Fjala e Shtatëmbëdhjetë

بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيمِ

Me Emrin e All-llahut, i Gjithëmëshirshmi, Mëshirëploti.

اِنَّا جَعَل۟نَا مَا عَلَى ال۟اَر۟ضِ زٖينَةً لَهَا لِنَب۟لُوَهُم۟ اَيُّهُم۟ اَح۟سَنُ عَمَلًا ۝ وَاِنَّا لَجَاعِلُونَ مَا عَلَي۟هَا صَعٖيدًا جُرُزًا ۝ وَمَا ال۟حَيٰوةُ الدُّن۟يَٓا اِلَّا لَعِبٌ وَلَه۟وٌ ۝

“Vërtetë që Ne e kemi bërë çfarë është në tokë si stoli për të, me qëllim që Ne të mund t’i provojmë ata (njerëzit) se cilët prej tyre janë më të mirët në (drejtim e veprime). Dhe sigurisht që Ne do ta bëjmë gjithçka në të (tokë) dhé të thatë e të vdekur.”() “Dhe jeta e kësaj bote nuk është asgjë tjetër veçse lojë dhe zbavitje.”()

[Kjo Fjalë përbëhet nga dy Stacione të larta, dhe një shtojcë e shndritshme.]

Krijuesi i Gjithëmëshirshëm, Furnizuesi Gjithëbujar, Autori i Gjithurtë e ka bërë këtë botë si një festival e ceremoni për botën e shpirtërave dhe për qëniet shpirtërore. Ai e zbukuron atë me mrekulli të mbishkrimeve të të gjitha Emrave të Tij. Dhe duke e veshur çdo shpirt të madh apo të vogël, të lartë apo të ulët me një trup të përshtatshëm me të e duke e pajisur me shqisa të përshtatshme për të përfituar nga mirësitë e ndryshme të panumërta dhe nga gjërat e mira në festival, i dërgon ato përnjëherësh në shfaqje.

Për më tepër, duke e ndarë në shekuj, vite, stinë e madje në ditë e në orë festivalin, i cili është tej mase i shtrirë për sa i përket kohës dhe hapësirës. Ai e bëri çdo shekull, çdo vit, çdo stinë dhe në një aspekt çdo ditë e pjesë dite, një festival të lartë në formën e një parade për secilin grup të qënieve me shpirt dhe të çdo specie të bimëve.

E sidomos faqen e tokës në pranverë e në verë e cila është një mori festivalesh, njëri pas tjetrit për grupet e qënieve shumë të vogëla. Madje ai festival tërhoqi vëmendjen dhe shikimet e qënieve shpirtërore, të engjëjve dhe të banorëve të qiejve që janë në nivelet e larta të botës dhe formon një vend aq të ndritshëm studimi e shqyrtimi për ata që mendojnë saqë mendja është e pafuqishme ta përshkruajë atë.

Por, atëherë në faqen e treguesve të Emrave Hyjnorë, “Er- Rahman” dhe “El-Muhji”, “i Gjihëmëshirshmi e Jetëdhënësi.” Në këtë gosti Hyjnore e në këtë festival Hyjnor, Emrat “El-Kahhar” dhe “El Mu’mit”, “Nënshtrues dhe Shkaktues i vdekjes”, shfaqen me ndarjen dhe vdekjen. Kjo ndoshta në dukje nuk i përshtatet gjithëpërfshirjes së mëshirës Hyjnore që përshkruhet në وَسِعَت۟ رَح۟مَتٖى كُلَّ شَى۟ءٍ “Dhe Mëshira ime përfshin gjithçka.”()

Në realitet gjenden disa aspekte në të cilat mëshira Hyjnore përshtatet. Le të përmendim një aspekt të saj:

Pasi çdo grup nga qëniet të ketë plotësuar radhën e vet në paradë dhe pasi të jenë arritur rezultatet e synuara nga parada, Krijuesi Gjithëbujar e Gjithëmëshirues i bën shumicën e atyre grupeve të neveriten e të mërziten nga dynjaja në një mënyrë të mëshirshme dhe u jep atyre dëshirën për pushim dhe dëshirën për të emigruar në një botë tjetër. Ai i zgjon shpirtërat në kohën kur ato shkarkohen nga detyrat e jetës, duke u ngjallë dëshirën e prirjen për atdheun e tyre origjinal.

Zoti xh.sh. ashtu siç i jep një ushtari të thjeshtë, i cili vritet për hir të detyrës, rangun e martirizimit, i jep deles e cila therret për kurban, një trup të përjetshëm në botën tjetër, e shpërblen atë duke e bërë një kafshë transportuese, si Buraku, për pronarin e tij në urën e Siratit...

Po ashtu nuk është e pamundur që i Gjithëmëshirshmi t’u japë gjallesave shpirtërore dhe kafshëve një shpërblim shpirtëror në pëputhje me aftësitë e tyre dhe një pagë nga thesaret e pashtershme të Mëshirës, pasi ato u torturuan e u shkatërruan në zbatimin e detyrave të natyrshme Hyjnore duke u bindur urdhëresave Hyjnore e që vuajtën vështirësitë më të mëdha. Dhe kjo ndodh me qëllim që të mos vuajnë shumë dhimbje kur ata të lënë dynjanë, por të jenë të kënaqur.

لَا يَع۟لَمُ ال۟غَي۟بَ اِلَّا اللّٰهُ “Askush nuk e di të panjohurën përveç All-llahut.”

Sa për njeriun, i cili është krijesa më e nderuar e gjallesave shpirtërore dhe që do të përfitojë më shumë se të tjerët në këtë festival, si nga sasia ashtu edhe nga cilësia, atij i jepet nëpërmjet mëshirës Hyjnore një gjendje dëshire shpirtërore e cila ia bën të mërzitshme këtë botë dhe kërkon të kalojë në Ahiret, ndonëse ai është shumë i lidhur e i marrosur pas dynjasë. Njeriu humaniteti i të cilit nuk është mbytur në çudhëzim, përfiton nga kjo gjendje shpirtërore dhe largohet me qetësinë e zemrës. Ne do të shpjegojmë, si shembull, pesë nga aspektet që të çojnë në këtë gjendje shpirtërore.

Aspekti i parë. Krijuesi i Gjithëlavdishëm i shfaq njeriut me ardhjen e kohës së pleqërisë vulën e zhdukjes dhe kuptimin e hidhur të gjërave tërheqëse e të bukura kalimtare të kësaj dynjaje. Pleqëria e bën njeriun të largohet e të ftohet nga kjo botë dhe të kërkojë diçka të qëndrueshme në vend të së përkohshmes.

Aspekti i dytë: Meqenëse nëntëdhjetë e nëntë përqind e të dashurve të njeriut me të cilët është i lidhur, e kanë lënë këtë botë e janë vendosur në një tjetër, përmes nxitësit të asaj dashurie të pastër i dhurohet njeriut një dëshirë për vendin ku kanë shkuar të dashurit e tij dhe e bën atë ta takojë vdekjen dhe exhelin me gëzim.

Aspekti i tretë: Zoti xh.sh. e bën njeriun të kuptojë me anë të disa gjërave dobësinë dhe pafuqinë e tij të pafund dhe duke e bërë atë të kuptojë se sa të rënda janë peshat e jetës dhe përgjegjësitë e të jetuarit. Si rrjedhojë lind tek ai një dëshirë për të pushuar dhe një mallëngjim i sinqertë për të shkuar në një botë tjetër.

Aspekti i katërt: Zoti xh.sh. i tregon njeriut besimtar, nëpërmjet dritës së besimit se vdekja nuk është zhdukje, por një ndryshim banese, se varri nuk është gryka e një pusi të zi e të thellë, por një derë e botëve të mbushura me dritë, se dynjaja me të gjithë shkëlqimin e saj është si një burg në krahasim me botën e përtejme. Nuk ka dyshim se dalja nga burgu i dynjasë dhe shpëtimi nga ngushtësia e saj për në kopshtin e Xhenneteve të Ahiretit, kalimi nga turbullirat shqetësuese të jetës materiale për në botën e rehatisë dhe të qetësisë ku shpirtërat fluturojnë dhe ikja nga zhurmat e mërzitshme të krijesave për të shkuar në praninë e të Gjithëmëshirshmit, sigurisht është një udhëtim për t’u dëshiruar me një mijë jetë flijuese. Në të vërtetë ajo është një lumturi.

Aspekti i pestë: Zoti xh.sh. duke bërë të njohur natyrën e kësaj bote, nëpërmjet njohjes dhe dritës së realitetit në Kur’an, Ai i bën ata që i kushtojnë vëmendje Kur’anit të kuptojnë se dashuria dhe lidhja me këtë botë është e pakuptim. Me fjalë të tjera, Ai thotë dhe provon për njeriun si më poshtë vijon:

“Dynjaja është një libër i të Vetmit të Përhershëm; shkronjat dhe fjalët e Tij nuk tregojnë vetveten, por tregojnë esencën, atributet dhe Emrat e Shpikësit të tyre. Meqenëse kjo është kështu, e merr kuptimet dhe lëri mbishkrimet e largohu!..

Bota, gjithashtu, është një tokë e lërueshme për botën tjetër. Atëherë, mbjell e mblidh prodhimet dhe ruaji ato! Flaki tutje mbeturinat e tyre të përkohshme, mos u jep rëndësi!..

Ajo është gjithashtu një koleksion pasqyrash që vijnë e largohen njëra pas tjetrës. Prandaj njihe atë të Vetmin, i Cili shfaqet në to, shiko dritat e Tij, kupto treguesit e Emrave të Tij në to dhe duaje atë të Vetëm që ato pasqyra tregojnë, Dhe këputi lidhjet e tua me copat e qelqit, fati i të cilave është zhdukja dhe thyerja!..

Ajo gjithashtu është një vend i lëvizshëm tregtie. Prandaj bëje tregtinë tënde dhe eja! Mos u shko pas karvaneve që ikin nga ti e nuk të vlerësojnë, dhe mos e mërzit veten për asgjë dhe mos u lodh!..

