Yirminci Lem'a/es

VIGÉSIMO DESTELLO

Que trata sobre la sinceridad (en las acciones)

<Este estudio atesora una importancia especial y lo he considerado digno de ser el “destello vigésimo” después de haber sido el punto primero de cinco puntos de la cuestión segunda de las siete cuestiones del memorándum decimoséptimo del destello decimoséptimo.>

En el nombre de Allah, el Misericordioso, el Compasivo

{Te hemos hecho descender el Libro con la verdad, adora pues a tu Señor, ofreciéndole sinceramente la práctica de adoración. ¿Acaso no Le pertenece a Allah la práctica de adoración pura?} (Sura de los Grupos, 2,3) Y dijo el más grande Mensajero, al que Allah le dé Su gracia y paz: “La gente está perdida excepto los conocedores, los conocedores están perdidos excepto los que actúan, los que actúan están perdidos excepto los sinceros, y los sinceros están en un gran peligro”. O como quiera que dijo. Esta noble aleya y el ḥadiz profético nos indican el alcance de la importancia de la sinceridad en el Islam y el alcance de su grandeza como un principio en el que se basan los asuntos del Din (la práctica de adoración). Y de entre los puntos innumerables del objeto de estudio de la sinceridad explicaremos resumidamente cinco puntos nada más.

Tenbih: Bu mübarek Isparta’nın medar-ı şükran bir hüsn-ü tâli’idir ki ondaki ehl-i takva ve ehl-i tarîkat ve ehl-i ilmin –sair yerlere nisbeten– rekabetkârane ihtilafları görünmüyor. Gerçi lâzım olan hakiki muhabbet ve ittifak yoksa da zararlı muhalefet ve rekabet de başka yerlere nisbeten yoktur.

El primer punto:

Una pregunta importante que suscita perplejidad: ¿Por qué discrepan la gente del Din, los eruditos y los maestros de las tariqas sufíes cuando son gente de verdad, armonía y concordia, rivalizando y compitiendo donde está de acuerdo la gente de este mundo y de la inadvertencia e incluso la gente del extravío y la hipocresía sin rivalidad ni envidia mutua; a pesar de que el acuerdo forma parte de la condición de la gente de la armonía y la concordia, mientras la discrepancia es inherente a la gente de la hipocresía y la discordia? ¿Y cómo es que la verdad y la falsedad se intercambian y la verdad está del lado de éstos y la falsedad del lado de aquéllos?

La respuesta es: Explicaremos siete de las numerosas causas de esta situación dolorosa que perturba el sueño de los celosos sagaces.

La primera causa:

La discrepancia de la gente de la verdad no emana de la falta de la realidad, al igual que el acuerdo de la gente de la inadvertencia no emana de su inclinación hacia la realidad,

sino que las tareas de la gente de este mundo y de la política, los cultos y los afines a ellos de entre las clases sociales se distinguen y se diferencian. Así pues cada facción, grupo y asociación tiene un cometido específico del que se ocupa y la retribución material que obtienen-a cambio de sus servicios y para mantener su vida-es también diferenciada y específica, al igual que la retribución en significado que obtienen como el amor por la posición influyente, la divulgación de la reputación y la fama es también diferenciada, especial y distinguida*(*). Por lo que no hay entonces nada que genere competencia y rivalidad o envidia mutua. Ni hay nada que requiera discusión y controversia. Por ello ves que son capaces del acuerdo sea el que sea el camino de la corrupción que recorren.

En cuanto a la gente del Din, los asiduos al conocimiento y los maestros de las tariqas sufíes, la tarea de cada uno de ellos está dirigida a todos y su retribución anticipada no está definida ni especificada al igual que su parte de posición social y consideración de la gente hacia ellos y la aprobación con ellos tampoco se especifica. De manera que hay muchos candidatos para una sola posición y puede que muchas manos tendidas hacia una indeterminada retribución-sea material o inmaterial-y a partir de aquí se genera la rivalidad, la competencia, la envidia y los celos y la coincidencia se troca en hipocresía y el acuerdo en discrepancia y separación.

