On Birinci Söz/sq

بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيمِ

وَالشَّمْسِ وَضُحٰيهَا ❀ وَالْقَمَرِ اِذَا تَلٰيهَا ❀ وَالنَّـهَارِ اِذَا جَلّٰيهَا ❀ وَالَّيْلِ اِذَا يَغْشٰيهَا ❀ وَالسَّمَٓاءِ وَمَا بَنٰيهَا ❀ وَالْاَرْضِ وَمَا طَحٰيهَا ❀ وَنَفْسٍ وَمَا سَوّٰيهَا ❀ اِلخ

Me Emrin e All-llahut, i Gjithëmëshirshmi, Mëshirëploti.

“(Betohem) Për diellin dhe shkëlqimin e tij! Për hënën kur e ndjek atë! Për ditën kur shfaq ndriçimin (e diellit)! Për natën kur e fsheh atë (diellin)! Për qiellin dhe për Atë i Cili e ndërtoi! Për tokën dhe për Atë i Cili e shtriu atë! Për nefsin (njeriun ose shpirtin) dhe për Atë, i Cili e përsosi në përmasa...”()

Vëlla! Në qoftë se ti dëshiron të kuptosh diçka rreth talismanit të urtësisë së botës dhe rreth enigmës së krijimit të njeriut dhe misterit të realitetit të faljeve të urdhëruara, atëherë merre parasysh së bashku me nefsin tim këtë krahasim të shkurtër.

Njëherë ndodhej një mbret. Ai kishte thesare të shumtë që përfshinin të gjitha llojet e diamanteve, smeraldeve dhe xhevahireve. Përveç këtyre, ai kishte edhe thesare të tjera të çuditshme të fshehura. Ai kishte aftësi të jashtëzakonshme në arte të mahnitshme, njohuri gjithëpërfshirëse në shkenca të çuditshme të panumërta dhe ishte shumë i ditur në degë të pafundme të njohjes së mrekullueshme.

Tani, si çdo pronar bukurie e plotësimi, ai dëshiron të shohë e të shfaqë bukurinë e tij dhe përplotësinë; Ai mbret i lavdishëm, gjithashtu, dëshiroi të hapë një ekspozitë të madhe me qëllim që të nxjerrë në pah dhe të shfaqë përpara shikimit të njerëzve madhështinë e sundimit të tij, pasurinë e tij vezulluese, çudirat e artit të Tij, dhe mrekullitë e njohurisë së tij. Dhe gjithashtu që ai të mund ta shikonte bukurinë dhe plotësimin e tij shpirtëror në dy aspekte:

Aspekti i parë: Që Ai Vetë t’i shikonte objektet e ekspozuara me syrin e Tij të mprehtë.

Aspekti i dytë: Dhe që Ai të mund t’i shikojë ato nëpërmjet shikimit të të tjerëve.

Me këtë urtësi, mbreti nisi të ndërtojë një pallat të gjërë e madhështor. Ai e ndau në apartamente e banesa të madhërishme, e stolisi me çdo llojë xhevahiri prej thesareve të tij dhe me vetë Dorën e Tij plot art e zbukuroi me aktet më të bukura të urtësisë së Tij, dhe e stolisi me veprat e mrekullueshme të njohurisë së tij. Atëherë pasi e plotësoi atë, Ai vuri në pallat tryeza të gjëra që përfshinin më të shijshmin e çdo lloji ushqimi dhe çdo lloji mirësie. Ai caktoi një tryezë të përshtatshme për çdo grup, dhe me të përgatiti një gosti të shkëlqyeshme të përgjithshme duke nxjerrë në pah bujarinë, artin dhe zemërgjërësinë e pashembullt, sikur çdo tryezë ishte mbushur me qindra arte të holla e gjurmë të tyre. Sipër tyre Ai kishte vendosur mirësi shumë të vyera të panumërta. Atëherë ai u bëri ftesë njerëzve të Tij dhe vartësve nga të gjitha viset e tokës së tij për t’i gostitur e për të parë shfaqjen.

Më vonë mbreti caktoi një komandant suprem si mësues e instruktor për t’u bërë të njohur urtësinë në pallat dhe kuptimet e përmbajtjeve të tij; që t’u përshkruante njerëzve madhështinë e Ndërtuesit të pallatit dhe të Mjeshtrit të tij; që t’u bëjë atyre të njohur sekretet e zbukurimeve të pallatit, t’u mësonte atyre se çfarë artesh tregohen brenda tij, që t’u shpjegojë atyre që futen në pallat se çfarë tregojnë plotësimet dhe në çfarë mënyre e shprehin ato madhështinë e Pronarit të pallatit dhe plotësimet e Tij, dhe që t’i njoftojë ata për sjellje korrekte gjatë qëndrimit dhe shëtitjeve në të, që t’u shpjegojë atyre ceremonitë zyrtare të mbretit; dhe u sqaroi etikat që duhet të kenë e të sillen në përputhje me çfarë e kënaq Mbretin, i Cili nuk shihet veçse nga prapa perdes.

