The Twentieth Flash
On Sincerity
[While being the first of the five Points which form the Second of the seven Matters of the Seventeenth Flash, this became the Twentieth Flash because of its importance.]
In the Name of God, the Merciful, the Compassionate.
The verse:Verily We sent the Book down to you in truth, so worship God in sincerity, for God’s is sincerely practised religion,(39:2) and the noble saying of the Prophet (UWBP):“All men will perish, except the scholars, and all scholars will perish except those who act in accordance with their knowledge, and all of them will perish except the sincere, and even the sincere are in great danger,”(*[1])demonstrate together how important a principle of Islam is sincerity. From among the innumerable points concerning sincerity, we will briefly expound only five.
Note: An auspicious sign of blessed Isparta which causes one to offer thanks is that compared with other places, there is no visible rivalry and dispute between the pious, those who follow the Sufi path, and the religious scholars. Even if the required true love and union is not present, comparatively speaking, there is no harmful rivalry and conflict.
First Point
An Important and Awesome Question: Why is it that while the worldly and the neglectful, and even the misguided and hypocrites, co-operate without rivalry, the people of religion, the religious scholars, and those who follow the Sufi path, oppose each other in rivalry, although they are the people of truth and concord? Agreement belongs in reality to the people of concord and dispute to the hypocrites; how is it that these two have changed places?
The Answer: We will set forth seven of the extremely numerous causes of this painful, disgraceful and awesome situation, one that causes the zealous to weep.
THE FIRST
Just as dispute among the people of the truth does not arise from lack of the truth, so too the agreement prevailing among the people of neglect does not arise from any possession of truth.
Rather it is that a specific duty and particular function has been assigned to the classes in society, like ‘the worldly,’(*[2])
those engaged in politics, and those who have received a secular education, and thus the functions of the various groups, societies, and communities have been defined and become distinguished from one another. Similarly, the material reward they are to receive for their functions in order to maintain a livelihood, as well as the moral reward that consists in the attention they receive from men for the sake of their ambition and pride – this too is established and specified.(*[3])There is therefore nothing held in common to the degree that it might produce conflict, dissension and rivalry. However evil be the path that they tread, they will be able to preserve unity and agreement.
But as for the people of religion, the scholars, and those who follow the path, the duty of each is concerned with all men; their material reward is not set and specified; and their share in social esteem and acceptance and public attention is not predetermined. Many may be candidates for the same position; many hands may stretch out for each moral and material reward that is offered. Hence it is that conflict and rivalry arise; concord is changed into discord, and agreement into dispute.
Now the cure and remedy for this appalling disease is sincerity.
Sincerity may be attained by preferring the worship of God to the worship of one’s own soul, by causing God’s pleasure to vanquish the pleasure of the soul and the ego, and thus manifesting the meaning of the verse:Verily my reward is from God alone;(11:29) by renouncing the material and moral reward to be had from men(*[4])and thus manifesting the meaning of the verse:Naught is incumbent on the Messenger but conveying the message;(5:99) and by knowing that such matters as goodly acceptance, and making a favourable impression, and gaining the attention of men are God’s concern and a favour from Him, and that they play no part in conveying the message, which is one’s own duty, nor are they necessary for it, nor is one charged with gaining them – by knowing this a person will be successful in gaining sincerity, otherwise it will vanish.
SECOND CAUSE
The agreement among the poeple of misguidance is on account of their abasement, and the dispute among the people of guidance is on account of their dignity.
