Yirminci Lem'a/el

Περί της Ειλικρίνειας (Ιχλάς)

Ενώ ήταν το Πρώτο Σημείο από τα πέντε Σημεία που αποτελούν το Δεύτερο από τα επτά Ζητήματα της Δέκατης Έβδομης Σημείωσης της Δέκατης Έβδομης Αναλαμπής, έγινε η Εικοστή Αναλαμπή λόγω της σημαντικότητας της.

بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّح۪يمِ

Μπισμιλλάχιρραχμάνιρραχίμ

(Στο όνομα του Αλλάχ, του Πολυεύσπλαχνου(Ραχμάν), του Οικτίρμονος(Ραχίμ))

Το εξής εδάφιο, اِنَّۤا اَنْزَلْنَا اِلَيْكَ الْكِتَابَ بِالْحَقِّ فَاعْبُدِ اللهَ مُخْلِصًا لَهُ الدِّينُ اَلاَ لِلّٰهِ الدِّينُ الْخَالِصُ ()

Και το ένδοξο χαντίθ, هَلَكَ النـَّاسُ إلاَّ الْعَالِـمُونَ وَهَلَكَ الْعَالِـمونَ إلاَّ العَامِلُونَ وهَلَكَ الْعَامِلوُنَ إلاَّ الْـمـخلِصُونَ وَالْـمـخلِصُونَ عَلى خَطَرٍ عَظيمٍ ()

(και στην συνέχεια τους) δείχνουν από κοινού το πόσο σημαντική αρχή του Ισλάμ είναι το Ιχλάς (ειλικρίνεια). Θα εκθέσουμε εν συντομία μόνο πέντε σημεία από τις αναρίθμητες σοφίες που αφορούν το Ιχλάς.

Πρώτο σημείο

Μια σημαντική και τρομερή ερώτηση: Γιατί οι κοσμικοί, οι απερίσκεπτοι, οι άνθρωποι της πλάνης και της υποκρισίας, συνεργάζονται χωρίς καμία αντιπαλότητα, ενώ οι άνθρωποι της θρησκείας, οι θρησκευτικοί μελετητές και εκείνοι που ακολουθούν τους πνευματικούς δρόμους, διαφωνούν ο ένας με τον άλλο με αντιπαλότητα, αν και είναι άνθρωποι της αλήθειας και της ομόνοιας; Στην πραγματικότητα η συμφωνία ανήκει στους ανθρώπους της ομόνοιας και η διαφωνία στους υποκριτές. Γιατί αυτό το δίκαιο πέρασε σε αυτούς και αυτή η αδικία ήρθε εδώ; ()

Απάντηση: Θα παρουσιάσουμε επτά από τις εξαιρετικά πολυάριθμες αιτίες αυτής της οδυνηρής και φοβερής κατάστασης, η οποία προκαλεί τους ζηλωτές να κλαίνε.

Η ΠΡΩΤΗ ΑΙΤΙΑ

Ακριβώς όπως η διαμάχη μεταξύ των ανθρώπων της αλήθειας δεν προκύπτει από την έλλειψη της αλήθειας, έτσι και η συμφωνία που επικρατεί μεταξύ των ανθρώπων της πλάνης δεν προκύπτει από την κατοχή της αλήθειας.

Αντίθετα, ένα συγκεκριμένο καθήκον και μια συγκεκριμένη λειτουργία έχει ανατεθεί στις τάξεις της κοινωνίας, όπως των κοσμικών, των πολιτικών, των εκπαιδευτικών και οι λειτουργίες και ιδιαίτερες υπηρεσίες των διαφόρων ομάδων, κοινωνιών και κοινοτήτων έχουν καθοριστεί και διακριθεί μεταξύ τους. Ομοίως, η υλική ανταμοιβή που αντιστοιχεί στις υπηρεσίες τους προκειμένου να διατηρήσουν τα προς το ζην, καθώς και η ηθική ανταμοιβή που αντιστοιχεί στην φήμη, () τη φιλοδοξία και την υπερηφάνεια τα οποία λαμβάνουν από την επιδοκιμασία του κόσμου, επίσης έχει καθιερωθεί και καθοριστεί. Ως εκ τούτου, δεν υπάρχει τίποτα κοινό σε βαθμό που θα μπορούσε να προκαλέσει συγκρούσεις, διχόνοιες και αντιπαλότητες. Όσο κακός κι αν είναι ο δρόμος που βαδίζουν, θα είναι σε θέση να διατηρήσουν την ενότητα και τη συμφωνία.

Αλλά όσο για τους ανθρώπους της θρησκείας, τους μελετητές και εκείνους που ακολουθούν τους πνευματικούς δρόμους [ταρικάτ], το καθήκον του καθενός αφορά όλους τους ανθρώπους. Η υλική ανταμοιβή τους δεν καθορίζεται και δεν διευκρινίζεται και το μερίδιο τους στην κοινωνική εκτίμηση και αποδοχή και την επικρότηση του κοινού δεν είναι προκαθορισμένη. Πολλοί μπορεί να είναι υποψήφιοι για την ίδια θέση, πολλά χέρια μπορεί να απλωθούν για κάθε ηθική και υλική ανταμοιβή που προσφέρεται. Ως εκ τούτου, προκύπτουν συγκρούσεις και αντιπαλότητες μέσω των οποίων η συμφωνία μετατρέπεται σε διχόνοια και η ομόνοια σε διαφωνία.