Y no cura esta grave enfermedad sino el ungüento efectivo de la sinceridad.

Es decir: Que el hombre obtenga el honor de acatar la noble aleya:{En verdad mi recompensa no incumbe sino a Allah.} (Sura de Yunus, 72) prefiriendo la verdad y la guía a seguir al ego y al deseo y anteponiendo la verdad al egoísmo del ego…Y que le ocurra acatar la noble aleya: {Y no incumbe al Mensajero sino la transmisión clara.} (Sura dela Luz, 54) por su prescindir de la recompensa material y la inmaterial-recibidas por parte de la gente-*(*)comprendiendo que el hecho de que la gente celebre sus palabras, el buen efecto que provoquen en ellos y la obtención de su consideración, es parte de lo que Allah, sea glorificado y ensalzado, le confiere de Su bien y favor, solamente, y no entra dentro de su tarea que se limita a la transmisión y nada más; y aún es más, no está obligado a ello ni tiene responsabilidad de ello en absoluto.Así pues aquel al que Allah le hace propicio lo que acabamos de mencionar, encontrará la dulzura de la sinceridad y en caso contrario, se perderá mucho bien.

La causa segunda:

El acuerdo de la gente del extravío emerge de su bajeza, mientras que la discrepancia de la gente de la guía emerge de su eminencia;

ya que la gente de este mundo y del extravío, los inadvertidos, no se apoyan en la verdad y la realidad y son por lo tanto débiles y bajos. Sienten una necesidad acuciante de adquirir la fuerza y se aferran con afán a la cooperación con los demás y el acuerdo con ellos y se empeñan en este acuerdo aunque su camino sea el extravío, de manera que es como si ellos llevaran a cabo una verdad en su apoyarse mutuamente en la falsedad; y por esto tienen éxito en sus acciones, porque la sinceridad total, aunque sea en el mal, no se va en vano ni deja de tener resultado. De forma que no hay nadie que pida una cosa con sinceridad sin que Allah no lo decrete para él*(*).

En cuanto a la gente de la guía y el Din y los compañeros del conocimiento y la ṭariqa, puesto que se apoyan en la verdad y en la realidad y puesto que cada uno de ellos durante su recorrido en el camino de la verdad no espera sino la complacencia de su Señor, el Generoso, y se satisface con ella totalmente y obtiene una eminencia inmaterial en su recorrer el camino en sí, ya que tan pronto siente debilidad se gira a su Señor, no a la gente, y toma de Él, Solo, la fuerza; añadido a ello ve ante él la discrepancia de las tendencias junto a aquello que él sigue; por eso lo ves que no siente las exigencias de la cooperación con los demás, incluso no es capaz de ver la utilidad del acuerdo con sus contrarios externamente, ni encuentra en sí mismo la necesidad de ello. Y cuando hay vanidad y egoísmo en uno mismo, se imagina el hombre a sí mismo en la verdad y a sus contrarios en la falsedad y tiene lugar la discrepancia y la competencia en lugar del acuerdo y el amor, y en ese momento pierde la sinceridad y estropea su acción, y no es más que una reminiscencia.

Y la única cura para este estado y obstáculo, al margen de ver su resultado pernicioso, está en nueve cosas que citamos a continuación:

1) La acción positiva constructiva, que es cuando el hombre actúa en virtud de su amor a su camino exclusivamente, sin pensárselo dos veces y sin que se inmiscuya en su acción la enemistad a los demás o menospreciar su asunto, es decir: Sin distraerse con ellos en absoluto.

2) Sino que debe procurar los muchos vínculos de la unidad que unen las tendencias expuestas en el ámbito del Islam-sean del tipo que sean- y que serán fuentes de amor, medios de hermandad y acuerdo entre ellas, de manera que coincida con ellas.

3) Y adoptar la regla de la equidad como guía y directriz, que consiste en que el que profesa cada camino verdadero puede decir: “Mi camino es verdad y es preferible y más hermoso” sin entrometerse en lo que concierne a las otras vías. Pero no le está permitido que diga: “La verdad es mi camino exclusivamente” o “Lo bueno y lo hermoso está sólo en mi camino”, juzgando como falsos y corruptos a los otros caminos.