That is to say that the people of neglect – those misguided ones sunk in worldly concerns – are weak and abased because they do not rely on truth and reality. On account of their abasement, they need to augment their strength, and because of this need they wholeheartedly embrace the aid and co-operation of others. Even though the path they follow is misguidance, they preserve their agreement. It is as if they were making their godlessness into a form of worship of the truth, their misguidance into a form of sincerity, their irreligion into a form of solidarity, and their hypocrisy into concord, and thus attaining success. For genuine sincerity, even for the sake of evil, cannot fail to yield results, and whatever man seeks with sincerity, God will grant him it.(*[5])
But as for the people of guidance and religion, the religious scholars and those who follow the Sufi path, since they rely upon truth and reality, and each of them on the road of truth thinks only of his Sustainer and trusts in His succour, they derive dignity from their belief. When they feel weakness, they turn not toward men, but toward God and seek help from Him. On account of difference in outlook, they feel no real need for the aid of the one whose outlook apparently opposes their own, and see no need for agreement and unity. Indeed, if obstinacy and egoism are present, one will imagine himself to be right and the other to be wrong; discord and rivalry take the place of concord and love. Thus sincerity is chased away and its function disrupted.
Now the only remedy for the critical consequences of this awesome state consists of nine commands:
1. To act positively, that is, out of love for one’s own outlook, avoiding enmity for other outlooks, not criticizing them, interfering in their beliefs and sciences, or in any way concerning oneself with them.
2. To unite within the fold of Islam, irrespective of particular outlook, remembering those numerous ties of unity that evoke love, brotherhood and concord.
3. To adopt the just rule of conduct that the follower of any right outlook has the right to say, “My outlook is true, or the best,” but not that “My outlook alone is true,” or that “My outlook alone is good,” thus implying the falsity or repugnance of all other outlooks.
4. To consider that union with the people of truth is a cause of divine succour and the high dignity of religion.
5. To realize that the individual resistance of the most powerful person against the attacks through its genius of the mighty collective force of the people of misguidance and falsehood, which arises from their solidarity, will inevitably be defeated, and through the union of the people of truth, to create a joint and collective force also, in order to preserve justice and right in the face of that fearsome collective force of misguidance.
6. In order to preserve truth from the assaults of falsehood,
7. To abandon the self and its egoism,
8. And give up the mistaken concept of self-pride,
9. And cease from all insignificant feelings aroused by rivalry. If this ninefold rule is adhered to, sincerity will be preserved and its function perfectly performed.(*[6])
THIRD CAUSE
Disagreement among the people of truth does not arise from lack of zeal and aspiration, nor does union among the people of misguidance arise from loftiness of aspiration.
That which impels the people of guidance to the misuse of their high aspiration and hence to disagreement and rivalry is the desire for heavenly reward that is counted as a praiseworthy quality in respect of the hereafter, and extreme eagerness with respect to duties pertaining to the hereafter. Thinking to oneself, “Let me gain this reward, let me guide these people, let them listen to me,” he takes up a position of rivalry towards the true brother who faces him and who stands in real need of his love, assistance, brotherhood and aid. Saying to oneself, “Why are my pupils going to him? Why don’t I have as many pupils as him?” he falls prey to egoism, inclines to the chronic disease of ambition, loses all sincerity, and opens the door to hypocrisy.
The cure for this error, this wound, this awesome sickness of the spirit, is the principle that “God’s pleasure is won by sincerity alone,” and not by a large following or great success. For these latter are a function of God’s will; they cannot be demanded, although they are sometimes given. Sometimes a single word will result in someone’s salvation and hence the pleasure of God. Quantity should not receive too much attention, for sometimes to guide one man to the truth may be as pleasing to God as guiding a thousand.
Moreover sincerity and adherence to the truth require that one should desire the Muslims to benefit from anyone and at any place they can. To think “Let them take lessons from me so that I gain the reward” is a trick of the soul and the ego.
O man greedy for reward in the hereafter and the performance of deeds entitling you to that reward! There have been certain prophets who had only a limited following but received the infinite reward of the sacred duty of prophethood. The true achievement lies, then, not in gaining a vast following, but in gaining God’s pleasure. What do you imagine yourself to be, that saying, “Let everyone listen to me,” you forget your function, and interfere in what is strictly God’s concern? To gain acceptance for you and to have people gather round you is God’s concern. So look to your own duty and concern, and do not meddle with God’s concerns.