Ιδού, η θεραπεία και το φάρμακο για αυτήν την τρομερή ασθένεια είναι το Ιχλάς (η άκρα ανιδιοτέλεια και ειλικρίνεια).

Δηλαδή, προτιμώντας τη δικαιοκρατία και το θείο δίκαιο αντί της φιλαυτίας και ιδιοπάθειας, κάνοντας να υπερισχύσει η χάρη του θείου δικαίου απέναντι στα εγωιστικά χατίρια του εαυτού (ναφς) όπου και καθρεπτίζει το μυστήριο του εδαφίου,

إِنۡ أَجۡرِىَ إِلَّا عَلَى ٱللَّهِ‌ۚ

[Αληθώς η αμοιβή μου ανήκει αποκλειστικά στον Αλλάχ. (Κουράν, Ελ-Γιούνους, 11:29)] και ταυτόχρονα αποκηρύσσοντας την υλική και ηθική ανταμοιβή που προέρχεται από ανθρώπους όπου και καθρεπτίζει το μυστήριο του εδαφίου(Υποσημείωση())

وَمَا عَلَى ٱلرَّسُولِ إِلَّا ٱلۡبَلَـٰغُ ٱلۡمُبِينُ

[Ο δε Απεσταλμένος (δεν έχει υποχρέωση) παρά μόνο να κηρύττει το ολοφάνερο (Μήνυμα).

(Κουράν, Ελ-Νουρ, 24:54)]

και συνάμα αντιλαμβανόμενος ότι η απόκτηση του ενδιαφέροντος των ανθρώπων, η θετική επιρροή σε αυτούς και η θετική τους αποδοχή είναι καθήκον και προσφορά του Υψίστου και Δίκαιον Αλλάχ(Cenâb-ı Hakk), και ότι δεν συμπεριλαμβάνονται στο δικό του καθήκον το οποίο είναι η διάδοση του λόγου του Αλλάχ, και ούτε είναι απαραίτητο και ούτε είναι υπεύθυνος για αυτό, και με αυτό το τρόπο μόνο, είναι δυνατόν να ευστοχήσει και να αποκτήσει το Ιχλάς. (ειλικρίνεια) Ειδάλλως θα το χάσει.

ΔΕΥΤΕΡΗ ΑΙΤΙΑ

Η συμφωνία μεταξύ των ανθρώπων της πλάνης οφείλεται στη μικροπρέπεια τους και η διαμάχη μεταξύ των ανθρώπων της καθοδήγησης οφείλεται στην αξιοπρέπεια τους.

Δηλαδή οι άνθρωποι της πλάνης –αυτοί οι περιπλανημένοι και βυθισμένοι στις κοσμικές ανησυχίες και οι απερίσκεπτοι– επειδή δεν βασίζονται στην αλήθεια και το δίκαιο, είναι αδύναμοι και ξευτελισμένοι. Λόγω της μικροπρέπειας τους, έχουν ανάγκη να αυξήσουν τη δύναμη τους. Και εξαιτίας αυτής της ανάγκης αγκαλιάζουν με ειλικρίνεια τη βοήθεια και τη συνεργασία των άλλων. Ο δρόμος που ακολουθούν ακόμα και στην πλάνη είναι να διατηρούν τη συμμαχία τους. Είναι σαν να μετατρέπουν την αδικία τους σε μια μορφή δικαίου, την πλάνη τους σε μια μορφή ειλικρίνειας, την αθρησκία τους σε μια προσήλωση και την υποκρισία τους σε συνομωσία, και με αυτό το τρόπο τελεσφορούν και βρίσκουν επιτυχία. Διότι, μια οικεία ειλικρίνεια, ακόμη και για χάρη του κακού, δε μένει χωρίς αποτελέσματα. Ναι, οτιδήποτε και να επιδιώκει ο άνθρωπος με ειλικρίνεια, ο Ύψιστος Αλλάχ θα του το δώσει.(Υποσημείωση())

Αλλά όσο για τους ανθρώπους της καθοδήγησης και της θρησκείας, τους θρησκευτικούς μελετητές και εκείνους που ακολουθούν τα πνευματικά μονοπάτια, επειδή βασίζονται στην αλήθεια και το δίκαιο και επειδή ο καθένας από αυτούς στο δρόμο της αλήθειας σκέφτεται μόνο τον Κύριο και Συντηρητή(Rabb) του και εμπιστεύεται την επίτευξη μόνο από Αυτόν, αποκτούν μια πνευματική αξιοπρέπεια η οποία τους παρέχει ο τρόπος αυτός. Όταν αισθάνονται κάποια αδυναμία, στρέφονται προς τον Κύριο Συντηρητή(Rabb) τους και όχι προς τους ανθρώπους και ζητούν βοήθεια μόνο από Αυτόν. Λόγω της διαφοράς των απόψεων με κάποιον που ίσως προκύπτουν φαινομενικές αντιθέσεις σε σχέση με τη προσωπική τους μέθοδο που ακολουθούν, δεν αισθάνονται την πραγματική ανάγκη αλληλεγγύης και δε βλέπουν την ανάγκη συμμαχίας και ενότητας μεταξύ τους. Και αν υπάρξει επιμονή και εγωισμός, τότε θα φανταστεί τον εαυτό του ότι έχει δίκιο και τον αντίπαλο του να έχει άδικο, και έτσι η διχόνοια και ο ανταγωνισμός θα πάρει τη θέση της συμμαχίας και της αγάπης. Θα χάσει την ειλικρίνεια του και η υπηρεσία του θα καταρρεύσει.