Ky mësues e instruktor kishte nga një asistent në çdo zonë të pallatit, ndërsa ai vetë qëndronte në sferën më të gjërë midis studentëve të tij, duke bërë njoftimet e mëposhtme për të gjithë spektatorët. Ai u tha atyre:

“O njerëz! Mbreti ynë i Cili është Pronari i këtij pallati, dëshiron ta bëjë Vetveten të njohur tek ju nëpërmjet bërjes së këtij pallati dhe shfaqjes së këtyre gjërave, prandaj njiheni Atë dhe përpiquni të njiheni mirë me Të. Ai dëshiron ta bëjë Vetveten të dashur tek ju me këto zbukurime; edhe ju bëjeni veten tuaj të dashur tek Ai duke admiruar veprat e Tij dhe duke vlerësuar artin e Tij. Gjithashtu, Ai e shfaq dashurinë e Tij për ju përmes këtyre mirësive që ju i shihni; edhe ju duajeni Atë gjithashtu duke iu bindur Atij. Dhe Ai e shfaq mëshirën e Tij dhe mirësinë për ju nëpërmjet këtyre të mirave dhe dhuratave të cilat shikohen. Kështu, edhe ju shfaqeni respektin tuaj për të përmes falënderimeve. Dhe Ai dëshiron ta shfaqë bukurinë e Tij shpirtërore të jashtëzakonshme për ju nëpërmjet këtyre veprave të plotësimit të Tij. Atëherë, edhe ju tregoni interesimin tuaj të madh për ta shikuar Atë dhe për të fituar kënaqësinë e Tij. Dhe nëpërmjet vënies së një vule të veçantë, një stampe të posaçme dhe një vule personale të paimitueshme mbi secilën nga këto vepra të zbukuruara arti që ju i shihni, Ai dëshiron të tregojë se gjithçka i përket Atij, dhe është vepër e Dorës së Tij dhe se Ai është mbreti i Vetëm në sundim e pavarësi. Edhe ju gjithashtu njiheni se Ai është Një dhe i Vetëm, është i Pashoq, pa përngjasues e pakrahasues dhe pranojeni se Ai është i Tillë” Ky mësues i madh u foli spektatorëve të pranishëm brenda pallatit edhe fjalë të tjera të ngjashme me këto, të cilat i përshtateshin pozitës së mbretit, madhështisë së Tij dhe bamirësisë së Tij.

Pastaj njerëzit që kishin hyrë në pallat u ndanë në dy grupe:

Grupi i parë: Meqenëse këta e njohën vetveten, qenë me mend, dhe zemrat e tyre ishin të pastërta e të qeta, kur shikuan çudirat brenda pallatit, ata deklaruan duke thënë: “Këtu lëvizin gjëra të mëdha.” Ata kuptuan se tek ato nuk kishte asgjë kot, ato nuk ishin lojra e as lodra fëmijësh. Kështu ata ishin kureshtarë, dhe ndërsa po habiteshin, ata filluan të thonin: “Dua të di ku fshihet zgjidhja e enigmës së pallatit, dhe cila është urtësia e saj që kemi parë e po shohim?” Ata, papritmas, dëgjuan fjalimin e mësuesit njohës dhe sqarimet e tij të mahnitshme dhe kuptuan se çelësat e të gjitha mistereve dhe zgjidhja e të gjitha enigmave ishin me të. Atëherë, ata iu afruan atij dhe i thanë: “Paqja qoftë mbi ty o mësues! Sigurisht një pallat luksoz i tillë domosdoshmërisht kërkon të ketë një mësues të vërtetë e të përpiktë si ty. Të lutem na trego nga ajo çfarë të ka mësuar Mbreti ynë”.

Para së gjithash, mësuesi u përsëriti ligjëratën që u përmend më parë. Ata e dëgjuan me vëmendje, e pranuan atë dhe përfituan shumë prej saj. Ata vepruan ashtu siç dëshironte mbreti. Dhe për shkak se mbreti ishte i kënaqur nga sjellja dhe qëndrimet e tyre të hijshme, Ai u bëri ftesë për tek një pallat tjetër, i veçantë, i lartë e i papërshkrueshëm. Dhe Ai u dha atyre një mirësi e një lumturi të përhershme në një mënyrë që i përshtatej një Mbretit Bujar, dhe i nderoi ata në një mënyrë që i përshtatej pallatit të tij madhështor përshkak se ishin mirëbërës për bindjen ndaj urdhrave të Mbretit, u dha atyre një lumturi të përjetshme.

Grupi i dytë, për shkak se mendjet e tyre ishin të prishura dhe zemrat e tyre ishin të shuara, kur hynë në pallat, u shpartalluan nga nefsi i tyre urdhërues për të liga dhe nuk i dhanë rëndësi asgjëje veçse ushqimeve të shijshme; ata i mbyllën sytë e tyre ndaj të gjitha atyre mirësive dhe bllokuan veshët e tyre ndaj udhëzimit të atij mësuesi të vërtetë dhe ndaj këshillave e paralajmërimeve të studentëve të tij. Ata e ngopën vetveten si kafshë dhe pastaj u zhytën në gjumin e pakujdesisë. Ata pinë elikziret të cilat ishin përgatitur për disa çështje të tjera dhe që nuk duhet të ishin harxhuar. Ata pinë ato gjëra që nuk u lejohej, u dehën dhe nisën të bërtasin aq me zë të lartë saqë shkaktuan trazira dhe shqetësuan mysafirët spektatorë. Ata u treguan të pasjellshëm ndaj rregullave të Krijuesit të Gjithëlavdishëm. Kështu, ushtarët e Pronarit të pallatit i arrestuan ata dhe i futën në një burg që u përshtatej njerëzve të tillë harbutë.