Moreover, it is not only men who earn reward for those who hear and speak the truth. The sentient and spiritual beings of God and His angels have filled the universe and adorned its every part. If you want plentiful reward, take sincerity as your foundation and think only of God’s pleasure. Then every syllable of the blessed words that issue forth from your mouth will be brought to life by your sincerity and truthful intention, and going to the ears of innumerable sentient beings, they will illumine them and earn you reward. For when, for example, you say, “Praise and thanks be to God,” millions of these words, great and small, are written on the page of the air by God’s leave. Since the All-Wise Inscriber did nothing prodigally or in vain, He created innumerable ears, as many as were needed to hear those multiple blessed words.
If those words are brought to life in the air by sincerity and truthful intent, they will enter the ears of the spirit beings like some tasty fruit in the mouth.
But if God’s pleasure and sincerity do not bring those words to life, they will not be heard, and reward will be had only for the single utterance made by the mouth. Pay good attention to this, you Qur’an reciters who are sad that your voices are not more beautiful and that more people do not listen to you!
FOURTH CAUSE
In just the same way that rivalry and disagreement among the people of guidance do not arise from failure to foresee consequences or from shortsightedness, so too wholehearted agreement among the people of misguidance does not result from farsightedness or loftiness of vision.
Rather the people of guidance, through the influence of truth and reality, do not succumb to the blind emotions of the soul, and follow instead the farsighted inclinations of the heart and the intellect. Since, however, they fail to preserve their sense of direction and their sincerity, they are unable to maintain their high station and fall into dispute.
As for the people of misguidance, under the influence of the soul and caprice, and the dominance of sense-perception, which is blind to all consequences and always prefers an ounce of immediate pleasure to a ton of future pleasure, they come together in eager concord for the sake of instant benefit and immediate pleasure. Indeed, lowly and heartless worshippers of the ego are bound to congregate around worldly and immediate pleasures and benefits.
It is true that the people of guidance have set their faces to the rewards of the hereafter and its perfections, in accordance with the lofty instructions of the heart and the intellect, but even though a proper sense of direction, a complete sincerity and self-sacrificing union and concord are possible, because they have failed to rid themselves of egoism, and on account of deficiency and excess, they lose their union, that lofty source of power, and permit their sincerity to be shattered. Their duty in regard to the hereafter is also harmed. God’s pleasure is not had easily.
The cure and remedy for this serious disease is to be proud of the company of all those travelling the path of truth, in accordance with the principle of love for God’s sake; to follow them and defer leadership to them; and to consider whoever is walking on God’s path to be probably better than oneself, thereby breaking the ego and regaining sincerity. Salvation is also to be had from that disease by knowing that an ounce of deeds performed in sincerity is preferable to a ton performed without sincerity, and by preferring the status of a follower to that of a leader, with all the danger and responsibility that it involves. Thus sincerity is to be had, and one’s duties of preparation for the hereafter may be correctly performed.
FIFTH CAUSE
Dispute and disagreement among the people of guidance are not the result of weakness, and the powerful union of the people of misguidance is not the result of strength.
Belki ehl-i hidayetin ittifaksızlığı, iman-ı kâmilden gelen nokta-i istinad ve nokta-i istinaddan neş’et eden kuvvetten ileri geldiği gibi; ehl-i gaflet ve ehl-i dalaletin ittifakları, kalben nokta-i istinad bulmadıkları itibarıyla zaaf ve aczlerinden ileri gelmiştir. Çünkü zayıflar ittifaka muhtaç oldukları için kuvvetli ittifak ederler. Kavîler ihtiyacı tam hissetmediklerinden, ittifakları zayıftır. Arslanlar, tilkiler gibi ittifaka muhtaç olmadıkları için ferdî yaşıyorlar. Yabani keçiler, kurtlardan muhafaza için bir sürü teşkil ederler.