Τώρα η μόνη λύση ώστε να μην εμφανιστούν οι επικίνδυνες συνέπειες τούτης της φοβερής κατάστασης είναι οι εξής εννέα εντολές:

1. Η θετική πράξη, δηλαδή να λειτουργεί κανείς με αγάπη προς το δικό του δρόμο ή μέθοδο. Η εχθρότητα και οι κριτικές σχετικά με άλλους δρόμους ή μεθόδους να μην παρεμβάλλουν στη γνώση και σκέψη του και να μην ασχολείται με εκείνα.

2. Η συσσωμάτωση μέσα στο κύκλο του Ισλάμ ανεξαρτήτως του δρόμου που ακολουθούν, δίνοντας προτεραιότητα στα πολυάριθμα δεσμά ενότητας τα οποία χρήζουν την αδελφοσύνη, την αγάπη και την συμμαχία.

3. Η υιοθέτηση του δίκαιου και φιλότιμου κανόνα συμπεριφοράς όπως, ο υποστηρικτής οποιασδήποτε σωστής προοπτικής με την προϋπόθεση ότι δεν θίγει την προοπτική κάποιου άλλου, έχει το δικαίωμα να πει, "Ο δρόμος που ακολουθώ είναι σωστός, ή πιο όμορφος", αλλά όχι "Ο δρόμος που ακολουθώ είναι ο μόνος σωστός", ή "Το καλό είναι ο δικός μου δρόμος." υπονοώντας έτσι την αναλήθεια ή την ασχήμια των υπόλοιπων δρόμων.

4. Ο στοχασμός ότι η ενότητα με τους ανθρώπους της αλήθειας είναι αιτία θείας ευδοκίας και η βάση της αξιοπρέπειας της θρησκείας του.

5. Η συνειδητοποίηση ότι η ήττα της ατομικής αντίστασης ακόμα και του ισχυρότερου ατόμου ενάντια στις επιθέσεις της ιδιοφυΐας της ισχυρής συλλογικής δύναμης των ανθρώπων της πλάνης και του ψεύδους, προκύπτει από την αλληλεγγύη τους. Και ενόσω συνεχίζεται αυτό σε μια τέτοια εποχή, παρά μόνο με την ακλόνητη ενότητα των ανθρώπων της αλήθειας και δημιουργώντας μια κοινή και συλλογική δύναμη, απέναντι σε εκείνη την τρομακτική και συλλογική δύναμη της πλάνης, είναι δυνατόν να διατηρηθεί η δικαιοσύνη και η αλήθεια.

6. Με σκοπό να σώσει το δίκαιο από τις σφοδρές καταδρομές του ψεύδους...

7. εγκαταλείποντας το εγώ – ναφς και τον εγωισμό του,

8. επίσης την αξιοπρέπειά του την οποία παρερμηνεύει,

9. και όλα τα ασήμαντα ανταγωνιστικά συναισθήματά του, μπορεί μόνο να επιτευχθεί το Ιχλάς-την άκρα ανιδιοτέλεια και ειλικρίνεια ώστε και να εκτελέσει το καθήκον του επάξια. (Υποσημείωση) ()

ΤΡΙΤΗ ΑΙΤΙΑ

Η διαφωνία μεταξύ των ανθρώπων της αλήθειας δεν προκύπτει από την έλλειψη ζήλου και προθυμίας, ούτε η ενότητα μεταξύ των ανθρώπων της πλάνης προκύπτει από τον εξαιρετικό τους ζήλο.

Αλλά, η διαφωνία μεταξύ των ανθρώπων της αλήθειας προκύπτει από την παρερμηνεία και κατάχρηση του ζήλου, και η ενότητα μεταξύ των ανθρώπων της πλάνης προκύπτει από την αδυναμία και ανημποριά που προέρχεται από την αζηλία και απροθυμία .

Αυτό που επισύρει τους ανθρώπους στην κατάχρηση του ένθερμου ζήλου τους και ως εκ τούτου στη διαφωνία και στην αντιπαλότητα, προέρχεται από την υπέρμετρη επιθυμία για θεία ανταμοιβή που θεωρείται αξιέπαινη ιδιότητα ως προς το υπερπέραν, και η κατά κάποιον τρόπο απληστία προς τα καθήκοντα που αφορούν την μεταθανάτια ζωή. Δηλαδή, ενεργώντας όπως «Εγώ να κερδίσω αυτή την ανταμοιβή, εγώ να καθοδηγήσω αυτούς τους ανθρώπους, εμένα να ακούσουν», παίρνει μια θέση ανταγωνισμού απέναντι σε έναν πραγματικό αδελφό του ο οποίος έχει όντως ανάγκη την αγάπη του, τη βοήθεια, την αδελφοσύνη και την υποστήριξη του. Με τη σκέψη «Γιατί οι μαθητές μου πηγαίνουν σ’ αυτόν; Γιατί δεν έχω τόσους μαθητές όσο αυτός;» πέφτει θύμα του εγωισμού του, γέρνει προς την επίμεμπτη ιδιότητα της δοξομανίας, χάνει κάθε ειλικρίνεια και ανοίγει την πόρτα της υποκρισίας.

