Yirmidokuzuncu Lem'adan İkinci Bâb/mk

بِاس۟مِهٖ سُب۟حَانَهُ

За изразот Елхамдулиллах (Фала Му на Аллах)

Во ова кратко послание наречено Второ Поглавје, ќе бидат објаснети само девет бескрајни придобивки и светлини на верата што го наведуваат човекот да изрекува Елхамдулиллах.

بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيمِ

Прва точка

Најнапред ќе потсетиме на две работи:

1- Филозофијата претставува црни очила што сите работи ги прикажува како грди и страшни. Верата, пак, претставува прозрачни, блескави и бистри очила што сите работи ги прикажува како убави и пријатни.

2- Шесте насоки на човекот се: десна, лева, предна, задна, горна и долна насока. Тој по природа е поврзан со сите созданија и на некој начин прави зделка со сè што постои и е создаден како да е принуден со зборови или духовно да комуницира со сè што е опкружен.

Човекот со ставање на гореспоменатите два вида очила може да види сè што постои и ситуациите што се наоѓаат во гореспоменатите насоки.

Десна насока: Целта во оваа насока е насоката на минатото. Според тоа, ако се погледне на десно со очилата на филозофијата, ќе изгледа небаре пристигнал Судниот ден на земјата, како да се превртило сè наопаку, небаре сè има форма што потсетува на голем и страшен гроб. И нема сомнеж дека и човекот, покрај ваквата глетка, ќе биде изложен на голем страв, ужас и очај.

Меѓутоа, ако во таа насока се погледне со очилата на верата, дури и кога би изгледало дека во таа земја сè се испревртило, ќе нема изгубени животи. Се забележува дека мештаните се префрлени во уште поубав и поблескав свет; и сфаќа дека тие гробови и дупки се ископани за заминување во еден посветол свет. Значи, ра-доста, безгрижноста, сигурноста и спокојството на душата се еден вид благодат што ги дава верата и таа е причина за илјадниците пати што луѓето изрекуваат Елхамдулиллах.

Лева насока: Односно, кога кон иднината ќе се погледне со очилата на филозофијата, сè ќе изгледа во форма на еден голем, мрачен и страшен гроб кој ќе нè уништи и во кој ќе изгниеме и ќе им служиме како храна на змиите и скорпиите.

Меѓутоа, ако се погледне со очилата на верата, ќе изгледа како една гозба и како една софра на Семилостивиот која е преполна со разновидна убава и вкусна храна и напитоци кои Возвишениот Праведник, Невидливиот Семилостив Милосрдник им ги подготвил на луѓето; и ги наведува илјадници пати да повторат Елхамдулиллах.

Горна насока: Односно, ако некој човек со филозофски мисли погледне кон небесата, ќе биде изложен на голем страв, ужас и очај поради разните движења на милијарди ѕвезди и овали кои се движат со огромна брзина во оваа бескрајна празнина и кои личат на трка на коњи или воена вежба.

Меѓутоа, кога ќе погледне верник, ќе согледа дека таа чудна и чудесна воена вежба се одвива под наредба и контрола на еден командант, ќе согледа дека тие ѕвезди за нас претставуваат еден вид блескави светилки, и нема да чувствува страв и ужас од трката на коњите кои го красат небесниот свет, туку ќе чувствува блискост и љубов. Секако, на благодатот на верата, која го прикажува небесниот свет на овој начин, и илјадници пати да ѝ се каже Елхамдулиллах, е малку.

Долна насока: Односно, човекот кој со очите на филозофијата го гледа светот на Земјата, Земјината топка ќе ја види како обезглавено разуздано животно, како талкач кој се движи околу Сонцето или како чамец со скршени штици и без капетан, ќе се исплаши и ќе испаничи.

Меѓутоа, ако погледне преку верата, Земјата ќе изгледа како лаѓа на Семилостивиот, ќе изгледа како брод под командата на Аллах, кој со сета потребна храна, напитоци, облека се движи околу Сонцето поради оддалечувањето на човечкиот род од маките и тегобите. И човекот, за овој благодат што потекнува од верата, ќе почне да изрекува големи и големи благодарности, т.е. Елхамдулиллах.

Предна насока: Ако еден човек филозоф погледне во ова насока, ќе види дека сите живи созданија, без разлика дали тоа се луѓето или животните, во редици со голема брзина одат во таа насока, односно одат кон непостоење и исчезнуваат. Знаејќи дека и тој самиот е еден од тие патници, поради тагата доаѓа до избезумувачка состојба.

Меѓутоа, верникот што погледнува од аспект на верата, согледува дека заминувањата и патувањата на луѓето во таа насока не се во светот на непостоењето, туку се преселуваат од една висорамнина на друга, од минливото живеалиште во вечното, од слугувачкиот чифлик во одделот за наплата, од земјата на трудот и напорот – во земјата на милоста. Со оглед на тоа дека не оди во светот на исчезнувањето, оваа насока ќе ја прифати со задоволство.

