi var. Senin başın heyet-i umumiyesi nisbetine dahi hikmetli bir vazifesi ve hizmeti vardır. Zerre miktar şaşırsa sıhhat ve idare-i beden bozulur. Kan damarlarına, his ve hareket âsablarına, hattâ bedenin heyet-i umumiyesinde birer mahsus vazifesi, hikmetli birer vaziyeti vardır. Binlerle imkânat içinde, bir Sâni’-i Hakîm’in hikmetiyle o muayyen vaziyet verilmiştir.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
In just the same way, each of the creatures in the universe testifies to the Necessarily Existent One through the particular being, the wise form, the beneficial attributes given it among  numerous  possibilities. So  too  when  they  enter  compounds, those  creatures proclaim their Maker  with a different tongue in each compound. Step by step till the greatest  compound, through their  relations, functions, and duties, they testify to the necessary existence, choice, and will of their  All-Wise Maker. Because the one who situates a thing in all the compounds while preserving its wise  relations, must be the Creator of all the compounds. That is to say, it is as though one single thing testifies to Him with thousands  of tongues.
Öyle de bu kâinattaki mevcudat, her biri kendi zatı ile sıfâtı ile çok imkânat yolları içinde has bir vücudu ve hikmetli bir sureti ve faydalı sıfatları, nasıl bir Vâcibü’l-vücud’a şehadet ederler. Öyle de mürekkebata girdikleri vakit, her bir mürekkebde daha başka bir lisanla yine Sâni’ini ilan eder. Gitgide, tâ en büyük mürekkebe kadar nisbeti, vazifesi, hizmeti itibarıyla Sâni’-i Hakîm’in vücub-u vücuduna ve ihtiyarına ve iradesine şehadet eder. Çünkü bir şeyi, bütün mürekkebata hikmetli münasebetleri muhafaza suretinde yerleştiren, bütün o mürekkebatın Hâlık’ı olabilir. Demek bir tek şey, binler lisanlarla ona şehadet eder hükmündedir.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Thus, from the  point  of  view  of  contingency,  the testimony to the existence of the Necessarily Existent One is as numerous, not as the number of beings in the universe, but as the attributes of beings and the compounds they form.
İşte kâinatın mevcudatı kadar değil belki mevcudatın sıfât ve mürekkebatı adedince imkânat noktasından da Vâcibü’l-vücud’un vücuduna karşı şehadetler geliyor.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
O heedless one! One who does not hear this testimony, these voices which fill the universe, must be dead and unreasoning, is that not so? Come on, you say...
İşte ey gafil! Kâinatı dolduran bu şehadetleri, bu sadâları işitmemek; ne derece sağır ve akılsız olmak lâzım geliyor? Haydi sen söyle…
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<span id="Otuz_Birinci_Pencere"></span>
== Otuz Birinci Pencere ==
==Thirty-First Window==
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
We have created man in the best of forms.(*<ref>*Qur’an, 95:4.</ref>) * And in the earth there are signs for those who are certain * And in your own selves; will you not then not see?(*<ref>*Qur’an, 51:20-1.</ref>)
لَقَد۟ خَلَق۟نَا ال۟اِن۟سَانَ فٖٓى اَح۟سَنِ تَق۟وٖيمٍ  
وَ فِى ال۟اَر۟ضِ اٰيَاتٌ لِل۟مُوقِنٖينَ
وَ فٖٓى اَن۟فُسِكُم۟ اَفَلَا تُب۟صِرُونَ
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
This Window is the Window of man, and it is concerned with man’s self. For more elaborate  discussions of it  in this respect, we refer you to the detailed books of the thousands of learned and  scholarly saints, and here only point out a few principles we have received from the effulgence of the Qur’an. It is like this:
Şu pencere insan penceresidir ve enfüsîdir. Ve enfüsî cihetinde şu pencerenin tafsilatını binler muhakkikîn-i evliyanın mufassal kitaplarına havale ederek yalnız feyz-i Kur’an’dan aldığımız birkaç esasa işaret ederiz. Şöyle ki:
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
As is explained in the Eleventh Word, “Man is a missive so comprehensive that through his self, Almighty God makes perceived to him all His Names.” For the details we refer you to the other Words, and here only explain three Points.