Demek, zayıfların cemiyeti ve şahs-ı manevîsi kavî olduğu gibi (Hâşiye[7]) kavîlerin cemiyeti ve şahs-ı manevîsi ise zayıftır. Bu sırra bir işaret-i latîfe ve zarif bir nükte-i Kur’aniyedir ki ferman etmiş:
وَ قَالَ نِس۟وَةٌ فِى ال۟مَدٖينَةِ Müenneslerin cemaatine, iki katlı müennes olduğu halde, müzekker fiili olan قَالَ buyurması hem قَالَتِ ال۟اَع۟رَابُ buyurmakla müzekkerlerin cemaatine, müennes fiili olan قَالَت۟ tabiriyle, latîfane işaret ediyor ki:
Zayıf ve halîm ve yumuşak kadınların cemiyeti kuvvetleşir, sertlik ve şiddet kesbedip bir nevi reculiyet kazanır. Müzekker fiilini iktiza ettiğinden وَ قَالَ نِس۟وَةٌ tabiriyle, gayet güzel düşmüş. Kavî erkekler ise hususan bedevî A’rab olsa kuvvetlerine güvendikleri için cemiyetleri zayıf olup hem ihtiyatkârlık hem yumuşaklık vaziyetini aldığından, bir nevi kadınlık hâsiyeti takındıkları için müennes fiilini iktiza ettiğinden قَالَتِ ال۟اَع۟رَابُ müennes fiiliyle tabiri tam yerindedir.
Evet, ehl-i hak gayet kuvvetli bir nokta-i istinad olan iman-ı billahtan gelen tevekkül ve teslim ile başkalara arz-ı ihtiyaç edip muavenet ve yardımlarını istemez. İstese de gayet fedakârane yapışmaz.
Ehl-i dünya, dünya işlerinde hakiki nokta-i istinadlarından gaflet ettiklerinden, zaaf ve acze düşüp şiddetli bir surette yardımcılara ihtiyacını hisseder; samimane, belki fedakârane ittifak ederler.
İşte ehl-i hak, ittifaktaki hak kuvvetini düşünmediklerinden ve aramadıklarından, haksız ve muzır bir netice olan ihtilafa düşerler.
Haksız ehl-i dalalet ise ittifaktaki kuvveti, aczleri vasıtasıyla hissettiklerinden, gayet mühim bir vesile-i makasıd olan ittifakı elde etmişler.
İşte ehl-i hakkın bu haksız ihtilaf marazının merhemi ve ilacı وَلَا تَنَازَعُوا فَتَف۟شَلُوا وَتَذ۟هَبَ رٖيحُكُم۟ âyetindeki şiddetli nehy-i İlahî وَتَعَاوَنُوا عَلَى ال۟بِرِّ وَالتَّق۟وٰى âyetinde hayat-ı içtimaiyece gayet hikmetli emr-i İlahîyi düstur-u hareket etmek ve ihtilafın İslâmiyet’e ne derece zararlı olduğunu ve ehl-i dalaletin ehl-i hakka galebesini ne derece teshil ettiğini düşünüp, kemal-i zaaf ve acz ile o ehl-i hakkın kafilesine fedakârane, samimane iltihak etmektir; şahsiyetini unutmakla riya ve tasannudan kurtulup ihlası elde etmektir.
Altıncı Sebep
Ehl-i hakkın ihtilafı nâmertliklerinden, himmetsizliklerinden, hamiyetsizliklerinden olmadığı gibi; gafletli ehl-i dünyanın ve ehl-i dalaletin, hayat-ı dünyeviyeye ait işlerde samimane ittifakları dahi mertlikten, hamiyetten, himmetten değildir.
Belki ehl-i hakkın ekseriyetle âhirete ait olan faydaları düşünmekle, o ehemmiyetli ve kesretli meselelere hamiyeti, himmeti, mertliği inkısam eder. Hakiki sermaye olan vaktini bir meseleye sarf etmediği için meslektaşlarıyla ittifakı muhkemleşmiyor. Çünkü meseleler çok, daire dahi geniştir.