Меѓутоа, смртта во текот на патот и тегобите како гробот, во однос на резултатите, претставуваат среќа; бидејќи патот што води кон световите на светлината, минува низ гробот, и најголемото спокојство и среќа се резултат на големите и болни несреќи. На пример, Хазрет-и Јусуф за да дојде до среќната позиција како министер на Египет, беше потребно неговитеv браќа да го фрлат во бунар и да го фрлат в зандана поради клеветата на Зелиха. Според тоа, како резултат на заморното и мачно доаѓање на овој свет преку мајчината утроба, детето стигнува во светот на среќата.

Задна насока: Односно, ако се погледне со очите на филозофијата кон оние што доаѓаат од задната насока и поради тоа не можат да добијат одговор на прашањата од типот на: “Од каде доаѓаат, каде доаѓаат и за што се дојдени во овој свет?”, сигурно се чудат и се двоумат.

Меѓутоа, ако погледне со очилата на светли-ната на верата, ќе сфати дека луѓето се расуду-вачи пратени од Султанот на Беспочетокот за да видат и проучат, размислувајќи за преубавите и зашеметувачки чуда на Семоќниот Создател, изложени во универзумот. И тие откако ќе го достигнат степенот и бројот, пропорционално со степенот на разбирање на знаците на големината на Султанот на Беспочетокот, па и важноста и големината на тие степени, на тие чуда, сфаќаат дека повторно ќе се вратат во земјата на Султанот на Беспочетокот – разбирање, кое во суштина е благодат што нему му го дава верата и на тие благодати тој ќе рече Елхамдулиллах.

Предупредување: Во согласност со оваа вистина, изговарањето на Елхамдулиллах за благодатот на верата, којашто го отстранува мракот, е исто така голем дар што изискува благодарност, затоа што преку неа се разбира степенот и сладоста на овој благодат. Оваа втора благодарност изискува трета, третата изискува четврта. وَهَلُمَّ جَرًّا начи, благодарностите што се раѓаат од една благодарност, содржат една цела низа бескрајни благодарности.

Втора точка

Елхамдулиллах за благодатот на верата, којашто ни дава просветление во шесте насоки. Како заради отстранувањето на темнините од овие насоки верата е велик благодат со оглед на отстранувањето на несреќите, така таа е велика и заради осветление на насоките со оглед на повлекувањето бенефиции. Поради комплекс-ниот карактер на својата природа човекот е поврзан со сите созданија во шесте насоки и преку добрата на верата тој може да повлече корист од сите страни каде и да се насочи.

Според тоа, човекот добива осветление на безгранично долги растојанија во секоја насока каде и да се обрне, во согласност со тајната на следниот ајет (стих) од Куранот:

اَي۟نَمَا تُوَلُّوا فَثَمَّ وَج۟هُ اللّٰهِ

И небаре верникот има духовна возраст, којашто се простира од појавата до крајот на земјата и црпи од светлината живот што продолжува од почетокот до вечноста.

Преку тајната на осветлението од верата во шесте насоки, човекот излегува од теснотијата на времето и место и го достигнува широкиот свет и светот се претвора во негов дом, а минатото и иднината – во сегашност за неговиот дух и срце. И така нема раздалеченост меѓу нив.

Трета точка

Елхамдулиллах за верата што содржи два извора: извор на помош и извор на поддршка.

Да, во согласност со тајната на исклучи-телната беспомошност на луѓето и поради многубројните им непријатели, тие очајно имаат потреба од потпорна точка кон којашто ќе прибегнуваат за да ги одвратат овие безброј непријатели. А поради исклучителната бедност на човекот, комбинирана со многу потребности и надеж, тој очајно има потреба од извор на поддршка, од којшто ќе црпи сила и којшто ќе моли за задоволување на своите потреби.

Верата во Аллах е потпорна точка за приро-дата на луѓето и за нивниот карактер, а верата во задгробниот живот е извор на поддршка за нивниот дух и совест. Оној што не ги познава овие два извора, срцето и духот му подивуваат и неговата совест постојано го мачи. А оној што се потпира на првиот извор и црпи сила од вториот, тој длабоко во својата душа чувствува наслада, успокојување, утеха и сигурност и живее во мир со својата совест.

Четврта точка

Светлината на верата, којашто ја отстранува болката од исчезнување на алал задоволствата преку покажување на слични на нив, но вечни, и ги продолжува благодатите преку покажување на дрвото на насладата, и ги расејува маките од разделбата преку покажување нови и нови средби и извори. Со други зборови, во секоја сладост се содржат болки што произлегуваат од мислата за нејзиното исчезнување.