4) El conocimiento de que el acuerdo con la gente de la verdad es uno de los medios del encauzamiento divino y una de las fuentes de la eminencia del Islam.

5) La defensa de la verdad y de la justicia a través de la creación de un ente en significado. Y ello es por medio del acuerdo con la gente de la verdad para hacer frente a la gente del extravío y la falsedad que se pusieron a cambiar con astucia un ente en significado fuerte en una imagen de grupo contra la gente de la verdad, a través del apoyo mutuo y el acuerdo del que disfrutan. Luego la percepción de que cualquier confrontación individual-por muy fuerte que sea-estará vencida frente a ese ente en significado para el extravío.

6) Y para salvar a la verdad del ataque de la falsedad:

7) Abandonar la vanidad del nafs y sus intereses.

8) Y abandonar lo que se concibe por error como parte del honor y el prestigio.

9) Abandonar las exigencias de la envidia, la competencia y los sentimientos triviales del nafs. Con estos nueve puntos se alcanza el triunfo de la sinceridad y el ser humano cumple su tarea como debe ser cumplida y la lleva a cabo del modo requerido*(*).

La causa tercera:

La discrepancia de la gente de la verdad no se produce por la bajeza y la pérdida de la aspiración, al igual que el acuerdo de la gente del extravío no se produce por la aspiración elevada, sino que la discrepancia de la gente de la guía emana del mal uso de la aspiración elevada y el exceso en ello;

mientras que el acuerdo de la gente del extravío está motivado por la debilidad y la incapacidad resultantes de la inexistencia de la aspiración. Y lo que conduce a la gente de la guía al mal uso de la aspiración elevada y por consiguiente a la discrepancia, los celos y la envidia, es la exageración en la avidez por la recompensa de la Otra Vida, la cual en sí misma es una cualidad loable, y la búsqueda de incremento en ella sin contentarse y el hecho de restringirla a uno mismo. Y esto lleva progresivamente al que tiene tal avidez hasta el extremo de tomar una posición de rivalidad ante su hermano verdadero que está en la más acuciante necesidad de su amor, ayuda mutua, hermandad y tomar su mano; como si, por ejemplo, dijera: Yo obtendré esa recompensa y yo guiaré a esta gente y ellos oirán la palabra sólo de mí, y ejemplos similares relativos a la búsqueda de un incremento de la recompensa para uno mismo. O dijera: ¿Por qué mis discípulos van a Fulano y Mengano? ¿Y por qué mis discípulos no llegan al número de sus discípulos y aún más? De manera que el espíritu del egoísmo junto a él- a través de esta discusión interna- encuentra la ocasión favorable para levantar su cabeza y destacar y lo conduce progresivamente a contaminarse con una cualidad censurable, que es la ambición por el amor al prestigio y pierde la sinceridad cerrándose para él su puerta a la vez que se abre de par en par la puerta de la ostentación (hacer las cosas para ser visto).

İşte bu hatanın ve bu yaranın ve bu müthiş maraz-ı ruhanînin ilacı şudur ki: Cenab-ı Hakk’ın rızası ihlas ile kazanılır. Kesret-i etba ile ve fazla muvaffakiyet ile değildir. Çünkü onlar vazife-i İlahiyeye ait olduğu için istenilmez, belki bazen verilir. Evet, bazen bir tek kelime sebeb-i necat ve medar-ı rıza olur. Kemiyetin ehemmiyeti o kadar medar-ı nazar olmamalı. Çünkü bazen bir tek adamın irşadı, bin adamın irşadı kadar rıza-yı İlahîye medar olur.

Hem ihlas ve hakperestlik ise Müslümanların nereden ve kimden olursa olsun, istifadelerine taraftar olmaktır. Yoksa “Benden ders alıp sevap kazandırsınlar.” düşüncesi, nefsin ve enaniyetin bir hilesidir.