On Birinci Söz’de beyan edildiği gibi: “İnsan, öyle bir nüsha-i câmiadır ki Cenab-ı Hak bütün esmasını, insanın nefsi ile insana ihsas ediyor.” Tafsilatını başka Sözlere havale edip yalnız '''üç nokta'''yı göstereceğiz.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
'''FIRST POINT''' Man is a mirror to the Divine Names in three aspects.
'''Birinci Nokta:''' İnsan, '''üç cihetle''' esma-i İlahiyeye bir âyinedir.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
The First Aspect: Like the darkness of the night shows up light, so through his weakness and impotence, his poverty and need, his defects and faults, man makes known the power, strength, riches, and mercy of an All-Powerful One of Glory, and so on... he acts as a mirror to numerous Divine attributes in this way. Even, through searching for a point of support in his infinite impotence and boundless  weakness in the face of his innumerable enemies, his conscience perpetually looks to the Necessarily Existent One. And since he is compelled in his utter poverty and endless need to seek for a point of assistance in the face of his innumerable aims, his conscience in that respect all the time leans on the  Court of an All-Compassionate One of Riches and opens  its  hands  in supplication to Him.
'''Birinci Vecih:''' Gecede zulümat, nasıl nuru gösterir. Öyle de insan, zaaf ve acziyle, fakr ve hâcatıyla, naks ve kusuruyla, bir Kadîr-i Zülcelal’in kudretini, kuvvetini, gınasını, rahmetini bildiriyor ve hâkeza pek çok evsaf-ı İlahiyeye bu suretle âyinedarlık ediyor. Hattâ hadsiz aczinde ve nihayetsiz zaafında, hadsiz a’dasına karşı bir nokta-i istinad aramakla, vicdan daima Vâcibü’l-vücud’a bakar. Hem nihayetsiz fakrında, nihayetsiz hâcatı içinde, nihayetsiz maksatlara karşı bir nokta-i istimdad aramaya mecbur olduğundan vicdan, daima o noktadan bir Ganiyy-i Rahîm’in dergâhına dayanır, dua ile el açar.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
That is to say, in regard to this point of support and point of assistance in the conscience, two small windows are opened onto the Court of Mercy of the All-Powerful and All-Compassionate One, which may all the time be looked through.
Demek, her vicdanda şu nokta-i istinad ve nokta-i istimdad cihetinde iki küçük pencere, Kadîr-i Rahîm’in bârgâh-ı rahmetine açılır, her vakit onunla bakabilir.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
The Second Aspect of being mirror-like is this: through particulars like his partial knowledge, power, senses of sight and hearing, ownership and sovereignty, which are sorts of samples given to  him, man acts as a mirror to the knowledge, power, sight, hearing, and sovereignty of dominicality of the Master of the Universe; he understands them and makes them known. For example, he says: “Just as I make this house and know how to make it, and I see it and own it and administer it, so the mighty palace  of the universe has a Maker. Its Maker knows it, sees it, makes it, administers it.” And so on..