Преку светлината на верата се става крај на исчезнувањето и тоа се претвора во обновување на претходните задоволства, што повторно носи наслада.

Така и ако не се знае од кое дрво е скинат даден плод, задоволството се ограничува во самиот плод и исчезнува откако ќе биде изеден. Тоа раѓа жал за неговата загуба. Но, ако се знае и се види од кое дрво е скинат, болката поради неговата загуба се губи затоа што плодоносното дрво ќе продолжи да раѓа и ќе го замени изедениот плод со други, слични на него.

Така и едни од најтешките состојби за човечкиот дух се болките што произлегуваат од разделбите. Преку светлината на верата овие разделби се растураат и исчезнуваат и дури се претвораат во надеж за нови средби, коешто содржи уште една наслада затоа што секое обновување носи ново задоволство.

Петта точка

Светлината на верата, којашто ги претставува привидните непријатели и туѓи луѓе како блиски пријатели и браќа, сиротите мртовци како живи и весели, сираците што плачат како слуги, како луѓе коишто го слават и вознесуваат својот Бог.

Yani gaflet ile bakan adam, âlemin mevcudatını düşman gibi muzır telakki ederek tevahhuş eder. Ve eşyayı ecnebiler gibi görür. Çünkü dalalet nazarında mazi ve istikbal zamanlarındaki eşya arasında uhuvvet, kardeşlik rabıtası, bağlanışı yoktur. Ancak zaman-ı halde eşya arasında küçük, cüz’î bir alâka olur. Binaenaleyh ehl-i dalaletin yekdiğerine olan uhuvvetleri, binler senelik uzun bir zamanda bir dakika kadardır.

Ve keza iman nazarı, bütün ecramı hayattar, birbirine ünsiyetli olduklarını görüyor. Ve her bir cirmin lisan-ı haliyle Hâlık’ının tesbihatını yapmakta olduğunu da gösteriyor. İşte bu itibarla bütün ecramın kendilerine göre bir nevi hayat ve ruhları vardır. Binaenaleyh imanın şu görüşüne nazaran o ecramda dehşet, vahşet yoktur. Ünsiyet ve muhabbet vardır.

Dalalet nazarı, matlublarını tahsil etmekten âciz olan insanların sahipsiz, hâmisiz olduklarını telakki eder ve hüzün, keder, aczlerinden dolayı ağlayan yetimler gibi zanneder.

İman nazarı ise canlı mahlukata, ağlar yetimler gibi değil ancak mükellef memur, muvazzaf zâkir ve tesbihhan ibad sıfatıyla bakar.

ALTINCI NOKTA

Nur-u iman, dünya ve âhiret âlemlerini çeşit çeşit nimetlere zarf iki sofra ile tasvir eder ki mü’min olan kimse iman eliyle ve zâhirî, bâtınî duygularıyla ve manevî, ruhî olan letaifiyle o sofralardan istifade ediyor. Dalalet nazarında ise zevi’l-hayatın daire-i istifadesi küçülür, maddî lezzetlere münhasırdır.

İman nazarında, semavat ve arzı ihata eden bir daire kadar tevessü eder. Evet bir mü’min, güneşi kendi hanesinin damında asılmış bir lüküs; kameri bir idare lambası addedebilir. Ve bu itibarla şems, kamer kendisine birer nimet olur. Binaenaleyh mü’min olan zatın daire-i istifadesi semavattan daha geniş olur. Evet, Kur’an-ı Mu’cizü’l-Beyan وَ سَخَّرَ لَكُمُ الشَّم۟سَ وَ ال۟قَمَرَ ۝ وَ سَخَّرَ لَكُم۟ مَا فِى ال۟بَرِّ وَال۟بَح۟رِ âyetlerin belâgatıyla imandan neş’et eden şu hârika ihsanlara, in’amlara işaret ediyor.

YEDİNCİ NOKTA

Nur-u iman ile bilinir ki Allah’ın varlığı, bütün nimetlerin fevkinde öyle büyük bir nimettir ki sonsuz nimetlerin envaını, nihayetsiz ihsanların cinslerini, sayısız atiyyelerin sınıflarını hâvi bir menba ve bir kaynaktır. Binaenaleyh zerrat-ı âlemin adedince iman nimetine hamd ü sena etmek bir borçtur. Risale-i Nur’un eczasında bir kısmına işaretler yapılmıştır. Maahâzâ iman-ı billahtan bahseden Risale-i Nur’un cüzleri, bu nimetten perdeyi kaldırarak gösteriyor.