Ey sevaba hırslı ve a’mal-i uhreviyeye kanaatsiz insan! Bazı peygamberler gelmişler ki mahdud birkaç kişiden başka ittiba edenler olmadığı halde, yine o peygamberlik vazife-i kudsiyesinin hadsiz ücretini almışlar. Demek hüner, kesret-i etba ile değildir. Belki hüner, rıza-yı İlahîyi kazanmakladır. Sen neci oluyorsun ki böyle hırs ile “Herkes beni dinlesin.” diye vazifeni unutup vazife-i İlahiyeye karışıyorsun? Kabul ettirmek, senin etrafına halkı toplamak Cenab-ı Hakk’ın vazifesidir. Vazifeni yap, Allah’ın vazifesine karışma.

Hem hak ve hakikati dinleyen ve söyleyene sevap kazandıranlar, yalnız insanlar değildir. Cenab-ı Hakk’ın zîşuur mahlukları ve ruhanîleri ve melâikeleri kâinatı doldurmuş, her tarafı şenlendirmişler. Madem çok sevap istersin, ihlası esas tut ve yalnız rıza-yı İlahîyi düşün. Tâ ki senin ağzından çıkan mübarek kelimelerin havadaki efradları; ihlas ile ve niyet-i sadıka ile hayatlansın, canlansın, hadsiz zîşuurun kulaklarına gidip onları nurlandırsın, sana da sevap kazandırsın. Çünkü mesela, sen “Elhamdülillah” dedin; bu kelâm, milyonlarla büyük küçük “Elhamdülillah” kelimeleri, havada izn-i İlahî ile yazılır. Nakkaş-ı Hakîm abes ve israf yapmadığı için o kesretli mübarek kelimeleri dinleyecek kadar hadsiz kulakları halk etmiş.

Eğer ihlas ile niyet-i sadıka ile o havadaki kelimeler hayatlansalar lezzetli birer meyve gibi ruhanîlerin kulaklarına girer.

Eğer rıza-yı İlahî ve ihlas o havadaki kelimelere hayat vermezse dinlenilmez, sevap da yalnız ağızdaki kelimeye münhasır kalır. Seslerinin ziyade güzel olmadığından, dinleyenlerin azlığından sıkılan hâfızların kulakları çınlasın!

Dördüncü Sebep

Ehl-i hidayetin rekabetkârane ihtilafı, âkıbeti düşünmemekten ve kasr-ı nazardan olmadığı gibi ehl-i dalaletin samimane ittifakları, âkıbet-endişlikten ve yüksek nazardan değildir.

Belki ehl-i hidayet; hak ve hakikatin tesiriyle, nefsin kör hissiyatına kapılmayarak kalbin ve aklın dûr-endişane temayülatına tabi olmakla beraber, istikameti ve ihlası muhafaza edemediklerinden, o yüksek makamı muhafaza edemeyip ihtilafa düşüyorlar.

Ehl-i dalalet ise nefsin ve hevanın tesiriyle, kör ve âkıbeti görmeyen ve bir dirhem hazır lezzeti bir batman ilerideki lezzete tercih eden hissiyatın mukteziyatıyla, birbirine samimi olarak muaccel bir menfaat ve hazır bir lezzet için şiddetli ittifak ediyorlar. Evet, dünyevî ve hazır lezzet ve menfaat etrafında aşağı, kalpsiz nefis-perestler samimi ittifak ve ittihat ediyorlar.

Ehl-i hidayet, âhirete ait ve ileriye müteallik semerat-ı uhreviyeye ve kemalâta, kalp ve aklın yüksek düsturlarıyla müteveccih oldukları için esaslı bir istikamet ve tam bir ihlas ve gayet fedakârane bir ittihat ve ittifak olabilirken; enaniyetten tecerrüd edemedikleri için ifrat ve tefrit yüzünden, ulvi bir menba-ı kuvvet olan ittifakı kaybedip ihlas da kırılır ve vazife-i uhreviye de zedelenir. Kolayca rıza-yı İlahî de elde edilmez.