'''İkinci Vecih âyinedarlık ise:''' İnsana verilen numuneler nevinden cüz’î ilim, kudret, basar, sem’, mâlikiyet, hâkimiyet gibi cüz’iyat ile kâinat Mâlikinin ilmine ve kudretine, basarına, sem’ine, hâkimiyet-i rububiyetine âyinedarlık eder. Onları anlar, bildirir. Mesela ben, nasıl bu evi yaptım ve yapmasını biliyorum ve görüyorum ve onun mâlikiyim ve idare ediyorum. Öyle de şu koca kâinat sarayının bir ustası var. O usta onu bilir, görür, yapar, idare eder ve hâkeza…
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
The Third Aspect of being mirror-like: man acts as a mirror to the Divine Names, the imprint of which are upon him. There are more than seventy Names the impresses of which are  apparent in man’s comprehensive nature. These have been described to a degree at the start of the Third Stopping- Place of the Thirty-Second Word. For example, through his creation, man shows the Names of Maker and Creator; through his being on the ‘Most Excellent of Patterns,’ the Names of Most  Merciful and All-Compassionate, and through the fine way he is nurtured and raised, the Names of  All-Generous and Granter of Favours, and so on; he shows the differing impresses of different Names through all his members and faculties, all his organs and limbs, all his subtle senses and faculties, all his feelings and emotions.
'''Üçüncü Vecih âyinedarlık ise:''' İnsan, üstünde nakışları görünen esma-i İlahiyeye âyinedarlık eder. Otuz İkinci Söz’ün Üçüncü Mevkıfı’nın başında bir nebze izah edilen insanın mahiyet-i câmiasında nakışları zâhir olan yetmişten ziyade esma vardır. Mesela, yaratılışından Sâni’, Hâlık ismini ve hüsn-ü takviminden Rahman ve Rahîm isimlerini ve hüsn-ü terbiyesinden Kerîm, Latîf isimlerini ve hâkeza… Bütün aza ve âlâtıyla, cihazat ve cevarihiyle, letaif ve maneviyatıyla, havas ve hissiyatıyla ayrı ayrı esmanın ayrı ayrı nakışlarını gösteriyor.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
That is to say, just as among the Names there is a Greatest Name, so among the impresses of those Names there is a greatest impress, and that is man.
Demek, nasıl esmada bir ism-i a’zam var, öyle de o esmanın nukuşunda dahi bir nakş-ı a’zam var ki o da insandır.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
O you who considers himself to be a true man! Read yourself! You may otherwise be either animal-like or inanimate!
Ey kendini insan bilen insan! Kendini oku… Yoksa hayvan ve camid hükmünde insan olmak ihtimali var.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
'''SECOND POINT'''
'''İkinci Nokta:''' Mühim bir sırr-ı ehadiyete işaret eder. Şöyle ki:
This points to an important mystery of Divine oneness. It is like this:
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
The relationship between man’s spirit and his body is such that it causes all his members and parts to assist one another. That is, man’s spirit is a commanding law from among the laws pertaining to creation –the manifestation of Divine will– which has been clothed in external existence, and is a subtle dominical faculty. Thus, in administering the parts of the body, and hearing their immaterial voices, and seeing their needs, they do not form obstacles to one another, nor do they confuse the spirit. Near and far are the same in relation to the spirit. They do not veil one another. If the spirit wishes, it can bring the majority to the assistance of one. If it wishes, it can know, perceive, and administer through each part of the body. Even, if it acquires great luminosity, it may see and hear through all the parts.
İnsanın nasıl ruhu bütün cesedine öyle bir münasebeti var ki bütün azasını ve eczasını birbirine yardım ettirir. Yani, irade-i İlahiye cilvesi olan evamir-i tekviniye ve o evamirden vücud-u haricî giydirilmiş bir kanun-u emrî ve latîfe-i Rabbaniye olan ruh, onların idaresinde onların manevî seslerini hissetmesinde ve hâcetlerini görmesinde birbirine mani olmaz, ruhu şaşırtmaz. Ruha nisbeten uzak yakın bir hükmünde. Birbirine perde olmaz. İsterse çoğunu birinin imdadına yetiştirir. İsterse bedenin her cüzü ile bilebilir, hissedebilir, idare edebilir. Hattâ çok nuraniyet kesbetmiş ise her bir cüzü ile görebilir ve işitebilir.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
In the same way, And God’s is highest similitude,(*<ref>*Qur’an, 16:60.</ref>) since the spirit, a commanding law of Almighty God, displays this ability in the body and members of man, who is the microcosm, surely, the boundless acts, the innumerable voices, the endless supplications, the  uncountable  matters  in  the  universe, which  is  the  macrocosm, will  present  no difficulty to the all-embracing will and absolute power of the Necessarily Existent One. They will not  form obstacles to one another. They will not occupy that All-Glorious Creator, nor confuse Him. He sees them all simultaneously, and hears all the voices simultaneously. Close and distant are the same for Him. If He wishes, He sends all to the assistance of one. He can see everything and hear their voices through everything. He knows everything through everything, and so on...