Ιδού, η θεραπεία για αυτό το ολίσθημα, για αυτήν την πληγή, για το φοβερό αυτό πνευματικό μαράζι , είναι η εξής:

Η ευαρέσκεια του Υψίστου και Δίκαιον Αλλάχ(Cenâb-ı Hakk), κερδίζεται μόνο με το Ιχλάς (ειλικρίνεια). Όχι με το μεγάλο πλήθος των ζηλωτών ή με πάμπολλες επιτυχίες. Διότι όλα αυτά ανήκουν στο θείο καθήκον, δεν μπορεί να απαιτηθούν, ίσως μερικές φορές χαρίζονται. Μάλιστα, μερικές φορές μόνο μια λέξη μπορεί να γίνει έναυσμα της σωτηρίας και αιτία θείας ευδοκίας. Η ποσότητα δεν πρέπει να απασχολεί και τόσο. Επειδή μερικές φορές το να οδηγείς έναν άνθρωπο στην αλήθεια μπορεί να φέρει το αποτέλεσμα της θείας ευδοκίας ισότιμη με χίλιους ανθρώπους.

Επίσης, η ειλικρίνεια και η φιλαλήθεια είναι να υποστηρίζεις την ωφέλεια των μουσουλμάνων, από οποιονδήποτε και από οπουδήποτε και αν είναι. Η σκέψη όπως «Ας πάρουν μαθήματα από μένα για να κερδίσω περισσότερη ανταμοιβή» είναι ένα τέχνασμα του ναφς και του εγώ.

Ω άνθρωπε που είσαι άπληστος όσον αφορά την θεία ανταμοιβή και ακόρεστος προς τα καθήκοντα που αφορούν την μεταθανάτια ζωή! Υπήρξαν ορισμένοι προφήτες οι οποίοι παρόλο που δεν είχαν ακόλουθους εκτός από κάποιους περιορισμένους, έλαβαν την άπειρη ανταμοιβή του ιερού καθήκοντος της προφητείας τους. Άρα το πραγματικό επίτευγμα, δεν βρίσκεται στο να κερδίσεις ένα τεράστιο πλήθος ακολούθων, αλλά στο να κερδίσεις την θεία ευχαρίστηση. Τι φαντάζεσαι ότι είσαι ώστε με εμμονή λέγοντας «Όλοι εμένα να ακούσουν!» ξεχνάς το καθήκον σου και παρεμβαίνεις στο θείο καθήκον; Το να τους κάνει να το αποδεχτούν και να συγκεντρώνει τους ανθρώπους γύρω σου είναι θέμα του Υψίστου και Δίκαιον Αλλάχ(Cenâb-ı Hakk). Οπότε εσύ κάνε το δικό σου καθήκον, και μην παρεμβαίνεις στα καθήκοντα του Ύψιστου Αλλάχ!

Επιπλέον, δεν είναι μόνο οι άνθρωποι που ακούνε, μέσω των οποίων, κάποιος που αναγγέλλει την αλήθεια κερδίζει θεία ανταμοιβή. Όλα τα έννοα πνεύματα και τα πλάσματα, του Ύψιστου Αλλάχ και οι άγγελοι Του έχουν γεμίσει απανταχού το σύμπαν και το κοσμούν από άκρη σε άκρη. Αφού ζητάς άφθονη ανταμοιβή, πάρε την ειλικρίνεια ως βάση και σκέψου μόνο την θεία ευχαρίστηση. Έτσι ώστε, το έκαστο αιωρούμενο άτομο των ευλογημένων λέξεων που βγαίνουν από το στόμα σου να βρουν ζωή και να αναστηθούν με την ειλικρινή πρόθεσή σου και πηγαίνοντας στα αυτιά αναρίθμητων εννόων όντων να τα φωτίσουν ώστε να κερδίσεις κι εσύ θεία ανταμοιβή. Διότι όταν, για παράδειγμα, εσύ είπες,ٱلۡحَمۡدُلِلَّهِ  "Ελχάμντουλιλλάχ" [η Δόξα και οι ευχαριστίες ανήκουν στο Ύψιστο Αλλάχ], εκατομμύρια μεγάλες και μικρές από αυτές τις λέξεις, γράφονται στη σελίδα του αέρα με την άδεια και δύναμη του Ύψιστου Αλλάχ. Δεδομένου ότι ο Πάνσοφος Διακοσμητής(Nakkaş-ı Hakim) δεν έχει κάνει τίποτα χωρίς νόημα και σπάταλα, έχει δημιουργήσει αναρίθμητα αυτιά, ώστε να ακούν εκείνο το πλήθος των ευλογημένων λέξεων.

Εάν αυτές οι λέξεις ζωντανέψουν στον αέρα με Ιχλάς (ειλικρίνεια) και αγνή πρόθεση, θα μπουν στα αυτιά των πνευμάτων όπως ένα νόστιμο φρούτο.