Bu mühim marazın merhemi ve ilacı اَل۟حُبُّ فِى اللّٰهِ sırrıyla, tarîk-i hakta gidenlere refakatle iftihar etmek ve arkalarından gitmek ve imamlık şerefini onlara bırakmak ve o Hak yolunda kim olursa olsun kendinden daha iyi olduğunun ihtimaliyle enaniyetinden vazgeçip ihlası kazanmak ve ihlas ile bir dirhem amel, ihlassız batmanlar ile amellere râcih olduğunu bilmekle ve tabiiyeti dahi sebeb-i mes’uliyet ve hatarlı olan metbuiyete tercih etmekle o marazdan kurtulur ve ihlası kazanır, vazife-i uhreviyesini hakkıyla yapabilir.

Beşinci Sebep

Ehl-i hidayetin ihtilafı ve adem-i ittifakı zaaflarından olmadığı gibi ehl-i dalaletin kuvvetli ittifakı da kuvvetlerinden değildir.

Belki ehl-i hidayetin ittifaksızlığı, iman-ı kâmilden gelen nokta-i istinad ve nokta-i istinaddan neş’et eden kuvvetten ileri geldiği gibi; ehl-i gaflet ve ehl-i dalaletin ittifakları, kalben nokta-i istinad bulmadıkları itibarıyla zaaf ve aczlerinden ileri gelmiştir. Çünkü zayıflar ittifaka muhtaç oldukları için kuvvetli ittifak ederler. Kavîler ihtiyacı tam hissetmediklerinden, ittifakları zayıftır. Arslanlar, tilkiler gibi ittifaka muhtaç olmadıkları için ferdî yaşıyorlar. Yabani keçiler, kurtlardan muhafaza için bir sürü teşkil ederler.

Demek, zayıfların cemiyeti ve şahs-ı manevîsi kavî olduğu gibi (Hâşiye) kavîlerin cemiyeti ve şahs-ı manevîsi ise zayıftır. Bu sırra bir işaret-i latîfe ve zarif bir nükte-i Kur’aniyedir ki ferman etmiş:

وَ قَالَ نِس۟وَةٌ فِى ال۟مَدٖينَةِ Müenneslerin cemaatine, iki katlı müennes olduğu halde, müzekker fiili olan قَالَ buyurması hem قَالَتِ ال۟اَع۟رَابُ buyurmakla müzekkerlerin cemaatine, müennes fiili olan قَالَت۟ tabiriyle, latîfane işaret ediyor ki:

Zayıf ve halîm ve yumuşak kadınların cemiyeti kuvvetleşir, sertlik ve şiddet kesbedip bir nevi reculiyet kazanır. Müzekker fiilini iktiza ettiğinden وَ قَالَ نِس۟وَةٌ tabiriyle, gayet güzel düşmüş. Kavî erkekler ise hususan bedevî A’rab olsa kuvvetlerine güvendikleri için cemiyetleri zayıf olup hem ihtiyatkârlık hem yumuşaklık vaziyetini aldığından, bir nevi kadınlık hâsiyeti takındıkları için müennes fiilini iktiza ettiğinden قَالَتِ ال۟اَع۟رَابُ müennes fiiliyle tabiri tam yerindedir.

Evet, ehl-i hak gayet kuvvetli bir nokta-i istinad olan iman-ı billahtan gelen tevekkül ve teslim ile başkalara arz-ı ihtiyaç edip muavenet ve yardımlarını istemez. İstese de gayet fedakârane yapışmaz.

Ehl-i dünya, dünya işlerinde hakiki nokta-i istinadlarından gaflet ettiklerinden, zaaf ve acze düşüp şiddetli bir surette yardımcılara ihtiyacını hisseder; samimane, belki fedakârane ittifak ederler.

İşte ehl-i hak, ittifaktaki hak kuvvetini düşünmediklerinden ve aramadıklarından, haksız ve muzır bir netice olan ihtilafa düşerler.

Haksız ehl-i dalalet ise ittifaktaki kuvveti, aczleri vasıtasıyla hissettiklerinden, gayet mühim bir vesile-i makasıd olan ittifakı elde etmişler.