O shok, që po e dëgjon këtë tregim bashkë me mua! Natyrisht ti e ke kuptuar se; Sundimtari i Gjithëlavdishëm e ndërtoi këtë pallat për qëllimet e lartëpërmendura. Arritja e këtyre qëllimeve varet nga dy gjëra:

E para: Ekzistenca e mësuesit të cilin ne e shikuam, edhe fjalimin e të cilit ne e dëgjuam. Sepse po të mos ishte ai, të gjitha këto qëllime do të ishin kot. Sepse në qoftë se një libër i pakuptueshëm nuk do të kishte mësues, atëherë ai do të përbëhej nga fletë të pakuptimta.

E dyta: Është dëgjimi i fjalëve të atij mësimi nga ana e njerëzve dhe pranimi i tyre. Domethënë, ekzistenca e mësuesit është shkaku i ekzistencës së pallatit dhe dëgjimi i tij nga ana e njerëzve është shkaku i vazhdimësisë së ekzistencës së pallatit. Atëherë mund të thuhet se, po të mos ishte ky mësues, Mbreti i Gjithëlavdishëm nuk do ta krijonte pallatin. Dhe përsëri mund të thuhet se kur njerëzit nuk i kushtojnë vëmendje këshillave dhe porosive të mësuesit, sigurisht pallati do të shndërrohej e ndryshohej.

O shok! Tregimi mbaron këtu. Në qoftë se e ke kapur kuptimin e krahasimit, eja dhe shihe realitetin ballë për ballë:

Ai pallat është kjo botë, që i është vënë si çati ky qiell i ndriçuar me yje të buzëqeshur, dhe e shtruar me këtë dysheme të zbukuruar me lule të shumëllojshme nga lindja në perëndim. Sa për mbretin, Ai është Monarku i parapërjetësisë dhe i paspërjetësisë, i Shenjtëruari i Vetëm, të Cilit i japin lavdërime e shenjtërime të gjitha gjërat në shtatë qiejt e në tokë, secila me gjuhën e saj të veçantë. Ai është një Mbret i plotëfuqishëm, i tillë i Cili krijoi qiejt dhe tokën në gjashtë ditë, dhe pastaj u vendos në Fron. Zoti i fuqisë dhe i madhështisë, i Cili i kthen natën e ditën si dy shirita, njëri i bardhë e tjetri i zi, njëri pas tjetrit, është Ai i Cili i shkruan shenjat në faqen e kozmosit, dhe dielli, hëna dhe yjet janë të nënshtruar ndaj urdhrit të Tij.

Sa për apartamentet e atij pallati, ato janë tetëmbëdhjetëmijë botët, ku secila nga ato është vendosur në rregull dhe është zbukuruar në një mënyrë që i shkon asaj. Sa për artet e çuditshme që ju patë në pallat, ato janë mrekullitë e Fuqisë Hyjnore që ju i shihni në këtë botë, dhe ushqimet që i patë në pallat janë shenjat e frutave të mrekullueshme të Mëshirës Hyjnore në këtë botë, veçanërisht në verë, dhe sidomos në kopshtet e Barlas (një fshat që ndodhet në vilajetin e Spartës në jugperëndim të Turqisë, ku ustadh Said Nursi u dërgua në mërgim në vitin 1926), kuzhina dhe soba e këtij pallati është sipërfaqja e tokës, dhe toka e cila ka zjarr në zemrën e saj.

Ndërsa xhevahiret e thesareve të fshehura që ti i shikove në këtë krahasim në realitetet janë shembujt e manifestimeve të Emrave të shenjtë Hyjnorë. Qëndisjet dhe skalitjet dhe shenjat e qëndisjeve, që ne i pamë në këtë krahasim, janë këto krijesa të stolisura të botës dhe janë qëndisje harmonike të Penës së Fuqisë Hyjnore të cilat e zbukurojnë këtë botë dhe tregojnë Emrat e të Githëfuqishmit të Lavdishëm.

Sa për urdhëruesin, ai është mësuesi ynë Muhammedi Alejhis- salatu Ves-selam. Ndihmësit e tij janë profetët e tjerë, paqja dhe bekimi i Zotit qofshin mbi ta, ndërsa studentët e tij janë evlijatë dhe dijetarët e pastër. Sa për shërbëtorët e Sundimtarit në pallat, ata tregojnë e aludojnë për Engjëjt në këtë botë. Ndërsa të gjithë mysafirët e ftuar në atë banket, në këtë bujtinë të dynjasë janë njerëzit, xhindet dhe kafshët të cilat i shërbejnë njeriut.