Αλλά αν η θεία ευδοκία και η ειλικρίνεια δεν ζωοποιήσουν εκείνα τα αιωρούμενα λόγια, τότε δεν θα ακουστούν και η ανταμοιβή θα μείνει περιορισμένη μόνο στην προφορά των λέξεων από το στόμα. Ας τρίξουν τα αυτιά των Χάφιζ, οι οποίοι στεναχωριούνται λόγω των λιγοστών ανθρώπων που τους ακούν διότι η φωνή τους δεν είναι όμορφη!

ΤΕΤΑΡΤΗ ΑΙΤΙΑ

Όπως η διαφωνία και ο ανταγωνισμός των πνευματικά φωτισμένων και καθοδηγημένων ανθρώπων δεν προκύπτουν από την επιπολαιότητα ή την έλλειψη διορατικότητας, έτσι και η θερμή συμφωνία μεταξύ των ανθρώπων της πλάνης δεν προκύπτει από την προνοητικότητα ή την οξυδέρκειά τους.

Άλλα ίσως, οι καθοδηγημένοι πιστοί, με την επιρροή της αλήθειας και του δικαίου, χωρίς να υποκύπτουν στα τυφλά συναισθήματα του πάθους –ναφς τους, ακολουθούν τις διορατικές τάσεις της καρδιάς και της διάνοιας αλλά συνάμα αποτυγχάνουν να διατηρήσουν την ευθεία θεμιτή πορεία και την ειλικρίνεια τους, με αποτέλεσμα να χάσουν και το υψηλό εκείνο αξίωμα και να πέσουν σε διαφωνία.

Όσο για τους ανθρώπους της πλάνης, οι οποίοι λόγω της επιρροής του εγώ- ναφς και των πρόσκαιρων επιθυμιών και της επιβολής των συναισθημάτων οι οποίες είναι τυφλές προς τις συνέπειες και λειτουργούν με έναν τρόπο που προτιμούν μια ουγκιά άμεσης ευχαρίστησης παρά έναν τόνο μελλοντικής ευχαρίστησης, σχηματίζουν μια ισχυρή συμμαχία για χάρη του άμεσου οφέλους και της άμεσης ευχαρίστησης. Πράγματι, οι μικροπρεπείς και άκαρδοι προσκυνητές του ναφς συναθροίζονται και συμμαχούν με ειλικρίνεια γύρω από κοσμικές και άμεσες απολαύσεις και οφέλη.

Οι άνθρωποι της πίστης, λόγω του ότι προσεγγίζουν με τις υψηλές αρχές της καρδιάς και της διάνοιας, των αγαθών και των απολαβών που σχετίζονται με το μέλλον και τη μεταθανάτια ζωή του υπερπέραν, ενώ θα μπορούσαν να σχηματίσουν μια ηρωική ενότητα και συμμαχία στην ουσιαστική θεία κατεύθυνση με μια απόλυτη ειλικρίνεια [ιχλάς] και αυτοθυσία, μη μπορώντας όμως να απαλλαγούν από τον εγωισμό, πέφτουν στην υπερβολή και στην αδιαφορία που έχει ως έκβαση την απώλεια της ενότητας που είναι θεία πηγή δύναμης και τη ρήξη της ειλικρίνειας. Έτσι βλάπτουν το καθήκον τους όσον αφορά τη μεταθανάτια ζωή. Εντούτοις δεν είναι εύκολο κανείς να λάβει την θεία ευδοκία.

Η θεραπεία και το φάρμακο αυτής της σοβαρής αρρώστιας είναι, ενεργώντας συμφώνως με το μυστήριο του εδαφίου اَلْحُبُّ فِى اللّٰهِ «Αγάπη για χάρη του Ύψιστου Αλλάχ», να συμπορεύεται με υπερηφάνεια με όλους εκείνους που βαδίζουν στο δρόμο της αλήθειας, να τους ακολουθεί, να εκτιμάει την ηγεσία τους και να θεωρεί ότι από τη στιγμή που βαδίζει στο δρόμο του δικαίου οποιοσδήποτε και αν είναι, πιθανόν να είναι καλύτερος από τον εαυτό του, σπάζοντας με αυτόν τον τρόπο τον εγωισμό και φτάνοντας στην θεμιτή ειλικρίνεια να λειτουργεί με τη γνώση ότι μια ουγκιά πράξεων που γίνονται με ειλικρίνεια (ιχλάς) είναι προτιμότερη από έναν τόνο πράξεων που εκτελούνται ανειλικρινώς και παράλληλα με το να προτιμά να ακολουθεί παρά να τον ακολουθούν το όποιο περιέχει ευθύνες και κινδύνους. Με αυτόν τον τρόπο μπορεί να γλιτώσει κανείς από εκείνη την αρρώστια και να αποκτήσει την απόλυτη ειλικρίνεια (ιχλάς) και να πραγματοποιήσει επαξίως τα καθήκοντά του, που αποσκοπούν τη μεταθανάτια ζωή.

ΠΕΜΠΤΗ ΑΙΤΙΑ

Όπως η διαφωνία και η έλλειψη συμμαχίας μεταξύ των ανθρώπων της πίστης δεν είναι αποτέλεσμα της αδυναμίας τους, έτσι και η ισχυρή σύμπραξη των ανθρώπων της πλάνης δεν είναι αποτέλεσμα της δύναμης τους.