Gjithashtu, ajo është një shëtitore e përkohshme. Prandaj shikoje atë një shikim të marrjes së mësimeve prej saj dhe sdudioje me vëmendje, jo fytyrën e saj të jashtme të shëmtuar, por fytyrën e saj të bukur e të fshehur e cila orientohet tek i Vetmi Hirplot i Përjetshëm!.. Bë një shëtitje të këndshme e të dobishme dhe pastaj kthehu. Mos qaj e mos ji i mërzitur si një fëmijë i marrë kur skenat që tregojnë ato pamje të holla dhe ato bukuri zhduken.

Ajo gjithashtu është një bujtinë për ty. Prandaj, ha e pi brenda sferës së lejuar nga Pronari Gjithëbuar që e bëri, si dhe jep falënderime. Puno e vepro brenda sferës së ligjeve të Tij. Atëherë lëre atë pa u kthyer prapa dhe shko. Mos ndërhyj me zell të tepruar duke mos shprehur asgjë. Mos e shqetëso veten tënde pa qenë nevoja për gjëra që do të ndahen prej teje e që nuk të sjellin dobi. Mos e mbyt veten në çështje kalimtare që të braktisin!..” Duke treguar të fshehtat e fytyrës së botës së brendshme me fakte të qarta si këto, Zoti xh.sh. ia lehtëson shumë njeriut largimin nga kjo botë, madje e bën të dëshirueshme për ata që janë të vetëdijshëm dhe tregon se ndodhet një shenjë mëshire në çdo gjë dhe në çdo aspekt të saj. Për më tepër,

Kur’ani tregon edhe aspekte të tjera të veçanta, përveç këtyre “Pesë aspekteve”.

Ah! Medet! Për njeriun që nuk ka pjesë nga këto pesë aspekte!

STACIONI I DYTË I FJALËS SË SHTATËMBËDHJETË

()

Mos bërtit në fatkeqësi, o i mjerë, eja e mbështetu tek Krijuesi!

Dije se bërtitja është fatkeqësi, madje fatkeqësi brenda fatkeqësisë, dhe gabim brenda gabimit; ajo është fatkeqësi, një gabim i madh.

Nëse ti e gjen Dërguesin e fatkeqësisë, kthehet fatkeqësia në dhuratë brenda dhuratës dhe në kënaqësi brenda kënaqësisë.

Kështu, lëri ankesat dhe jep falënderime; ashtu si bilbili, buzëqesh nëpërmjet lotëve të tua. Lulet buzëqeshin nga bukuria e ashikut të tyre, bilbilit.

Në qoftë se nuk e gjen Zotin, dije se bota është e gjitha dhimbje brenda dhimbjes, përkohësi e vuajtje dhe kotësi e zbrazët.

Atëherë, pse qan nga një fatkeqësi e vogël, kur mbi ty është një Dunja plot vuajtje e fatkeqësi? Eja mbështetu tek Zoti!

Me mbështetje! Buzëqesh në fytyrën e fatkeqësisë; që edhe ajo gjithashtu të buzëqesh.

Ndërsa ajo buzëqesh, ajo do të zvogëlohet; ajo do të ndryshohet e transformohet.

Dije, o arrogant! lumturia në këtë botë është në lënien e saj.

Të njohësh Zotin është e mjaftueshme. Braktise dynjanë, dhe gjithçka do të jetë për ty.

Të jesh arrogant është humbje e plotë; çfarëdo që të bësh, të gjitha gjërat do të jenë kundra teje.

Prandaj të dyja gjendjet kërkojnë ta braktisësh dynjanë këtu.

Braktisja e saj do të thotë: ta vlerësosh atë si pronë të Zotit, me lejen e Tij dhe në Emrin e Tij...

Në qoftë se dëshiron të bësh tregti, ajo është ta transformosh këtë jetë të përkohshme në të përhershme.

Në qoftë se kërkon nefsin tënd, ai është i kalbur e pa themel.

Në qoftë se kërkon horizontet, vula e përkohshmërisë është mbi to.

Kjo do të thotë se nuk ka vlerë në marrjen e saj; të gjitha gjërat në këtë treg janë të kalbura.

Kështu kaloji... mallërat e shëndoshë janë vënë radhë-radhë përtej tij...

TË FRUT NGA MANI IZI

[Saidi i Vjetër e permendi kêtë me gjuhën e Saidit të Ri nën pemën e bekuar të manit]

Atij që po i adresohem nuk është Zija Pasha, por atyre që janë të dashururar pas Evropës.

Atij që po i flas nuk është nefsi im, është zemra ime në emrin e studentëve të Kur’anit.

Fjalët e mëparshme janë të gjitha të vërteta; ruhu, mos e humb rrugën, mos tejkalo limitet e tyre!

Mos u jep rëndësi ideve të të huajve, ajo është humbje e shmangie, ato të bëjnë ty të pendohesh!

A nuk e sheh se mendimtari më i ndritur i tyre dhe më symprehti

i tyre thotë gjithmonë me habi: “Oh! Medet! Prej kujt të ankohem dhe kujt, Jam shushatur”

Unë them dhe nuk ngurroj, Kur’ani më bën të flasë.

Unë e paraqes ankesën time tek Ai. Unë nuk jam i ngatërruar si ti.

Unë kërkoj ndihmë nga i Vërteti me të vërtetën. Unë nuk e tejkaloj cakun tim.

Unë lutem nga toka në qiell; unë nuk ik, si ti!

Në Kur’anin e mrekullueshëm: E gjithë thirrja është nga drita për tek drita; unë nuk tërhiqem si ti.

Në Kur’anin Kerim është e vërteta dhe urtësia; unë i provoj ato. Unë nuk i jap aspak rëndësi filozofisë kundërshtare.

Në Kur’anin Kerim janë xhevahiret e të vërtetave; unë i marr ato për vete, nuk i shes ato, si ti.

Unë udhëtoj nga krijesat tek Krijuesi; unë nuk e humbas rrugën si ti.

Unë kapërcej mbi rrugën me gjemba, unë nuk shkel mbi to, si ti.

Nga toka për tek kupa e qiellit ngjiten falënderimet e mia; unë nuk kundërshtoj si ti.

Unë e shikoj vdekjen në kohën e Exhelit si mik; unë nuk jam i frikësuar si ti.

Unë do të hyj në varr duke buzëqeshur, unë nuk dridhem si ti.

Unë nuk e shoh varin si një gojë kuçedre, si strofull e kafshëve të egra duke u katandisur në asgjë si ti.

Ajo më bashkon me të dashurit e mi, unë nuk jam i shqetësuar për varrin, si ti.

Vdekja është dera e mëshirës, porta e Dritës, dera e të vërtetës; Unë nuk jam i mërzitur nga ajo; unë nuk strukem.

Duke thënë “Bismillah” Me Emrin e All-llahut, unë do ta trokas() atë. Unë nuk do të shikoj prapa dhe nuk do të ndjej tmerr.

Duke thënë: “Elhamdulillah” I gjithë lavdërimi i takon All-llahut! Unë do të shtrihem dhe do të gjej rehati! Unë nuk do të vuaj shqetësim, as- nuk do të mbetem i vetmuar, fillikat.

Duke thënë, “All-lahu Ekber” Unë do ta dëgjoj thirrjen për Ringjallje dhe do të ngrihem,() unë nuk do të largohem prej tubimit të madh dhe nuk tërhiqem prej xhamisë së madhe.

Nga mirësia e Zotit, nga drita e Kur’anit dhe nga shkëlqimi i besimit.. Unë nuk do të mërzitem kurrë;

Por duke mos ndaluar, unë do të shpejtoj e fluturoj për tek hija e Fronit të të Gjithëmëshirshmit.

Në dashtë Zoti, unë nuk do të humbas si ti.

NJË LUTJE E CILA MË ERDHI NË MENDJE NË PERSISHT

هٰذِهِ ال۟مُنَاجَاةُ تَخَطَّرَت۟ فِى ال۟قَل۟بِ هٰكَذَا بِال۟بَيَانِ ال۟فَارِسٖى

[E shkruajta këtë lutje ashtu siç më erdhi në zemër, në gjuhën persiane. Ajo në fillim u përfshi në verprën time të publikuar, “Hubab”]

يَارَب۟ بَشَش۟ جِهَت۟ نَظَر۟ مٖيكَر۟دَم۟ دَر۟دِ خُود۟رَا دَر۟مَان۟ نَمٖى دٖيدَم۟

O Krijuesi im! Nga pakujdesia duke mos u mbështetur tek Ti, por në fuqinë time dhe në dëshirën time, unë hodha një sy mbi “gjashtë aspektet” duke kërkuar një ilaç për dertet e mia. Por sa keq! unë nuk munda të gjej ilaç për to... Atëherë m’u tha në kuptim: “A nuk janë të mjaftueshme dertet e tua si derman për ty?”

دَر۟رَاس۟ت۟ مٖى دٖيدَم۟ كِه دٖى رُوز۟ مَزَارِ پَدَرِ مَنَس۟ت۟

Në të vërtetë, në pakujdesi unë e shikova kohën e shkuar në të djathtën time për të gjetur në të ngushëllim, por unë pashë se e djeshmja u shfaq në formën e varrit të babait tim, dhe koha e shkuar si një varr i madh i stërgjyshërve të mi. Kjo më mbushi me frikë në vend të ngushëllimit.

Besimi e tregon atë varr të madh të tmerrshëm që të jetë një takim familijar e i ndritshëm dhe një bashkim i të dashurve. (Autori)

وَ دَر۟ چَپ۟ دٖيدَم۟ كِه فَر۟دَا قَب۟رِ مَنَس۟ت۟

Atëherë unë shikova tek e ardhmja në të majtën. Unë nuk munda të gjej ilaç as tek ajo. Por e nesërmja m’u shfaq në formën e varrit tim dhe e armdhmja si një varr i madh i bashkëkohësve të mi dhe i brezave të ardhshëm; ajo nuk më dha ndjenjën e familjaritetit e të ngushëllimit, por të frikës.

Por besimi dhe qetësia që sjell ai, e treguan atë varr të madh të tmerrshëm të jetë një ftesë e të Gjithëmëshirshmit për tek palllatet e këndshëm të lumturisë.

وَ اٖيم۟رُوز۟ تَابُوتِ جِس۟مِ پُر۟ اِض۟طِرَابِ مَنَس۟ت۟

Meqenëse as një e mirë nuk u shfaq as nga ana e majtë, unë shikova te dita e tanishme dhe e pashë se ajo i ngjasonte një arkivoli që po mbante xhenazen e trupit tim të sfilitur e të plagosur rëndë.