İşte ehl-i hakkın bu haksız ihtilaf marazının merhemi ve ilacı وَلَا تَنَازَعُوا فَتَف۟شَلُوا وَتَذ۟هَبَ رٖيحُكُم۟ âyetindeki şiddetli nehy-i İlahî وَتَعَاوَنُوا عَلَى ال۟بِرِّ وَالتَّق۟وٰى âyetinde hayat-ı içtimaiyece gayet hikmetli emr-i İlahîyi düstur-u hareket etmek ve ihtilafın İslâmiyet’e ne derece zararlı olduğunu ve ehl-i dalaletin ehl-i hakka galebesini ne derece teshil ettiğini düşünüp, kemal-i zaaf ve acz ile o ehl-i hakkın kafilesine fedakârane, samimane iltihak etmektir; şahsiyetini unutmakla riya ve tasannudan kurtulup ihlası elde etmektir.

Altıncı Sebep

Ehl-i hakkın ihtilafı nâmertliklerinden, himmetsizliklerinden, hamiyetsizliklerinden olmadığı gibi; gafletli ehl-i dünyanın ve ehl-i dalaletin, hayat-ı dünyeviyeye ait işlerde samimane ittifakları dahi mertlikten, hamiyetten, himmetten değildir.

Belki ehl-i hakkın ekseriyetle âhirete ait olan faydaları düşünmekle, o ehemmiyetli ve kesretli meselelere hamiyeti, himmeti, mertliği inkısam eder. Hakiki sermaye olan vaktini bir meseleye sarf etmediği için meslektaşlarıyla ittifakı muhkemleşmiyor. Çünkü meseleler çok, daire dahi geniştir.

Gafletli ehl-i dünya ise yalnız hayat-ı dünyeviyeyi düşündüklerinden, bütün hissiyatıyla ve ruh ve kalbiyle şiddetli bir surette hayat-ı dünyeviyeye ait meselelere sarılır. Ve o meselede ona yardım edene kuvvetli yapışır. Ve hakikat nokta-i nazarında beş paraya değmeyen ve ehl-i hak ona on para kıymet vermeyen meselelere, divane olmuş elmasçı bir Yahudi’nin beş paralık cam parçasına beş lira fiyat verdiği gibi beş yüz lira kıymetindeki vaktini o meseleye hasreder. Elbette bu kadar fiyat verip ve şiddetli hissiyat ile sarılmak, bâtıl yolunda dahi olsa samimi bir ihlas olduğundan, o meselede muvaffak olur ve ehl-i hakka galebe eder. Bu galebe neticesinde ehl-i hak zillete ve mahkûmiyete ve tasannua ve riyaya düşüp ihlası kaybeder. O nâmert, himmetsiz, hamiyetsiz bir kısım ehl-i dünyaya dalkavukluk etmeye mecbur olur.

Ey ehl-i hak! Ey hakperest ehl-i şeriat ve ehl-i hakikat ve ehl-i tarîkat! Bu müthiş maraz-ı ihtilafa karşı birbirinizin kusurunu görmeyerek, yekdiğerinizin ayıbına karşı gözünüzü yumunuz!

وَاِذَا مَرُّوا بِاللَّغ۟وِ مَرُّوا كِرَامًا edeb-i Furkanî ile edepleniniz! Ve haricî düşmanın hücumunda dâhilî münakaşatı terk etmek ve ehl-i hakkı sukuttan ve zilletten kurtarmayı en birinci ve en mühim bir vazife-i uhreviye telakki edip, yüzer âyât ve ehadîs-i Nebeviyenin şiddetle emrettikleri uhuvvet, muhabbet ve teavünü yapıp bütün hissiyatınızla ehl-i dünyadan daha şiddetli bir surette meslektaşlarınızla ve dindaşlarınızla ittifak ediniz yani ihtilafa düşmeyiniz.

Böyle küçük meseleler için kıymettar vaktimi sarf etmekten ise o çok kıymetli vaktimi zikir ve fikir gibi kıymettar şeylere sarf edeceğim deyip çekilerek, ittifakı zayıflaştırmayınız. Çünkü bu manevî cihadda küçük mesele zannettiğiniz, çok büyük olabilir. Bir neferin, bir saatte mühim ve hususi şerait dâhilindeki nöbeti bir sene ibadet hükmüne bazen geçmesi gibi; bu ehl-i hakkın mağlubiyeti zamanında, manevî mücahede mesailinde, küçük bir meseleye sarf olunan senin kıymettar bir günün, o neferin o saati gibi bin derece kıymet alabilir, bir günün bin gün olabilir.