Sa për dy grupet, njëri nga ato këtu është Ehli imani –besimtarët–, të cilët janë studentët e Kur’anit Gjithurtësi, i cili shpjegon vërsetet e librit të universit. Ndërsa grupi tjetër, janë njerëzit e mosbesimit dhe të kundërshtimit, të cilët ndjekin shejtanin dhe nefsin urdhërues për të liga, që janë shurdhmemecë, si kafshë, madje më të ulët se sa kafsha; ata formojnë grupin e të çudhëzuarve të cilët njohin vetëm jetën e kësaj bote.

Grupi i Parë: këta janë fatbardhët dhe të mirët, të cilët e dëgjuan mësuesin e madh, poseduesin e dy krahëve, realiteteve, meqë ai është edhe shërbëtor, edhe i dërguar; për sa ka të bëjë me adhurimin, ai e përshkruan Furnizuesin e tij në një mënyrë të përshtatshme me cilësitë e madhështisë, atëherë ai është si një përfaqësues i komunitetit të tij tek prania Hyjnore. Dhe për sa ka të bëjë me profetësinë, ai ua përcjell dekretet e Furnizuesit të tij njerëzve dhe xhindeve nëpërmjet Kur’anit.

Ky komunitet i lumtur i kushtoi vëmendje të Dërguarit dhe i vunë vesh Kur’anit, dhe iu nënshtruan urdhrave të Kur’anit Gjithurtësi. Ata e panë veten e tyre të veshur me “faljet e detyruara”, të cilat janë indeksi i të gjitha llojeve të adhurimit dhe e detyrave të holla të shumta brenda stacioneve të larta.

Në të vërtetë, ata panë në detaje detyrën e namazit dhe u ngjitën në stacionet e saj të lartë për të cilat tregojnë përmendjet, lëvizjet e tyre të ndryshme, si më poshtë vijon:

Së pari: ata duke vëzhguar veprat Hyjnore të shpërndara në univers, e gjetën veten në stacionin e shikimit të mirësisë, të madhështisë së Hyjnisë, në formën e trajtimit të padukshëm të personit të interesuar, dhe e kryen detyrën e Tekbirit dhe të Tesbihateve (madhërimit dhe të lavdërimit të Zotit) duke thënë: “All-llahu ekber” Zoti është më i Madhi.

Së dyti: duke u shfaqur në stacionin e lajmëruesve dhe thirrësve për tek veprat brilante e të mrekullueshme, të cilat janë treguesit e Emrave të Shenjtë Hyjnorë, duke thënë: “Subhanall-llah” “Lavdia i takon All-llahut” dhe “El-Hamdu lil-Lah” “Lavdërimi i takon All- llahut”, ata kryen detyrën e shenjtërimit e të lavdërimit të Zotit xh.sh.

Së treti: në stacionin e të kuptuarit të mirësive të depozituara në thesaret e mëshirës Hyjnore dhe duke i perceptuar ato me shqiset e tyre të brendshme e të jashtme, ata nisën të përmbushin detyrën e falënderimit e të lavdërimit.

Së katërti: në stacionin e njohjes së xhevahireve të thesareve të Emrave Hyjnorë dhe duke i vlerësuar e i peshuar me peshat e aftësive të tyre shpirtërore, ata filluan detyrën e lavdërimit të Zotit xh.sh. Dhe të deklarimit të Tij larg çdo mangësie.

Së pesti: në stacionin e studimit të mesazheve të Krijuesit të shkruajtura me Penën e Fuqisë në fletën e Kaderit Hyjnor, ata filluan detyrën e shqyrtimit, admirimit dhe të vlerësimit.

Së gjashti: me shikimet e bukurive të holla, të ndjeshme, të Bukura në krijimin e gjërave dhe në artin tek qëniet, në stacionin e deklarimit të Zotit xh, larg çdo mangësie, ata hynë tek detyra e dashurisë dhe e përmallimit për bukurinë e Krijuesit të tyre të Gjithëlavdishëm dhe të Autorit Hirplotë.

Domethënë; pas kryerjes së këtyre detyrave në stacionet e lartëpërmendura, dhe pas kryerjes së ibadetit të detyruar, përmes trajtimit të padukshëm të Objektit të adhurimit, duke shikuar në kozmos e në veprat, ata u ngjitën tek shkalla e shikimit të trajtimit të Krijuesit Gjithurtësi dhe e veprave të Tij. Gjithashtu, dhe në formën e trajtimit në praninë e të Adhuruarit, ata së pari iu përgjigjën Krijuesit të Gjithëlavdishëm, bëries së njohur të Vetvetes së Tij për qëniet e vetëdijshme nëpërmjet mrekullive të artit të Tij, iu përgjigjën me njohje të mbushur me admirim e habi duke thënë:

سُبْحَانَكَ مَا عَرَفْنَاكَ حَقَّ مَعْرِفَتِكَ

"Lavdia te takon Ty, ne të njohim me të vërtetë Ty? Ajo efarë të bën ty të njohur janë mrekullite e të gjitha veprave të artit Tënd!"