Por besimi e tregoi atë arkivol si një vend tregtie dhe si një bujtinë gostie të shndritshme.

بَر۟ سَرِ عُم۟ر۟ جَنَازَۀِ مَن۟ اٖيس۟تَادَه اَس۟ت۟

Kështu, unë nuk munda të gjej ilaç as edhe nga ky aspekt, atëherë unë ngrita kokën time dhe shikova tek maja e pemës së jetës sime. Unë pashë se fruti i tij i veçantë ishte kufoma ime; ajo po më shikonte nga maja e pemës.

Por besimi e tregoi frutin e pemës jo kufomë, por një ikje e lirim i shpirtit tim të destinuar për përjetësi nga foleja e tij e vjetër me qëllim që të udhëtojë përmes yjeve.

دَر۟ قَدَم۟ اٰبِ خَاكِ خِل۟قَتِ مَن۟ وَ خَاكِس۟تَرِ عِظَامِ مَنَس۟ت۟

I dëshpëruar edhe nga ky aspekt gjithashtu, unë e ula kokën time. Unë sodita dhe pashë se pluhuri i kockave të mia nën këmbë ishte përzier me dheun e krijimit tim të parë. Ky aspekt nuk ka asnjë ilaç, por ua shtoi më shumë dhimbjen sëmundjeve të mia.

Ndërsa besimi e tregoi atë pluhur të ishte dera e mëshirës dhe një perde përpara sallonit të Parajsës.

چُون۟ دَر۟ پَس۟ مٖينِگَرَم۟ بٖينَم۟ اٖين۟ دُن۟يَاءِ بٖى بُن۟يَاد۟ هٖيچ۟ دَر۟ هٖيچَس۟ت۟

Unë e largova shikimin tim edhe nga ai drejtim duke e kthyer fytyrën time prapa. Unë pashë se një dynja e përkohshme e pathemeltë po rrokullisej e largohej në luginat e asgjësë dhe në errësirat e mosekzistencës. Ai nuk ishte balsam për sëmundjet e mia, por shtoi helmin e tmerrit dhe të frikës.

Por imani e tregoi atë dynja, duke u rrokullisur në errësira, se janë veçse mesazhe të Krijuesit të përjetshëm dhe faqet e skalitjeve Hyjnore, të cilat duke pas plotësuar detyrat e tyre dhe duke pas shprehur kuptimet e tyre, kanë lënë rezultatet e tyre në ekzistencë në vendin e tyre.

وَ دَر۟ پٖيش۟ اَن۟دَازَۀِ نَظَر۟ مٖيكُنَم۟ دَرِ قَبِر۟ كُشَادَه اَس۟ت۟

وَ رَاهِ اَبَد۟ بَدُورِ دِرَاز۟ بَدٖيدَارَس۟ت۟

Kështu, meqenëse unë nuk munda të gjej asnjë të mirë edhe nga ai aspekt, unë ktheva menjëherë shikimin tim përpara meje, nga ana ballore, Unë pashë se dera e varrit qëndronte e hapur në fund të rrugës sime, dhe matanë asaj nga larg u shfaq rruga që të çonte në përjetësi.

Por besimi e bëri atë derë varri një portë për tek bota e dritës, dhe e bëri atë rrugë një rrugë për tek lumturia e përjetshme; kështu imani u bë një balsam për të gjitha sëmundjet e mia dhe një ilaç.

مَرَا جُز۟ جُز۟ءِ اِخ۟تِيَارٖى چٖيزٖى نٖيس۟ت۟ دَر۟ دَس۟ت۟

Kështu, nga këto gjashtë aspekte unë nuk gjeta asnjë ngushëllim e qetësim, por ndjeva vetëm tmerr e frikë nga ato. Dhe përveç aftësisë së pjesshme të dëshirës, unë nuk kisha asgjë në dorën time me qëllim që të përballesha me to e të veproja në fytyrën time.

Besimi më jep një dokument për t’u mbështetur në një fuqi të pafund absolute në vend të fuqisë së zgjedhjes, apo të vullnetit të lirë; madje imani është vetë ai dokument.

كِه اُو جُز۟ء۟ هَم۟ عَاجِز۟ هَم۟ كُوتَاهُ و هَم۟ كَم۟ عَيَارَس۟ت۟

Ndërsa ajo fuqi e zgjedhjes e cila është arma e njeriut, është e pafuqishme e shkurtër dhe e mangët, ajo nuk mund të krijojë, dhe përveç fitimit, ajo nuk mund të bëjë asgjë.

Besimi e bën atë fuqi të zgjedhjes të mjaftueshme për çdo gjë, meqë e përdor atë në rrugë të Zotit xh.sh. Si një ushtar kur e përdor fuqinë e tij të vogël në llogari të shtetit, ai mund të kryejë vepra mijëra herë më të mëdha se sa fuqia e tij.

نَه دَر۟ مَاضٖى مَجَالِ حُلُول۟ نَه دَر۟ مُس۟تَق۟بَل۟ مَدَارِ نُفُوذ۟ اَس۟ت۟

Sepse ajo fuqi e zgjedhjes, vullneti i lirë, nuk ka fuqi të depërtojë tek e shkuara, as të penetrojë tek e ardhmja. Prandaj ajo është fare e padobishme si për shpresat e mia të së ardhmes, po ashtu edhe për dhimbjet e mia të së shkuarës.

Por imani i merr frerat e asaj fuqie të zgjedhjes nga dora e trupit shtazor dhe ia dorëzon ato zemrës dhe shpirtit, prandaj mund të penetrojë tek e shkuara dhe tek e ardhmja, sepse sfera e jetës së zemrës dhe e shpirtit është e gjërë.

مَي۟دَانِ اُو اٖين۟ زَمَانِ حَال۟ و يَك۟ اٰنِ سَيَّالَس۟ت۟

Arena e aftësisë së dëshirës (zgjedhjes) është koha e shkurtër e tanishme dhe është një çast kalimtar.

بَا اٖين۟ هَمَه فَق۟ر۟هَا وَ ضَع۟ف۟هَا قَلَمِ قُد۟رَتِ تُو اٰشِكَارَه نُوِش۟تَه اَس۟ت۟

دَر۟ فِط۟رَتِ مَا مَي۟لِ اَبَد۟ وَ اَمَلِ سَر۟مَد۟

Kështu, pavarësisht të gjitha nevojave të mia dhe dobësisë, të varfërisë dhe pafuqisë, dhe gjendjes sime të mjeruar për shkak të anktheve dhe frikësimeve që burojnë nga këto gjashtë aspekte, sigurisht në natyrën time janë përfshirë shpresat e shtrira për në përjetësi dhe dëshirat për përjetësi janë shkruar qart në faqen e qënies sime nga pena e fuqisë.

بَل۟كِه هَر۟ چِه هَس۟ت۟ ، هَس۟ت۟

Në të vërtetë, çfarëdo që ka në botë, shembuj të saj ndodhen në qënien time. Unë jam i lidhur me të gjitha ato dëshira e shpresa, madje unë punoj për tek ato dhe unë shtyhem që të punoj për to.

دَائِرَۀِ اِح۟تِيَاج۟ مَانَن۟دِ دَائِرَۀِ مَدِّ نَظَر۟ بُزُر۟گٖى دَارَس۟ت۟

Sfera e nevojës është aq e madhe dhe e shtrirë, aq sa shtrihet shikimi.

خَيَال۟ كُدَام۟ رَسَد۟ اِح۟تِيَاج۟ نٖيز۟ رَسَد۟

دَر۟ دَس۟ت۟ هَر۟چِه نٖيس۟ت۟ دَر۟ اِح۟تِيَاج۟ هَس۟ت۟

Në fakt, kudo që shkon imagjinata, gjer atje shtrihet edhe sfera e nevojës. Atëherë edhe atje gjithashtu është nevoja. Madje çfarëdo që nuk është në dorën e njeriut, ajo është brenda nevojës. Atë që ai nuk e ka, është në nevojë të saj. Dhe ajo që ai nuk e ka në dorë, është e pafund.

دَائِرَۀِ اِق۟تِدَار۟ هَم۟چُو دَائِرَۀِ دَس۟تِ كُوتَاه۟ كُوتَاهَس۟ت۟

Ndërsa shtrirja e fuqisë së tij është aq e ngushtë dhe e shkurtër, aq sa arrin krahu i tij.

پَس۟ فَق۟رُ و حَاجَاتِ مَا بَقَد۟رِ جِهَانَس۟ت۟

Kjo do të thotë se varfëria ime dhe nevoja ime janë aq të shumta sa gjithë bota.

وَ سَر۟مَايَۀِ مَا هَم۟ چُو جُز۟ءِ لَايَتَجَزَّا اَس۟ت۟

Ndërsa kapitali im është diçka e vogël si një grimcë e pandashme.

اٖين۟ جُز۟ء۟ كُدَام۟ وَ اٖين۟ كَائِنَاتِ حَاجَات۟ كُدَامَس۟ت۟

Atëherë, çfarë është aftësia e vullnetit të lirë që vlen sa dy qindarka në krahasim me nevojat që shtrihen sa bota dhe vetëm do të mund të fitoheshin me miliardat e lirave? Ato nevoja nuk mund të blihen me atë çmim fare të ulët, dhe nuk mund të fitohen nga ai. Padyshim që njeriu duhet të kërkojë një zgjidhje tjetër.

پَس۟ دَر۟ رَاهِ تُو اَز۟ اٖين۟ جُز۟ء۟ نٖيز۟ بَاز۟ مٖى گُذَش۟تَن۟ چَارَۀِ مَن۟ اَس۟ت۟

Dhe zgjidhja është kjo: Ai duhet t’i dalë para asaj fuqie zgjedhjeje (vullnetit të lirë) dhe t’ia lëjë çështjet vullnetit Hyjnor, të heqë dorë nga fuqia e vetes së tij dhe nga forca dhe të kërkojë strehim tek forca dhe fuqia e Zotit të Plotëfuqishëm, kështu të kapet fort pas realitetit të besimit dhe të mbështetjes tek Ai.