Αλλά, η έλλειψη συμμαχίας των ανθρώπων της πίστης έχει ως βάση τη δύναμη που προέρχεται από το σημείο στήριξης το οποίο τους παρέχει η ωριμασμένη και απόλυτη πίστη που κατέχουν, και η ενότητα των ανθρώπων της αμέλειας και της πλάνης προκύπτει από την αδυναμία και την ανικανότητα που βιώνουν, ως αποτέλεσμα της έλλειψης οποιασδήποτε εσωτερικής υποστήριξης στην καρδιά. Οι αδύναμοι σχηματίζουν ισχυρούς συνασπισμούς ακριβώς λόγω της ανάγκης τους για ενότητα. Δεδομένου ότι οι ισχυροί δεν αισθάνονται παρόμοια ανάγκη, οι συνασπισμοί τους είναι αδύναμοι. Τα λιοντάρια δεν χρειάζονται ενότητα όπως οι αλεπούδες και επομένως ζουν ατομικά, ενώ οι άγριες κατσίκες σχηματίζουν ένα κοπάδι για να προστατευτούν από τους λύκους.

Άρα η κοινότητα και η συλλογική προσωπικότητα των αδύναμων είναι ισχυρή και η κοινότητα και η συλλογική προσωπικότητα των ισχυρών είναι αδύναμη (Υποσημείωση)().Υπάρχει ένας λεπτός υπαινιγμός στο Ιερό Κουράν που αναφέρει,

وَ قَالَ نِس۟وَةٌ فِى ال۟مَدٖينَةِ Müenneslerin cemaatine, iki katlı müennes olduğu halde, müzekker fiili olan قَالَ buyurması hem قَالَتِ ال۟اَع۟رَابُ buyurmakla müzekkerlerin cemaatine, müennes fiili olan قَالَت۟ tabiriyle, latîfane işaret ediyor ki:

Zayıf ve halîm ve yumuşak kadınların cemiyeti kuvvetleşir, sertlik ve şiddet kesbedip bir nevi reculiyet kazanır. Müzekker fiilini iktiza ettiğinden وَ قَالَ نِس۟وَةٌ tabiriyle, gayet güzel düşmüş. Kavî erkekler ise hususan bedevî A’rab olsa kuvvetlerine güvendikleri için cemiyetleri zayıf olup hem ihtiyatkârlık hem yumuşaklık vaziyetini aldığından, bir nevi kadınlık hâsiyeti takındıkları için müennes fiilini iktiza ettiğinden قَالَتِ ال۟اَع۟رَابُ müennes fiiliyle tabiri tam yerindedir.

Evet, ehl-i hak gayet kuvvetli bir nokta-i istinad olan iman-ı billahtan gelen tevekkül ve teslim ile başkalara arz-ı ihtiyaç edip muavenet ve yardımlarını istemez. İstese de gayet fedakârane yapışmaz.

Ehl-i dünya, dünya işlerinde hakiki nokta-i istinadlarından gaflet ettiklerinden, zaaf ve acze düşüp şiddetli bir surette yardımcılara ihtiyacını hisseder; samimane, belki fedakârane ittifak ederler.

İşte ehl-i hak, ittifaktaki hak kuvvetini düşünmediklerinden ve aramadıklarından, haksız ve muzır bir netice olan ihtilafa düşerler.

Haksız ehl-i dalalet ise ittifaktaki kuvveti, aczleri vasıtasıyla hissettiklerinden, gayet mühim bir vesile-i makasıd olan ittifakı elde etmişler.

İşte ehl-i hakkın bu haksız ihtilaf marazının merhemi ve ilacı وَلَا تَنَازَعُوا فَتَف۟شَلُوا وَتَذ۟هَبَ رٖيحُكُم۟ âyetindeki şiddetli nehy-i İlahî وَتَعَاوَنُوا عَلَى ال۟بِرِّ وَالتَّق۟وٰى âyetinde hayat-ı içtimaiyece gayet hikmetli emr-i İlahîyi düstur-u hareket etmek ve ihtilafın İslâmiyet’e ne derece zararlı olduğunu ve ehl-i dalaletin ehl-i hakka galebesini ne derece teshil ettiğini düşünüp, kemal-i zaaf ve acz ile o ehl-i hakkın kafilesine fedakârane, samimane iltihak etmektir; şahsiyetini unutmakla riya ve tasannudan kurtulup ihlası elde etmektir.

Altıncı Sebep

Ehl-i hakkın ihtilafı nâmertliklerinden, himmetsizliklerinden, hamiyetsizliklerinden olmadığı gibi; gafletli ehl-i dünyanın ve ehl-i dalaletin, hayat-ı dünyeviyeye ait işlerde samimane ittifakları dahi mertlikten, hamiyetten, himmetten değildir.

Belki ehl-i hakkın ekseriyetle âhirete ait olan faydaları düşünmekle, o ehemmiyetli ve kesretli meselelere hamiyeti, himmeti, mertliği inkısam eder. Hakiki sermaye olan vaktini bir meseleye sarf etmediği için meslektaşlarıyla ittifakı muhkemleşmiyor. Çünkü meseleler çok, daire dahi geniştir.