Pastaj iu përgjigjën me dashuri e pasion bëries së Vetvetes të dashur Atij të Gjithëmëshirshmi nëpërmjet frutave të bukur të mëshirës së Tij; duke deklaruar:

اِيَّاكَ نَعْبُدُ وَ اِيَّاكَ نَسْتَع۪ينُ “Vetëm Ty të adhurojmë, dhe vetëm nga Ty ndihmë kërkojmë!”

Pastaj ata iu përgjigjën me falënderime e lavdërime shfaqjes së mëshirës dhe dhembshurisë së Atij Mirëbërësi të vërtetë nëpërmjet mirësive të Tij të ëmbla, dhe duke thënë:

سُبْحَانَكَ وَبِحَمْدِكَ Lavdia dhe falënderimi të takon Ty! “Si mund të të falënderojmë Ty ashtu siç e meriton? Ti je plotësisht i denjë për falënderime! Sepse të gjitha mirësitë e tua të shpërndara gjatë gjithë universit ngrejnë në qiell e himnizojnë lavdërimet e Tua dhe falënderimet nëpërmjet gjuhëve të qarta të gjendjeve të tyre të natyrshme. Dhe të gjitha mirësitë e Tua të vëna rradhë rradhë në tregun e botës dhe të shpërndara mbi sipërfaqjen e tokës shpallin lavdërimet e Tua dhe të madhërojnë Ty. Dhe nëpërmjet dëshmisë së bujarisë Tënde dhe të dorëgjërësisë, të gjithë frutat e renditura dhe të përpjesëtuara të mëshirës Tënde e të mirësisë të japin Ty falënderime përpara shikimeve të krijesave të Tua.”

Pastaj ata përgjigjen, duke thënë: اَللّٰهُ اَكْبَرُ “Zoti është më i Madhi” përpara shfaqjes së Bukurisë Hyjnore, lavdisë, plotësimit dhe madhështisë në pasqyrat e qënieve që ndryshojnë vazhdimisht në faqen e universit; ata përulen në ruku me nderim në pafuqinë e tyre, dhe bien në sexhde të përulur me dashuri e habi.

Pastaj duke shpallur varfërinë e tyre dhe nevojat, ata iu përgjigjën me lutje e përgjërim Pronarit të pasurive absolute i Cili shfaq bollëkun e pasurisë së Tij dhe gjërësinë e mëshirës së Tij, dhe deklaruan duke thënë: وَ اِيَّاكَ نَسْتَع۪ينُ “Vetëm prej Teje ndihmë kërkojmë.”

Pastaj ata iu përgjigjën me vlerësim shfaqjes së atij Krijuesi të Gjithëlavdishëm, hollësive dhe çudirave të artit të Tij antik në ekspozitën e krijesave, duke thënë مَا شَاءَ اللّٰهُ “Ma’sha’All-llah” “çfarë çudirash ka dashur Zoti xh.sh.” Duke vëzhguar e duke i admiruar ato, ata thonë, “Sa bukur janë bërë ato!”

بَارَكَ اللّٰهُ “çfarë bekimesh ka dhënë Zoti xh.sh.!” Duke thënë “ne kemi besuar” آمَنَّا ata bëjnë shehadet, dëshmi. “Ejani Shikoni! Duke thënë me habi “ejani në shpëtim” حي على الفلاح , ata iu përgjigjën duke i mbajtur si dëshmitarë të gjitha ekzistencat.

Pastaj ata iu përgjigjën me nënshtrim e bindje shpalljes së sovranitetit të Hyjnisë së Monarkut të parapërjetësisë në çdo anë të universit, dhe shfaqjes së Unitetit të Tij. Dhe duke deklaruar; سَمِعْنَا وَاَطَعْنَا Ne dëgjojmë e bindemi!”, ata vërtetojnë Unitetin dhe Njësinë e Tij.

Pastaj, përpara shfaqjes së Hyjnisë së Atij Mbështetësit të të gjitha botëve, ata iu përgjigjen me adhurim e me përnderim të përulur, që përbëhet nga shpallja e varfërisë së tyre brenda nevojës, dhe nga dobësia e tyre brenda pafuqisë, dhe me “faljet e urdhëruara”, të cilat janë përmbledhja e adhurimit.

Kështu nëpërmjet kryerjes së detyrave të ndryshme të adhurimit në këtë xhami të madhe të njohur si banesa e dynjasë, ata zbatuan obligimet dhe detyrat e jetëve të tyre, dhe morën formën e modelit më të mirë.” Ata u ngjitën në një rang mbi të gjitha krijesat, dhe u bënë kalifë të besuar të zotit në tokë duke u pajisur me fatbardhësinë e besimit dhe të amanetit.