“O Krijuesi im! Meqenëse rruga për të shpëtuar është kjo, unë heq dorë nga ajo fuqi e zgjedhjes, dhe po e braktis egoizmin në rrugën Tënde...

تَا عِنَايَتِ تُو دَس۟ت۟گٖيرِ مَن۟ شَوَد۟ رَح۟مَتِ بٖى نِهَايَتِ تُو پَنَاهِ مَن۟ اَس۟ت۟

Që përkujdesja jote ta marrë dorën time me mëshirë ndaj pafuqisë dhe dobësisë sime, që të jetë mëshira jote pika e mbështetjes sime, dhembshuri ndaj varfërisë sime dhe nevojave dhe që ta hapë për mua derën e saj.”

اٰن۟ كَس۟ كِه بَح۟رِ بٖى نِهَايَتِ رَح۟مَت۟ يَاف۟ت۟ اَس۟ت۟

تَك۟يَه نَه كُنَد۟ بَر۟ اٖين۟ جُز۟ءِ اِخ۟تِيَارٖى كِه يَك۟ قَط۟رَه سَرَابَس۟ت۟

Po, kushdo që gjen detin e pafund të mëshirës, sigurisht nuk mbështetet në vullnetin e tij dhe në zgjedhjen, e cila është si një mirazh shum i vogël. Ai nuk do ta braktiste atë Mëshirë dhe të përdorte zgjedhjen e tij.

اَي۟وَاه۟ اٖين۟ زِن۟دِگَانٖى هَم۟ چُو خَابَس۟ت۟

وٖين۟ عُم۟رِ بٖى بُن۟يَاد۟ هَم۟ چُو بَادَس۟ت۟

Oh medet!.. Ne kemi qenë të mashtruar. Ne e supozuam jetën e kësaj bote të jetë e vazhdueshme dhe kështu kemi humbur gjithçka. Po, kjo jetë kalimtare është veçse një gjumë; ajo kalon si një ëndërr. Kjo jetë e pastabilizuar gjithashtu fluturon si era dhe largohet.

اِن۟سَان۟ بَزَوَال۟ دُن۟يَا بَفَنَا اَس۟ت۟ اٰمَال۟ بٖى بَقَا اٰلَام۟ بَبَقَا اَس۟ت۟

Njeriu arrogant, i cili mbështetet tek vetja, dhe supozon se ai do të jetojë përgjithmonë, është i dënuar për zhdukje. Ai kalon shpejt. Bota gjithashtu, e cila është shtëpia e njeriut, bie në errësirën e mosekzistencës. Shpresat nuk zgjasin, ndërsa dhimbjet qëndrojnë në shpirt.

بِيَا اَى۟ نَف۟سِ نَافَر۟جَام۟ وُجُودِ فَانِىِ خُود۟رَا فَدَا كُن۟

خَالِقِ خُود۟رَا كِه اٖين۟ هَس۟تٖى وَدٖيعَه هَس۟ت۟

Meqenëse realiteti është ky, eja, o nefsi im i mjerë, që mallëngjehesh, që e dëshiron jetën, qe je i dashuruar pas dynjasë dhe i sprovuar me shpresa e dhimbje të pafundme! Zgjohu dhe eja në vete! A nuk e shikon se xixëllonja, e cila mbështetet tek drita tepër e vocërr e saj, qëndron nëpër errësirat e pafundme të natës: Ndërsa meqenëse nuk mbështetet tek vetvetja, bleta mjaltëse gjen dritën e ditës, shikon të gjitha shoqet e saja, lulet, të zbukuruara me dritën e diellit. Po kështu, në qoftë se ti mbështetesh tek vetja jote, tek qënia jote dhe tek egoizmi yt, ti do të ishe si xixëllonja.

Ndërsa në qoftë se ti do ta sakrifikoje qënien tënde kalimtare në rugën e Krijuesit i Cili ta dha ty atë do të bëhesh si bleta dhe ti do gjesh një dritë ekzistence të pafundme. Sakrifikoje pra veten tënde, sepse qënia jote të është dhënë ty si amanet dhe si diçka në ruajtje.

وَ مُل۟كِ اُو وَ اُو دَادَه فَنَا كُن۟ تَا بَقَا يَابَد۟

اَز۟ اٰن۟ سِرّٖى كِه ، نَف۟ىِ نَف۟ى۟ اِث۟بَات۟ اَس۟ت۟

Për më tepër, ajo është prona e Tij dhe është Ai i Cili ta dhuroi. Kështu mos e përçmo, sakrifikoje atë me qëllim që të bëhet e përjetshme, sepse mohimi i mohimit është një pohim. Domethënë, në qoftë se mosqënia nuk ekziston, atëherë ajo ekziston. Në qoftë se mosqënia mohohet, ekzistenca vjen në qënie.

خُدَاىِ پُر۟كَرَم۟ خُود۟ مُل۟كِ خُود۟رَا مٖى خَرَد۟ اَز۟ تُو

بَهَاىِ بٖى كِرَان۟ دَادَه بَرَاىِ تُو نِگَاه۟ دَارَس۟ت۟

Krijuesi Gjithëbujar e blen vetë pronën e Tij nga ti dhe të jep në shkëmbim një çmim të lartë si parajsa. Gjithashtu, Ai e ruan për ty atë pasuri dhe e ngre çmimin e saj, dhe e rrit vlerën e saj. Dhe Ai do të ta kthejë ty atë në formën më të plotë e më të përjetshme. Dhe kështu, o nefsi im! Mos prit. Bëje këtë tregti e cila është fitimprurëse në pesë drejtime, që të shpëtosh nga pesë humbje; bëj befas një përfitim të pesëfisht.

بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّح۪يمِ

فَلَمَّٓا اَفَلَ قَالَ لَٓا اُحِبُّ ال۟اٰفِلٖينَ

لَقَد۟ اَب۟كَانٖى نَع۟ىُ ( لَٓا اُحِبُّ ال۟اٰفِلٖينَ ) مِن۟ خَلٖيلِ اللّٰهِ

Me Emrin e All-llahut, i Gjithëmëshirshmi, Mëshirëploti.

“Por kur ylli perëndoi, ai tha: “Unë nuk i dua ata që perëndojnë.”()

Vërseti, لَٓا اُحِبُّ ال۟اٰفِلٖينَ ‘Unë nuk i dua ata që perëndojnë’, i cili u shpreh nga Ibrahimi Alejhis-selam dhe që shpall kalimin e universit dhe vdekjen, më bëri mua të qajë.

فَصَبَّت۟ عَي۟نُ قَل۟بٖى قَطَرَاتٍ بَاكِيَاتٍ مِن۟ شُئُونِ اللّٰهِ

“Sytë e zemrës sime qanë nga veprat e All-llahut dhe derdhën pika të hidhura loti për të.”

Dhe ashtu siç qanë sytë e zemrës sime, çdo pikë loti ishte shumë e hidhur, ajo i bëri edhe të tjerët të qajnë, ashtu sikur të qante vetë. Dhe pikat e lotit janë rreshtat e mëposhtëm në persishte.

لِتَف۟سٖيرِ كَلَامٍ مِن۟ حَكٖيمٍ اَى۟ نَبِىٍّ فٖى كَلَامِ اللّٰهِ

Kështu, ato lotë janë një lloj komentimi i Fjalës së mikut të të Gjithëmëshirshmit dhe i profetit të tij të urtë, ashtu siç e përmban vërseti Kur’anor, “Unë nuk i dua ata që perëndojnë.”

نَمٖى زٖيبَاس۟ت۟ اُفُول۟دَه گُم۟ شُدَن۟ مَح۟بُوب۟

Një i dashur që fshihet nëpërmjet perëndimit nuk është i bukur! Sepse ata që dënohen për zhdukje nuk mund të jenë vërtetë të bukur, ata nuk duhen dhe nuk duhet të duhen me zemër, pasi zemra e cila u krijua për dashuri të përjetshme dhe që është pasqyra që reflekton dritat e të Përjetshmit të vetëm, nuk e do zhdukjen.

نَمٖى اَر۟زَد۟ غُرُوب۟دَه غَي۟ب۟ شُدَن۟ مَط۟لُوب۟

Një i dëshiruar i cili dënohet të humbasë me perëndime; një i tillë nuk është i denjë të lidhet zemra me të, as mendja nuk do të preokupohej për të. Ai nuk mund të jetë pikë referimi për punët dhe shpresat. Ai nuk mund të jetë objekti i denjë për të të ardhur keq e të shprehesh dëshpërim e hidhërim.

نَمٖى خٰواهَم۟ فَنَادَه مَح۟و۟ شُدَن۟ مَق۟صُود۟

Atëherë pse zemra duhet ta dashurojë, ta vlerësojë apo ta adhurojë atë? Një i synuar i cili humbet në jetëshkurtësi, unë nuk e dua, sepse unë jam i përkohshëm, unë nuk dua dikënd që është kështu. Çfarë do të bëja?

نَمٖى خٰوانَم۟ زَوَال۟دَه دَف۟ن۟ شُدَن۟ مَع۟بُود۟

Një i adhuruar i cili varroset në zhdukje! Unë nuk do t’i thërras atij, unë nuk do të kërkoj strehim tek ai, sepse unë jam pafundësisht nevojtar dhe i pafuqishëm, sepse ai që është i pafuqishëm nuk mund të gjejë ilaçe për sëmundjet e mia të mëdha. Ai nuk ka mundësi të shpërndajë balsam mbi plagët e mia të përjetshme. Si do të mundej dikush, i cili nuk mund ta shpëtojë veten e tij nga zhdukja, të jetë një objekt adhurimi?

عَق۟ل۟ فَر۟يَاد۟ مٖى دَارَد۟ نِدَاءِ ( لَٓا اُحِبُّ ال۟اٰفِلٖينَ ) مٖى زَنَد۟ رُوحَم۟

Po, në të vërtetë, mendja e cila është e munduar dhe e pushtuar me gjëra të jashtme, bërtet me dëshpërim të pashpresë sa herë që sheh zhdukjet e gjërave të cilat ajo i dashuron marrëzisht në këtë univers të trazuar dhe shpirti, i cili kërkon një të dashur të përjetshëm, lëshon britmën: لَٓا اُحِبُّ ال۟اٰفِلٖينَ “Unë nuk i dua ato që perëndojnë”

نَمٖى خٰواهَم۟ نَمٖى خٰوانَم۟ نَمٖى تَابَم۟ فِرَاقٖى

Jo, Unë nuk dua ndarje... Jo unë nuk e duroj ndarjen... Takimet që ndiqen nga ndarja janë të dhimbshme.