Gafletli ehl-i dünya ise yalnız hayat-ı dünyeviyeyi düşündüklerinden, bütün hissiyatıyla ve ruh ve kalbiyle şiddetli bir surette hayat-ı dünyeviyeye ait meselelere sarılır. Ve o meselede ona yardım edene kuvvetli yapışır. Ve hakikat nokta-i nazarında beş paraya değmeyen ve ehl-i hak ona on para kıymet vermeyen meselelere, divane olmuş elmasçı bir Yahudi’nin beş paralık cam parçasına beş lira fiyat verdiği gibi beş yüz lira kıymetindeki vaktini o meseleye hasreder. Elbette bu kadar fiyat verip ve şiddetli hissiyat ile sarılmak, bâtıl yolunda dahi olsa samimi bir ihlas olduğundan, o meselede muvaffak olur ve ehl-i hakka galebe eder. Bu galebe neticesinde ehl-i hak zillete ve mahkûmiyete ve tasannua ve riyaya düşüp ihlası kaybeder. O nâmert, himmetsiz, hamiyetsiz bir kısım ehl-i dünyaya dalkavukluk etmeye mecbur olur.

Ey ehl-i hak! Ey hakperest ehl-i şeriat ve ehl-i hakikat ve ehl-i tarîkat! Bu müthiş maraz-ı ihtilafa karşı birbirinizin kusurunu görmeyerek, yekdiğerinizin ayıbına karşı gözünüzü yumunuz!

وَاِذَا مَرُّوا بِاللَّغ۟وِ مَرُّوا كِرَامًا edeb-i Furkanî ile edepleniniz! Ve haricî düşmanın hücumunda dâhilî münakaşatı terk etmek ve ehl-i hakkı sukuttan ve zilletten kurtarmayı en birinci ve en mühim bir vazife-i uhreviye telakki edip, yüzer âyât ve ehadîs-i Nebeviyenin şiddetle emrettikleri uhuvvet, muhabbet ve teavünü yapıp bütün hissiyatınızla ehl-i dünyadan daha şiddetli bir surette meslektaşlarınızla ve dindaşlarınızla ittifak ediniz yani ihtilafa düşmeyiniz.

Böyle küçük meseleler için kıymettar vaktimi sarf etmekten ise o çok kıymetli vaktimi zikir ve fikir gibi kıymettar şeylere sarf edeceğim deyip çekilerek, ittifakı zayıflaştırmayınız. Çünkü bu manevî cihadda küçük mesele zannettiğiniz, çok büyük olabilir. Bir neferin, bir saatte mühim ve hususi şerait dâhilindeki nöbeti bir sene ibadet hükmüne bazen geçmesi gibi; bu ehl-i hakkın mağlubiyeti zamanında, manevî mücahede mesailinde, küçük bir meseleye sarf olunan senin kıymettar bir günün, o neferin o saati gibi bin derece kıymet alabilir, bir günün bin gün olabilir.

Madem livechillahtır; o işin küçüğüne büyüğüne, kıymetli ve kıymetsizliğine bakılmaz. İhlas ve rıza-yı İlahî yolunda zerre, yıldız gibi olur. Vesilenin mahiyetine bakılmaz, neticesine bakılır. Madem neticesi rıza-yı İlahîdir ve mâyesi ihlastır; o küçük değildir, büyüktür.

Yedinci Sebep

Ehl-i hak ve hakikatin ihtilaf ve rekabetleri, kıskançlıktan ve hırs-ı dünyadan gelmediği gibi; ehl-i dünyanın ve ehl-i gafletin ittifakları dahi civanmertlikten ve ulüvv-ü cenabdan değildir.

Belki ehl-i hakikat, hakikatten gelen ulüvv-ü cenab ve ulüvv-ü himmet ve tarîk-i hakta memduh olan müsabakayı tam muhafaza edemediklerinden ve nâ-ehillerin girmesi yüzünden bir derece sû-i istimal ettiklerinden; rekabetkârane ihtilafa düşüp hem kendine hem cemaat-i İslâmiyeye ehemmiyetli zarar olmuş.

Ehl-i gaflet ve ehl-i dalalet ise meftun oldukları menfaatlerini kaçırmamak ve menfaat için perestiş ettikleri reislerini ve arkadaşlarını küstürmemek için zilletlerinden ve nâmertliklerinden, hamiyetsizliklerinden; mutlak arkadaşlarıyla, hattâ denî ve hain ve muzır olsalar dahi hâlisane ittihat hem menfaat etrafında toplanan ne şekilde olursa olsun şerikleriyle samimane ittifak ederler. Samimiyet neticesi olarak istifade ederler.

İşte ey musibetzede ve ihtilafa düşmüş ehl-i hak ve ashab-ı hakikat! Bu musibet zamanında ihlası kaçırdığınızdan ve rıza-yı İlahîyi münhasıran gaye-i maksat yapmadığınızdan, ehl-i hakkın bu zillet ve mağlubiyetine sebebiyet verdiniz.

Umûr-u diniye ve uhreviyede rekabet, gıpta, hased ve kıskançlık olmamalı ve hakikat nokta-i nazarında olamaz. Çünkü kıskançlık ve hasedin sebebi; bir tek şeye çok eller uzanmasından ve bir tek makama çok gözler dikilmesinden ve bir tek ekmeği çok mideler istemesinden müzahame, münakaşa, müsabaka sebebiyle gıptaya, sonra kıskançlığa düşerler. Dünyada bir şey-i vâhide çoklar talip olduğundan ve dünya dar ve muvakkat olması sebebiyle insanın hadsiz arzularını tatmin edemediği için rekabete düşüyorlar.