Öyle de   وَ لِلّٰهِ ال۟مَثَلُ ال۟اَع۟لٰى   Cenab-ı Hakk’ın madem onun bir kanun-u emri olan ruh, küçük bir âlem olan insan cisminde ve azasında bu vaziyeti gösteriyor. Elbette âlem-i ekber olan kâinatta o Zat-ı Vâcibü’l-vücud’un irade-i külliyesine ve kudret-i mutlakasına hadsiz fiiller, hadsiz sadâlar, hadsiz dualar, hadsiz işler, hiçbir cihette ona ağır gelmez, birbirine mani olmaz. O Hâlık-ı Zülcelal’i meşgul etmez, şaşırtmaz. Bütününü birden görür, bütün sesleri birden işitir. Yakın uzak birdir. İsterse bütününü birinin imdadına gönderir. Her şey ile her şeyi görebilir, seslerini işitebilir ve her şey ile her şeyi bilir ve hâkeza…
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
'''THIRD POINT'''
'''Üçüncü Nokta:''' Hayatın pek mühim bir mahiyeti ve ehemmiyetli bir vazifesi var. Fakat o bahis, Hayat Penceresi’nde ve Yirminci Mektup’un Sekizinci Kelimesi’nde tafsili geçtiğinden ona havale edip yalnız bunu ihtar ederiz ki:
Life has a most important nature and significant function, but since it  has been discussed in detail in the Window on Life [the Twenty-Third Window] and in the Eighth Phrase of the Twentieth Letter, we refer you to those, and here only make the following reminder.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
The impresses in life, which, intermingled, boil up in the form of emotions, point to numerous  Names  and  essential  Divine  qualities. They  act  as  mirrors  reflecting  the essential qualities of the Ever-Living and Self-Subsistent One in most brilliant fashion. But this is not the time to explain this mystery to those who do not recognize God or do not yet fully affirm Him, and so we here close this door...
Hayatta hissiyat suretinde kaynayan memzuç nakışlar, pek çok esma ve şuunat-ı zatiyeye işaret eder. Gayet parlak bir surette Hayy-ı Kayyum’un şuunat-ı zatiyesine âyinedarlık eder. Şu sırrın izahı, Allah’ı tanımayanlara ve daha tam tasdik etmeyenlere karşı zamanı olmadığından kapıyı kapıyoruz.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<span id="Otuz_İkinci_Pencere"></span>
== Otuz İkinci Pencere ==
==Thirty-Second Window==
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
It is He Who has sent His Messenger with Guidance and the Religion of Truth to make it prevail  over all religion, and God is sufficient as witness.(*<ref>*Qur’an, 48:28.</ref>) * Say: O men! I am sent unto you all  as  the Messenger of God, to Whom belongs the dominion of the heavens and the earth, there  is no God but He; it is He Who gives life and death.(*<ref>*Qur’an, 7:158.</ref>)
هُوَ الَّذٖٓى اَر۟سَلَ رَسُولَهُ بِال۟هُدٰى وَدٖينِ ال۟حَقِّ لِيُظ۟هِرَهُ عَلَى الدّٖينِ كُلِّهٖ وَ كَفٰى بِاللّٰهِ شَهٖيدًا
قُل۟ يَٓا اَيُّهَا النَّاسُ اِنّٖى رَسُولُ اللّٰهِ اِلَي۟كُم۟ جَمٖيعًا<sub>نِ</sub> الَّذٖى لَهُ مُل۟كُ السَّمٰوَاتِ وَ ال۟اَر۟ضِ لَٓا اِلٰهَ اِلَّا هُوَ يُح۟يٖى وَ يُمٖيتُ