Madem livechillahtır; o işin küçüğüne büyüğüne, kıymetli ve kıymetsizliğine bakılmaz. İhlas ve rıza-yı İlahî yolunda zerre, yıldız gibi olur. Vesilenin mahiyetine bakılmaz, neticesine bakılır. Madem neticesi rıza-yı İlahîdir ve mâyesi ihlastır; o küçük değildir, büyüktür.

Yedinci Sebep

Ehl-i hak ve hakikatin ihtilaf ve rekabetleri, kıskançlıktan ve hırs-ı dünyadan gelmediği gibi; ehl-i dünyanın ve ehl-i gafletin ittifakları dahi civanmertlikten ve ulüvv-ü cenabdan değildir.

Belki ehl-i hakikat, hakikatten gelen ulüvv-ü cenab ve ulüvv-ü himmet ve tarîk-i hakta memduh olan müsabakayı tam muhafaza edemediklerinden ve nâ-ehillerin girmesi yüzünden bir derece sû-i istimal ettiklerinden; rekabetkârane ihtilafa düşüp hem kendine hem cemaat-i İslâmiyeye ehemmiyetli zarar olmuş.

Ehl-i gaflet ve ehl-i dalalet ise meftun oldukları menfaatlerini kaçırmamak ve menfaat için perestiş ettikleri reislerini ve arkadaşlarını küstürmemek için zilletlerinden ve nâmertliklerinden, hamiyetsizliklerinden; mutlak arkadaşlarıyla, hattâ denî ve hain ve muzır olsalar dahi hâlisane ittihat hem menfaat etrafında toplanan ne şekilde olursa olsun şerikleriyle samimane ittifak ederler. Samimiyet neticesi olarak istifade ederler.

İşte ey musibetzede ve ihtilafa düşmüş ehl-i hak ve ashab-ı hakikat! Bu musibet zamanında ihlası kaçırdığınızdan ve rıza-yı İlahîyi münhasıran gaye-i maksat yapmadığınızdan, ehl-i hakkın bu zillet ve mağlubiyetine sebebiyet verdiniz.

Umûr-u diniye ve uhreviyede rekabet, gıpta, hased ve kıskançlık olmamalı ve hakikat nokta-i nazarında olamaz. Çünkü kıskançlık ve hasedin sebebi; bir tek şeye çok eller uzanmasından ve bir tek makama çok gözler dikilmesinden ve bir tek ekmeği çok mideler istemesinden müzahame, münakaşa, müsabaka sebebiyle gıptaya, sonra kıskançlığa düşerler. Dünyada bir şey-i vâhide çoklar talip olduğundan ve dünya dar ve muvakkat olması sebebiyle insanın hadsiz arzularını tatmin edemediği için rekabete düşüyorlar.

Fakat âhirette tek bir adama beş yüz sene (Hâşiye) mesafelik bir cennet ihsan edilmesi ve yetmiş bin kasır ve huriler verilmesi ve ehl-i cennetten herkes kendi hissesinden kemal-i rıza ile memnun olması işaretiyle gösteriliyor ki âhirette medar-ı rekabet bir şey yoktur ve rekabet de olamaz. Öyle ise âhirete ait olan a’mal-i salihada dahi rekabet olamaz, kıskançlık yeri değildir.

Kıskançlık eden ya riyakârdır, a’mal-i saliha suretiyle dünyevî neticeleri arıyor veyahut sadık cahildir ki a’mal-i saliha nereye baktığını bilmiyor ve a’mal-i salihanın ruhu, esası ihlas olduğunu derk etmiyor. Rekabet suretiyle evliyaullaha karşı bir nevi adâvet taşımakla, vüs’at-i rahmet-i İlahiyeyi ittiham ediyor. Bu hakikati teyid eden bir vakıa:

Eski arkadaşlarımızdan bir adamın, bir adama karşı adâveti vardı. O adamın yanında senakârane onun düşmanı amel-i salihle, hattâ velayetle tavsif edildi. O adam kıskanmadı, sıkılmadı.