نَمٖى اَر۟زَد۟ مَرَاقَه اٖين۟ زَوَال۟ دَر۟ پَس۟ تَلَاقٖى

Këto takime të turbulluara me zhdukje të menjëhershme nuk janë të denja për t’u dashur me mall. Sepse ashtu si zhdukja e kënaqësisë që është dhimbje, po ashtu duke imagjinuar zhdukjen e kënaqësisë është gjithashtu dhimbje. Veprat e të gjithë të dashuruarve metaforikë, domethënë, veprat e poezisë mbi dashurinë, të gjitha janë të qara e dhimbje që burojnë nga të imagjinuarit e kësaj zhdukje. Në qoftë se ti do ta shtrëngoje e detyroje shpirtin e të gjitha veprave të poezisë, nga secila do të vërshonin këto britma hidhëruse.

اَز۟ اٰن۟ دَر۟دٖى گِرٖينِ ( لَٓا اُحِبُّ ال۟اٰفِلٖينَ ) مٖى زَنَد۟ قَل۟بَم۟

Kështu, është për shkak të dhimbjes dhe të vuajtjeve të atyre takimeve të njollosura me zhdukjet e atyre të dashurave metaforike pikëlluese, që zemra ime qan e bërtet përmes qarjes si Ibrahimi a.s. اُحِبُّ ال۟اٰفِلٖينَ “Unë nuk i dua ata që perëndojnë.”

دَر۟ اٖين۟ فَانٖى بَقَا خَازٖى بَقَا خٖيزَد۟ فَنَادَن۟

Në qoftë se dëshiron qëndrueshmëri në këtë botë kalimtare, mësoje se: qëndrueshmëria vjen nga përkohshmëria. Gjej përkohshmëri lidhur me nefsin urdhërues për të liga, që ti të mund të jesh i qëndrueshëm.

فَنَا شُد۟ هَم۟ فَدَا كُن۟ هَم۟ عَدَم۟ بٖين۟ كِه اَز۟ دُن۟يَا بَقَايَه رَاه۟ فَنَادَن۟

Zhvishe veten tënde nga moralet e këqia, që janë bazat e adhurimit të kësaj bote. Ji i përkohshëm! Sakrifikoji të mirat e tua dhe pasuritë në rrugën e të Dashurit të vërtetë. Shiko përfundimet e qënieve të cilat tregojnë mosekzistencë! Sepse rruga që të çon në qëndrueshmëri në këtë botë fillon nga përkohshmëritë.

فِكِر۟ فٖيزَار۟ مٖى دَارَد۟ اَنٖينِ ( لَٓا اُحِبُّ ال۟اٰفِلٖينَ ) مٖى زَنَد۟ وِج۟دَان۟

Mendja njerëzore, e cila zhytet në shkaqe, habitet tek turbullirat e zhdukjes së dynjasë dhe vajton me dëshpërim, pashpresë, ndërsa ndërgjegjja, e cila dëshiron ekzistencën e vërtetë, e këput lidhjen me të dashurat metaforike dhe me qëniet e përkohshme nëpërmjet të vajtuarit si Ibrahimi a.s. لَٓا اُحِبُّ ال۟اٰفِلٖينَ Unë nuk i dua ata që perëndojnë dhe e lidh vetveten me Ekzistuesin e Vërtetë dhe të Dashurin e Përhershëm.

بِدَان۟ اَى۟ نَف۟سِ نَادَانَم۟ كِه دَر۟ هَر۟ فَر۟د۟ اَز۟ فَانٖى دُو رَاه۟ هَس۟ت۟

بَا بَاقٖى دُو سِرِّ جَانِ جَانَانٖى

O nefsi im injorant! Dije se bota dhe qëniet e saj, sigurisht janë të përkohshme, por ti mund të gjesh dy rrugë që të çojnë në qëndrueshmëri, tek çdo gjë kalimtare dhe mund të shikosh dy shkreptima e dy mistere nga dritat e Bukurisë së të Dashurit të Përjetshëm, me kusht që nëse do të mundeshe të kaloje formën kalimtare dhe të tejkaloje limitet e nefsit tënd...

كِه دَر۟ نِع۟مَت۟هَا اِن۟عَام۟ هَس۟ت۟ وَ پَس۟ اٰثَار۟هَا اَس۟مَا بِگٖير۟ مَغ۟زٖى

وَ مٖيزَن۟ دَر۟ فَنَا اٰن۟ قِش۟رِ بٖى مَع۟نَا

Po, dhurata shihet brenda mirësisë dhe favori i Mëshirëplotit ndjehet e merret brenda saj. Në qoftë se kalon nga mirësia tek dhurata, ti do të gjesh Dhuruesin. Gjithashtu, çdo vepër nga veprat e të Vetmit të Përjetshëm është një mesazh që bën të njohur Emrat e Krijuesit të Gjithëlavdishëm. Në qoftë se ti mund të kalosh nga skalitjet e jashtme për tek kuptimet e brendshme, ti ke gjetur një rrugë për tek i Vetmi i njohur nëpërmjet Emrave të Bukur të Tij. Meqenëse ti mund ta gjesh thelbin, esencën e këtyre qënieve kalimtare, kapu pas kuptimit. Atëherë ti pa keqardhje do t’i flakje tutje lëvozhgat e tyre të pakuptimta dhe anët e jashtme në rrymën e përkohshmërisë.

بَلٖى اٰثَار۟هَا گُويَن۟د۟ زِاَس۟مَا لَف۟ظِ پُر۟ مَع۟نَا بِخَان۟ مَع۟نَا

وَ مٖيزَن۟ دَر۟ هَوَا اٰن۟ لَف۟ظِ بٖى سَو۟دَا

Po, në të vërtetë, nuk ka ndonjë vepër në ekzistencë veçse është një fjalë e mishëruar që shpjegon kuptime të shumta, madje ajo kërkon të lexohen shumica e Emrave të Krijuesit të saj madhështor. Meqenëse këto krijesa janë Fjalët e fuqisë Hyjnore, dhe fjalët e tyre të mishëruara, atëherë lexoji ato, o nefsi im! Shqyrtoji kuptimet e tyre dhe ruaji ato në thellësinë e zemrës. Dhe pa frikë flaki fjalët pa kuptim në erërat e përkohshmërisë. Mos e shqetëso veten duke shikuar pas tyre, duke e preokupuar veten tënde në mënyrë të panevojshme!

عَق۟ل۟ فَر۟يَاد۟ مٖى دَارَد۟ غِيَاثِ ( لَٓا اُحِبُّ ال۟اٰفِلٖينَ ) مٖيزَن۟ اَى۟ نَف۟سَم۟

Meqenëse zinxhiri i mendimit të mendjes për gjërat e jashtme të kësaj dynjaje, e cila adhuron anët e jashtme, dhe kapitali i së cilës përbëhet nga njohja e jashtme e gjërave, gjë e cila të çon në asgjë e në mosekzistencë, ajo qan me dëshpërim të pashpresë në habinë e saj dhe në zhgënjimin. Ajo kërkon një rrugë të vërtetë që të çon tek realiteti.

Meqenëse shpirti hoqi dorë nga ‘ata që perëndojnë’ dhe nga të përkohshmet dhe zemra i ka braktisur të dashurat metaforike, dhe ndërgjegjja gjithashtu e ka larguar fytyrën e saj nga qëniet e përkohshme.

Edhe ti gjithashtu, o nefsi im i mjerë! Kërko ndihmën e لَٓا اُحِبُّ ال۟اٰفِلٖينَ “Unë nuk i dua ata që perëndojnë”, ashtu si Ibrahimi a.s. dhe shpëto!

چِه خُوش۟ گُويَد۟ اُو شَي۟دَا جَامٖى عِش۟ق۟ خُوى۟

Shiko sa mirë e shpreh atë Mevlana Xhami, natyra e të cilit ishte gatuar me dashurinë Hyjnore dhe i cili ishte dehur me kupën e dashurisë, me qëllim që t’i orientojë fytyrat nga shumësia për tek Njësia, shiko sa bukur ka thënë:()

6يَكٖى خٰواه۟1 يَكٖى خٰوان۟2 يَكٖى جُوى۟3 يَكٖى بٖين۟4 يَكٖى دَان۟5 يَكٖى گُوى۟

1- Dëshiro vetëm Njërin; përveç Tij të tjerët nuk janë të denjë për t’i dëshiruar.

2- Thirr vetëm Njërin; të tjerët nuk do të vijnë për të të ndihmuar.

3- Kërko vetëm Njërin; të tjerët nuk janë të denjë për t’u kërkuar.

4- Shiko vetëm njërin; të tjerët nuk shikohen gjithmonë; ata e fshehin vetveten prapa perdes së përkohshmërisë.

5- Njih vetëm Njërin; ajo që nuk të çon tek njohja e Tij, nuk ka dobi nga prapa.

6- Fol vetëm Njërin; fjalët që nuk lidhen me Të mund të konsiderohen të pakuptimta.

نَعَم۟ صَدَق۟تَ اَى۟ جَامٖى هُوَ ال۟مَط۟لُوبُ ۝ هُوَ ال۟مَح۟بُوبُ ۝ هُوَ ال۟مَق۟صُودُ ۝ هُوَ ال۟مَع۟بُودُ

Po, Xhami, ti fole krejtësisht të vërtetën. I Dashuri i vërtetë, i Kërkuari i vërtetë, i Dëshiruari i vërtetë dhe i Adhuruari i vërtetë është vetëm Ai...

كِه لَٓا اِلٰهَ اِلَّا هُو بَرَابَر۟ مٖيزَنَد۟ عَالَم۟

Sepse duke i ngjasuar një rrethi të madh për përmendjen e Emrave Hyjnorë, kjo botë, së bashku me qëniet e saj, me gjuhët e tyre të ndryshme dhe me këngët e shumëllojshme, deklaron: لَٓا اِلٰهَ اِلَّا هُو “Nuk ka zot tjetër përveç Atij”, së bashku ato dëshmojnë Unitetin Hyjnor. Dhe duke shëruar me të plagën e shkaktuar nga لَٓا اُحِبُّ ال۟اٰفِلٖينَ unë nuk i dua ata që perëndojnë, sikur thotë: Ejani tek i Dashuri i përjetshëm, dhe largoni duart tuaja nga të gjithë të dashurat metaforike të përkohshme.