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
This is the Window of the Prophet Muhammad (Peace and blessings be upon him), the Sun of the skies of messengership, indeed, the Sun of Suns. Since it has been proved in the Thirty-First Word, the  Treatise on the Ascension, in the Nineteenth Word, the Treatise on the prophethood of Muhammad  (Peace and blessings be upon him), and in Nineteen Signs of the Nineteenth Letter, how luminous and evident is this most brilliant, large, and light-giving window, we shall think of those two Words, and that Letter and its Nineteenth Sign, and refer the word to them. For now we just say this:
Şu pencere, sema-i risaletin güneşi, belki güneşler güneşi olan Hazret-i Muhammed aleyhissalâtü vesselâmın penceresidir. Şu gayet parlak ve pek büyük ve çok nurani pencere Otuz Birinci Söz olan Mi’rac Risalesi’yle, On Dokuzuncu Söz olan Nübüvvet-i Ahmediye aleyhissalâtü vesselâm Risalesi’nde ve on dokuz işaretli olan On Dokuzuncu Mektup’ta, ne derece nurani ve zâhir olduğu ispat edildiğinden, o iki Söz’ü ve o Mektup’u ve o Mektubun On Dokuzuncu İşaret’ini bu makamda düşünüp, sözü onlara havale edip yalnız deriz ki:
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Muhammad (Peace and blessings be upon him), the living, articulate proof of Divine unity, demonstrated and proclaimed Divine unity throughout his life with the two wings of messengership and sainthood, that is, with a strength that comprised the consensus of all the prophets who had preceded  him  and the unanimity of the saints and purified scholars who came after him. He opened up a window onto knowledge of God as broad and brilliant and luminous as the World of Islam. Millions of purified  and veracious scholars like Imam Ghazzali, Imam-i Rabbani, Muhyiddin al-’Arabi, and ‘Abd al-Qadir Geylani look through that Window, and show it also to others. Is there any veil that can obscure a Window such as this? Can the person who accusingly does not look through this Window be said to possess reason? Come on, you say!
Tevhidin bir bürhan-ı nâtıkı olan Zat-ı Ahmediye aleyhissalâtü vesselâm risalet ve velayet cenahlarıyla, yani kendinden evvel bütün enbiyanın tevatürle icmalarını ve ondan sonraki bütün evliyanın ve asfiyanın icmakârane tevatürlerini tazammun eden bir kuvvetle bütün hayatında bütün kuvvetiyle vahdaniyeti gösterip ilan etmiş. Ve âlem-i İslâmiyet gibi geniş, parlak, nurani bir pencereyi, marifetullaha açmıştır. İmam-ı Gazalî, İmam-ı Rabbanî, Muhyiddin-i Arabî, Abdülkadir-i Geylanî gibi milyonlar muhakkikîn-i asfiya ve sıddıkîn o pencereden bakıyorlar, başkalarına da gösteriyorlar. Acaba böyle bir pencereyi kapatacak bir perde var mı? Ve onu ittiham edip bu pencereden bakmayanın aklı var mı? Haydi sen söyle!