Gafletli ehl-i dünya ise yalnız hayat-ı dünyeviyeyi düşündüklerinden, bütün hissiyatıyla ve ruh ve kalbiyle şiddetli bir surette hayat-ı dünyeviyeye ait meselelere sarılır. Ve o meselede ona yardım edene kuvvetli yapışır. Ve hakikat nokta-i nazarında beş paraya değmeyen ve ehl-i hak ona on para kıymet vermeyen meselelere, divane olmuş elmasçı bir Yahudi’nin beş paralık cam parçasına beş lira fiyat verdiği gibi beş yüz lira kıymetindeki vaktini o meseleye hasreder. Elbette bu kadar fiyat verip ve şiddetli hissiyat ile sarılmak, bâtıl yolunda dahi olsa samimi bir ihlas olduğundan, o meselede muvaffak olur ve ehl-i hakka galebe eder. Bu galebe neticesinde ehl-i hak zillete ve mahkûmiyete ve tasannua ve riyaya düşüp ihlası kaybeder. O nâmert, himmetsiz, hamiyetsiz bir kısım ehl-i dünyaya dalkavukluk etmeye mecbur olur.
Ey ehl-i hak! Ey hakperest ehl-i şeriat ve ehl-i hakikat ve ehl-i tarîkat! Bu müthiş maraz-ı ihtilafa karşı birbirinizin kusurunu görmeyerek, yekdiğerinizin ayıbına karşı gözünüzü yumunuz!
وَاِذَا مَرُّوا بِاللَّغ۟وِ مَرُّوا كِرَامًا edeb-i Furkanî ile edepleniniz! Ve haricî düşmanın hücumunda dâhilî münakaşatı terk etmek ve ehl-i hakkı sukuttan ve zilletten kurtarmayı en birinci ve en mühim bir vazife-i uhreviye telakki edip, yüzer âyât ve ehadîs-i Nebeviyenin şiddetle emrettikleri uhuvvet, muhabbet ve teavünü yapıp bütün hissiyatınızla ehl-i dünyadan daha şiddetli bir surette meslektaşlarınızla ve dindaşlarınızla ittifak ediniz yani ihtilafa düşmeyiniz.
Böyle küçük meseleler için kıymettar vaktimi sarf etmekten ise o çok kıymetli vaktimi zikir ve fikir gibi kıymettar şeylere sarf edeceğim deyip çekilerek, ittifakı zayıflaştırmayınız. Çünkü bu manevî cihadda küçük mesele zannettiğiniz, çok büyük olabilir. Bir neferin, bir saatte mühim ve hususi şerait dâhilindeki nöbeti bir sene ibadet hükmüne bazen geçmesi gibi; bu ehl-i hakkın mağlubiyeti zamanında, manevî mücahede mesailinde, küçük bir meseleye sarf olunan senin kıymettar bir günün, o neferin o saati gibi bin derece kıymet alabilir, bir günün bin gün olabilir.
Madem livechillahtır; o işin küçüğüne büyüğüne, kıymetli ve kıymetsizliğine bakılmaz. İhlas ve rıza-yı İlahî yolunda zerre, yıldız gibi olur. Vesilenin mahiyetine bakılmaz, neticesine bakılır. Madem neticesi rıza-yı İlahîdir ve mâyesi ihlastır; o küçük değildir, büyüktür.
Yedinci Sebep
Ehl-i hak ve hakikatin ihtilaf ve rekabetleri, kıskançlıktan ve hırs-ı dünyadan gelmediği gibi; ehl-i dünyanın ve ehl-i gafletin ittifakları dahi civanmertlikten ve ulüvv-ü cenabdan değildir.
Belki ehl-i hakikat, hakikatten gelen ulüvv-ü cenab ve ulüvv-ü himmet ve tarîk-i hakta memduh olan müsabakayı tam muhafaza edemediklerinden ve nâ-ehillerin girmesi yüzünden bir derece sû-i istimal ettiklerinden; rekabetkârane ihtilafa düşüp hem kendine hem cemaat-i İslâmiyeye ehemmiyetli zarar olmuş.