Dhe pas kësaj fushe provimi dhe pas këtij vendi testimi, Krijuesi i tyre Gjithëbujar, u bën ftesë atyre për tek lumturia e përjetshme si shpërblim për besimin e tyre, dhe për tek banesa e paqes si shpërblim për përkrahjen që ata i dhanë fesë Islame. Atje, Ai do t’u dhurojë -dhe u ka dhuruar- nga mirësitë e mëshirës së Tij aq shumë gjëra të shkëlqyera, sa që asnjë sy nuk i ka shikuar ato, as veshi nuk i ka dëgjuar, as mendja e zemra e njeriut kurrë nuk i ka imagjinuar- dhe kështu Ai ua dhuron këto atyre, dhe u dha atyre përjetësi dhe përjetshmëri. Sepse shikuesi i përmalluar për bukurinë e amshuar dhe ashiku, dashuruesi, i cili e reflekton atë si pasqyrë, padyshim nuk do të zhduket, por do të jetë i qëndrueshëm dhe do të shkojë në përjetësi.

Kjo, pra, është gjendja përfundimtare e studentëve të Kur’anit. “Zot na bëj edhe ne prej tyre, amin!”

Sa për grupin tjetër, mëkatarët dhe të këqinjtë, kur ata hynë në pallatin e kësaj bote në moshën e pjekurisë, ata iu përgjigjën me mosbesim të gjitha dëshmive të Unitetit Hyjnor, dhe me mosmirënjohje ndaj të gjitha mirësive, dhe duke i akuzuar si të pavlefshme të gjitha krijesat e universit i fyen e i poshtëruan ato në një mënyrë të pabesueshme. Dhe meqenëse ata i refuzuan dhe mohuan të gjithë shfaqjet e Emrave të bukur Hyjnorë, ata kryen një krim të pafund në një kohë të shkurtër, dhe u bënë të meritueshëm për një dënim të përhershëm. Në të vërtetë, kapitali i jetës dhe aftësitë njerëzore iu dhanë njeriut për detyrat e lartëpërmendura.

O nefsi im i pandjeshëm dhe o shoku im i pamenduar! A pandehni se detyra e jetës suaj kufizohet në përmbushjen e kërkesave të nefsit udhëzues për të liga duke vënë në përdorim mjetet e qytetërimit, që të kënaqin dëshirat fizike? Dhe a mendoni se synimi i vetëm i ndjenjave delikate e të holla shpirtërore, i aftësive dhe i gjymtyrëve të renditura bukur, i ndjenjave dhe shqiseve kureshtare të përfshira në aparatin e jetës suaj, janë kufizuar tek kënaqja e dëshirave të ulëta të nefsit të ulët në këtë jetë kalimtare? Ruajna Zot, kurrë! Në krijimin e atyre gjymtyrëve në qënien tuaj dhe të përfshira brenda natyrës suaj, janë dy qëllime themelore:

I pari: Është që t’ju bëjë ju të vetëdijshëm për t’i dhënë falënderime Misterit të vërtetë për çdo lloj mirësie që Ai ka dhënë. Domethënë t’i ndjeni ato, t’i jepni falënderime e t’i bëni adhurim Atij.

I dyti: që t’ju bëjë ju të njihni llojet e të gjitha Emrave të shenjtë Hyjnorë që shfaqen në univers, dhe t’ju bëjë ju që t’i shijoni ato një nga një. Kështu, duke i njohur ato Emra nëpërmjet shijimit të tyre, ju duhet të besoni.

Atëherë, plotësimet e njeriut zhvillohen nëpërmjet arritjes së këtyre dy qëllimeve themelore. Nëpërmjet atyre njeriu bëhet një qënie e vërtetë njerëzore.

Vështro nëpërmjet kuptimit të krahasimit të mëposhtëm dhe shiko se aftësitë e humanizmit nuk i janë dhënë njeriut me qëllim që të fitojë vetëm jetën e kësaj bote, ashtu si një kafshë:

Për shembull, një pronar i dha njërit prej shërbëtorëve të tij njëzet monedha ari që të blejë me to një kostum për veten e tij nga një stof i veçantë. Ndërkohë shërbëtori shkoi, e bleu atë nga llojet më të mira të stofrave dhe e veshi.

Pastaj, pa që, po i njëjti pronar i dha një shërbëtori tjetër njëmijë monedha ari, futi në xhepin e shërbëtorit një copë letër me disa gjëra të shkruajtura në të dhe e dërgoi për të bërë tregti. Tani cilido njeri me mendje në kokë do ta kuptonte se kjo shumë parash nuk është vetëm për të blerë një kostum, sepse shërbëtori i parë e bleu atë kostum nga stofi më i mirë me njëzet monedha ari! Me siguri ky kapital prej një mijë florinjsh nuk është për të blerë një kostum. Në qoftë se shërbëtori i dytë nuk do të lexonte çfarë është shkruar në xhepin e tij dhe ia jep dyqanxhiut të gjithë shumën për një kostum stofi, duke imituar shërbëtorin e parë, dhe ndërkohë merr prej llojit më të keq të stofrave, një kostum pesëdhjetë herë më të ulët se sa ai i shokut të tij, atëherë ai do të bënte marrëzinë më të madhe, dhe padyshim duhet të kritikohet ashpër e të dënohet rëndë.

O nefsi im dhe o shoku im! Ejani në vete! Mos e harxhoni kapitalin tuaj dhe potencialet e jetës suaj në gjëra materiale dhe për këtë jetë të përkohshme si një kafshë, ose madje edhe më ulët se sa kafsha. Ndryshe, megjithëse ti je pesëdhjetë herë më lart, për sa ka të bëjë me kapitalin se sa kafsha më e lartë, ti do të bije pesëdhjetë herë më poshtë se sa kafsha më e ulët.