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<span id="Otuz_Üçüncü_Pencere"></span>
== Otuz Üçüncü Pencere ==
==Thirty-Third Window==
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Praise be to God, Who has revealed to His servant the Book, and has allowed no crookedness therein.(*<ref>*Qur’an, 18:1.</ref>)
...اَل۟حَم۟دُ لِلّٰهِ الَّذٖٓى اَن۟زَلَ عَلٰى عَب۟دِهِ ال۟كِتَابَ وَلَم۟ يَج۟عَل۟ لَهُ عِوَجًا قَيِّمًا
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Alif. Lam. Ra. A Book which We have revealed to you, in order that you might lead mankind out of darkness into light.(*<ref>*Qur’an, 14:1.</ref>)
الٓرٰ كِتَابٌ اَن۟زَل۟نَاهُ اِلَي۟كَ لِتُخ۟رِجَ النَّاسَ مِنَ الظُّلُمَاتِ اِلَى النُّورِ
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Think of all the Windows we have mentioned as being a few drops from the ocean of the Qur’an, then you will be able to compare how many lights of Divine unity like the water of life the Qur’an contains. But even if the Qur’an, the source and origin and fountain of all those Windows, is considered in an extremely brief and simple manner, it still forms a most brilliant, luminous, comprehensive Window.
Bütün geçmiş pencereler, Kur’an denizinden bazı katreler olduğunu düşün. Sonra Kur’an’da ne kadar âb-ı hayat hükmünde olan envar-ı tevhid var olduğunu kıyas edebilirsin. Fakat bütün o pencerelerin menbaı ve madeni ve aslı olan Kur’an’a gayet mücmel bir surette, gayet basit bir tarzda bakılsa dahi yine gayet parlak, nurani bir pencere-i câmiadır.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
To  see how certain and shining and luminous this Window is, we refer you to the Treatise on the Miraculousness of the Qur’an, the Twenty-Fifth Word, and to the Eighteenth Sign of the Nineteenth Letter. And beseeching the Merciful Throne of the All-Glorious One, Who sent us the Qur’an, we say:
O pencere ne kadar kat’î ve parlak ve nurani olduğunu, Yirmi Beşinci Söz olan İ’caz-ı Kur’an Risalesi’ne ve On Dokuzuncu Mektup’un On Sekizinci İşaret’ine havale ediyoruz. Ve Kur’an’ı bize gönderen Zat-ı Zülcelal’in arş-ı Rahmanîsine niyaz edip deriz:
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Oh our Sustainer! Do not take us to task if we forget or unwittingly do wrong!(*<ref>*Qur’an, 2:285.</ref>)
رَبَّنَا لَا تُؤَاخِذ۟نَٓا اِن۟ نَسٖينَٓا اَو۟ اَخ۟طَا۟نَا
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Oh our Sustainer! Let not our hearts deviate now after You have guided us!(*<ref>*Qur’an, 3:8.</ref>)
رَبَّنَا لَا تُزِغ۟ قُلُوبَنَا بَع۟دَ اِذ۟ هَدَي۟تَنَا
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Oh our Sustainer! Accept this from us; indeed You are the All-Hearing, the All- Seeing!(*<ref>*Qur’an, 2:127.</ref>)
رَبَّنَا تَقَبَّل۟ مِنَّا اِنَّكَ اَن۟تَ السَّمٖيعُ ال۟عَلٖيمُ
</div>  


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
And  turn  unto  us;  for  You  are  the  Oft-Returning,  Most Compassionate.(*<ref>*Qur’an, 2:128.</ref>)
وَ تُب۟ عَلَي۟نَا اِنَّكَ اَن۟تَ التَّوَّابُ الرَّحٖيمُ
</div>




<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<span id="İhtar"></span>
== İhtar ==
==Note==
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
God willing, this Thirty-Third Letter of Thirty-Three Windows will bring to belief those without belief, strengthen the belief of those whose belief is weak, make certain the belief of those whose belief is strong but imitative, give greater breadth to the belief of those whose belief is certain, lead to progress in knowledge of God –the basis and means of all true perfection– for those whose belief has breadth, and  open up more brilliant vistas for them.