Sonra birisi dedi: “Senin o düşmanın cesurdur, kuvvetlidir.” Baktık ki o adamda şiddetli bir kıskançlık ve bir rekabet damarı uyandı.

Ona dedik: “Velayet ve salahat hadsiz bir hayat-ı ebediyenin pırlantası gibi bir kuvvet ve bir yüksekliktir. Sen buna bu cihette kıskanmadın. Dünyevî kuvvet öküzde ve cesaret canavarda dahi bulunmakla beraber, velayet ve salahate nisbeten; bir âdi cam parçasının elmasa nisbeti gibidir.”

O adam dedi ki: “Bir noktaya, bir makama ikimiz bu dünyada gözümüzü dikmişiz. Oraya çıkmak için basamaklarımız da kuvvet ve cesaret gibi şeylerdir. Onun için kıskandım. Âhiret makamatı hadsizdir. O burada benim düşmanım iken, orada benim samimi ve sevgili kardeşim olabilir.”

Ey ehl-i hakikat ve tarîkat! Hakka hizmet, büyük ve ağır bir defineyi taşımak ve muhafaza etmek gibidir. O defineyi omuzunda taşıyanlara ne kadar kuvvetli eller yardıma koşsalar daha ziyade sevinir, memnun olurlar. Kıskanmak şöyle dursun, gayet samimi bir muhabbetle o gelenlerin kendilerinden daha ziyade olan kuvvetlerini ve daha ziyade tesirlerini ve yardımlarını müftehirane alkışlamak lâzım gelirken, nedendir ki rekabetkârane o hakiki kardeşlere ve fedakâr yardımcılara bakılıyor ve o hal ile ihlas kaçıyor. Vazifenizde müttehem olup ehl-i dalaletin nazarında, sizden ve sizin mesleğinizden yüz derece aşağı olan, din ile dünyayı kazanmak ve ilm-i hakikatle maişeti temin etmek, tama’ ve hırs yolunda rekabet etmek gibi müthiş ittihamlara maruz kalıyorsunuz.

Bu marazın çare-i yegânesi: Nefsini ittiham etmek ve nefsine değil, daima karşısındaki meslektaşına taraftar olmak. Fenn-i âdab ve ilm-i münazaranın uleması mabeynindeki hakperestlik ve insaf düsturu olan şu: “Eğer bir meselenin münazarasında kendi sözünün haklı çıktığına taraftar olup ve kendi haklı çıktığına sevinse ve hasmının haksız ve yanlış olduğuna memnun olsa insafsızdır.” Hem zarar eder. Çünkü haklı çıktığı vakit o münazarada bilmediği bir şeyi öğrenmiyor, belki gurur ihtimaliyle zarar edebilir. Eğer hak hasmının elinde çıksa zararsız, bilmediği bir meseleyi öğrenip menfaattar olur, nefsin gururundan kurtulur.

Demek insaflı hakperest, hakkın hatırı için nefsin hatırını kırıyor. Hasmının elinde hakkı görse yine rıza ile kabul edip taraftar çıkar, memnun olur.

İşte bu düsturu ehl-i din, ehl-i hakikat, ehl-i tarîkat, ehl-i ilim kendilerine rehber ittihaz etseler ihlası kazanırlar. Ve vazife-i uhreviyelerinde muvaffak olurlar. Ve bu feci sukut ve musibet-i hazıradan rahmet-i İlahiye ile kurtulurlar.

سُب۟حَانَكَ لَا عِل۟مَ لَنَٓا اِلَّا مَا عَلَّم۟تَنَٓا اِنَّكَ اَن۟تَ ال۟عَلٖيمُ ال۟حَكٖيمُ

---

On Dokuzuncu Lem'a ⇐ Lem'alar | ⇒ Yirmi Birinci Lem'a

---