اَل۟حَم۟دُ لِلّٰهِ lâm-ı istiğrakla işaret ettiği umum hamdler ile hamdedilmesi lâzım olan nimetlerden birisi de rahmaniyet nimetidir. Evet rahmaniyet, zevi’l-hayattan rahmete mazhar olanların sayısınca nimetleri tazammun etmiştir. Çünkü bilhassa insan, her bir zîhayatla alâkadardır. Bu itibarla insan, her zîhayatın saadetiyle saidleşir ve elemleriyle müteessir olur. Öyle ise herhangi bir fertte bulunan bir nimet, arkadaşlarına da bir nimettir.

Ve keza validelerin şefkatleriyle nimetlenen çocukların sayısınca nimetleri tazammun edip ona göre hamdlere, senalara kesb-i istihkak edenlerden birisi de rahîmiyettir. Evet, annesiz aç bir çocuğun ağlamasından müteessir ve acıyan bir vicdan sahibi, elbette validelerin çocuklarına olan şefkatlerinden zevk alır, memnun ve mahzuz olur. İşte bu gibi zevkler birer nimettir, hamd ve şükür isterler.

Ve keza kâinatta mündemic hikmetlerin bütün enva ve efradı adedince hamd ve şükürleri iktiza edenlerden birisi de hakîmiyettir. Zira insanın nefsi, rahmaniyetin cilveleriyle, kalbi de rahîmiyetin tecelliyatıyla nimetlendikleri gibi; insanın aklı da hakîmiyetin letaifiyle zevk alır, telezzüz eder. İşte bu itibarla ağız dolusuyla “Elhamdülillah” söylemekle hamd ü senaları istilzam eder.

Ve keza esma-i hüsnadan “Vâris” isminin tecelliyatı adedince ve babalar gibi usûlün zevalinden sonra bâki kalan füruatın sayısınca ve âlem-i âhiretin mevcudatı adedince ve uhrevî mükâfatları almaya medar olmak üzere hıfzedilen beşerin amelleri sayısınca, sadâsıyla şu fezayı dolduracak kadar büyük bir “Elhamdülillah” ile hamdedilecek hafîziyet nimetidir. Çünkü nimetin devamı, nimetin zatından daha kıymetlidir. Lezzetin bekası, lezzetten daha lezizdir. Cennette devam, cennetin fevkindedir ve hâkeza… Binaenaleyh Cenab-ı Hakk’ın hafîziyeti tazammun ettiği nimetler, bütün kâinatta mevcud bütün nimetlerden daha çok ve daha üstündedir. Bu itibarla ağız dolusu ile bir “Elhamdülillah” ister.

Şu zikredilen dört isme bâki kalan esma-i hüsnayı kıyas et ki her bir isminde sonsuz nimetler bulunduğu için sonsuz hamdleri, şükürleri istilzam ederler.

Ve keza bütün nimet hazinelerini açmak salahiyetinde olan nimet-i imana vesile olan Hazret-i Muhammed aleyhissalâtü vesselâm dahi öyle büyük bir nimettir ki nev-i beşer ile’l-ebed o zatı (asm) medh ü sena etmeye borçludur.

Ve keza maddî ve manevî bütün nimetlerin envaına fihriste ve kaynak olan İslâmiyet ve Kur’an nimeti de gayr-ı mütenahî hamdleri bi’l-istihkak istilzam eder.

SEKİZİNCİ NOKTA

Öyle bir Allah’a hamdolsun ki kâinat ile tabir edilen şu kitab-ı kebir ve onun tefsiri olan Kur’an-ı Azîmüşşan’ın beyanına göre, bütün bablarıyla fasılları ve bütün sahifeleriyle satırları ve bütün kelimatıyla harfleri, o Zat-ı Akdes’e sıfât-ı cemaliye ve kemaliyesini izhar ile hamd ü senahandır.

Şöyle ki: O kitab-ı kebirin her bir nakşı, küçük olsun büyük olsun (karınca kaderince) Vâhid ve Samed olan nakkaşının evsaf-ı celaliyesini izhar ile hamd ü senalar eder.

Ve keza o kitabın her bir yazısı Rahman ve Rahîm olan kâtibinin evsaf-ı cemaliyesini göstermekle senahan oluyor.

Ve keza o kitabın her bir nazmı, kasidesi Kadîr, Alîm olan nâzımını takdis ile tahmid eyler.

Ve keza o kitabın bütün yazıları, noktaları, nakışları, esma-i hüsnanın tecelliyat ve cilvelerine ma’kes ve mazhar olmak cihetiyle o Zat-ı Akdes’i takdis, tahmid, temcid ile senahandır.

DOKUZUNCU NOKTA

(*)
اَل۟حَم۟دُ مِنَ اللّٰهِ بِاللّٰهِ عَلَى اللّٰهِ لِلّٰهِ …

Said Nursî

---

Sekizinci Şuâ ⇐ | Şualar | ⇒ Eddâî

---