Fakat âhirette tek bir adama beş yüz sene (Hâşiye) mesafelik bir cennet ihsan edilmesi ve yetmiş bin kasır ve huriler verilmesi ve ehl-i cennetten herkes kendi hissesinden kemal-i rıza ile memnun olması işaretiyle gösteriliyor ki âhirette medar-ı rekabet bir şey yoktur ve rekabet de olamaz. Öyle ise âhirete ait olan a’mal-i salihada dahi rekabet olamaz, kıskançlık yeri değildir.

Kıskançlık eden ya riyakârdır, a’mal-i saliha suretiyle dünyevî neticeleri arıyor veyahut sadık cahildir ki a’mal-i saliha nereye baktığını bilmiyor ve a’mal-i salihanın ruhu, esası ihlas olduğunu derk etmiyor. Rekabet suretiyle evliyaullaha karşı bir nevi adâvet taşımakla, vüs’at-i rahmet-i İlahiyeyi ittiham ediyor. Bu hakikati teyid eden bir vakıa:

Eski arkadaşlarımızdan bir adamın, bir adama karşı adâveti vardı. O adamın yanında senakârane onun düşmanı amel-i salihle, hattâ velayetle tavsif edildi. O adam kıskanmadı, sıkılmadı.

Sonra birisi dedi: “Senin o düşmanın cesurdur, kuvvetlidir.” Baktık ki o adamda şiddetli bir kıskançlık ve bir rekabet damarı uyandı.

Ona dedik: “Velayet ve salahat hadsiz bir hayat-ı ebediyenin pırlantası gibi bir kuvvet ve bir yüksekliktir. Sen buna bu cihette kıskanmadın. Dünyevî kuvvet öküzde ve cesaret canavarda dahi bulunmakla beraber, velayet ve salahate nisbeten; bir âdi cam parçasının elmasa nisbeti gibidir.”

O adam dedi ki: “Bir noktaya, bir makama ikimiz bu dünyada gözümüzü dikmişiz. Oraya çıkmak için basamaklarımız da kuvvet ve cesaret gibi şeylerdir. Onun için kıskandım. Âhiret makamatı hadsizdir. O burada benim düşmanım iken, orada benim samimi ve sevgili kardeşim olabilir.”

Ey ehl-i hakikat ve tarîkat! Hakka hizmet, büyük ve ağır bir defineyi taşımak ve muhafaza etmek gibidir. O defineyi omuzunda taşıyanlara ne kadar kuvvetli eller yardıma koşsalar daha ziyade sevinir, memnun olurlar. Kıskanmak şöyle dursun, gayet samimi bir muhabbetle o gelenlerin kendilerinden daha ziyade olan kuvvetlerini ve daha ziyade tesirlerini ve yardımlarını müftehirane alkışlamak lâzım gelirken, nedendir ki rekabetkârane o hakiki kardeşlere ve fedakâr yardımcılara bakılıyor ve o hal ile ihlas kaçıyor. Vazifenizde müttehem olup ehl-i dalaletin nazarında, sizden ve sizin mesleğinizden yüz derece aşağı olan, din ile dünyayı kazanmak ve ilm-i hakikatle maişeti temin etmek, tama’ ve hırs yolunda rekabet etmek gibi müthiş ittihamlara maruz kalıyorsunuz.

Bu marazın çare-i yegânesi: Nefsini ittiham etmek ve nefsine değil, daima karşısındaki meslektaşına taraftar olmak. Fenn-i âdab ve ilm-i münazaranın uleması mabeynindeki hakperestlik ve insaf düsturu olan şu: “Eğer bir meselenin münazarasında kendi sözünün haklı çıktığına taraftar olup ve kendi haklı çıktığına sevinse ve hasmının haksız ve yanlış olduğuna memnun olsa insafsızdır.” Hem zarar eder. Çünkü haklı çıktığı vakit o münazarada bilmediği bir şeyi öğrenmiyor, belki gurur ihtimaliyle zarar edebilir. Eğer hak hasmının elinde çıksa zararsız, bilmediği bir meseleyi öğrenip menfaattar olur, nefsin gururundan kurtulur.

Demek insaflı hakperest, hakkın hatırı için nefsin hatırını kırıyor. Hasmının elinde hakkı görse yine rıza ile kabul edip taraftar çıkar, memnun olur.

İşte bu düsturu ehl-i din, ehl-i hakikat, ehl-i tarîkat, ehl-i ilim kendilerine rehber ittihaz etseler ihlası kazanırlar. Ve vazife-i uhreviyelerinde muvaffak olurlar. Ve bu feci sukut ve musibet-i hazıradan rahmet-i İlahiye ile kurtulurlar.

سُب۟حَانَكَ لَا عِل۟مَ لَنَٓا اِلَّا مَا عَلَّم۟تَنَٓا اِنَّكَ اَن۟تَ ال۟عَلٖيمُ ال۟حَكٖيمُ

---

On Dokuzuncu Lem'a ⇐ Lem'alar | ⇒ Yirmi Birinci Lem'a

---