O nefsi im i pavëmendshëm! Në qoftë se dëshiron të kuptosh diçka nga qëllimi i jetës tënde dhe nga natyra e jetës tënde, nga forma e jetës tënde, nga kuptimi i jetës tënde dhe nga lumturia e plotë e jetës tënde, atëherë shiko!

Përmbledhja e qëllimeve të jetës tënde përbëhet nga “nëntë urdhëresa”:

E Para: Të peshosh me masat e shqiseve, të cilat janë vendosur në trupin tënd, mirësitë e depozituara në thesaret e Mëshirës Hyjnore, dhe të japësh falënderime të përgjithshme.

E Dyta: Të hapësh me çelësat e aftësive të vendosura në natyrën tënde thesaret e fshehura të Emrave Hyjnorë dhe me ato Emra të njohësh të Lartësuarin e Vetëm.

E Treta: Të shfaqësh me vetëdije e të bësh të njohur përmes jetës tënde përpara shikimit të krijesave në këtë ekspozitë të dynjasë artet e çuditshme dhe treguesit e hollë që kanë bashkangjitur tek ty Emrat Hyjnorë.

E Katërta: Përpara madhështisë së Hyjnisë së Krijuesit të shfaqësh adhurimin tënd me gojë dhe nëpërmjet gjuhës së gjendjes tënde të natyrshme.

E Pesta: Ashtu si një ushtar i cili i ka marrë të gjitha zbukurimet dhe shenjat e gradës nga mbreti; të cilat i ka vendosur në raste ceremoniale, dhe duke u shfaqur para tij, ai shfaq shenjat e komplimen- tet e mirësisë së mbretit ndaj tij, po ashtu edhe ti duhet ta zbukurosh veten me vetëdije me xhevahiret e shqiseve të holla të cilat ti kanë dhënë ty treguesit e Emrave Hyjnorë dhe t’i shfaqësh ato përpara shikimit dëshmues të Dëshmitarit të Parapërjetësisë.

E Gjashta: Të vëzhgosh me vetëdije përshëndetjet e qënieve të gjalla për Krijuesin e tyre, të njohura si treguesit e jetës, të shikosh lavdërimet e tyre për krijuesin e tyre, të njohura si shenjat e jetës, dhe adhurimin e tyre për Dhënësin e jetës xh.sh. , të njohura si frutat dhe qëllimet e jetës, dhe me vetëdije shikoji ato me anë të reflektimit e shqyrtimit dhe shfaqi ato nëpërmjet të dëshmuarit të tyre.

E Shtata: Duke i marrë si njësi matjeje shembujt e zvogëluar të atributeve si, njohja e pjesshme, fuqia dhe dëshira që i janë dhënë jetës tënde, me qëllim që nëpërmjet atyre njësive matëse të njohësh atributet Absolute të Krijuesit të Gjithëlavdishëm. Për shembull, meqenëse nëpërmjet fuqisë tënde të pjesshme, fuqisë së zgjedhjes, njohjes dhe dëshirës, ti e ke ngritur shtëpinë me një projekt të mirë e me një formë të rregullt, po ashtu ti duhet ta dish –me raportin e madhështisë së ndërtimit të pallatit të botës dhe të sistemit të tij perfekt– se Ndërtuesi i pallatit të dynjasë është i Gjithëfuqishëm, i Gjithëditur, i Gjithurtë dhe Rregullatori Absolut.

E Teta: Të kuptosh fjalët shpirtërore që dalin prej çdo krijese midis qënieve në botë –secila sipas gjuhës së saj të veçantë– për sa ka të bëjë me Unitetin e Krijuesit dhe me Hyjninë e Autorit Absolut.

E Nënta: Të kuptosh nëpërmjet pafuqisë tënde dhe dobësisë, varfërisë tënde dhe nevojave, shkallët e shfaqjeve të Fuqisë Absolute dhe të Pasurisë absolute. Ashtu si shijet, shkallët dhe shumëllojshmëritë e ushqimeve që kapen me shkallët e urisë dhe me llojet e nevojave për to, po kështu, ti duhet t’i kuptosh shkallët e Fuqisë Absolute Hyjnore dhe pasuritë e Hyjnisë me pafuqinë tënde dhe me varfërinë tënde të pakufishme. Atëherë, këto nëntë urdhëresa dhe të tjera të ngjashme meto janë përmbledhja e qëllimeve të jetës tënde.

Sa për esencën e jetës tënde, përmbledhja e saj është kjo:

Ajo është indeksi i çudirave, që u përket Emrave Hyjnorë dhe një njësi e zvogëluar matjeje për çështjet Hyjnore dhe për Atributet Hynore, është një balancë për botët brenda universit.. është një listë e kësaj bote madhështore.. është një hartë e këtij kozmosi të gjërë.. është një përmbledhje e librit të madh të universit.. është një tufë me çelësa me të cilët hapen thesaret e fshehur të Fuqisë Hyjnore dhe është modeli më i shkëlqyer i plotësimeve të shpërndara në ekzistenca dhe të përhapura në periudha e kohëra. Kështu “esenca e jetës tënde”, përbëhet nga urdhëresa të tilla si këto.