Ehl-i gaflet ve ehl-i dalalet ise meftun oldukları menfaatlerini kaçırmamak ve menfaat için perestiş ettikleri reislerini ve arkadaşlarını küstürmemek için zilletlerinden ve nâmertliklerinden, hamiyetsizliklerinden; mutlak arkadaşlarıyla, hattâ denî ve hain ve muzır olsalar dahi hâlisane ittihat hem menfaat etrafında toplanan ne şekilde olursa olsun şerikleriyle samimane ittifak ederler. Samimiyet neticesi olarak istifade ederler.
İşte ey musibetzede ve ihtilafa düşmüş ehl-i hak ve ashab-ı hakikat! Bu musibet zamanında ihlası kaçırdığınızdan ve rıza-yı İlahîyi münhasıran gaye-i maksat yapmadığınızdan, ehl-i hakkın bu zillet ve mağlubiyetine sebebiyet verdiniz.
Umûr-u diniye ve uhreviyede rekabet, gıpta, hased ve kıskançlık olmamalı ve hakikat nokta-i nazarında olamaz. Çünkü kıskançlık ve hasedin sebebi; bir tek şeye çok eller uzanmasından ve bir tek makama çok gözler dikilmesinden ve bir tek ekmeği çok mideler istemesinden müzahame, münakaşa, müsabaka sebebiyle gıptaya, sonra kıskançlığa düşerler. Dünyada bir şey-i vâhide çoklar talip olduğundan ve dünya dar ve muvakkat olması sebebiyle insanın hadsiz arzularını tatmin edemediği için rekabete düşüyorlar.
Fakat âhirette tek bir adama beş yüz sene (Hâşiye[8]) mesafelik bir cennet ihsan edilmesi ve yetmiş bin kasır ve huriler verilmesi ve ehl-i cennetten herkes kendi hissesinden kemal-i rıza ile memnun olması işaretiyle gösteriliyor ki âhirette medar-ı rekabet bir şey yoktur ve rekabet de olamaz. Öyle ise âhirete ait olan a’mal-i salihada dahi rekabet olamaz, kıskançlık yeri değildir.
Kıskançlık eden ya riyakârdır, a’mal-i saliha suretiyle dünyevî neticeleri arıyor veyahut sadık cahildir ki a’mal-i saliha nereye baktığını bilmiyor ve a’mal-i salihanın ruhu, esası ihlas olduğunu derk etmiyor. Rekabet suretiyle evliyaullaha karşı bir nevi adâvet taşımakla, vüs’at-i rahmet-i İlahiyeyi ittiham ediyor. Bu hakikati teyid eden bir vakıa:
Eski arkadaşlarımızdan bir adamın, bir adama karşı adâveti vardı. O adamın yanında senakârane onun düşmanı amel-i salihle, hattâ velayetle tavsif edildi. O adam kıskanmadı, sıkılmadı.
Sonra birisi dedi: “Senin o düşmanın cesurdur, kuvvetlidir.” Baktık ki o adamda şiddetli bir kıskançlık ve bir rekabet damarı uyandı.
Ona dedik: “Velayet ve salahat hadsiz bir hayat-ı ebediyenin pırlantası gibi bir kuvvet ve bir yüksekliktir. Sen buna bu cihette kıskanmadın. Dünyevî kuvvet öküzde ve cesaret canavarda dahi bulunmakla beraber, velayet ve salahate nisbeten; bir âdi cam parçasının elmasa nisbeti gibidir.”
O adam dedi ki: “Bir noktaya, bir makama ikimiz bu dünyada gözümüzü dikmişiz. Oraya çıkmak için basamaklarımız da kuvvet ve cesaret gibi şeylerdir. Onun için kıskandım. Âhiret makamatı hadsizdir. O burada benim düşmanım iken, orada benim samimi ve sevgili kardeşim olabilir.”