* * *

Afersisht para njêzet e pesë vitesh unë isha në kodrën Jusha gë ka pamjen nga Bosfori i Stambollit, në kohën kur kisha vendosur të le dynjanë. Disa nga miqt e mi të rëndèsishëm erdhën tek une me gellim gë të më kthenin tek gjendja ime e parë. "Unë u thashë atyre të më linin deri ne mëngjesin e ardhshëm me gellim ge tẽ kërkoja udhezim." Në atë mëngjes, dy tabelat e méposhtme m'u treguan nẽ zemrën time. Ato i ngjasojne poezise, por nuk janë poezi. Unë nuk i kam ndryshuar ato për hir të asaj kujtese të bekuar dhe ato janë ruajtur ashtu sis më erdhën.

Ato iu shtuan Fjalës Njëzet e Tre, dhe tani janë perfshire ketu për shkak te pershtatshmerise së Stacionit.

TABELA E PARË

[Kjo tabelë pasqyron realitetin e dyjnasë së njerëzve të shkujdesur]

Mos më fto tek dynjaja

–unë erdha dhe e pashë të ishte e përkohshme.

Sepse kur pakujdesia u bë një perde

–përhershme dhe mbuloi dritën e së Vërtetës.

Unë i pashë se të gjitha qëniet

–ishin të përkohshme e të dëmshme.

Në qoftë se ti thua: Ekzistenca!

–Unë e kam veshur atë, ah medet, ajo ishte mosekzistencë, unë vuajta shumë!

Në qoftë se ti thua Jeta, unë e kam shijuar atë

–por sa shumë dënim kam vuajtur.

Sepse mendja u bë pikërisht ndëshkimi

–dhe përjetësinë e pashë një fatkeqësi.

Jeta u bë thjesht tekë;

–dhe plotësimin, thjesht humbje e pashë.

Punët u bënë thjesht dyftyrsi

–shpresën thjesht dhimbje e pashë.

Bashkimi porsi zhdukja u bë

–ilaçin porsi sëmundje e pashë

Këto drita errësira u bënë

–të dashurit jetima i pashë.

Këto zëra porsi thirrjet e vdekjes u bënë

–të gjallët të vdekur i pashë.

Njohja, në fantazi e iluzion u transformu

–dhe në shkencë njëmijë sëmundje pashë.

Kënaqësia thjesht dhimbje u bë

–dhe e pashë ekzistencën të përbëhej nga mosekzistenca.

Në qoftë se ti thua: I dashuri! atë e gjeta

–Ah medet! Në ndarje unë vuajta dhimbje pikëlluese.

TABELA E DYTË

[Kjo tabelë tregon realitetin e dynjasë tek njerëzit e udhëzuar e të rehatuar]

Kur u zhduk pakujdesia,

-unë e pashë artë dritën e së vërtetës.

Ekzistenca u bë prova e Zotit;

-dhe jeta u bë pasqyra e të Vërtetit.

Mendja u bë çelësi i thesareve;

-përkohshmëria u bë dera e qëndrueshmërisë.

Shkëndija e plotësimit u shua;

-por ndriçoi dielli i Bukurisë.

Ndarja u bë bashkim i vërtetë,

-dhe dhimbja u bë pikërisht kënaqësi.

Jeta u bë thjesht veprim

-dhe përjetësia u bë pikërisht jeta

Errësira u bë mbajtësja e dritës

-dhe në vdekje është një jetë e vërtetë.

Të gjitha gjërat u bënë të njohura

-dhe të gjitha zërat u bënë dhikr, lavdërime për Zotin xh.sh.

Të gjitha grimcat e qënieve në ekzistencë

-u bënë recitueset e lavdërimeve dhe të lartësimeve të Zotit xh.sh.

E gjeta varfërinë si një thesar pasurie

-dhe e shikova fuqinë në pafuqi.

Në qoftë se e gjen All-llahun

-atëherë të gjitha gjërat janë të tuat.

Po, në qoftë se ti je shërbëtori i Pronarit të të gjitha gjërave,

- prona e Tij është e jotja.

Në qoftë se ti je arrogant dhe rob i nefsit tënd,

-shiko fatkeqësi e vuajtje të pafund.

Përjeto torturat e pambarim dhe

-shiko fatkeqësinë më dërrmuese.

Në qoftë se je një rob i vërtetë i All-llahut

-shiko një kënaqësi të pakufishme dhe rehati.

Shijo shpërblime të panumërta

-dhe përjeto lumturi të pakufishme...

* * *

Para njëzet e pesë vitesh në muajin e Ramazanit pas faljes së ikindisë në pasdite, unë po lexoja kompozimin me vargje të Emrave të Bukur Hyjnorë të Shejh Gejlanit (K.S., iu shenjtëroftë shpirti). Ndjeva një dëshirë për të shkruar një dua me Emrat e Bukur; në atë kohë vetëm kjo u shkruajt. Unë dëshiroja të shkruaja një lutje të ngjashme me të profesorit tim të shejntë. Por, për fat të keq, unë nuk pata aftësi ta shkruaja poezi dhe ajo mbeti e mangët.

Megjithatë, lutja iu shtua Letrës Tridhjetë e Tre, cila është e në Fjalën e Tridhjetë e Tre që titullohet: Trajtesa e Dritareve”. Për shkak të përshtatshmërisë së Stacionit të saj, ajo u përfshi këtu.

هُوَ ال۟بَاقٖى

حَكٖيمُ ال۟قَضَايَا نَح۟نُ فٖى قَب۟ضِ حُك۟مِهٖ ۝ هُوَ ال۟حَكَمُ ال۟عَد۟لُ لَهُ ال۟اَر۟ضُ وَ السَّمَاءُ

عَلٖيمُ ال۟خَفَايَا وَ ال۟غُيُوبِ فٖى مُل۟كِهٖ ۝ هُوَ ال۟قَادِرُ ال۟قَيُّومُ لَهُ ال۟عَر۟شُ وَ الثَّرَاءُ

لَطٖيفُ ال۟مَزَايَا وَ النُّقُوشِ فٖى صُن۟عِهٖ ۝ هُوَ ال۟فَاطِرُ ال۟وَدُودُ لَهُ ال۟حُس۟نُ وَ ال۟بَهَاءُ

جَلٖيلُ ال۟مَرَايَا وَ الشُّؤُنِ فٖى خَل۟قِهٖ ۝ هُوَ ال۟مَلِكُ ال۟قُدُّوسُ لَهُ ال۟عِزُّ وَ ال۟كِب۟رِيَاءُ

بَدٖيعُ ال۟بَرَايَا نَح۟نُ مِن۟ نَق۟شِ صُن۟عِهٖ ۝ هُوَ الدَّائِمُ ال۟بَاقٖى لَهُ ال۟مُل۟كُ وَ ال۟بَقَاءُ

كَرٖيمُ ال۟عَطَايَا نَح۟نُ مِن۟ رَك۟بِ ضَي۟فِهٖ ۝ هُوَ الرَّزَّاقُ ال۟كَافٖى لَهُ ال۟حَم۟دُ وَ الثَّنَاءُ

جَمٖيلُ ال۟هَدَايَا نَح۟نُ مِن۟ نَس۟جِ عِل۟مِهٖ ۝ هُوَ ال۟خَالِقُ ال۟وَافٖى لَهُ ال۟جُودُ وَ ال۟عَطَاءُ

سَمٖيعُ الشَّكَايَا وَ الدُّعَاءِ لِخَل۟قِهٖ ۝ هُوَ الرَّاحِمُ الشَّافٖى لَهُ الشُّك۟رُ وَ الثَّنَاءُ

غَفُورُ ال۟خَطَايَا وَ الذُّنُوبِ لِعَب۟دِهٖ ۝ هُوَ ال۟غَفَّارُ الرَّحٖيمُ لَهُ ال۟عَف۟وُ وَ الرِّضَاءُ

Gjykatësi i urtë i çështjeve, ne jemi nën urdhërin e Tij; Ai është Gjykatësi i drejtë, qiejt dhe toka janë të Tij.

Është Njohësi i sekreteve dhe i çështjeve të fshehura në sundimin e Tij;

Ai është i Gjithëfuqishmi dhe Vetekzistuesi; Froni dhe toka janë të Tij.

Ai është Perceptuesi i Pikave të holla dhe i qëndisjeve në Artin e

Tij, është Krijuesi, i Dashuri, Bukuria dhe Madhështia janë të Tij.

Ai është I Gjithëlavdishmi i Vetëm, atributet e të Cilit reflektohen në pasqyrat, në Krijesat e Tij. Ai është Zoti, më i shenjti; fuqia dhe madhështia janë të Tij.

Themeluesi i krijesave; ne formojmë qëndisjet e artit të Tij;

Ai është i Përhershmi, i Përjetshmi; dominimi dhe përjetësia janë të Tij

Dhuruesi Gjithëbujar i mirësive; ne jemi karvani i mysafirëve të Tij;

Ai është Furnizuesi, Mjaftuesi, lartësimi e lavdërimi janë të Tij.

Ai është Dhuruesi Hirplotë i dhuratave; ne jemi endjet e Njohjes së Tij;

Ai është Krijuesi, Besëploti; Dhënia dhe Bujaria janë të Tij.

Ai është Dëgjuesi i ankesave dhe i duave në krijimin e Tij;

Ai është Mëshirëploti, Shëruesi; falënderimet dhe lavdërimet janë të Tij.

Ai është Fajëfalësi i gabimeve dhe i mëkateve për shërbëtorët e Tij;

Ai është gjithnjë Fajëfalës, i Gjithëmëshirshëm, fajfalja dhe pranimi janë të Tij.

O nefsi im! Së bashku me zemrën time, qaj e bërtit , dhe thuaj:

“Unë jam i përkohshëm; unë nuk e dua atë që është i përkohshëm.

Unë jam i pafuqishëm; unë nuk e dua atë që është i pafuqishëm.