Tani forma e jetës tënde dhe mënyra e detyrës së saj është kjo:

Jeta jote është një fjalë e urtë e shkruajtur me penën e Fuqisë Hyjnore; ajo është një fjalë kuptimplote që tregon Emrat e Bukur Hyjnorë të shikuar e të dëgjuar... Kështu, forma e jetës tënde përbëhet nga urdhëresa si këto.

“Kuptimi i vërtetë i jetës tënde” është ky:

Ajo vepron si një pasqyrë për shfaqjen e Njësisë Hyjnore dhe për shfaqjen e të Vetmit të përjetshëm; jeta jote është si një pikë qëndrore për tërësinë e llojeve të atyre treguesve Hyjnorë të shfaqura në të gjithë botën duke qenë secila si pasqyra.

Tani sa për plotësimin e lumturisë së jetës tënde, ajo është kjo:

Është të jesh i vetëdijshëm për sa ka të bëjë me shfaqjen e dritave të treguesve Hyjnorë në pasqyrën e jetës tënde dhe t’i duash ato; është të shfaqësh përmallimin për ato tregues si një qënie e vetëdijshme. Është të kalosh përtej vetes tënde përmes dashurisë ndaj Krijuesit, dhe ta vendosësh reflektimin e dritës së Tij në qendrën e zemrës tënde. Kështu është për shkak të këtij misteri që u tha Hadithi Kudsi, i cili shprehet nga rreshtat e mëposhtëm, dhe që do të të ngrejë deri tek lartësia më e lartë,

مَنْ نَه گُنْجَمْ دَرْ سَمٰوَاتُ وزَمِينْ ❀ اَزْ عَجَبْ گُنْجَمْ بَقَلْبِ مُوٴْمِنِينْ

“Qiejt e toka nuk më përfshijnë Mua; por, sa e çuditshme! Mua më përfshijnë zemrat e besimtarëve.”

Dhe kështu, o shpirti im! Meqenëse jeta jote orientohet tek këto qëllime kaq të larta dhe i grumbullon bashkë ato thesare aq të çmueshme, atëherë a do të ishte e denjë për arsyen dhe drejtësinë që ti ta harxhoje jetën në kënaqësinë e përkohshme të nefsit urdhërues për të liga dhe në kënaqësitë kalimtare të kësaj bote, e ta humbësh! Në qoftë se nuk do ta humbasësh jetën tënde, mendo për betimet dhe përgjigjet e betimeve në suren “esh-Shems”, dhe mësoje duke kuptuar krahasimin e lartëpërmendur tek parathënia, i cili aludon për atë sure dhe vepro në përputhje me të:

وَالشَّمْسِ وَضُحٰيهَا ❀ وَالْقَمَرِ اِذَا تَلٰيهَا ❀ وَالنَّـهَارِ اِذَا جَلّٰيهَا ❀ وَالَّيْلِ اِذَا يَغْشٰيهَا ❀ وَالسَّمَٓاءِ وَمَا بَنٰيهَا ❀ وَالْاَرْضِ وَمَا طَحٰيهَا ❀ وَنَفْسٍ وَمَا سَوّٰيهَا ❀ فَاَلْهَمَهَا فُجُورَهَا وَتَقْوٰيهَا ❀ قَدْ اَفْلَحَ مَنْ زَكّٰيهَا ❀ وَقَدْخَابَ مَنْ دَسّٰيهَا

“(Betohem) për diellin dhe shkëlqimin e tij!” “Për hënën kur e ndjek atë!’ “për ditën kur shfaq ndriçimin (e diellit)!” “për natën kur e fsheh atë (diellin)!” “për qiellin dhe Atë i Cili e ndërtoi atë!” “për tokën dhe për Atë i Cili e shtriu atë!” “për nefsin (njeriun ose shpirtin) dhe për Atë i Cili e përsosi atë në përmasa!’ “vërtet që do të ngadhënjejë ai i cili e pastron vetveten.” “dhe vërtet që dështon ai i cili e prish vetveten.”()

اَللّٰهُمَّ صَلِّ وَسَلِّمْ عَلٰى شَمْسِ سَمَاءِ الرِّسَالَةِ وَقَمَرِ بُرْجِ النُّبُوَّةِ وَعَلٰى آلِهِ وَاَصْحَابِهِ نُجُومِ الْهِدَايَةِ وَارْحَمْنَا وَارْحَمِ الْمُؤْمِنِينَ وَالْمُؤْمِنَاتِ آمِينْ آمِينْ آمِينْ

O Zot, jepi bekime e paqe diellit të qiejve të profetësisë, hënës së yjësisë së profetësisë, dhe familjes së tij dhe sahabëve, yjeve të udhëzimit dhe na mëshiro neve dhe të gjithë besimtarët. Amin. Amin. Amin.

---

Fjala e Dhjetë ⇐ | Fjalët | ⇒ Fjala e Dymbëdhjetë

---