Ey ehl-i hakikat ve tarîkat! Hakka hizmet, büyük ve ağır bir defineyi taşımak ve muhafaza etmek gibidir. O defineyi omuzunda taşıyanlara ne kadar kuvvetli eller yardıma koşsalar daha ziyade sevinir, memnun olurlar. Kıskanmak şöyle dursun, gayet samimi bir muhabbetle o gelenlerin kendilerinden daha ziyade olan kuvvetlerini ve daha ziyade tesirlerini ve yardımlarını müftehirane alkışlamak lâzım gelirken, nedendir ki rekabetkârane o hakiki kardeşlere ve fedakâr yardımcılara bakılıyor ve o hal ile ihlas kaçıyor. Vazifenizde müttehem olup ehl-i dalaletin nazarında, sizden ve sizin mesleğinizden yüz derece aşağı olan, din ile dünyayı kazanmak ve ilm-i hakikatle maişeti temin etmek, tama’ ve hırs yolunda rekabet etmek gibi müthiş ittihamlara maruz kalıyorsunuz.
Bu marazın çare-i yegânesi: Nefsini ittiham etmek ve nefsine değil, daima karşısındaki meslektaşına taraftar olmak. Fenn-i âdab ve ilm-i münazaranın uleması mabeynindeki hakperestlik ve insaf düsturu olan şu: “Eğer bir meselenin münazarasında kendi sözünün haklı çıktığına taraftar olup ve kendi haklı çıktığına sevinse ve hasmının haksız ve yanlış olduğuna memnun olsa insafsızdır.” Hem zarar eder. Çünkü haklı çıktığı vakit o münazarada bilmediği bir şeyi öğrenmiyor, belki gurur ihtimaliyle zarar edebilir. Eğer hak hasmının elinde çıksa zararsız, bilmediği bir meseleyi öğrenip menfaattar olur, nefsin gururundan kurtulur.
Demek insaflı hakperest, hakkın hatırı için nefsin hatırını kırıyor. Hasmının elinde hakkı görse yine rıza ile kabul edip taraftar çıkar, memnun olur.
İşte bu düsturu ehl-i din, ehl-i hakikat, ehl-i tarîkat, ehl-i ilim kendilerine rehber ittihaz etseler ihlası kazanırlar. Ve vazife-i uhreviyelerinde muvaffak olurlar. Ve bu feci sukut ve musibet-i hazıradan rahmet-i İlahiye ile kurtulurlar.
سُب۟حَانَكَ لَا عِل۟مَ لَنَٓا اِلَّا مَا عَلَّم۟تَنَٓا اِنَّكَ اَن۟تَ ال۟عَلٖيمُ ال۟حَكٖيمُ
- ↑ *See, al-‘Ajluni, Kashf al-Khafa’, ii, 415; al-Ghazali, Ihya ‘Ulum al-Din, iii, 414.
- ↑ *‘The worldly’ (ehl-i dünya): those people whose view is restricted to the life of this world and who disregard the hereafter, or those who sell religion for this world. (Tr.)
- ↑ *Be aware that the attention of men cannot be demanded, but only given. If it is given, one should not delight in it. If one delights in it, sincerity is lost and hypocrisy takes its place. The attention of men, if accompanied by the desire for honour and fame, is not a reward and a prize, but a reproach and chastisement for lack of sincerity. Such attention of men, such honour and fame, harm sincerity, the source of vitality for all good deeds, and even though they yield a slight pleasure as far as the gate of the tomb, on the other side of that gate they take on the form of torment. One should not therefore desire the attention of men, but flee and shy away from it. Be warned, all you who worship fame and run after honour and rank!