Unë ia kam dorëzuar shpirtin tim Mëshirëplotit; Unë nuk dua tjetër!

Unë dua dikë, por unë dua një mik të përjetshëm.

Unë jam thjesht një grimcë, por unë dua një Diell të Përjetshëm.

Unë nuk jam asgjë, dhe hiç kurgjë, por unë i dua këto qënie, që të gjitha ato.”

NJË FRUT I DRURIT TË PISHËS, CEDRIT, DËLLINJËS DHE I SELVISË NË RRAFSHNALTAT E BARLËS

[Ndërsa duke qenë një pjesë e Letrës së njëmbëdhjetë, kjo është përfshirë këtu për shkak të përshtatshmërisë së Stacionit].

Një herë gjatë zënies sime rob, ndërsa po shikoja tek format madhështore e të mrekullueshme të pishës, cedrit dhe të dëllinjës në maje të malit (në Barla), një erë e lehtë po frynte. Duke e transformuar skenën në një shfaqje madhështore të mahnitshme e të bujshme vallëzimi, dhe në një shfaqje entuziaste lavdërimesh e lartësimesh, kënaqësia e të shikuarit të saj u bë një instruksion për sytë dhe një urtësi për veshët. Mua papritmas mu kujtuan rreshtat Kurdishte të Ahmed Xhezerit, kuptimi i të cilave është:

هَر۟كَس۟ بِتَمَاشَاگَهِ حُس۟نَاتَه زِهَر۟ جَاى۟ تَش۟بٖيهِ نِگَارَان۟ بِجَمَالَاتَه دِنَازِن۟

“Të gjithë kanë ardhur me nxitim për të të parë ty dhe bukurinë Tënde; ata po veprojnë me druajtje e me turp para Bukurisë Tënde.” Dhe duke shprehur kuptimet instruktive, zemra ime qau në këtë formë:

يَا رَب۟ هَر۟ حَى۟ بِتَمَاشَاگَهِ صُن۟عِ تُو زِهَر۟جَاى۟ بَتَازٖى ۝ زِنِشٖيبُ اَز۟ فِرَازٖى مَانَن۟دِ دَلَّالَان۟ بِنِدَاءِ بِاٰوَازٖى ۝ دَم۟ دَم۟ زِجَمَالِ نَق۟شِ تُو دَر۟ رَق۟ص۟ بَازٖى ۝ زِكَمَالِ صُن۟عِ تُو خُوش۟ خُوش۟ بِگَازٖى ۝ زِشٖيرٖينٖى اٰوَازِ خُود۟ هَى۟ هَى۟ دِنَازٖى ۝ اَز۟وَى۟ رَق۟صَ اٰمَد۟ جَذ۟بَه خَازٖى ۝ اَزٖين۟ اٰثَارِ رَح۟مَت۟ يَاف۟ت۟ هَر۟ حَى۟ دَر۟سِ تَس۟بٖيحُ نَمَازٖى ۝ اٖيس۟تَادَس۟ت۟ هَر۟ يَكٖى بَر۟ سَن۟گِ بَالَا سَر۟فِرَازٖى ۝ دِرَاز۟ كَر۟دَس۟ت۟ دَس۟ت۟هَارَا بَدَر۟گَاهِ اِلٰهٖى هَم۟ چُو شَه۟بَازٖى ۝ بِجُن۟بٖيدَس۟ت۟ زُل۟ف۟هَارَا بَشَو۟ق۟ اَن۟گٖيزِ شَه۟نَازٖى ۝ بَبَالَا مٖيزَنَن۟د۟ اَز۟ پَر۟دَه هَاىِ هَاىِ هُوىِ عِش۟ق۟ بَازٖى ۝ مٖيدِهَد۟ هُوشَه گِرٖين۟هَاىِ دَرٖين۟هَاىِ زَوَالٖى اَز۟ حُبِّ مَجَازٖى ۝ بَر۟ سَرِ مَح۟مُود۟هَا نَغ۟مَهَاىِ حُز۟ن۟ اَن۟گٖيزِ اَيَازٖى ۝ مُر۟دَهَارَا نَغ۟مَهَاىِ اَزَلٖى اَز۟ حُز۟ن۟ اَن۟گٖيزِ نَوَازٖى ۝ رُوحَه مٖى اٰيَد۟ اَزُو زَم۟زَمَۀِ نَازُ نِيَازٖى ۝ قَل۟ب۟ مٖيخٰوانَد۟ اَزٖين۟ اٰيَات۟هَا سِرِّ تَو۟حٖيد۟ زِعُلُوِّ نَظ۟مِ اِع۟جَازٖى ۝ نَف۟س۟ مٖيخٰواهَد۟ دَر۟ اٖين۟ وَل۟وَلَهَا زَل۟زَلَهَا ذَو۟قِ بَاقٖى دَر۟ فَنَاىِ دُن۟يَا بَازٖى ۝ عَق۟ل۟ مٖيبٖينَد۟ اَزٖين۟ زَم۟زَمَهَا دَم۟دَمَهَا نَظ۟مِ خِل۟قَت۟ نَق۟شِ حِك۟مَت۟ كَن۟زِ رَازٖى ۝ اٰر۟زُو مٖيدَارَد۟ هَوَا اَزٖين۟ هَم۟هَمَهَا هَو۟هَوَهَا مَر۟گِ خُود۟ دَر۟ تَر۟كِ اَذ۟وَاقِ مَجَازٖى ۝ خَيَال۟ بٖينَد۟ اَزٖين۟ اَش۟جَار۟ مَلَائِك۟ رَا جَسَد۟ اٰمَد۟ سَمَاوٖى بَاهَزَارَان۟ نَى۟ ۝ اَزٖين۟ نَي۟هَا شُنٖيدَت۟ هُوش۟ سِتَايِش۟هَاىِ ذَاتِ حَى۟ ۝ وَرَق۟هَارَا زَبَان۟ دَارَن۟د۟ هَمَه هُو هُو ذِك۟ر۟ اٰرَن۟د۟ بَدَر۟ مَع۟نَاىِ حَىُّ حَى۟ ۝ چُو لَٓا اِلٰهَ اِلَّا هُو بَرَابَر۟ مٖيزَنَد۟ هَر۟ شَى۟ ۝ دَمَادَم۟ جُويَدَن۟د۟ يَا حَق۟ سَرَاسَر۟ گُويَدَن۟د۟ يَا حَى۟ بَرَابَر۟ مٖيزَنَن۟د۟ اَللّٰه۟ ۝ فَيَا حَىُّ يَا قَيُّومُ بِحَقِّ اِس۟مِ حَىِّ قَيُّومِ ۝ حَيَاتٖى دِه۟ بَاٖين۟ قَل۟بِ پَرٖيشَان۟ رَا اِس۟تِقَامَت۟ دِه۟ بَاٖين۟ عَق۟لِ مُشَوَّش۟ رَا ۝ اٰمٖين۟

Këto janë kuptimet e poemave që u shkruan në persisht në rafshnaltën e Barlës në Tepelixhe, të cilat u shkruan për frutat e pishës, cedrit, dëllinjës dhe selvisë:

هَر۟كَس۟ بِتَمَاشَاگَهِ حُس۟نَاتَه زِهَر۟ جَاى۟ تَش۟بٖيهِ نِگَارَان۟ بِجَمَالَاتَه دِنَازِن۟

Dhe duke shprehur kuptimet udhëzuese që m’u shfaqën, zemra ime qau në këtë formë:

Për shikimin e bukurisë tënde gjithsecili ka ardhur nga çdo vend në faqen e tokës, dhe bashkarisht i bëjnë naze bukurisë Tënde.

يَا رَب۟ هَر۟ حَى۟ بِتَمَاشَاگَهِ صُن۟عِ تُو زِهَر۟جَاى۟ بَتَازٖى

Çdo gjallesë sodit bukurinë tënde nga çdo anë dhe shikon artet e Tua të mrekullueshme në faqen e tokës.

زِنِشٖيبُ اَز۟ فِرَازٖى مَانَن۟دِ دَلَّالَان۟ بِنِدَاءِ بِاٰوَازٖى

Nga lart e poshtë, ato shfaqen si lajmëtarë dhe thërrasin për tek Bukuria Jote.

دَم۟ دَم۟ زِجَمَالِ نَق۟شِ تُو ( نُس۟خَه: زِهَوَاىِ شَو۟قِ تُو ) دَر۟ رَق۟ص۟ بَازٖى

Ato lajmëtarë si pemët gjejnë kënaqësi tek Bukuria e qëndisjeve të Tua dhe vallëzojnë.

زِكَمَالِ صُن۟عِ تُو خُوش۟ خُوش۟ بِگَازٖى

Ato janë të mbushura me gëzim për artin Tënd të Plotë dhe shfaqin tingujt e zërat më të bukur.

زِشٖيرٖينٖى اٰوَازِ خُود۟ هَى۟ هَى۟ دِنَازٖى

Është sikur ëmbëlsia e zërave dhe e jehonave të tyre t’i mbushte ato me gëzim gjithashtu, dhe t’i bënte të ekzekutojnë këtë melodi të hollë e të bukur.

اَز۟وَى۟ رَق۟صَه اٰمَد۟ جَذ۟بَه خَازٖى

Dhe, si rrjedhojë, këto pemë kanë filluar të vallëzojnë dhe dëshirojnë të kalojnë në ekstazë.

اَزٖين۟ اٰثَارِ رَح۟مَت۟ يَاف۟ت۟ هَر۟ حَى۟ دَر۟سِ تَس۟بٖيحُ نَمَازٖى

Nëpërmjet këtyre veprave të Mëshirës Hyjnore, të gjitha krijesat e gjalla po marrin udhëzim në tesbihate e në falje të veçanta për secilën nga ato.

اٖيس۟تَادَس۟ت۟ هَر۟ يَكٖى بَر۟ سَن۟گِ بَالَا سَر۟فِرَازٖى

Pas marrjes së udhëzimit, në shkëmbinjt e lartë, pemët ngrejnë kokat e tyre drejt Fronit Hyjnor.

دِرَاز۟ كَر۟دَس۟ت۟ دَس۟ت۟هَارَا بَدَر۟گَاهِ اِلٰهٖى هَم۟ چُو شَه۟بَازٖى

Secila pemë, ashtu si Shehbaz Kalender(), shtrin qindra duart e saja tek prania Hyjnore dhe merr një pozitë madhështore adhurimi.