Şu Otuz Üç Pencereli olan Otuz Üçüncü Mektup, imanı olmayanı inşâallah imana getirir. İmanı zayıf olanın imanını kuvvetleştirir. İmanı kavî ve taklidî olanın imanını tahkikî yapar. İmanı tahkikî olanın imanını genişlettirir. İmanı geniş olana bütün kemalât-ı hakikiyenin medarı ve esası olan marifetullahta terakkiyat verir; daha nurani, daha parlak manzaraları açar.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
You cannot say, therefore, that “One window is enough for me,” because if your reason is satisfied, your heart wants its share as well, and so will your spirit want its share. Your imagination will also want its share of the light. The other Windows are also necessary, therefore, for each contains different benefits.
İşte bunun için “Bir pencere bana kâfi geldi, yeter.” diyemezsin. Çünkü senin aklına kanaat geldi, hissesini aldı ise kalbin de hissesini ister, ruhun da hissesini ister. Hattâ hayal de o nurdan hissesini isteyecek. Binaenaleyh her bir pencerenin ayrı ayrı faydaları vardır.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
In the Treatise on the Ascension of the Prophet  Muhammad (PBUH), it  was primarily the believer who was addressed, while the atheist was in the position of listener. But in this treatise, it is the denier who is addressed, while it is the believer who is in the position of listener. This should be taken into consideration when looking at it.
Mi’rac Risalesi’nde asıl muhatap, mü’min idi; mülhid ikinci derecede istima’ makamında idi. Şu risalede ise muhatap, münkirdir; istima’ makamlarında mü’mindir. Bunu düşünüp öylece bakmalı.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Unfortunately, due to an important reason, this letter was written with extreme speed. It has also remained in the state of the first draft. There will certainly therefore be some irregularities and defects in the way it is expressed, which are due to me. I request of my brothers then that they look at it with tolerance, and correct it if they are able, and pray for my forgiveness.
Fakat maatteessüf mühim bir sebebe binaen şu mektup gayet süratle yazıldığından ve hattâ müsvedde halinde kaldığından, elbette bana ait olan tarz-ı ifadede müşevveşiyet ve kusurlar olacaktır. Nazar-ı müsamaha ile bakmalarını ve ellerinden gelirse ıslahlarını ve mağfiret ile bana dua eylemelerini ihvanlarımdan isterim.
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Peace be on those who follow Guidance,
وَالسَّلَامُ عَلٰى مَنِ اتَّبَعَ ال۟هُدٰى
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
and may those who follow their own desires be censured.
وَال۟مَلَامُ عَلٰى مَنِ اتَّبَعَ ال۟هَوٰى
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Glory be unto You! We have no knowledge save that which You have taught us; indeed You are All-Knowing, All-Wise.(*<ref>*Qur’an, 2:32.</ref>)
سُب۟حَانَكَ لَا عِل۟مَ لَنَٓا اِلَّا مَا عَلَّم۟تَنَٓا اِنَّكَ اَن۟تَ ال۟عَلٖيمُ ال۟حَكٖيمُ
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
O God, grant blessings and peace to the one whom You sent as a Mercy to All the Worlds,
اَللّٰهُمَّ صَلِّ وَ سَلِّم۟ عَلٰى مَن۟ اَر۟سَل۟تَهُ رَح۟مَةً لِل۟عَالَمٖينَ
</div>


<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
and to his Family and Companions, and grant them peace. Amen.
وَ عَلٰى اٰلِهٖ وَ صَح۟بِهٖ وَ سَلِّم۟ اٰمٖينَ
</div>




<div lang="tr" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
------
------
<center> [[Otuz İkinci Söz]] ⇐ | [[Sözler]] | ⇒ [[Lemaat]] </center>
<center> [[Otuz İkinci Söz/en|The Thirty-Second Word]] ⇐[[Sözler/en|The Words]]</center>
------
------
</div>
"https://risale.site/index.php/Özel:MobileDiff/151351...151774" sayfasından alınmıştır