- ↑ *One should also take as one’s guide the quality of preferring others to oneself, the same quality of the Companions that is praised in the Qur’an. For example, when giving a present or performing an act of charity, one should always prefer the recipient to oneself, and without demanding or inwardly desiring any material reward for religious service, know one’s act to be purely God’s grace and not impose a sense of obligation on men. Nothing worldly should be sought in return for religious service, for otherwise sincerity will be lost. Men have many rights and claims, and may even deserve zakat. But it cannot be demanded. When one receives something, it cannot be said: “This is the reward for my service.” Rather in perfect contentment one should always prefer to oneself others who are more deserving. Thus manifesting the meaning of “They prefer others to themselves, though poverty be their lot” (Qur’an, 59:9), one may be saved from this terrible danger and gain sincerity.
- ↑ *Yes, “Whoever seeks earnestly shall find” is a rule of truth. Its scope is comprehensive and includes the matter under discussion.
- ↑ *It is even recorded in authentic traditions of the Prophet that at the end of time the truly pious among the Christians will unite with the People of the Qur’an and fight their common enemy, irreligion. And at this time, too, the people of religion and truth need to unite sincerely not only with their own brothers and fellow believers, but also with the truly pious and spiritual ones among the Christians, temporarily refraining from the discussion and debate of points of difference in order to combat their joint enemy – aggressive atheism.
- ↑ Hâşiye: Avrupa komiteleri içinde en şiddetlisi ve en tesirlisi ve bir cihette en kuvvetlisi, cins-i latîf ve zayıf ve nazik olan kadınların Amerika’daki Hukuk ve Hürriyet-i Nisvan Komitesi olduğu; hem milletler içinde az ve zayıf olan Ermenilerin komitesi, gösterdikleri kuvvetli fedakârane vaziyetle bu müddeamızı teyid ediyor.
- ↑ Hâşiye: Mühim bir taraftan ehemmiyetli bir suâl: Rivâyette gelmiş ki, Cennette bir adama beş yüz senelik bir Cennet verilir. Bu hakikat akl-ı dünyevînin havsalasında nasıl yerleşir?
Elcevab: Nasıl ki, bu dünyada herkesin dünya kadar hususî ve muvakkat bir dünyası var. Ve o dünyanın direği onun hayatıdır. Ve zâhirî ve bâtınî duygularıyla o dünyasından istifade eder. "Güneş bir lambam, yıldızlar mumlarımdır" der. Başka mahlûkat ve zîrûhlar bulunmaları, o adamın mâlikiyetine mâni olmadıkları gibi, bil'akis, onun hususî dünyasını şenlendiriyorlar, zînetlendiriyorlar.
Aynen öyle de, (fakat binler derece yüksek) herbir mü'min için binler kasır ve hûrileri ihtiva eden hàs bahçesinden başka, umumî Cennetten beş yüz sene genişliğinde birer hususî Cenneti vardır. Derecesi nisbetinde inkişaf eden hissiyatıyla, duygularıyla, Cennete ve ebediyete lâyık bir sûrette istifade eder. Başkaların iştirâki, onun mâlikiyetine ve istifadesine noksan vermedikleri gibi, kuvvet verirler. Ve hususî ve geniş Cennetini zînetlendiriyorlar.
Evet, bu dünyada bir adam, bir saatlik bir bahçeden ve bir günlük bir seyrangâhtan ve bir aylık bir memleketten ve bir senelik bir mesîregâhta seyahatinden ağzıyla, kulağıyla, gözüyle, zevkiyle, zâikasıyla, sâir duygularıyla istifade ettiği gibi; aynen öyle de, fakat bir saatlik bir bahçeden ancak istifade eden bu fânî memleketteki kuvve-i şâmme ve kuvve-i zâika, o bâkî memlekette bir senelik bahçeden aynı istifadeyi eder. Ve burada bir senelik mesîregâhtan ancak istifade edebilen bir kuvve-i bâsıra ve kuvve-i sâmia, orada beş yüz senelik mesîregâhındaki seyahatten, o haşmetli, baştan başa zînetli memlekete lâyık bir tarzda istifade eder.
Her mü'min derecesine ve dünyada kazandığı sevâblar, haseneler nisbetinde inbisat ve inkişaf eden duygularıyla zevk alır, telezzüz eder, müstefîd olur.