بِجُن۟بٖيدَس۟ت۟ زُل۟ف۟هَارَا بَشَو۟ق۟ اَن۟گٖيزِ شَه۟نَازٖى (shënim)()

Ato i bëjnë xhufkat e tyre të vogëla, si thuprat dhe degët, të vallëzojnë kështu si ato, edhe ata që i shikojnë, shprehin kënaqësinë e tyre të hollë dhe shijet e larta.

بَبَالَا مٖيزَنَن۟د۟ اَز۟ پَر۟دَه هَاىِ هَاىِ هُوىِ عِش۟ق۟ بَازٖى

Aşkın “Hây Hûy” perdelerinden en hassas tellere, damarlara dokunuyor gibi sadâ veriyorlar. (Nüsha)

مٖيدِهَد۟ هُوشَه گِرٖين۟هَاىِ دَرٖين۟هَاىِ زَوَالٖى اَز۟ حُبِّ مَجَازٖى

Fikre şu vaziyetten şöyle bir mana geliyor: Mecazî muhabbetlerin zeval elemiyle gelen ağlayış hem derinden derine hazîn bir enîni ihtar ediyorlar.

بَر۟ سَرِ مَح۟مُود۟هَا نَغ۟مَهَاىِ حُز۟ن۟ اَن۟گٖيزِ اَيَازٖى

Mahmudların, yani Sultan Mahmud gibi mahbubundan ayrılmış bütün âşıkların başlarında, hüzün-âlûd mahbublarının nağmesinin tarzını işittiriyorlar.

مُر۟دَهَارَا نَغ۟مَهَاىِ اَزَلٖى اَز۟ حُز۟ن۟ اَن۟گٖيزِ نَوَازٖى

Dünyevî sadâların ve sözlerin dinlemesinden kesilmiş olan ölmüşlere; ezelî nağmeleri, hüzün-engiz sadâları işittiriyor gibi bir vazifesi var görünüyorlar.

رُوحَه مٖى اٰيَد۟ اَزُو زَم۟زَمَۀِ نَازُ نِيَازٖى

Ruh ise şu vaziyetten şöyle anladı ki eşya, tesbihat ile Sâni’-i Zülcelal’in tecelliyat-ı esmasına mukabele edip bir naz niyaz zemzemesidir, geliyor.

قَل۟ب۟ مٖيخٰوانَد۟ اَزٖين۟ اٰيَات۟هَا سِرِّ تَو۟حٖيد۟ زِعُلُوِّ نَظ۟مِ اِع۟جَازٖى

Kalp ise şu her biri birer âyet-i mücesseme hükmünde olan şu ağaçlardan sırr-ı tevhidi, bu i’cazın ulüvv-ü nazmından okuyor. Yani, hilkatlerinde o derece hârika bir intizam, bir sanat, bir hikmet vardır ki bütün esbab-ı kâinat birer fâil-i muhtar farz edilse ve toplansalar taklit edemezler.

نَف۟س۟ مٖيخٰواهَد۟ دَر۟ اٖين۟ وَل۟وَلَهَا زَل۟زَلَهَا ذَو۟قِ بَاقٖى دَر۟ فَنَاىِ دُن۟يَا بَازٖى

Nefis ise şu vaziyeti gördükçe, bütün rûy-i zemin, velvele-âlûd bir zelzele-i firakta yuvarlanıyor gibi gördü, bir zevk-i bâki aradı. “Dünya-perestliğin terkinde bulacaksın.” manasını aldı.

عَق۟ل۟ مٖيبٖينَد۟ اَزٖين۟ زَم۟زَمَهَا دَم۟دَمَهَا نَظ۟مِ خِل۟قَت۟ نَق۟شِ حِك۟مَت۟ كَن۟زِ رَازٖى

Akıl ise şu zemzeme-i hayvan ve eşcardan ve demdeme-i nebat ve havadan gayet manidar bir intizam-ı hilkat, bir nakş-ı hikmet, bir hazine-i esrar buluyor. Her şey, çok cihetlerle Sâni’-i Zülcelal’i tesbih ettiğini anlıyor.

اٰر۟زُو مٖيدَارَد۟ هَوَا اَزٖين۟ هَم۟هَمَهَا هَو۟هَوَهَا مَر۟گِ خُود۟ دَر۟ تَر۟كِ اَذ۟وَاقِ مَجَازٖى

Heva-yı nefis ise şu hemheme-i hava ve hevheve-i yapraktan öyle bir lezzet alıyor ki bütün ezvak-ı mecazîyi ona unutturup o heva-yı nefsin hayatı olan zevk-i mecazîyi terk etmekle bu zevk-i hakikatte ölmek istiyor.

خَيَال۟ بٖينَد۟ اَزٖين۟ اَش۟جَار۟ مَلَائِك۟ رَا جَسَد۟ اٰمَد۟ سَمَاوٖى بَاهَزَارَان۟ نَى۟

Hayal ise görüyor, güya şu ağaçların müekkel melâikeleri içlerine girip her bir dalında çok neyler takılan ağaçları ceset olarak giymişler. Güya Sultan-ı Sermedî, binler ney sadâsıyla muhteşem bir resm-i küşadda onlara onları giydirmiş ki o ağaçlar camid, şuursuz cisim gibi değil belki gayet şuurkârane manidar vaziyetleri gösteriyorlar.

اَزٖين۟ نَي۟هَا شُنٖيدَت۟ هُوش۟ سِتَايِش۟هَاىِ ذَاتِ حَى۟

İşte o neyler; semavî, ulvi bir musikîden geliyor gibi safi ve müessirdirler. Fikir, o neylerden başta Mevlana Celaleddin-i Rumî olarak bütün âşıkların işittikleri elemkârane teşekkiyat-ı firakı işitmiyor. Belki Zat-ı Hayy-ı Kayyum’a karşı takdim edilen teşekkürat-ı Rahmaniyeyi ve tahmidat-ı Rabbaniyeyi işitiyor.

وَرَق۟هَارَا زَبَان۟ دَارَن۟د۟ هَمَه هُو هُو ذِك۟ر۟ اٰرَن۟د۟ بَدَر۟ مَع۟نَاىِ حَىُّ حَى۟

Madem ağaçlar, birer ceset oldu. Bütün yapraklar dahi diller oldu. Demek her biri, binler dilleriyle havanın dokunmasıyla “Hû Hû” zikrini tekrar ediyorlar. Hayatlarının tahiyyatıyla Sâni’inin Hayy-ı Kayyum olduğunu ilan ediyorlar.

چُو لَٓا اِلٰهَ اِلَّا هُو بَرَابَر۟ مٖيزَنَد۟ هَر۟ شَى۟

Çünkü bütün eşya لَٓا اِلٰهَ اِلَّا هُو deyip kâinatın azîm halka-i zikrinde beraber zikrederek çalışıyorlar.

دَمَادَم۟ جُويَدَن۟د۟ يَا حَق۟ سَرَاسَر۟ گُويَدَن۟د۟ يَا حَى۟ بَرَابَر۟ مٖيزَنَن۟د۟ اَللّٰه۟

Vakit be-vakit lisan-ı istidat ile Cenab-ı Hak’tan hukuk-u hayatını “Yâ Hak” deyip hazine-i rahmetten istiyorlar. Baştan başa da hayata mazhariyetleri lisanıyla “Yâ Hay” ismini zikrediyorlar.

فَيَا حَىُّ يَا قَيُّومُ بِحَقِّ اِس۟مِ حَىِّ قَيُّومِ

حَيَاتٖى دِه۟ بَاٖين۟ قَل۟بِ پَرٖيشَان۟ رَا اِس۟تِقَامَت۟ دِه۟ بَاٖين۟ عَق۟لِ مُشَوَّش۟ رَا اٰمٖين۟

Bir vakit Barla’da Çam Dağı’nda yüksek bir mevkide, gecede semanın yüzüne baktım. Gelecek fıkralar, birden hutur etti. Yıldızların lisan-ı hal ile konuşmalarını hayalen işittim gibi bu yazıldı. Nazım ve şiir bilmediğim için şiir kaidesine girmedi. Tahattur olduğu gibi yazılmış.

Dördüncü Mektup ile Otuz İkinci Söz’ün Birinci Mevkıfı’nın âhirinden alınmıştır.

Yıldızları Konuşturan Bir Yıldızname

Dinle de yıldızları şu hutbe-i şirinine

Name-i nurîn-i hikmet, bak ne takrir eylemiş.

Hep beraber nutka gelmiş, hak lisanıyla derler:

“Bir Kadîr-i Zülcelal’in haşmet-i sultanına

Birer bürhan-ı nur-efşanız vücud-u Sâni’a

Hem vahdete hem kudrete şahitleriz biz.

Şu zeminin yüzünü yaldızlayan

Nâzenin mu’cizatı çün melek seyranına.

Bu semanın arza bakan, cennete dikkat eden

Binler müdakkik gözleriz biz. (Hâşiye)

Tûba-i hilkatten semavat şıkkına, hep Kehkeşan ağsanına

Bir Cemil-i Zülcelal’in, dest-i hikmetle takılmış pek güzel meyveleriyiz biz.

Şu semavat ehline birer mescid-i seyyar, birer hane-i devvar, birer ulvi âşiyane

Birer misbah-ı nevvar, birer gemi-i cebbar, birer tayyareleriz biz.

Bir Kadîr-i Zülkemal’in, bir Hakîm-i Zülcelal’in birer mu’cize-i kudret, birer hârika-i sanat-ı Hâlıkane,

Birer nadire-i hikmet, birer dâhiye-i hilkat, birer nur âlemiyiz biz.

Böyle yüz bin dil ile yüz bin bürhan gösteririz, işittiririz insan olan insana.

Kör olası dinsiz gözü, görmez oldu yüzümüzü hem işitmez sözümüzü, hak söyleyen âyetleriz biz.

Sikkemiz bir, turramız bir, Rabb’imize musahharız. Müsebbihiz, zikrederiz abîdane.

Kehkeşan’ın halka-i kübrasına mensup birer meczuplarız biz.”

dediklerini hayalen dinledim.

---

On Altıncı Söz ⇐ | Sözler | ⇒ On Sekizinci Söz

---